Download de publicatie - Gemeenten van de Toekomst

Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties
Provinciale bijeenkomsten
gemeentelijke financiën en
de 3 decentralisaties in het
sociaal domein
Zijn we allemaal aangesloten?
Zijn alle gemeenten al bezig met de implementatie van de drie decentralisaties? En
zo ja, hoe ver is iedereen op financieel gebied? Deze vraag liep als een rode draad
door de bijenkomsten ‘Financiën en de 3 decentralisaties in het sociaal domein’.
Deze bijeenkomsten geven meer gevoel voor wat er speelt.
Van februari tot half april 2014 organiseerde het programma Gemeenten van de
Toekomst van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK),
in samenwerking met alle provincies, bijeenkomsten over gemeentelijke financiën
en de decentralisaties van de Jeugdwet, de nieuwe Wet maatschappelijke
ondersteuning (Wmo) en de Participatiewet. De bijeenkomsten waren gericht
op financiële experts bij gemeenten en vaak sloten ook transitiemanagers en
wethouders uit de betreffende provincie aan.
De kern van de bijeenkomsten vormden drie thema’s op het gebied van financiën
en de gemeentelijke budgetten, al dan niet behandeld in de vorm van een
workshop waarin de deelnemers werden geactiveerd om na te denken over de
financiële aspecten van de drie transities. De thema’s waren: risicomanagement,
kosten- en risicoverevening binnen gemeentelijke samenwerkingsverbanden en
planning & control. Tijdens de eerste dag in Gelderland verwoordde inleider Guus
van Bork het doel als volgt:
Vandaag nadenken en inspireren, zodat je morgen om half
negen aan de slag gaat!
De bijeenkomsten boden een mooie gelegenheid om vanuit verschillende
invalshoeken kennis en ervaringen uit te wisselen tussen de verschillende
gemeenten, de provincie en het Rijk.
Ik was blij met het samenkomen van financiële en inhoudelijke
expertise, om eindelijk eens samen over hetzelfde te praten. Dit
hele onderwerp moet integraal worden aangepakt.
Risicomanagement
Absoluut geen risico’s nemen is wellicht het grootste risico!
Wat wil onze gemeente bereiken? In welke activiteiten moeten wij uitblinken om
onze doelstellingen te behalen? Welke risico’s kunnen we hierbij tegenkomen?
Moeten we een financiële buffer achter de hand hebben waarmee we de
gemeente efficiënter door de beginperiode van de transformatie kunnen loodsen
en hoe groot moet die buffer dan zijn? Hoe kunnen we de risico’s beheersen?
Over deze vragen dachten deelnemers gezamenlijk na in de workshop
Risicomanagement. Dit leverde een interessante discussie op over het opstellen
van doelstellingen. Sommige deelnemers vroegen zich af of ze bij het opnieuw
formuleren van doelstellingen alles wat eerder bedacht is van tafel zouden
moeten vegen, of dat ze zaken die goed werken zouden kunnen meenemen.
Anderen vonden het juist verfrissend werken om opnieuw doelstellingen te
creëren, zodat je als organisatie opnieuw kunt nadenken ‘waar je naar toe wilt en
welke richting je kan kiezen’.
Het helpt om zelf (opnieuw) doelstellingen te creëren. Welk deel van
het budget gaat naar de uitvoering? En welk deel naar de zorg zelf?
Het is goed om richting te gaan kiezen.
Ik denk dat je de goede dingen uit het huidige systeem moet
meenemen, maar ook op een nieuwe, meer creatieve manier moet
gaan denken.
TIP
Stel vertrouwen centraal, ga morgen aan de slag door
collega’s of gemeenten in de regio’s op te zoeken en
de verbinding samen te maken. Zorg er voor dat je dit
veelomvattende onderwerp kleiner maakt.
Kosten- en risicoverevening
binnen gemeentelijke
samenwerkingsverbanden
Bij de decentralisaties is samenwerking noodzakelijk. Samenwerking binnen de
gemeente, maar ook met andere gemeenten. Er zijn verschillende vormen van
regionale samenwerkingsverbanden mogelijk die veel kansen bieden. Daarbij
moet ook nagedacht worden over de verdeling van de kosten en risico’s.
Hoe gaat u als financieel specialist in uw gemeentelijke organisatie om met de
vraagstukken rondom kosten en risico’s bij samenwerking tussen gemeenten?
In de workshop Kosten- en risiscoverevening binnen gemeentelijke
samenwerkingsverbanden hebben de deelnemers nagedacht over welke
gezamenlijke taken er op het gebied van de drie decentralisaties zijn, wat de
financiële overwegingen bij samenwerking in beleid, uitvoering en inkoop zijn en
hoe de keuzes rond inkoop en bekostiging van verschillende functies binnen het
sociaal domein er uitzien.
Er komen steeds meer cijfers. Ga aan de slag, probeer de risico’s in
kaart te brengen.
Het is belangrijk om te kijken hoe historische gegevens aansluiten op
de budgetten-puzzel, maar het is niet slim om de puzzel voor je uit te
schuiven!
De workshop activeerde mensen om na te denken over hoe zij bijvoorbeeld het
inkoopbeleid zouden kunnen aanpassen. Er bleek duidelijk verschil te zijn in hoe
ver gemeenten zijn en dat leverde een mooie uitwisseling van ervaringen op.
Planning & Control
De drie decentralisaties zijn inhoudelijk, maar ook financieel een grote opgave
voor de gemeenten. Omdat gemeenten een uitgebreider takenpakket krijgen,
moeten zij inhoudelijk veel meer organiseren en zorg opnieuw inrichten.
Gemeenten krijgen een groter budget vanwege de taakverschuiving, maar
moeten tegelijkertijd een vergelijkbaar resultaat realiseren met minder geld.
Vandaag krijg ik de bevestiging dat wij niet de enigen zijn die aan het
zoeken en worstelen zijn. Het wordt hoog tijd dat men de planning &
control oppakt!
Het thema planning & control nodigde deelnemers uit om met elkaar na
te gaan hoe gemeenten om kunnen gaan met een lager budget voor zorg.
Workshopleiders waarschuwden daarbij om niet te wachten tot de budgetten
definitief zijn, maar alvast te beginnen met bijvoorbeeld het vaststellen van
beleid, het ramen van de budgetten in het sociaal domein, het vastleggen van de
samenwerking met ketenpartners, het beschrijven van processen of aan tafel te
gaan met inhoudelijk deskundigen.
Maak nu al een planning met data voor de inrichting van de
processen, start met de begrotingsvoorbereiding en wacht niet tot de
meicirculaire er is.
TIP
Vertaal datgene wat je de komende tijd moet doen zo snel
mogelijk in een spoorboekje voor 2014. De suggesties voor
deadlines in de handreiking kunnen je daarbij helpen. Kijk
ook goed naar het spoorboekje van de transitiebureaus Wmo
en Jeugdzorg!
Activeren
Als u vandaag met een wat ongemakkelijk gevoel naar huis gaat,
omdat u zich realiseert dat er een klus voor u ligt en u er morgen mee
aan de slag gaat, dan is het doel van deze dag bereikt.
Met deze prikkelende opmerking opende Tom van der Lelij (BZK) de bijeenkomst
van de provincies Overijssel en Flevoland. En hierin slaagden de bijeenkomsten
ook. De deelnemers kregen soms het gevoel op de goede weg te zijn, maar het
gevoel dat er nog veel werk te verzetten was, overheerste. De gemeenten zijn
nu zelf aan zet waarbij het Rijk en de provincie hen zo goed mogelijk proberen
te ondersteunen bijvoorbeeld met het BZK-programma Gemeenten van de
Toekomst.
De bijeenkomsten waren intensief, waardevol en gaven veel energie doordat de
deelnemers aan de hand van vragen of bijvoorbeeld het verder uitwerken van
schema’s zelf aan de slag gingen en zo problemen uit de dagelijkse praktijk van de
implementatie van de decentralisaties tegenkwamen en behandelden.
Het is goed om mezelf te activeren.
Bestuurders, financiële en inhoudelijke mensen werden met hun neus op de feiten
gedrukt: de decentralisaties zorgen voor een ingrijpende verandering en dat vraagt
om een actieve houding van alle betrokkenen.
Neem geen afwachtende houding richting je collega’s aan maar stap
samen op de tandem!
Verbinden
De bijeenkomsten werden zinvol en nuttig gevonden, omdat financials soms
voor het eerst met elkaar in gesprek gingen op regionaal niveau. Ook kwamen
financials in contact met inhoudelijke collega’s en bestuurders.
Ik kan nu gemakkelijker meepraten met mensen die inhoudelijk
betrokken zijn en andere mensen binnen de gemeente.
Er was ruimte voor discussie, tussen gemeenten onderling, tussen gemeenten,
provincie en het Rijk en tussen de mensen die met beleid bezig zijn en de financiële
medewerkers over de rol die financials nu al kunnen krijgen. Zowel bestuurders,
inhoudelijke en financiële medewerkers zagen in dat de verbinding tussen de
verschillende disciplines noodzakelijk is.
TIP
Ga in gesprek met je inhoudelijke collega’s. Pak het project
gezamenlijk op. Door die samenwerking zal steeds meer
eenzelfde taal worden gesproken en gaan mensen elkaar
beter begrijpen. Daarbij is het van belang doelstellingen en
de daarbij behorende succesfactoren helder te krijgen, omdat
dit een goede basis vormt voor de activiteiten die moeten
worden gerealiseerd.
En dit gebeurt op veel plekken al.
In Zeeland was twee weken na deze provinciale bijeenkomst een
vervolgbijeenkomst gepland tussen alle Zeeuwse hoofden financiën en controllers
om verder aan de slag te gaan en concrete stappen te nemen.
In Limburg ging diezelfde middag de projectleider van het pas opgerichte
samenwerkingsverband tussen de gemeente Maastricht en de gemeenten
in het Heuvelland direct aan de slag met de opgedane kennis tijdens een
directeurenoverleg. In Kampen vond een paar dagen na de bijeenkomst in Zwolle
overleg plaats in ‘KSG-tjes’, kleine slimme groepjes.
Hierin doen mee: medewerkers van de gemeente Kampen, betrokken organisaties
maar ook burgers. Een deelnemer merkte op:
... dat hij zich maar een heel klein schakeltje voelt in een groot geheel.
Het is nu van groot belang dat al deze schakels worden verbonden.
www.gemeentenvandetoekomst.nl
Vanaf 2015 decentraliseert het Rijk de
verantwoordelijkheden op het gebied van jeugd,
maatschappelijke ondersteuning en participatie vanuit het
idee dat het lokaal bestuur effectiever en efficiënter
maatwerk kan leveren aan haar inwoners. De gemeente
krijgt hierdoor meer verantwoordelijkheden, de omvang
van het gemeentefonds neemt sterk toe, maar uiteindelijk
moet er meer worden gedaan met minder budget voor
jeugd, maatschappelijke ondersteuning en participatie.
Het is belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan de
financiële positie van gemeenten en dat gemeentelijke
financials betrokken worden bij de decentralisaties, zodat
deze ook financieel goed bij de gemeenten kunnen
‘landen’.
Voor meer informatie kunt u kijken op www.gemeentenvandetoekomst.nl
Voor contactgegevens van uw regionale accountmanager, klik hier.
>> Handreiking Financiën
>> Presentatie Risicomanagement
>>
Presentatie Kosten- en risicoverevening binnen gemeentelijke
samenwerkingsverbanden
>> Presentatie Planning & Controlcyclus

Download Report