Transformatie en Gelijkwaardigheid in ArchitectuurNL

DE WERELD VAN DE ARCHITECT | ARCHITECTUUR.NL
ARCHITECTUURNL | 7/14
7/14
BROEDPLAATSEN NIEUWE
STIJL + INTERVIEW HANS
RUIJSSENAARS + OPENBARE
KUNST VAN MOTHERSHIP +
LAP LANDSCAPE & URBAN
DESIGN + TRIBUNETRAPPEN +
THUIS BIJ JAAKKO VAN ’T
SPIJKER + BESTEK WIEL ARETS
+ MEUBELS JOLANDA VAN
GOOR + DESIGN POST TALKS
01_Cover_lossepagina.indd 5
27-10-14 16:50
Er kan
meer dan
je denkt
Transformatie en gelijkwaardigheid
Bij verbouw van bestaande panden is het vaak niet haalbaar om exact aan de gegeven
specificaties in het Bouwbesluit te voldoen. Wanneer mag van het Bouwbesluit worden
afgeweken? Het gelijkwaardigheidsprincipe kan hier uitkomst bieden. Een bindende
toezegging dat de gelijkwaardige oplossing akkoord is, zou innovatieve transformaties
kunnen stimuleren.
30-31_nrp.indd 30
27-10-14 11:03
regelgeving transformaties
Een veel geziene misvatting bij de betrokken partijen bij een transformatieproces is dat er altijd
moet worden voldaan aan de gegeven specificaties in het Bouwbesluit. De misvatting luidt
dat als niet kan worden voldaan aan een bepaalde eis van het Bouwbesluit, het onmogelijk
is om het transformatieplan uit te voeren. In het Bouwbesluit is echter voor deze gevallen het
gelijkwaardigheidsprincipe opgenomen.
De gelijkwaardigheidsbepaling (artikel 1.3 van het Bouwbesluit 2012) houdt in dat de aanvrager van
een vergunning aannemelijk moet maken dat de gekozen oplossing gelijkwaardig is, wanneer niet
kan worden voldaan aan een specifiek voorschrift in het Bouwbesluit. Deze oplossing zal eenzelfde
mate van bruikbaarheid, veiligheid, energiezuinigheid en bescherming van milieu en gezondheid
moeten bieden.
Dit gelijkwaardigheidsprincipe stimuleert flexibiliteit en innovatie. Om hiervan gebruik te maken
en tijdens het planvoorbereidingsproces haalbare en vaak innovatieve alternatieven te kunnen
ontwikkelen, is duidelijkheid vooraf gewenst. Wanneer aan het bevoegd gezag aannemelijk
wordt gemaakt dat het geopperde alternatief gelijkwaardig is, zal de omgevingsvergunning
voor de transformatie, verbouwing of renovatie niet worden geweigerd. Het aantonen van
gelijkwaardigheid is te onderbouwen door te verwijzen naar wetenschappelijk onderzoek dat het
alternatief ondersteunt, of door een uitspraak
van een gezaghebbende deskundige op dat
gebied. Een voorbeeld kan een publicatie
van de Adviescommissie Praktijktoepassing
Brandveiligheidsvoorschriften zijn.
Zekerheid tijdens planvoorbereiding
De voormalige gemeentebibliotheek in
Rotterdam (1923 architect D.B. Logemann) is in
2014 getransformeerd tot Erasmus University
College door architect Erick van Egeraat. Naast
onderwijsruimten zijn er nu een studentenlounge
en centrale studieplekken. Verborgen elementen
zoals houten lambriseringen, natuurstenen
elementen, sculpturen en glas-in-lood ramen
die decennialang volledig waren weggewerkt
achter gipsplaten wanden en verlaagde plafonds,
zijn weer in beeld gebracht. Het hart van het
gebouw wordt gevormd door een atrium met
glazen wanden en dak, waardoor er veel daglicht
in het gebouw binnenkomt. In het atrium staan
twee glazen liften die alle vijf de verdiepingen
met elkaar verbinden. De toegepaste
watermistinstallatie is als gelijkwaardig
beschouwd aan brandcompartimentering, zodat
een open structuur behouden kon blijven.
31
30-31_nrp.indd 31
De crux ligt nu vaak bij de planning in het
transformatieproces; hoe kan vroeg in het
proces worden gezorgd voor zekerheid, in
plaats van de toetsing en beoordeling achteraf?
Als het mogelijk is om vroeg in het proces een
bindende uitspraak te krijgen, dan zou dat voor
zekerheid en dus een stimulans kunnen zorgen.
Een mogelijkheid waarin de procedure van
een aanvraag voor een bouwvergunning op dit
moment helaas niet voorziet. Het staat vrij om
met het bevoegd gezag het overleg aan te gaan.
Een dergelijk overleg leidt echter zelden tot de
bindende toezegging die bij een ingrijpende
gelijkwaardige oplossing gewenst is. In de
praktijk kan een in een vroeg stadium gegeven
bindende toezegging zorgen voor een beter
verloop van transformatieprocessen. Wanneer
gelijkwaardige alternatieven met minder risico
kunnen worden toegepast betekent dit een
stimulans voor innovatieve transformaties.
Erasmus University College
Een voorbeeld van een transformatie waar
het gelijkwaardigheidsprincipe in praktijk is
toegepast staat in Rotterdam. In de voormalige
gemeentebibliotheek huist nu het Erasmus
University College. Om het open karakter van
het gebouw te bewaren was de opsplitsing
in verschillende kleinere brandcompartimenten niet gewenst. Een watermistinstallatie is op basis van
gelijkwaardigheid ingezet als vervangend brandveiligheidsmiddel.
Dit artikel is geschreven door de NRP werkgroep Wet- en regelgeving (Maarten van der Staak,
Paula Kemp, Jack van Schoonneveldt, Barend Jan Schrieken en Joost Pothuis) en is een vervolg op
‘Veranderde eisen ten aan zien van het kwaliteitsniveau bij transformatie’ (ArchitectuurNL 04/2014).
Fotografie Ossip van Duivenbode
ArchitectuurNL
27-10-14 11:03