Dyslexiebeleid Houtens December 2011 Herzien oktober 2014 Hilleke Steenveld Roeliene van Steinvoorn Indien u dit document wilt gebruiken voor uw eigen instelling, graag contact opnemen met de school en het intellectueel eigendom respecteren. [email protected] Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 1 Inleiding Dit document is geschreven met doel alle betrokkenen rondom leerlingen van Houtens met dyslexie duidelijkheid te geven over wat Houtens biedt aan begeleiding en wat er verwacht wordt van leerlingen met dyslexie, hun ouders(s) en/of verzorger(s), vakdocenten, mentoren, de RT’er en de directie. Houtens is een school waar een groot deel van de leerlingen dyslexie heeft (ca. 20%). Houtens streeft ernaar elke leerling op het onderwijsniveau dat hij aankan te laten functioneren. In dit document leest u dat leerlingen van Houtens met een dyslexieverklaring in het eerste leerjaar allemaal een signaleringstoets maken, (deel 1) zodat de school een goed beeld krijgt van het instapniveau van elke leerling. Deze toets is voor de leerlingen met dyslexie de start voor het begeleidingstraject dat in de eerste en tweede klas van hun schoolloopbaan aangeboden wordt. Voordat er gesproken wordt over de begeleiding wordt expliciet aandacht besteed aan de betrokken personen rondom een leerling met dyslexie en wat de verantwoordelijkheden van deze personen zijn. In deel 4, 5 en 6 leest u over de begeleiding die geboden wordt op Houtens. Op Houtens wordt begeleiding zowel binnen als buiten de reguliere lessen aangeboden. Denk hierbij aan aanpassingen die een docent kan doen binnen zijn eigen les, zodat de leerling met dyslexie de les goed kan volgen, denk ook aan aangepaste beoordeling van toetsen en taken. De begeleiding buiten de reguliere lessen is specifiek voor lezen en/of spellen. Ook is er buiten de les tijd en aandacht voor sociaal-emotioneel welbevinden. Houtens is een school waar al veel met ICT gewerkt wordt, zo heeft elke leerling een laptop. In deel 7 leest u wat Houtens al aanbiedt om leerlingen met dyslexie te ondersteunen. Ook leest u wat Houtens nog niet aan kan bieden en wat ouder(s) en/of verzorger(s) kunnen faciliteren voor de leerling met dyslexie. Deel 8 gaat in op de mogelijkheid om voor de leerling met dyslexie een aangepaste invulling en eventueel vrijstelling voor het vak Duits of Frans aan te vragen. In dit deel treft u de meest recente regels rondom dit onderwerp geformuleerd door het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap. Dit document is geschreven met ondersteuning van de directie van Houtens, docenten Nederlands van Houtens, dyslexiecoaches van College de Heemlanden en het Seminarium voor Orthopedagogiek te Utrecht. Overal waar hij staat kan ook zij gelezen worden. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 2 Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 1 Deel 1. Definitie van dyslexie .................................................................................................................. 5 Deel 2. Van signalering naar begeleiding. ............................................................................................... 6 Signalering + analyse ........................................................................................................................... 6 Extra faciliteitenkaart .......................................................................................................................... 6 Vermoeden van dyslexie ..................................................................................................................... 6 Deel 3. Betrokkenen & verantwoordelijkheden...................................................................................... 8 Leerling ................................................................................................................................................ 8 Ouders ................................................................................................................................................. 8 Mentor................................................................................................................................................. 9 Remedial teacher ................................................................................................................................ 9 Vakdocent............................................................................................................................................ 9 Deel 4. Begeleiding in de les. ................................................................................................................. 10 Algemene begeleiding (model directe instructie) ............................................................................. 10 Deel 5. Toetsen en beoordelen ............................................................................................................. 11 Algemeen........................................................................................................................................... 11 Voor Nederlands: .............................................................................................................................. 11 Moderne vreemde talen (Engels, Duits, Frans): ................................................................................ 12 Deel 6. Begeleiding buiten de les. ......................................................................................................... 13 Technisch lezen ................................................................................................................................. 13 Spellen ............................................................................................................................................... 13 Sociaal-emotioneel ............................................................................................................................ 14 Deel 7. ICT-ondersteuning. .................................................................................................................... 15 Algemeen........................................................................................................................................... 15 Al gerealiseerd ................................................................................................................................... 15 Toekomst ........................................................................................................................................... 15 Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 3 Deel 8. Vrijstelling voor één vreemde taal. ........................................................................................... 16 Regelgeving ....................................................................................................................................... 16 Aanvragen, procedure. ...................................................................................................................... 17 Literatuur ............................................................................................................................................... 20 Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 4 Deel 1. Definitie van dyslexie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. De oorzaak ligt in de celstructuur van de hersenen. Dyslectische leerlingen in het VO hebben problemen met: lezen en/of spellen op woordniveau, het snel en accuraat lezen van teksten, het snel en accuraat spellen bij functioneel schrijven (bij alle vakken). Niet alle problemen dienen zich (in gelijke mate) bij een individuele leerling voor. Ook dyslectische leerlingen verschillen van elkaar. Dyslexie is niet te verhelpen, maar een leerling met dyslexie kan wel leren omgaan met zijn lees- en spellingsstoornis. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 5 Deel 2. Van signalering naar begeleiding. Signalering + analyse Wat Wie betreft het Wanneer Wie organiseert het RT + mentor Signalering Spellen (dictee, wonderlijke weer) Lezen (leestoets, De Tekenbeet) Kwantitatieve analyse dictee Analyse tekst Start begeleiding - Lezen - Spellen - studievaardigheden Signalering leerlingen met vermoeden van dyslexie Leerlingen met dyslexieverklaring Lesweek 4 Buiten de reguliere les RT Lesweek 5 RT Leerlingen + begeleiders Lesweek 10 RT Leerlingen + RT + mentor November Februari RT Om het instapniveau van de leerlingen met dyslexie in beeld te krijgen wordt aan het begin van het jaar een spelling- en leestoets afgenomen. Spelling: In kaart brengen of de leerling meer dan gemiddeld veel fouten maakt voor het onderwijsniveau waarop onderwijs gevolgd wordt. De leerling met dyslexie maakt, als hij lager dan gemiddeld scoort, aanvullend de diagnostische toets van Muiswerk. A.d.h.v. het resultaat van de diagnostische toets wordt een programma samengesteld. Lezen: In kaart brengen of de leerling in staat is om een tekst vlot te lezen en in staat is om spontaan informatie te onthouden. Extra faciliteitenkaart Leerlingen die in klas 3 en 4 zitten krijgen een kaart waarop alle faciliteiten vermeld zijn. Deze kaart geeft bij het maken van (PTA)toetsen recht op o.a. 20% tijdverlenging en eventueel het gebruik van ondersteunende software. De leerling dient deze kaart altijd bij zich te hebben wanneer hij een toets maakt. Voor de surveillant geeft dit overzicht van alle afspraken. Vermoeden van dyslexie Als een mentor, docent of ouder vermoedt dat een leerling dyslexie heeft worden de volgende stappen aangehouden: Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 6 1. De mentor inventariseert bij de docenten (met name de talen) of de leerling opvallend veel spellingfouten maakt die passen bij dyslexie. 2. De mentor inventariseert bij de docenten (met name de talen) of de leerling moeite heeft met lezen. (Langzaam, hakkelend, spellend, voorspellend). 3. De leerling wordt via de mentor opgegeven voor de signaleringstoets. 4. Indien de leerling uitvalt: a. De RT checkt het dossier van de basisschool wat er bekend is over spelling en leesproblematiek en een eventueel vermoeden van dyslexie. b. Er worden aanvullende toetsen afgenomen 5. De RT’er schrijft een brief aan ouders en verwijst de leerling eventueel door naar een orthopedagoog of psycholoog. (Psychologen groep Utrecht www.pgutrecht.nl). Kosten voor het dyslexie onderzoek zijn voor rekening van ouder(s) en/of verzorger(s). Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 7 Deel 3. Betrokkenen & verantwoordelijkheden. Houtens heeft verplichtingen naar de leerling met dyslexie, school probeert zo goed als mogelijk de leerling te ondersteunen. Houtens verwacht ook dat de leerling en zijn ouders(s) en/of verzorger(s) hun verantwoordelijkheden naar school toe nakomen. Hieronder een overzicht van de betrokken personen en hun verantwoordelijkheden. Leerling De leerling heeft een actieve en positieve houding. De leerling is zelf verantwoordelijk, hij heeft contact met de mentor over zijn ondersteuningsbehoeften. De leerling heeft (vanaf lj. 3 de extra faciliteitenkaart altijd bij zich en zichtbaar wanneer hij een toets maakt). De leerling volgt de begeleidingslessen die in zijn persoonlijke plan vallen. De leerling toont initiatief naar docenten en andere betrokkenen. De leerling gebruikt ondersteunende software actief Voorbeelden hiervan zijn: Muiswerk, overhoorprogramma’s (wrts) en methode websites. De leerling gebruikt de aangeleerde strategieën thuis en op school. Dit geldt voor alle gebieden. Voorbeelden hiervan zijn: spellingstrategieën, leesstrategieën en leerstrategieën. Indien ouders ondersteunende software gefaciliteerd hebben dient de leerling deze actief te gebruiken. De inspectie voor onderwijs stelt dat leerlingen minstens een jaar met compenserende software moeten hebben gewerkt om deze op het CSE te kunnen toepassen. ! Bij misbruik van de compenserende faciliteiten vervallen deze per direct. Ouders Van ouders verwacht Houtens dat zij hun kinderen stimuleren zelf verantwoordelijk te zijn voor hun eigen leren en zo meedenken aan oplossingen. Houtens werkt samen met de leerling en hun ouders om het beste voor het kind te bereiken. Daarom verwachten we van ouders een ondersteunende, positieve en actieve houding. Het is van groot belang dat zij hun eigen kinderen aanmoedigen en ondersteunen bij het zelfstandig lezen. Ouders staan achter de begeleiding die op school aangeboden wordt (en ook verplicht is). Zij nemen contact op met de mentor wanneer zij problemen ervaren en hebben een actieve houding bij het oplossen daarvan. Op reguliere ouderavonden is er gelegenheid om de voortgang van de leerling te bespreken. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 8 Mentor De mentor is het eerste aanspreekpunt voor de leerling en zijn ouders. Bij specialistische vragen neemt de mentor contact op met de remedial teacher. De mentor stuurt zijn leerlingen aan de begeleiding te volgen. De mentor werkt nauw samen met de RT’er. Remedial teacher De remedial teacher is het kennisorgaan en coördineert de dyslexiebegeleiding. Aansturen en uitvoeren begeleiding Informatie verschaffen aan mentoren Specialistische vragen beantwoorden Aanvragen aangepaste invulling en eventueel vrijstelling moderne vreemde talen beantwoorden en organiseren Contact met schoolleiding over faciliteiten Vakdocent De vakdocent ondersteunt de leerling waar en wanneer hij kan. De vakdocent wacht initiatief / de hulpvraag van de leerling af en werkt actief mee om de leerling zo goed als hij kan te ondersteunen. De afspraken geformuleerd in Magister zijn bindend, de vakdocent organiseert zijn les zo dat de afspraken zo goed mogelijk uitgevoerd worden. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 9 Deel 4. Begeleiding in de les. Als vakdocent is het belangrijk om te weten waar de persoonlijke kansen en mogelijkheden van de leerling met dyslexie liggen. Elke docent kan door simpele kleine maatregelen veel betekenen voor de leerling, deze maatregelen zijn met name bedoeld om de leerling zelfvertrouwen te geven en succeservaringen op te laten doen. Wanneer een kind met dyslexie bijvoorbeeld een tekst moet voorlezen tijdens de les, is het voor deze leerling fijn om deze tekst van te voren aangeleverd te krijgen. Zo kan de leerling thuis oefenen en zal hij zich zelfverzekerder voelen in de les. Het is belangrijk voor de leerling dat de docent zijn leesproblemen erkent. Maak de problemen bespreekbaar door er open mee om te gaan. Door in gesprek te gaan met de leerling komt de docent erachter waar de leerling bij het vak behoefte aan heeft. Zo kunnen afspraken gemaakt worden en verwachtingen worden uitgesproken. De leerling zorgt met de docent dat er positieve en realistische verwachtingen geschetst worden. Algemene begeleiding (model directe instructie) Tijdens de les kan een docent een aantal faciliteiten bieden afhankelijk van de onderwijsbehoefte van de leerling. Hieronder volgt een overzicht waar een leerling met dyslexie behoefte aan kan hebben: Hier geldt dat de leerling initiatief toont en ondersteuning vraagt bij de docent. - Extra tijd bij het maken van opdrachten (maximaal 20%) - Zorgen dat er van eigen fouten geleerd wordt. o Werkboek / schrift checken o Regelmatig nakijken o Hand-out aantekening o Hulp bij het maken van aantekeningen o Overzichtelijke en sobere lay-out o Tijd geven om tekst rustig door te lezen - Wisselende werkvormen zodat de leerling zijn sterke kant kan laten zien - Mondelinge instructie kort en krachtig o Helder taalgebruik hanteren - Huiswerk en opdrachten op het bord. - Leerwerk in stukken verdelen De docent houdt in zijn lessen zoveel mogelijk het model directe instructie aan. 1. Terugblik op de vorige les 2. Doelen voor deze les of lessen serie 3. Presentatie (uitleg) 4. Begeleide inoefening 5. Zelfstandig werken + verlengde instructie voor wie dat nodig heeft 6. Afronden + terugblik op de les (doelen evalueren) Het model directe instructie biedt structuur waar een leerling met dyslexie veel profijt van kan hebben. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 10 Deel 5. Toetsen en beoordelen Op Houtens zijn specifieke afspraken gemaakt rondom toetsen en beoordelen van taken van een leerling met dyslexie. Deze gelden in de onder- en bovenbouw van de school. Niet elk beschreven punt is bij elke beoordeling van toepassing. Algemeen - - - - Lettertype: Arial 12 Lay-out: overzichtelijk Extra tijd bij schriftelijk werk, indien nodig/gewenst. Bij so´s, repetities en toetsen voor het schoolexamen is dit 20 procent. Op het CSE is de verlenging standaard een half uur. Dictaten, indien nodig/gewenst, controleren. Bij andere vakken dan de talen spelfouten niet (of, afhankelijk van de fout, minder zwaar) meetellen. Als het antwoord van de leerling herkenbaar is, wordt het goed gerekend (bij bijvoorbeeld mens en maatschappij, mens en zorg of kunst en cultuur). Als er door niet leerstofgebonden fouten niet meer te controleren is of de leerling de leerstof wel of niet begrijpt, kan er mondeling overhoord worden. Mondeling toetsen is toegestaan bij Frans en Duits, indien dit is vermeld in Magister, maar wordt zoveel mogelijk beperkt. Bij reproductie (woorden, zinnen, werkwoorden) is mondeling toetsen toegestaan. Bij productie (grammatica toepassen, specifieke schrijftaken) is mondeling toetsen niet toegestaan. Bij toetsen over inzicht (met name bij de zaakvakken) is mondeling toetsen toegestaan (digitaal toetsen wordt aangeraden), omdat het lezen en/of schijven meer moeite kan kosten dan het verwoorden van het antwoord. Digitaal toetsen is toegestaan, indien dit specifiek vermeld is in Magister Bij toetsen waar veel gelezen en/of geschreven moet worden (zaakvakken) is digitaal toetsen toegestaan. Hiervoor geldt dat het scherm van de laptop zichtbaar moet zijn voor de docent. Bij misbruik vervalt deze maatregel direct voor alle vakken gedurende de rest van de schoolloopbaan. Gebruik van spellingcontrole is tijdens het maken van toetsen en opdrachten (voor een cijfer) toegestaan, tenzij het om een opdracht gaat waar spelling getoetst wordt. Voor Nederlands: De docent beoordeelt vanuit eigen deskundigheid wanneer een fout getypeerd kan worden als een dyslectische fout. - Fouten m.b.t. leerbare regels worden wel fout gerekend (alles wat volgens het leerboek tot dan toe geleerd moet zijn). - Als een woord fonetisch (zoals het uitgesproken wordt) wordt geschreven, wordt dit niet fout gerekend. - Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (duer) worden niet fout gerekend. - Fouten m.b.t. (mede)klinkerverdubbeling worden niet fout gerekend (koopen, verekt). Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 11 - - Bij schrijftoetsen mag een schema voor spelling van werkwoorden gebruikt worden. De toetsen in leerjaar 3 en 4 die binnen het PTA vallen, worden beoordeeld op de zelfde wijze als het CSE. Bij kijk- en luistertoetsen wordt bij voorkeur de “dyslexieversie” van het CITO gebruikt. Indien dit niet mogelijk is wordt er als compensatie extra leestijd gegeven tussen de vragen. De docent heeft een adviserende rol bij de boekenkeuze, indien gewenst. Moderne vreemde talen (Engels, Duits, Frans): De docent beoordeelt vanuit eigen deskundigheid wanneer een fout getypeerd kan worden als een dyslectische fout. - Fouten m.b.t. leerbare regels worden wel fout gerekend (toelichting: alles wat volgens het leerboek tot dan toe geleerd moet zijn. Denk aan werkwoord en grammaticale spelling). - Als een woord fonetisch wordt geschreven, wordt dit niet fout gerekend (met uitzondering van de grammaticale fouten). o Als een woord daarbij door verkeerde spelling een andere betekenis krijgt, wordt dit fout gerekend. - Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties worden niet fout gerekend. o (Engels.:’ huose’; Frans.:’ puor’, ‘juene’; Duits:’Truam’) - Specifiek voor het vak Duits: o als een Umlaut is behandeld en foutief wordt toegepast, geldt dit als een fout (uitzondering: het woord is fonetisch “goed” geschreven, bijv. fahrt wordt fehrt) o verkeerd gebruik van de hoofdletters wordt fout gerekend. o fouten m.b.t (mede)klinkerverdubbeling worden niet fout gerekend ( bijv. ‘Monat’ /’Monnat’). o In overleg met de leerling wordt bij kijk- en luistertoetsen de “dyslexieversie” van het CITO gebruikt. Indien dit niet mogelijk is wordt er als compensatie extra leestijd gegeven tussen de vragen. - Specifiek voor het vak Frans: o Fouten m.b.t. (mede)klinkerverdubbeling worden niet fout gerekend ( ‘comencer ‘/’commencer’, ‘sooleil’ /’ soleil’ ). o Spelfouten binnen een woord, accenten en de stomme e (de e die je niet hoort maar wel schrijft) worden niet fout gerekend. o In overleg met de leerling wordt bij kijk- en luistertoetsen de “dyslexieversie” van het CITO gebruikt. Indien dit niet mogelijk is wordt er als compensatie extra leestijd gegeven tussen de vragen. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 12 Deel 6. Begeleiding buiten de les. Technisch lezen De begeleiding op het gebied van lezen wordt aangeboden op basis van het Interventieprogramma Nederlands voor het Voortgezet Onderwijs www.masterplandyslexie.nl Het Interventieprogramma Nederlands voor het Voortgezet Onderwijs is gericht op leerlingen met hardnekkige lees- of spellingproblemen en dyslexie. Doel is dat leerlingen hun functionele lees- en schrijfvaardigheid verbeteren en dat ze goed leren omgaan met dyslexie. Het interventieprogramma voorziet in een geïntegreerde aanpak van de volgende trainingen: - Leesvloeiendheidstraining volgens RALFI-principes ter bevordering van een snelle en accurate woordherkenning - Training van leesstrategieën - Sociaal-emotionele ondersteuning zodat leerlingen oplossingsgericht met de gevolgen van de hardnekkige lees- en spellingproblemen leren omgaan Spellen De begeleiding op het gebied van basisspelling wordt aangeboden d.m.v. Muiswerk, een online trainingsmethode. www.muiswerk.nl Het basisprincipe van de Muiswerkprogramma's is dat diagnostische toetsen uitzoeken welke gebieden de leerling onvoldoende beheerst. Vervolgens selecteert het programma de oefeningen die daarbij aansluiten. Leerlingen werken op die manier alleen aan hun zwakke plekken. Ook Muiswerk Basisspelling is zo gestructureerd. Muiswerk Basisspelling behandelt alle belangrijke basisregels van de Nederlandse spelling. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de vorm van veel voorkomende woorddelen en aan technieken voor het inprenten van moeilijke woorden. De stof wordt voor de leerling uitgelegd in de uitlegschermen met voorbeelden. Deze vormen altijd het begin van de oefeningen. Tijdens het oefenen kan de uitleg op elk gewenst moment opnieuw nagelezen worden. In Muiswerk Basisspelling wordt aandacht besteed aan de belangrijkste spellingstof waarin men in de eerste klassen van het voortgezet onderwijs een beheersingsniveau bereikt moet hebben. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 13 - lettercombinaties voor- en achtervoegsels verdelen in lettergrepen een of twee letters ie of i verlengingsregel verkleinwoorden meervouden - bijvoeglijk naamwoord tussen letter e(n) tussenletter s hoofdletters aaneenschrijven inprentwoorden buitenlandse woorden Sociaal-emotioneel Tijdens de begeleidingslessen lezen en spelling zal er veel aandacht zijn voor het welbevinden van de leerlingen. Mocht de leerling behoefte hebben aan extra ondersteuning kan hij altijd terecht bij zijn mentor. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 14 Deel 7. ICT-ondersteuning. Op Houtens heeft elke leerling een eigen laptop / tablet waar hij mee op internet kan via het school- of thuis netwerk. Er is een elektronische leeromgeving (ELO): Magister. Leerlingen en ouders zijn in staat om hun voortgang digitaal te volgen. Een aantal vakken werkt geheel digitaal met eigen lesmateriaal of een online lesmethode. Bij de vakken waar geen gebruik wordt gemaakt van digitaal lesmateriaal, wordt veel gebruik gemaakt van digitale ondersteuning (leerprogramma’s e.d.). Houtens is niet in staat voor elke leerling met dyslexie compenserende software aan te schaffen, wel ondersteunt Houtens leerlingen waar mogelijk wanneer de leerling privé ondersteunende software aanschaft. Omdat onze lees- en spellingtraing goede resultaten oplevert, adviseert Houtens alleen gebruik van compenserende programma’s voor leerlingen met zeer ernstige dyslexie met een leestempo van minder dan 100 woorden per minuut. Wanneer de leerling een leestempo van meer dan 170 woorden per minuut bereikt, is gebruik van de software niet (meer) nodig. Algemeen Houtens faciliteert het installeren van hulpmiddelen aangeschaft door ouders. De leerling werkt thuis zoveel mogelijk met deze hulpmiddelen en op school waar mogelijk (wanneer de inhoud van het vak het toelaat). Voorbeelden: - Audioboeken (Dedicon) - Daisy speler - Compenserende software (voor lezen, spelling en studeren) - Lettertype (Arial 12) - www.lexima.nl Al gerealiseerd Houtens ondersteunt al: - Alle leerlingen op Houtens ontvangen een laptop of tablet - Mogelijkheid spellingcorrector - Toetsen eventueel digitaal maken - Online oefenen o Methode gebonden websites o Wrts o Magister o Overig oefenmateriaal Toekomst In de toekomst onderzoekt Houtens de mogelijkheid om meet expliciete ICTondersteuning voor leerlingen met dyslexie in te zetten binnen school. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 15 Deel 8. Vrijstelling voor één vreemde taal. Regelgeving VMBO in de eerste twee leerjaren (Inrichtingsbesluit WVO, artikel 22) Behalve voor leerlingen die naar de verwachting van het bevoegd gezag doorstromen naar de basisberoepsgerichte leerweg, is in het vmbo in de eerste twee leerjaren Frans of Duits als tweede moderne vreemde taal verplicht. Scholen mogen zelf kiezen welke van deze twee zij aanbieden, maar mogen ook beide talen aanbieden. Voor het volgen van alleen Frans of alleen Duits is geen ontheffing nodig. Vrijstelling voor Frans én Duits is niet mogelijk voor dyslectische leerlingen. Wel kan de school in de eerste twee leerjaren zelf invulling geven aan het onderwijs in de tweede moderne vreemde taal, omdat er, met uitzondering van Engels, geen kerndoelen zijn voor de moderne vreemde talen. De school moet hierbij wel rekening houden met de doorstroommogelijkheden van de leerling. Alleen in een aantal specifieke gevallen - en dan gaat het niet alleen om leerlingen met dyslexie - zijn er wel mogelijkheden om ontheffing te krijgen voor Frans én Duits. Dit geldt voor: Leerlingen die Spaans, Arabisch of Turks volgen; Leerlingen die buiten Nederland vergelijkbaar onderwijs hebben gevolgd, en daarbij geen of te weinig onderwijs in Frans of Duits hebben gekregen. Leerlingen kunnen via deze regel alleen ontheffing krijgen van de tweede moderne vreemde taal wanneer zij voor de eerste maal tot een school voor vbo of mavo zijn toegelaten en zijn geplaatst in een hoger leerjaar dan het eerste. Bovenbouw vmbo (Inrichtingsbesluit WVO, artikel 26n) In de bovenbouw van het vmbo zijn er weinig mogelijkheden tot ontheffingen geregeld, omdat er in de verschillende sectoren veel keuzevrijheid is; het probleem kan meestal worden omzeild door een vak eenvoudigweg niet te kiezen. De ontheffingsmogelijkheden concentreren zich daarom op de sector economie. Leerlingen die in de eerste twee leerjaren ontheffing hebben gehad voor Frans of Duits kunnen in die sector ontheffing krijgen voor Frans of Duits, en in plaats daarvan kiezen voor Arabisch, Turks, Spaans, maatschappijleer II, geschiedenis en staatsinrichting of aardrijkskunde. Deze bepaling geldt ook voor leerlingen die onderwijs gaan volgen in de basisberoepsgerichte leerweg, en die in het schooljaar daarvoor LWOO volgden. De leerling in de basisberoepsgerichte leerweg, die in de onderbouw geen Frans of Duits heeft gehad omdat hij naar verwachting deze leerweg ging volgen, volgt in de sector economie van de basisberoepsgerichte leerweg in plaats hiervan in de bovenbouw Arabisch, Turks, Spaans, maatschappijleer II, geschiedenis en staatsinrichting of aardrijkskunde. Bron: www.masterplandyslexie.nl Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 16 Aanvragen, procedure. Op Houtens is zowel Duits als Frans onderdeel van het curriculum en daarom verplicht. Bij hoge uitzondering kan een leerling aangepaste invulling van het vak, of vrijstelling krijgen voor één van de twee talen. De procedure die gevolgd wordt om een aangepaste invulling of een vrijstelling aan te vragen is hieronder beschreven. Deze aanvraag kan gevolgen hebben voor de vervolgopleiding. Om voor een aangepaste invulling of vrijstelling voor het vak Duits of Frans in aanmerking te komen geldt een aantal voorwaarden: - De leerling toont goede inzet - De leerling vraagt actief om hulp - De leerling toont initiatief - De leerling heeft laten zien dat hij alles geprobeerd heeft om goede resultaten te halen Indien er een aangepaste invulling of vrijstelling verleend wordt, worden de afspraken verwerkt in Magister Op de volgende bladzijdes ziet u een stroomdiagram met de stappen die gevolgd worden bij het aanvragen van een aangepaste invulling of eventueel een vrijstelling voor het vak Duits of Frans. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 17 Aangepaste invulling van het vak Frans of Duits: Als vuistregel geldt dat het vak zoveel mogelijk volgens het gestelde curriculum gevolgd wordt, eventueel met aangepaste faciliteiten of afspraken. Ouders sturen een beargumenteerde aanvraag per email naar Houtens, t.a.v. de remedial teacher Deze aanvraag bevat argumenten en concrete ideeën voor opvulling van de tijd. De remedial teacher doet navraag bij de mentor en docent(en) Frans en/of Duits over: 1. Inzet 2. Motivatie 3. Genomen maatregelen Is er genoeg informatie beschikbaar? Nee Ja Remedial teacher doet vervolgonderzoek. Kunnen er maatregelen getroffen worden om het vak succesvol af te sluiten? Ja Nee Maatregel afspreken Bijvoorbeeld: - mondeling toetsen - deeltoetsen - pre-teaching - inzet - etc. Aangepaste invulling + beoordeling afstemmen met vakdocent Remedial teacher neemt contact op met ouders over het genomen besluit Remedial teacher verwerkt afspraken in Magister Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 18 Vrijstelling van het vak Frans of Duits: Als vuistregel geldt dat het vak zoveel mogelijk volgens het gestelde curriculum gevolgd wordt, eventueel met aangepaste faciliteiten of afspraken. Voordat een vrijstelling toegekend wordt is eerst geprobeerd het vak met een aangepaste invulling succesvol af te ronden, blijkt dat dit voor de leerling niet haalbaar is kan besloten worden een vrijstelling te geven. Hiervoor zal de directeur toestemming moeten geven. Ouders sturen een beargumenteerde aanvraag per post naar [email protected] Deze aanvraag bevat argumenten en concrete ideeën voor opvulling van de tijd. Volgt de leerling een programma met aangepaste invulling? Start procedure aangepaste invulling Nee Ja De remedial teacher doet navraag bij de mentor en docent(en) Frans en/of Duits en Engels over: 1. Gevolgen aangepaste invulling Frans of Duits 2. Wensen vakdocenten inzet bij andere vreemde talen 3. Zijn de concrete ideeën leerling en ouders beschreven in de aanvraag toepasbaar? Is er genoeg informatie beschikbaar? Nee Ja Remedial teacher doet vervolgonderzoek. Remedial teacher formuleert voorstel (het programma over de invulling van de tijd) en communiceert dit aan de directeur. Directeur akkoord? Nee Ja Remedial teacher neemt contact op met ouders over het genomen besluit. Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 Remedial teacher verwerkt afspraken in Magister 19 Literatuur Hajer, m. & Meestringa, T. (2009). Handboek taalgericht vakondewijs. Coutinho: Bussum. Hennemans, K., Kleijnen, R. & Smits, A. (2004). Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs, deel 1 - Achtergronden, beleid en implementatie. ‘s-Hertogenbosch: KPC Groep. Hennemans, K., Kleijnen, R. & Smits, A.(2004). Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs, deel 2 - signalering, diagnose en begeleiding. ‘s-Hertogenbosch: KPC Groep. Kleijnen, r., Steenbeek-Planting E. & Verhoeven, L. (2008). Toetsen en Interventies bij Dyslexie in het Voortgezet Onderwijs. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands. Leenders, Y., Naafs, F., Van den Oord, I. (2002) Effectieve instructie. Drukkerij Wilco: Amersfoort. Pameijer N., van Beukering T. & De Lange S. (2009). Handelingsgericht werken: een handreiking voor het schoolteam. Leuven: Acco. Steenbeek-Planting, E., Kleijnen, R. & Verhoeven, L. (2006). Interventieprogramma Nederlands voor het Voortgezet Onderwijs. Begeleiding voor leerlingen met leesproblemen en dyslexie. Nijmegen: Experticecentrum Nederlands. Vernooy, K. (2010). Als VO-leerlingen niet goed lezen. Remediaal(2) 3-9 Dyslexiebeleid Houtens oktober 2014 20
© Copyright 2024 ExpyDoc
