1 Gemeenteraad Amersfoort Aan de heer L.L.M. Bolsius, voorzitter

Gemeenteraad Amersfoort
Aan de heer L.L.M. Bolsius, voorzitter
Stadhuisplein 1
3811 LM AMERSFOORT
Utrecht, 3 april 2014
Onderwerp: advies informateur
Geachte heer Bolsius,
In uw opdrachtbrief van 24 maart heeft u mij gevraagd om als informateur binnen twee weken advies uit
te brengen over de haalbaarheid van een duurzaam en solide Amersfoorts stadsbestuur van vier of vijf
partijen. Ook heeft u aangegeven dat vertrouwen en open samenwerking tussen partijen belangrijke
uitgangspunten zijn.
Informatieproces
Op 26 maart heb ik een gesprek gevoerd met elke fractie uit de Amersfoortse gemeenteraad. In deze
gesprekken heb ik een aantal punten aan de orde gesteld, waaronder de duiding van de verkiezingsuitslag,
beleidsprioriteiten voor de komende jaren, ononderhandelbare wensen, de voorwaarden voor een
duurzaam en solide bestuur en coalitievoorkeuren. Alle fracties stelden zich open en constructief op. Veel
partijen bleken bereid om deel te nemen aan een college.
Op basis van de resultaten van de eerste gespreksronde heb ik op 28 en 29 maart met vijf partijen een
tweede, verdiepend, gesprek gevoerd: D66, VVD, ChristenUnie, PvdA en SP. In die gesprekken heb ik
fracties de beleidsprioriteiten van andere partijen voorgelegd met het verzoek zich daarover uit te
spreken.
Op mijn advies heeft na de tweede gespreksronde nog een verdiepend gesprek plaatsgevonden tussen
D66 en SP. Ik was van mening dat, gegeven de verkiezingsuitslag en de afzonderlijke gesprekken die ik
heb gevoerd met D66 en de SP, de mogelijkheid voor samenwerking tussen deze fracties goed onderzocht
moest worden. Dat gesprek heeft uitgewezen dat de politiek-inhoudelijke afstand tussen D66 en SP op dit
moment te groot is om duurzame en solide samenwerking in een coalitie mogelijk te maken.
Beoogde coalitie
Op basis van alle gesprekken heb ik sinds maandag 31 maart enkele keren gezamenlijk overleg gevoerd
met vertegenwoordigers van D66, VVD, ChristenUnie en PvdA over mogelijke samenwerking. In die
overleggen hebben de fracties uitdrukkelijk vertrouwen in elkaar uitgesproken. Zij zijn bereid om in de
komende vier jaar een college te vormen. Dat college kan steunen op 24 van de 39 raadszetels.
De vier fracties zijn van mening dat naast een goed team van wethouders onderling vertrouwen binnen
het college essentieel is. Daarom is al in de informatiefase gesproken over het competentieprofiel waaraan
wethouders moeten voldoen en over kandidaten die in dat profiel passen.
1
Samenwerking politiek, bestuur en stad
De beoogde coalitie heeft de intentie uitgesproken om in samenspraak met inwoners, maatschappelijke
instellingen en bedrijven uit de stad na te denken over maatschappelijke vragen en zij wil resultaatgericht
werken aan passende oplossingen. De vier fracties zien dat als een gedeelde verantwoordelijkheid van
politiek, bestuur en samenleving. Bestuur en ambtenaren hebben niet op alle ingewikkelde vragen een
pasklaar antwoord en de samenleving heeft daar ook steeds minder behoefte aan. Veel zinvoller is het om
met elkaar in gesprek te gaan, te luisteren naar wat mensen en organisaties beweegt, om vervolgens te
werken aan concrete en gedragen oplossingen. Daarbij hoort ook ruimte voor een andere verdeling van
verantwoordelijkheden.
Burgerinitiatieven in de stad hebben in de afgelopen tijd laten zien wat mensen bindt en wat ze
gezamenlijk, vaak ook zonder actieve rol van de gemeente, kunnen bereiken. Deze initiatieven zijn vaak
innovatief, kleinschalig, concreet en met een duidelijk doel. De initiatieven laten zien dat in ontmoetingen
in de buurt en wijk een groot potentieel verborgen ligt. In die ontmoetingen en in het initiatief dat mensen
met elkaar willen nemen ligt de werkelijke ‘kracht van de stad’.
Een open houding ten aanzien van initiatieven betekent voor de beoogde coalitie dat raadsleden,
collegeleden en ambtenaren de stad in moeten om mensen en organisaties te ontmoeten. Omgekeerd
worden mensen gevraagd om naar het stadhuis of bijeenkomsten in de wijken te komen om mee te
denken. Over de vormgeving van deze permanente dialoog wil de beoogde coalitie samen met de hele raad
afspraken maken.
Hoofdpunten voor een procesakkoord
De vier fracties hebben aangegeven afspraken te willen maken op hoofdlijnen, zonder dat alle details
vooraf worden ingevuld. Belangrijke punten van de beoogde coalitie voor de komende periode zijn:
-
Ruimte voor bestuurlijke vernieuwing en burgerinitiatieven
De beoogde coalitie onderkent de kracht in de samenleving en de eigen verantwoordelijkheid die
mensen willen en kunnen nemen. De verschillende burgerinitiatieven die in Amersfoort in de
afgelopen tijd zijn ontwikkeld, tonen dat mensen bereid zijn om verantwoordelijkheden naar zich toe
te trekken. Illustratief zijn bijvoorbeeld de initiatieven die zichtbaar zijn gemaakt op de website
bewoners033.nl, maar ook een grootschalig evenement als de G1000. Verantwoordelijkheden
overdragen kan alleen als de lokale overheid bereid is om zaken los te laten of alleen te faciliteren. Dat
vraagt een andere rolopvatting. De beoogde coalitie wil in de komende tijd nadrukkelijk samen met
alle partijen in de gemeenteraad en partners in de stad kijken hoe dat op een innovatieve manier
vorm kan krijgen, op welke wijze initiatieven resultaten opleveren en waar eventuele grenzen liggen.
-
Decentralisaties in het sociaal domein
In de afgelopen tijd zijn voorbereidingen getroffen voor de decentralisaties op het gebied van de
AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet. Nu langzamerhand duidelijk wordt welke taken en budgetten
naar de gemeenten worden overgeheveld is het voor de beoogde coalitie zaak om tijdelijk voldoende
financiële sociale reserve te hebben om ervoor te zorgen dat mensen niet tussen wal en schip raken
en zoveel mogelijk mensen kunnen meedoen.
Er is ook aandacht nodig voor mensen die niet volwaardig kunnen deelnemen aan het arbeidsproces
en voor chronisch zieken en gehandicapten. Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt moeten in een
beschermde omgeving zinvol werk kunnen doen.
-
Zorg in de wijken
De beoogde coalitie hanteert de volgende uitgangspunten in de zorg voor mensen: de zorgbehoefte
staat centraal, mensen hebben keuzevrijheid ten aanzien van zorg en de zorg moet dichtbij mensen
georganiseerd worden. Op basis van een evaluatie wordt bekeken of en hoe de Steun- en
Informatiepunten, waarvan er enkele zijn opgericht in het afgelopen jaar, daarin een rol kunnen
spelen.
2
Ook zal de beoogde coalitie kijken of er behoefte is aan een voorziening ter ondersteuning van
gezinnen waar problemen zijn, waardoor kinderen emotionele en sociale schade kunnen oplopen. Die
vraaggestuurde dienstverlening kan beschikbaar zijn als onderdeel van wijkteams.
-
Sociaal beleid
De gemeente heeft in de afgelopen jaren armoedebeleid ontwikkeld in combinatie met de oprichting
van een ‘sociaal fonds’ op afstand van de gemeente. Dat armoedebeleid wordt in de komende tijd
doorontwikkeld om te voorkomen dat mensen niet volwaardig kunnen meedoen in de samenleving.
De beoogde coalitie wil nagaan in hoeverre inkomensondersteuning voor (grote) gezinnen mogelijk is
om te voorkomen dat kinderen buiten spel komen te staan, bijvoorbeeld bij de beoefening van muziek
en sport.
-
Bezuinigingstaakstelling en verantwoord financieel beleid
De komende jaren krijgt Amersfoort te maken met nieuwe bezuinigingen vanwege een afnemende
bijdrage uit het gemeentefonds en toenemende taken in het sociaal domein. Dat vraagt van het
bestuur om heldere financiële afspraken.
Er zal kritisch bekeken worden waar efficiencyverhoging mogelijk is; in het stadhuis, in
subsidieverstrekking en bij de verbonden partijen. Ook zal een besluit worden genomen over de
huisvesting van het gemeentebestuur en de ambtenaren. De beoogde coalitie wil samen met raad en
stad bekijken of een kerntakendiscussie mogelijk is om te bepalen op welke terreinen de overheid
verantwoordelijkheden kan loslaten.
Bij verantwoord financieel beleid hoort ook betrouwbaarheid. Inwoners kunnen erop rekenen dat
lokale lasten in een tijd waarin mensen minder te besteden hebben niet meer stijgen dan het
inflatieniveau.
-
Duurzaamheidsagenda
De beoogde coalitie gaat voor de komende jaren met inwoners en organisaties een
duurzaamheidsagenda opstellen. Bij de invulling van het begrip duurzaamheid moet gedacht worden
aan evenwicht tussen ecologische, sociale en economische doelen. Groen in de stad is belangrijk maar
ook andere thema’s zijn van belang, waaronder de opwekking van duurzame energie, snelfietsroutes
en vermindering van CO2-uitstoot.
-
Economische agenda
De stad heeft in de laatste jaren last gehad van de crisis. Veel mensen verloren hun baan en een
toenemend aantal kantoren en bedrijfspanden staat leeg. De eerste tekenen van economisch herstel
dienen zich aan volgens het Centraal Planbureau. Amersfoort ligt centraal en is een uitstekende stad
om te wonen, te werken en te recreëren. Dit is voor de beoogde coalitie het moment om in te zetten op
de acquisitie van bedrijven met als doel het creëren van werkgelegenheid. Die acquisitiekracht wordt
samen met de regio ingezet.
De beoogde coalitie spreekt de ambitie uit om samen met de regio op een creatieve wijze op te
trekken bij het realiseren van werkgelegenheid. Daarbij moet maximaal gebruik worden gemaakt van
alle beschikbare provinciale en rijksmiddelen. Leegstaande gebouwen moeten in samenspraak met
eigenaren andere functies kunnen krijgen, zoals woonfuncties (bijv. studentenhuisvesting),
opvangplaatsen (bijv. daklozenopvang), broedplaatsen voor nieuwe vormen van bedrijvigheid en
huisvesting van netwerken van ZZP-ers.
Ook wil de beoogde coalitie beleidsontwikkeling en besluitvorming omtrent verruiming van
vestigingsmogelijkheden op bedrijventerreinen.
-
Deregulering
De beoogde coalitie wil vermindering en versoepeling van regels. Regels scheppen veelal orde en
duidelijkheid, maar kunnen ook tot onnodige bureaucratie leiden en een belemmering vormen voor
vernieuwing. Daarom wordt kritisch bekeken op welke punten versoepeling mogelijk is. Ook de
effecten van deregulering worden bekeken, bijvoorbeeld voor wat betreft de vrije openingstijden voor
detailhandel. In de komende periode wordt geëvalueerd wat de effecten van deze deregulering zijn
voor ondernemers en consumenten en hoe groot het draagvlak voor vrije openingstijden is.
3
-
Jongeren, onderwijs en talentontwikkeling
Talent mag in Amersfoort niet onbenut blijven. Bij scholen, maar ook bij organisaties voor sport,
cultuur en muziek, ligt een grote verantwoordelijkheid om talent te signaleren en te begeleiden. De
beoogde coalitie wil in samenspraak met organisaties nagaan welke rol het gemeentebestuur kan
spelen bij optimaal onderwijs en talentontwikkeling. De beoogde coalitie wil in elk geval dat samen
met scholen gezorgd wordt voor passend onderwijs, zodat jongeren worden voorbereid op een plek
in de maatschappij. Samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, bijvoorbeeld voor het creëren
van stageplekken, kan een belangrijke bijdrage leveren aan de instroom van jongeren op de
arbeidsmarkt.
-
Geen verdere bezuinigingen op de culturele sector
De culturele sector in Amersfoort heeft de laatste jaren budget moeten inleveren. De beoogde coalitie
wil geen nieuwe bezuinigingen op het budget voor culturele activiteiten. Cultuurbeleving en de
beoefening van kunst en muziek moeten voor iedereen betaalbaar en toegankelijk blijven.
De beoogde coalitie wil wel in gesprek met culturele organisaties om te kijken of samenwerking in de
back offices kan leiden tot meer effectiviteit en efficiency.
-
Sport en gezond leven
Amersfoort kent een breed scala aan georganiseerde sport (verenigingen en sportorganisaties).
Daarnaast sporten veel mensen zonder lid te zijn van een vereniging. Toch is sport nog niet voor
iedereen toegankelijk. Vooral de wachtlijsten zorgen ervoor dat veel kinderen zich niet bij een
vereniging kunnen aansluiten. De beoogde coalitie wil in samenspraak met sportorganisaties
toewerken naar het verminderen van wachtlijsten.
Ook zwemwater heeft de aandacht. Het zwembad Hogeweg is in aanbouw. Gezien de groei van de stad
aan de noordkant wordt bekeken hoe al dan niet samen met de gemeente Nijkerk een zwembad voor
Vathorst kan worden gerealiseerd.
-
Bereikbaarheid en verkeersveiligheid
Een aantal bereikbaarheidsprojecten is in de afgelopen jaren in gang gezet, zoals de Kersenbaan en de
Westelijke Ontsluiting. De uitvoering van die projecten zal in de komende periode worden voortgezet.
Voor straten in de omgeving van de Kersenbaan wordt getoetst of het eerder voorgestelde
eenrichtingsverkeer nog steeds adequaat is. Daarnaast wordt bekeken hoe de verkeerscongestie in
Vathorst kan worden verminderd, hoe (snel)fietspaden en fietsparkeren kunnen worden verbeterd,
en hoe de verkeersveiligheid rond scholen en autoluwheid in de binnenstad kunnen worden vergroot.
-
Veilige, groene en leefbare wijken
Veiligheid, groene ruimte en leefbaarheid, of het ontbreken daarvan, zijn zaken die mensen elke dag
ervaren in hun omgeving. De beoogde coalitie wil in samenspraak met inwoners en organisaties in de
wijken nagaan hoe de leefbaarheid kan worden vergroot. Bewoners weten wat hun straat, buurt en
wijk nodig heeft. De overheid heeft niet alle antwoorden op die vragen, maar kan wel in gesprek gaan
om samen te bepalen wat nodig is en hoe dat kan worden gerealiseerd.
De uitvoering van het project Elisabeth Groen wordt in de komende periode voortgezet.
Samenwerking binnen de raad
De beoogde coalitie heeft nadrukkelijk de wens uitgesproken om in de komende raadsperiode constructief
met alle fracties in de raad te willen samenwerken. Zij is van mening dat de uitwerking en concretisering
van beleidskaders een verantwoordelijkheid is van de voltallige raad en het college, en niet uitsluitend van
de coalitiefracties en het college. Zoals de stad in de komende jaren wordt betrokken bij
beleidsontwikkeling en -uitvoering, zo worden ook alle raadsfracties gevraagd om mee te denken over
wat goed is voor de stad. De beoogde coalitie streeft naar meerderheden in de raad die verder reiken dan
het zetelaantal van de coalitiefracties.
4
Naar verwachting zal constructieve samenwerking in elk geval mogelijk zijn op onderwerpen die nietcoalitiefracties in de informatiefase als beleidsprioriteiten naar voren hebben gebracht. Het gaat daarbij
bijvoorbeeld om het belang van decentralisaties, zorg in de wijk, zorgbehoeften centraal stellen,
armoedeaanpak en het niet verder bezuinigen op cultuur.
Op een aantal punten hebben de beoogde coalitiepartijen geen afspraken met elkaar gemaakt. Dat biedt
binnen de raad ruimte om een open gesprek aan te gaan. Punten die niet in de overleggen van de beoogde
coalitie zijn besproken, zijn bijvoorbeeld het afboeken op nieuwbouwgronden, afspraken omtrent het
aandeel sociale huurwoningen in de woningvoorraad, uitbreiding van het bomenbestand, aanpak
winkelleegstand, bestrijding van uitkeringsfraude, het behoud van de dorpsculturen, de ondersteuning
van vrijwilligers en mantelzorgers en het versneld afboeken op maatschappelijk vastgoed om
maatschappelijke overname mogelijk te maken. Hierover willen coalitiepartijen desgevraagd met andere
partijen in gesprek. Zij worden daarom uitgenodigd om onderwerpen aan te dragen voor het jaarplan van
de raad zodat deze op de agenda van de raad komen.
Herijking afspraken in 2016
De beoogde coalitiepartijen willen halverwege de raadsperiode met de raad en met de stad een open
gesprek aangaan over de werkbaarheid van gemaakte procesafspraken en tussentijdse resultaten van het
gevoerde beleid. Dat kan op onderdelen leiden tot een herijking van beleid.
Tot slot
Na enkele moeilijke en instabiele politieke jaren is het nu tijd om te laten zien dat Amersfoort weer een
gemeenteraad heeft en een college krijgt, die met hernieuwd vertrouwen in elkaar en de stad in gesprek
willen over wat goed is voor Amersfoort!
Ik wens uw raad daarbij veel succes.
Met vriendelijke groeten,
Drs. M.A. Fränzel
Informateur
5