BOFAS na 10 jaar werking – Activiteitenverslag 2014

De grond van de zaak: een propere bodem
BOFAS
na 10 jaar werking
Activiteitenverslag 2014
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 1
Kerncijfers
1.850
915
1.964
1.216
89
164
495
2 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
Totaal aantal ingediende dossiers type terugbetaling
Totaal aantal afgehandelde dossiers type terugbetaling
Totaal aantal ingediende dossiers type sluiting
Totaal aantal afgehandelde dossiers type sluiting
Beschrijvende bodemonderzoeken in uitvoering
Bodemsaneringsprojecten in uitvoering
Bodemsaneringswerken in uitvoering
Inhoud
BOFAS, een verhaal van samenwerking
4
In memoriam Chris Hoste
5
Woord vooraf
5
Inleidend woord van de leden van de Interregionale Bodemsaneringscommissie (IBC)
6
Inleidend woord van de voorzitter van de Raad van Bestuur
7
BOFAS, een fonds dat teruggaat tot de grond van de zaak
8
Missie en visie van BOFAS
9
De kerntaken van BOFAS in vogelvlucht
Efficiëntie en expertise als basis voor de dagelijkse werking van BOFAS
11
Werkingsmiddelen op jaarbasis wijzen nu al op positief saldo
13
9
Realisaties na 10 jaar werking: BOFAS maakt beloftes waar
14
Waar staat BOFAS vandaag?
15
Overzicht type ‘Terugbetaling’
15
Overzicht type ‘Sluiting’
18
Vlaanderen
19
Wallonië
20
21
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Agenda voor de toekomst: einddatum van 2019 in het vizier
22
Legende23
BOFAS, een verhaal
van samenwerking
“We zijn begonnen met een wit blad.
Na 10 jaar stellen we vast dat de juiste
keuzes gemaakt zijn. Als werknemer
van BOFAS ben ik eigenlijk wel fier op
waar we nu staan, temeer daar we de
projecten zullen afronden conform onze
doelstellingen die zoveel jaren geleden
vooropgesteld werden.”
Gert Moerenhout, projectleider Vlaanderen en Wallonië
4 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
IN MEMORIAM
Chris Hoste (1946–2014)
Afscheid nemen
is met zachte vingers
wat voorbij is
dichtdoen
en verpakken
in de goede gedachten
ter herinnering
Woord vooraf
Beste lezer,
Chris Hoste, algemeen directeur van BOFAS, lag
Het moet ons niet verwonderen dat Chris de geboekte
mede aan de bakermat van het fonds. Meer dan
resultaten vooral opdroeg aan zijn mensen. In zijn
10 jaar geleden zat hij mee aan de onderhandelingstafel
interview verwoordde hij het toen als volgt: “Het succes
met de petroleumsector en de overheid om het
van BOFAS is vooral te danken aan de efficiëntie en de
samenwerkingsakkoord uit te werken dat aan de basis
kennis van onze mensen die allemaal hun steentje hebben
van BOFAS lag.
bijgedragen om aanvragers te begeleiden en de diverse
saneringsprojecten in goede banen te leiden.”
Ondertussen heeft de vzw jaar op jaar vooruitgang
geboekt, eerst in het mobiliseren van zo veel
Zonder Chris zal BOFAS niet hetzelfde zijn. We zullen alles
mogelijk aanvragers, daarna in de uitvoering van het
in het werk zetten om het project dat hij zo ter harte nam
saneringsprogramma. Conform de planning zullen dit
tot een goed einde te brengen.
jaar de dossiers die in het eerste samenwerkingsakkoord
vervat waren, afgesloten worden. Meer nog, het ziet
Lieven Van den Bossche
ernaar uit dat BOFAS de meeste saneringen zal afronden
Algemeen directeur a.i. van BOFAS
in 2017 met uitzondering van een aantal in-situprojecten.
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 5
Inleidend woord van de leden van de Interregionale Bodemsaneringscommissie (IBC)
Beste lezer,
Op 3 maart 2014 is het dag op dag 10 jaar geleden dat
Tot slot durft de IBC ook vooruit te kijken. Tegen 2019
de Interregionale Bodemsaneringscommissie (IBC)
dient BOFAS zijn activiteiten volledig af te bouwen en
de vzw BOFAS erkende als uitvoerend fonds van het
vangt alzo langzaam zijn eindfase aan. De IBC hoopt
Samenwerkingsakkoord van 13 december 2002. De IBC ligt
hierbij voortblijvend op het professionalisme en de inzet
hiermee aan de basis van de werkzaamheden van BOFAS
waarmee het BOFAS-team zich dagelijks inzet om dit
en heeft alzo haar aandeel in het tot stand komen van een
project tot een goed einde te brengen. Het welslagen
uniek mechanisme waarbij aan saneringsplichtige bedrijven
van dit project is mede de verdienste van de heer Chris
en eigenaars van vervuilde terreinen naar aanleiding van
Hoste zaliger, algemeen directeur, onder wiens impuls
de uitbating van een benzinestation zowel operationele als
BOFAS een efficiënt draaiende organisatie met zin voor
financiële hulp wordt geboden bij het saneren. Dit alles
samenwerking is geworden.
is tevens een voorbeeld van samenwerking tussen de
gewesten en de federale overheid.
Voor het Vlaams Gewest:
Eddy Van Dyck en Filip De Naeyer
De recurrente taken van de IBC bestaan er onder meer in
OVAM
om het jaarlijkse saneringsprogramma van BOFAS goed
te keuren, eventueel advies te verlenen en de concrete
Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest:
uitvoering van de taken van BOFAS op te volgen. De
Aurélie Dulière en Jean-Pierre Janssens
voorbije 10 jaar heeft de IBC altijd kunnen rekenen op een
BIM
constructieve en doelgerichte samenwerking met BOFAS.
Voor het Waals Gewest:
In het bijzonder op verzoek van de IBC ontwikkelde
Dominique Fondaire en Christophe Charlemagne
BOFAS een technische prioriteitenindex op basis waarvan
DGRNE
op een objectieve manier de prioriteit van de te saneren
locaties kan worden bepaald. Deze index, die rekening
Voor de Federale Overheid:
houdt met de gezondheidsrisico’s, de milieunoodzaak en
Frank De Greve
socio-economische overwegingen, heeft de voorbije
FOD Economie/AD Energie
10 jaar zijn nut getoond bij het uitvoeren van het jaarlijkse
saneringsprogramma.
Verder heeft de IBC BOFAS aangespoord om het
jaarlijkse tempo van de saneringen op te drijven, zodat de
einddatum (van de erkenning) van 2019 zonder probleem
kan worden gehaald. Als gevolg hiervan heeft BOFAS
sinds 2010 jaarlijks 220 beschrijvende bodemonderzoeken,
180 bodemsaneringsprojecten en 160 civieltechnische
werken gelanceerd. Door enkele organisatorische
aanpassingen is BOFAS erin geslaagd deze doelstellingen
te behalen, waardoor het aantal op te starten dossiers in
de komende jaren zal verminderen.
Dit zijn maar enkele concrete voorbeelden waarbij de IBC
als toezichts- en controleorgaan een cruciale rol probeert
te spelen om de goede en efficiënte werking van BOFAS
te waarborgen.
6 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
Inleidend woord van de voorzitter van de Raad van Bestuur Beste lezer,
BOFAS, het fonds voor de sanering van tankstations in
voor de historische vervuiling van tankstations door de
België, bestaat ondertussen al 10 jaar. Een ideaal moment
petroleumsector in nauwe samenwerking met de diverse
om een tussentijdse evaluatie op te maken van de werking
politieke en administratieve overheden. Op het niveau
en de geboekte resultaten van het fonds.
van de IBC (Interregionale Bodemsaneringscommissie),
de Raad van Bestuur, de klanten, de uitvoerders van de
Vandaag kunnen we terecht stellen dat BOFAS met glans
werken en de Regionale Administratie wordt ook tot op
geslaagd is in het uitvoeren van zijn vooropgestelde
vandaag nauw samengewerkt om de nodige resultaten
missie.
te boeken.
Er zijn verschillende componenten die bijgedragen
Ik ben trots op de financiële constructie die werd opgezet
hebben tot dit succes en ik wil dan ook graag van de
om BOFAS te financieren waarbij zowel de consument
gelegenheid gebruikmaken om deze te onderstrepen in dit
alsook de petroleumsector bijdragen en op die manier
activiteitenverslag.
nooit moest worden gezocht naar externe financiering.
Bovendien zorgde BOFAS ervoor dat de inzet van deze
Elke voorzitter kan niet anders dan trots zijn op een team
middelen volstonden voor de werking van het fonds.
zoals aanwezig is bij BOFAS dat dagelijks instaat voor het
Meer nog, er is nu al zekerheid dat er een positief saldo
correct en efficiënt opvolgen van de ingediende dossiers
zal zijn na de afronding van de laatste saneringen in 2019.
tot aanvraag voor bodemsanering. Sommigen onder
Hierbij dan ook een kritische noot: BOFAS heeft in 2012
hen zijn begonnen samen met BOFAS en hebben hun
dit positieve bericht meegedeeld aan de overheden, met
expertise meegebracht; anderen zijn hun professionele
het signaal dat de bijdrage betaald door consument en
loopbaan gestart bij BOFAS en hebben intussen een
sector dan ook verminderd kon worden. Helaas moeten
expertise opgebouwd die moeilijk te evenaren is in België.
we vaststellen dat deze bijstelling van de bijdrage tot nu
Of ik mijn blik nu werp op de directie of op de mensen op
nog niet gebeurd is.
het veld, allen hebben blijk gegeven van professionalisme
om dit project op een succesvolle manier uit te rollen.
Ik ben ten slotte ook trots op het initiatief tot aanpak van
de bodemsanering van benzinestations zelf, omdat het
Een bijzonder woord moet hierbij vermeld worden over
werkelijk een positieve bijdrage levert aan ons milieu.
Chris Hoste, algemeen directeur van BOFAS.
Dankzij BOFAS werd immers een structurele oplossing
ontwikkeld om historische bodemverontreiniging van
Als er één moment van spijt is binnen het BOFAS-tijdperk
tankstations aan te pakken. In totaliteit werden tot einde
dat vermeld moet worden, is dit het overlijden van Chris.
februari 2014 1.216 saneringen afgerond.
Alle verwezenlijkingen in de uitvoering van de opdracht
van BOFAS zouden er niet gekomen zijn zonder zijn inzet,
Ik ben ervan overtuigd
bekwaamheid en menselijke aanpak. Zonder hem zouden
dat BOFAS de komende
de voorbije jaren anders verlopen zijn en zouden onze
jaren eenzelfde koers zal
verwachtingen voor de toekomst ook niet zo positief zijn.
varen en nauwgezet zal
samenwerken met de
Ik ben trots op de wijze van samenwerken tussen
diverse partijen om zo dit
de verschillende actoren die betrokken zijn in de
project op een succesvolle
beleidsaspecten van BOFAS. Al sinds het ontstaan
wijze af te ronden in 2019.
van BOFAS was er de gemeenschappelijke wil tussen
sectororganisaties, administraties en overheden om tot
Jo Vandeweghe
een consensus te komen in de werking van BOFAS.
Voorzitter Raad van
Er werd gezocht naar een fundamentele oplossing
Bestuur
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 7
BOFAS, een fonds
dat teruggaat
tot de grond
van de zaak
“Sinds we in de saneringsfase
beland zijn, hebben we onze jaarlijkse
doelstelling bijgesteld om in totaal
160 saneringsdossiers op te starten op
jaarbasis. De intensiteit van de projecten
is ondertussen ook verschoven van
de Vlaamse naar de Waalse regio. Dat
het team van projectleiders bijzonder
flexibel is, bewijst het feit dat onze
Vlaamse projectleiders zijn ingesprongen
om Waalse dossiers op te volgen. Wij
werken allen samen aan de ambitieuze
doelstelling om tegen 2019 rond te zijn
met alle saneringen.”
Pierre Bourguignon, projectleider Brussel en Wallonië
8 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
“Het is mooi om te zien hoe sinds de start van BOFAS diverse
leegstaande verpauperde stations nu een nieuwe bestemming hebben
gekregen en vrijgekomen zijn voor andere initiatieven.”
Gert Moerenhout, projectleider Vlaanderen en Wallonië
Missie en visie van BOFAS
naar het opvolgen van de diverse dossiers die werden
ingediend tijdens de aanmeldingsfase. BOFAS staat
BOFAS streeft naar een propere bodem voor alle
dagelijks in voor de directe communicatie met de
tankstations in België.
aanvragers over hun dossiers.
De missie van BOFAS is de historische
• Bij dossiers van het type ‘Sluiting van het tankstation’
bodemverontreiniging door tankstations in België op een
worden aanvragers continu op de hoogte gehouden
structurele manier aan te pakken. Om dit te realiseren,
van de diverse stappen die in hun dossier genomen
bieden we operationele en/of financiële steun voor de
werden. Bij de start van de werken wordt door BOFAS
bodemsanering van deze terreinen.
steeds een vergadering opgezet die de diverse partijen
bij elkaar brengt.
De kerntaken van BOFAS in vogelvlucht
• Bij dossiers van het type ‘Voortzetting van het
tankstation’ kan vrijblijvend een beroep worden
Er bestaan vier situaties waarin op BOFAS een beroep kon
gedaan op BOFAS als adviserend orgaan. Daarnaast
worden gedaan:
evalueert de vzw het beschrijvend bodemonderzoek
• Bij sluiting van het tankstation
en bodemsaneringsproject dat werd ingediend door
• Bij voortzetting van het tankstation
de aanvrager. Voor diegenen die dit tot op heden nog
• Bij sluiting van het tankstation volgens de
niet hebben ingediend, correspondeert BOFAS ook op
overgangsmaatregel
• Bij voortzetting van het tankstation volgens de
overgangsmaatregel
regelmatige tijdstippen om hen aan te manen de nodige
stappen te ondernemen, zodat ook deze dossiers
afgerond kunnen worden tegen 2019.
De taken die BOFAS op zich neemt, zijn voor elk van deze
BOFAS SANEERT
types dossiers verschillend.
Bij dossiers van het type ‘Sluiting van het tankstation’ staat
BOFAS in voor de uitvoering van het saneringsprogramma.
BOFAS COMMUNICEERT
Bij vergelijking van de planning en de effectieve uitvoering
Tijdens de aanmeldingsfase was een van de kerntaken
van dit programma heeft BOFAS een mooie voorsprong
van BOFAS het tijdig verstrekken van correcte informatie
op de oorspronkelijk vooropgestelde planning. Bij dit type
over het BOFAS-fonds aan alle potentiële aanvragers.
dossier wordt een mandaat verleend aan BOFAS om
Sinds enkele jaren is de kerntaak van BOFAS verschoven
de sanering uit te voeren in naam en voor rekening van
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 9
“We zien als administratie onze dagelijkse opvolging
van aanvragers verschuiven naar de behandeling
van terugbetalingsdossiers, omdat aanvragers van
sluitingen in deze fase van het project al een nauwe
relatie hebben opgebouwd met hun projectleider en
ze onmiddellijk met hem contact opnemen. Onze
jobinhoud verandert naarmate we verder gevorderd
zijn in het saneringsprogramma, wat het werk
gevarieerd en interessant maakt.”
Katie Fasseel, administratief medewerker van BOFAS
de aanvrager. Dat houdt in dat BOFAS zorgt voor zowel
Bij dossiers van het type ‘Sluiting van het tankstation
de financiële alsook de operationele tussenkomst bij de
volgens de overgangsmaatregel’ komt BOFAS gedeeltelijk
bodemsanering van het tankstation. BOFAS heeft zich
tot volledig tussen in de terugbetaling van de kosten
aan de hand van samenwerkingsakkoorden geëngageerd
van de sanering. BOFAS streeft voor de financiële
om alle saneringen af te ronden tegen 2019. Dankzij
tussenkomst van dit type naar een terugbetaling binnen
de efficiënte werking van het fonds worden de laatste
een termijn van zes maanden.
saneringsdossiers al opgestart in 2014. BOFAS verwacht
zelfs dat het grootste deel van de werken zullen kunnen
BOFAS INT
afgerond worden tegen 2017 met uitzondering van een
BOFAS is ook verantwoordelijk voor het innen van zijn
aantal in-situprojecten.
inkomsten op kwartaalbasis in samenwerking met
de Algemene Directie Energie van de Federale
BOFAS BETAALT TERUG
Overheidsdienst Economie. BOFAS krijgt een bijdrage
Bij dossiers van het type ‘Voortzetting van het
op elke liter benzine en diesel die op de Belgische markt
tankstation’, ‘Voortzetting van het tankstation volgens
wordt verbruikt, waarbij de helft door de accijnsplichtige
de overgangsmaatregel’ en ‘Sluiting van het tankstation
onderneming en de helft door de automobilist wordt
volgens de overgangsmaatregel’ (samen ook dossiers van
betaald. Dat bedrag wordt aan BOFAS doorgestort op
het type ‘Terugbetaling’ genoemd) staat BOFAS in voor de
kwartaalbasis. BOFAS kan nu al bevestigen dat deze
administratieve opvolging, adviesverlening in onderzoeken
middelen meer dan zullen volstaan om de dagelijkse
en saneringsvoorstellen, de controle en de terugbetaling
werking te garanderen en de doelstellingen op korte en
van het dossier.
lange termijn te realiseren.
Bij dossiers van het type ‘Voortzetting van het
tankstation’ en ‘Voortzetting van het tankstation volgens
de overgangsmaatregel’ komt BOFAS tussen in de
terugbetaling van de sanering met een maximale limiet
van 62.000 EUR. BOFAS engageert zich om alle geldige
aanvragen binnen respectievelijk drie en zes maanden na
ontvangst terug te betalen.
10 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
Efficiëntie en expertise als basis voor de
dagelijkse werking van BOFAS
saneringsprojecten in een stroomversnelling geraakt.
De komende jaren zal BOFAS op dezelfde manier
samenwerken met zijn partners.
BOFAS is vandaag uitgegroeid tot een efficiënte
organisatie met een specifieke focus op de uitvoering
• Gezamenlijke doelstellingen als groep werken
van het saneringsprogramma. Daarnaast treedt BOFAS
flexibiliteit in de hand: Sinds 2009 werd de
ook op als adviserend orgaan in elk dossier en staat
jaarlijkse doelstelling bijgesteld om in totaal 160
de vzw in voor de administratieve goedkeuring en
saneringsdossiers op te starten op jaarbasis. Om
afhandeling van de terugbetalingen. De centralisatie van
deze ambitieuze doelstelling te halen, wordt nauw
expertise in een sectorfonds heeft ervoor gezorgd dat
samengewerkt als team door informatie over
BOFAS een kenniscentrum is geworden op het vlak van
complexe dossiers uit te wisselen en flexibel in te
bodemsaneringen van tankstations. Dit kenniscentrum is
springen waar nodig.
het centrale aanspreekpunt van de verschillende partijen
waarmee BOFAS samenwerkt. Diverse middelen en
• Transparant rapportagesysteem legt de basis
afspraken bestendigen de langetermijnrelatie met de
voor informatie-uitwisseling: BOFAS beschikt over
diverse partijen waarmee BOFAS samenwerkt om elk
een degelijk rapportagesysteem waarbij bijna zo goed
dossier van een aanvrager op een zo efficiënt mogelijke
als alles digitaal beschikbaar is. Elk dossier wordt
manier af te ronden:
van bij de indiening ook digitaal gescand, zodat alles
centraal beschikbaar is. Zo kan BOFAS snel en ad rem
• Raamcontracten op basis van kwaliteit hebben
hun vruchten afgeworpen: Voor de toekenning
beleidsondersteunende vragen en vragen van de media
of van de Raad van Bestuur beantwoorden.
van projecten aan aannemers/studiebureaus werkt
BOFAS met een consistent evaluatiesysteem over
• Vertrouwensrelatie met de overheid creëert
alle gewesten heen dat aannemers en studiebureaus
vereenvoudiging: Er werd de voorbije jaren een
evalueert en quoteert per project, zodat diegene die
sterke vertrouwensrelatie opgebouwd met de
het best scoort op kwaliteit het daaropvolgende jaar
gewestelijke overheden bevoegd in dit project.
verhoudingsgewijs meer projecten krijgt toegekend dan
In overleg met de desbetreffende gewestelijke
voorheen. De verdeelsleutel van toekomstige projecten
bevoegdheid wordt altijd gezocht naar een goede
hangt dus af van de geleverde kwaliteit. Dankzij
manier van samenwerken om een vlotte goedkeuring
deze kwaliteitsbeoordeling is de opvolging van de
en afhandeling van dossiers te faciliteren.
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 11
“Zelfs met vermindering van de
financiële bijdrage, gedeeltelijk betaald
aan de pomp en gedeeltelijk door de
sector, beschikken we over voldoende
financiële middelen om het project af
te werken en dit ongeacht de graad van
vervuiling van de site en de orde van
grootte van de terugbetalingsdossiers.
Om nog beter te kunnen anticiperen
op het kostenplaatje van de
terugbetalingsdossiers, hebben we de
aanvragers gevraagd om hun schatting
kenbaar te maken.”
Lieven Van den Bossche,
algemeen directeur a.i. bij BOFAS
12 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
Werkingsmiddelen op jaarbasis wijzen nu
al op positief saldo
De verdeelsleutel voor de besteding van de middelen van
het saneringsprogramma is tot 2013 opgesplitst volgens
een 75/25-verhouding. Ongeveer 75% van de middelen
Om zijn doelstellingen te realiseren, beschikt BOFAS
gaat naar het uitvoeren van saneringen, terwijl ongeveer
jaarlijks over ongeveer 35 miljoen EUR aan inkomsten.
25% gaat naar de terugbetalingen. BOFAS verwacht dat
Tot op 31 december 2013 heeft BOFAS 147,4 miljoen EUR
na 2014 het aandeel voor de terugbetalingen beduidend
gespendeerd aan sluitingsdossiers en 49,7 miljoen EUR
zal verhogen en het aandeel voor de saneringen zal
aan terugbetalingen. BOFAS schat de totale uitgaven in
dalen. Van de ingediende dossiers voor terugbetaling
op 281 miljoen EUR en verwacht een positief saldo eind
heeft 68% betrekking op het type ‘Voortzetting van
2019. Dat positieve saldo is deels te verklaren door de
het tankstation’, 19% op het type ‘Voortzetting van het
efficiënte werking van BOFAS. De centralisatie van de
tankstation volgens de overgangsmaatregel’ en 13%
opgebouwde kennis in één organisatie heeft niet alleen
op het type ‘Sluiting van het tankstation volgens de
een tijdbesparend maar ook een kostenbesparend effect
overgangsmaatregel’.
gehad. De IBC heeft dan ook een goedkeurend advies
gegeven aan de overheid op de aanvraag van BOFAS
De controle over de financiële werking van BOFAS
om de bijdrage te verminderen met 75%. Tot op heden
gebeurt door een commissaris, lid van het Instituut der
werd deze vermindering nog niet doorgevoerd.
Bedrijfsrevisoren. Deze voert een trimestrieel nazicht
uit van de rekeningen, controleert de interne procedures
De inning van de bijdragen gebeurt per kwartaal,
en controlesystemen en attesteert de jaarrekening.
op basis van het verbruik van benzine en diesel.
Voor de automobilist betekent dit dat hij voor één liter
benzine 0,0030 EUR meer betaalt en voor één liter
diesel 0,0020 EUR. Een automobilist die gemiddeld
15.000 km per jaar rijdt, draagt ongeveer 3 EUR per
jaar bij aan BOFAS. Dat is een zeer bescheiden bijdrage
volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’. Wat de
uitgaven betreft, gaan op jaarbasis ongeveer 10% naar
de eigen werkingskosten van BOFAS (hoofdzakelijk
personeelskosten) en 90% naar het saneringsprogramma.
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 13
Realisaties na
10 jaar werking:
BOFAS maakt
beloftes waar
“Het team van projectleiders heeft
gezamenlijke doelstellingen over de
regio’s en gewesten heen. Er wordt
nauw samengewerkt en informatie
wordt uitgewisseld, zodat dossiers op
een consistente manier kunnen worden
behandeld. Het bijeenbrengen van de
verschillende partijen door BOFAS en
het faciliteren van de communicatie
rond eenzelfde dossier is cruciaal
voor een goede afhandeling.”
Sylvie Posel, projectleider Wallonië
14 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
“We zijn erin geslaagd om goede relaties uit te bouwen met de
autoriteiten, studiebureaus, aannemers en natuurlijk de aanvragers. Het
sterke fundament van BOFAS is dat alle dossiers over de gewesten heen
worden behandeld op een consistente manier. Ervaringen in elke etappe
van een saneringsprocedure worden uitgewisseld over de regionale teams
heen. Eigenlijk is de projectleider de centrale actor in het gehele proces,
zodat de communicatie tussen de verschillende partners optimaal en
efficiënt verloopt en resulteert in een goede samenwerking.”
Pierre Bourguignon, projectleider Brussel en Wallonië
Waar staat BOFAS vandaag?
Het is moeilijk in te schatten hoeveel terugbetalingsdossiers
uiteindelijk zullen leiden tot een terugbetaling door BOFAS,
Bij de dossiers van het type ‘Sluiting’ staat BOFAS
en wanneer precies, aangezien de aanvrager zelf het
vandaag voor op schema dankzij een vlotte
initiatief neemt om zijn dossier in te dienen en instaat voor
samenwerking tussen overheden, aannemers,
de opvolging van de geplande werken. Daarvoor dient hij
deskundigen en de aanvrager. Dat is essentieel om
zelf een milieudeskundige onder de arm te nemen. BOFAS
de doelstellingen te behalen en op een vlotte manier
constateert dat tot op vandaag minder dossiers werden
de saneringen tot een goed einde te brengen. Wat de
ingediend dan oorspronkelijk ingepland op basis van het
dossiers van het type ‘Terugbetaling’ betreft, is BOFAS
aantal aanvragen. BOFAS heeft al diverse initiatieven
niet aan zet maar volgt het de dossiers op in de volgorde
genomen en herinneringen gestuurd naar de aanvragers
waarin ze ingediend werden door de aanvrager.
om te vermijden dat ze mogelijks uit de boot vallen bij
niet-tijdige indiening van hun dossier. Ook aan de kant
Overzicht type ‘Terugbetaling’
van de overheid werden aanvragers geactiveerd om hun
dossiers in te dienen.
Voor dit type dossier kan altijd vrijblijvend advies
ingewonnen worden bij BOFAS over het proces,
de uit te voeren werken of de specifieke keuze van
saneringstechniek aanbevolen door de aangestelde
milieudeskundige. BOFAS ontving veel vragen van
aanvragers die een beroep hebben gedaan op
BOFAS als adviserend orgaan. Er werd eveneens
advies gegeven over 552 bodemonderzoeken en
1.015 bodemsaneringsprojecten. In totaal werden
1.850 dossiers ingediend en ontvankelijk verklaard,
waarvan 915 dossiers een eindverklaring ontvingen van
de overheid, waarna de saneringslast van de aanvrager
volledig vervalt.
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 15
“Dat BOFAS een transparante en efficiënte organisatie
is, is mede te danken aan ons online systeem waar
onze mensen steeds toegang toe hebben. Wanneer
een aanvrager belt over de status van zijn dossier,
kunnen we onmiddellijk feedback geven over de
specifieke fase waarin zijn dossier zich bevindt. Ook
vragen uit de hoek van de overheid kunnen we snel
behandelen. Dat biedt een enorme meerwaarde voor
de diverse partijen waarmee BOFAS samenwerkt.”
Peter Froidmont, IT-verantwoordelijke bij BOFAS
Onderstaande tabel geeft het totale aantal ontvankelijke dossiers weer voor terugbetalingen per type in aantallen,
per gewest en provincie:
Sluiting
overgangsmaatregel
Voortzetting
Voortzetting
overgangsmaatregel
Totaal
18
62
48
128
18
62
48
128
189
736
226
1.151
Antwerpen
74
189
76
339
Limburg
21
75
26
122
Oost-Vlaanderen
26
180
43
249
Vlaams-Brabant
20
113
45
178
West-Vlaanderen
48
179
36
263
25
460
86
571
Waals-Brabant
3
46
12
61
Henegouwen
6
200
35
241
Luik
11
109
24
144
27
2
29
5
78
13
96
232
1.258
360
1.850
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Brussel
Vlaanderen
Wallonië
Luxemburg
Namen
Totaal
16 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de afgehandelde dossiers per gewest en provincie:
Sluiting
overgangsmaatregel
Voortzetting
Voortzetting
overgangsmaatregel
Totaal
12
12
21
45
12
12
21
45
Vlaanderen
153
341
170
664
Antwerpen
55
91
58
204
Limburg
18
33
20
71
Oost-Vlaanderen
22
79
30
131
Vlaams-Brabant
17
54
34
105
West-Vlaanderen
41
84
28
153
23
133
50
206
Waals-Brabant
2
15
8
25
Henegouwen
6
53
19
78
Luik
10
41
15
66
9
1
10
5
15
7
27
188
486
241
915
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Brussel
Wallonië
Luxemburg
Namen
Totaal
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 17
Overzicht type ‘Sluiting’
Samenwerkingsakkoord goed te keuren. Dat zogenaamde
SWA2 werd van kracht in 2007 en bevatte proportioneel
BOFAS startte al in 2005 met het saneren van de meest
gezien dan ook meer dossiers uit Wallonië. Er werden
vervuilde sites – dossiers die ingediend waren ten gevolge
onder dit nieuwe akkoord 516 dossiers uit Vlaanderen,
van het eerste Samenwerkingsakkoord (SWA1). Vandaag zit
349 dossiers uit Wallonië en 51 dossiers uit het Brussels
BOFAS voor op schema en werden al 1.776 beschrijvende
Gewest ingediend en ontvankelijk verklaard.
bodemonderzoeken, 1.291 bodemsaneringsprojecten en
1.095 bodemsaneringswerken opgestart. Er werden al
• Werken in verstedelijkte omgeving vragen om
1.216 aanvragen volledig afgesloten, inclusief eindevaluatie
alternatieve saneringstechnieken die meer tijd in
van de overheid. Dat BOFAS dergelijke mooie resultaten
beslag nemen: Dit is vooral van toepassing op Brussel,
kan voorleggen, heeft te maken met het feit dat de vzw kan
waar BOFAS voornamelijk saneringswerken dient uit
optreden als een onafhankelijke derde partij. BOFAS speelt vaak
te voeren in een verstedelijkte omgeving. Als gevolg
de rol van bemiddelaar tussen aanvrager, aannemer en overheid,
daarvan dient vaak te worden geopteerd voor in-situ als
waardoor de vzw zeer mooie resultaten kan voorleggen in
saneringstechniek, waarbij aan de hand van filters en
snelheid en het aantal opleveringen van projecten.
leidingen het water en/of de grond wordt gezuiverd via
een pompsysteem. Dat proces kan meerdere jaren in
Voor de volgorde van de uitvoering van saneringen werd met
beslag nemen.
de volgende objectieve criteria rekening gehouden:
• Alle dossiers worden geëvalueerd volgens de
PIP (prioriteitsindex), een neutraal systeem van
• Dossiers werden ingediend onder SWA1 of SWA2:
Er liggen twee samenwerkingsakkoorden (SWA1 en SWA2)
prioriteiten: Deze prioriteitsindex beoordeelt de dossiers
aan de basis van BOFAS, opdat zo veel mogelijk aanvragers
van alle gewesten op eenzelfde objectieve manier aan
in aanmerking zouden komen voor een tussenkomst van
de hand van een score bestaande uit 15 cijfers. Criteria
BOFAS. Aangezien de bodemwetgeving in Vlaanderen
die in rekening gebracht worden, zijn onder andere: de
al van kracht was in 1996, was er meer bewustzijn over
aanwezigheid van grondwater, het al dan niet bestaan
de problematiek van bodemverontreiniging bij aanvragers
van een drijflaag en het volume verontreinigde grond. Er
in Vlaanderen. Dat resulteerde ten tijde van SWA1 in
wordt veel gewicht toegekend aan de aanwezigheid van
verhoudingsgewijs meer dossiers uit Vlaanderen dan uit de
grondwater, omdat benzine/olie zich met het grondwater
andere gewesten. Er werden 693 dossiers uit Vlaanderen,
over een groot gebied kan verspreiden en dus een
312 dossiers uit Wallonië en 43 dossiers uit het Brussels
direct potentiaal gevaar vormt voor mens en milieu. Uit
Gewest ingediend en ontvankelijk verklaard. Die dossiers
studies van BOFAS blijkt dat grondwater veel dieper
werden als eerste meegenomen in het uit te voeren
zit in Wallonië, waardoor deze dossiers vaak een lage
saneringsprogramma. Aangezien de bodemwetgeving in
prioriteitsindex hebben. De volgorde van behandeling van
Wallonië pas later in voege trad en de bewustwording ook
dossiers gebeurt dus niet aan de hand van de ligging, de
aan Waalse zijde toenam, en om zo veel mogelijk dossiers
regio of het gewest, maar aan de hand van de urgentie van
te kunnen behandelen, werd beslist om een tweede
elk dossier bepaald door de PIP.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich
momenteel bevinden:
Beschrijvende
bodemonderzoeken
Bodemsaneringsprojecten
Bodemsaneringswerken
Afgeronde
dossiers
Totaal
Brussels
Hoofdstedelijk Gewest
9
22
44
19
94
Vlaanderen
3
44
229
933
1.209
Wallonië
77
98
222
264
661
Totaal
89
164
495
1.216
1.964
18 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
Vlaanderen
In Vlaanderen worden dit jaar al de laatste saneringen
727 bodemsaneringswerken opgestart. Daarvan werden al
opgestart en zal de klemtoon de komende jaren liggen
933 aanvragen volledig afgesloten, inclusief eindevaluatie
op het afronden van de projecten. De rol van BOFAS
van de overheid.
bestaat er vooral in om de projecten op te volgen.
Enkele complexe dossiers waarin in-situsanering dient
Tussen de OVAM en BOFAS werd op 27 juni 2007 een
te worden toegepast, zullen nog een aantal jaren in
samenwerkingsprotocol afgesloten. Dit protocol met
beslag nemen alvorens ze kunnen worden afgerond.
bijbehorende kwaliteitsgarantie heeft er de voorbije
Er werden in Vlaanderen in totaal 1.075 beschrijvende
jaren mede voor gezorgd dat dossiers kwaliteitsvol en
bodemonderzoeken, 798 bodemsaneringsprojecten en
zo efficient mogelijk kunnen worden aangepakt.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich
momenteel bevinden per provincie:
Beschrijvende
bodemonderzoeken
Antwerpen
1
Bodemsaneringsprojecten
Bodemsaneringswerken
Afgeronde
dossiers
Totaal
10
51
194
256
Limburg
5
29
91
125
Oost-Vlaanderen
11
49
215
275
Vlaams-Brabant
11
41
154
206
West-Vlaanderen
2
7
59
279
347
Totaal
3
44
229
933
1.209
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 19
Wallonië
Gezien de urgentie van de dossiers en de
van de nauwe samenwerking met de gewestelijke
volgordebepaling volgens SWA1 en SWA2 ligt de
overheden, de aanvrager en de partners. Ook binnen
focus vandaag op Wallonië. Er werden in Wallonië in
BOFAS wordt de nodige flexibiliteit aan de dag gelegd.
totaal 627 beschrijvende bodemonderzoeken, 420
De Nederlandstalige projectleiders ondersteunen nu ook
bodemsaneringsprojecten en 321 bodemsaneringswerken
Waalse dossiers, zodat de ambitieuze doelstelling om alle
opgestart. Daarvan werden al 264 aanvragen volledig
saneringen af te ronden tegen 2019 ook voor deze regio
afgesloten, inclusief eindevaluatie van de overheid. De
zal worden gehaald.
vlotte start en opvolging van dossiers is een gevolg
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich
momenteel bevinden per provincie:
Beschrijvende
bodemonderzoeken
Bodemsaneringsprojecten
Bodemsaneringswerken
Afgeronde
dossiers
Totaal
Waals-Brabant
10
6
20
17
53
Henegouwen
18
35
94
82
229
Luik
28
26
37
68
159
Luxemburg
8
11
25
45
89
Namen
13
20
46
52
131
Totaal
77
98
222
264
661
20 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Over het algemeen zijn saneringsdossiers in deze
In overleg met de BIM (Leefmilieu Brussel) ontwikkelde
regio complexer, omdat de werken dienen te worden
BOFAS een algemene en vereenvoudigde aanpak
uitgevoerd in een stadsomgeving en er vaak moet
waarin de meest toepasbare saneringstechnieken
worden overgegaan tot in-situ. Dossiers waarin in-situ
voor tankstations in kaart worden gebracht. Dat
de enige mogelijke aanpak is, duren gemiddeld twee
vereenvoudigde proces wordt toegepast op 90% van
jaar langer om af te ronden. Er werden in het Brussels
alle saneringsdossiers en faciliteert de communicatie
Gewest in totaal 74 beschrijvende bodemonderzoeken, 73
tussen overheden, aanvragers en BOFAS. Dankzij deze
bodemsaneringsprojecten en 48 bodemsaneringswerken
vereenvoudigde procedure en een nauwe samenwerking
opgestart. Daarvan werden al 19 aanvragen volledig
met de overheid zit BOFAS ook op kruissnelheid in deze
afgesloten, inclusief de eindevaluatie van de overheid.
regio.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich
momenteel bevinden:
Beschrijvende
bodemonderzoeken
Bodemsaneringsprojecten
Bodemsaneringswerken
Afgeronde
dossiers
Totaal
Brussel
9
22
44
19
94
Totaal
9
22
44
19
94
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 21
Agenda voor de
toekomst:
einddatum van 2019
in het vizier
BOFAS zal alles in het werk stellen om de vastgelegde
saneringsprogramma degressief bijstellen, waarbij
einddatum van 2019 voor de uitvoering van het
vanaf 2017 de focus meer zal liggen op in-situprojecten
volledige project te halen. De vzw engageert zich
en de verdere opvolging en afhandeling van
om de laatste saneringsdossiers op te starten in
terugbetalingsdossiers.
2014. Voor de daaropvolgende jaren zal BOFAS zijn
22 | BOFAS | Activiteitenverslag 2014
“De troeven van een sectorfonds zoals BOFAS
hebben zich over de jaren duidelijk gemanifesteerd.
Een aanvrager of eigenaar van een verontreinigd terrein
wordt slechts eenmalig geconfronteerd met de zeer
complexe problematiek van bodemsanering. Zonder
ervaring of kennis is het zeer lastig om een sanering
tot een goed einde te brengen. Een sectorfonds zoals
BOFAS fungeert als een kenniscentrum dat expertise en
kennis centraliseert. Na 10 jaar kunnen we zonder twijfel
stellen dat deze gecentraliseerde aanpak een kosten- en
tijdbesparend effect heeft gehad. De aanpak via een
sectorfonds is zeer bruikbaar voor alle andere industrieën
en sectoren met eenzelfde problematiek van vele
afzonderlijke verontreinigde terreinen.”
Kris Eggermont, technisch directeur van BOFAS
Legende
Beschrijvend Bodemonderzoek (BBO): Het beschrijvend
bodemsaneringsproject conform verklaarde. Tijdens de
bodemonderzoek doet géén uitspraak over het volledige
uitvoering van de bodemsaneringswerken moet rekening
kadastrale perceel. Het neemt alleen de verontreiniging
worden gehouden met de voorwaarden opgenomen
onder de loep die het oriënterend bodemonderzoek aan
in het conformiteitsattest. De bodemsaneringswerken
het licht bracht. Het beschrijvend bodemonderzoek stelt
moeten worden uitgevoerd onder leiding van een
de ernst van de bodemverontreiniging vast.
bodemsaneringsdeskundige.
Bodemsaneringsproject (BSP): In het
In-situsanering: In-situsanering bestaat erin om filters
bodemsaneringsproject wordt vastgelegd hoe de
en leidingen te plaatsen op de site om het water en/of
bodemsanering zal worden uitgevoerd. Hierbij wordt
de grond verder te zuiveren via een pompsysteem.
rekening gehouden met de best beschikbare technische
oplossingen die met succes in de praktijk zijn toegepast
SWA1: Het eerste Samenwerkingsakkoord werd
en waarvan de kostprijs niet onredelijk is in verhouding
gepubliceerd op 26 maart 2004. Hierin werden de
tot het te bereiken resultaat (volgens het BATNEEC-
specifieke spelregels over de werking van BOFAS
principe, wat staat voor Best Available Technique Not
vastgelegd.
Entailing Excessive Cost).
SWA2: Het tweede Samenwerkingsakkoord werd
Bodemsaneringswerken (BSW): De bodemsanerings-
gepubliceerd op 20 september 2007 en stipuleerde een
werken kunnen worden uitgevoerd nadat de
verbreding van de voorwaarden en een verlenging van de
overheid het bodemsaneringsproject of het beperkt
indieningsperiode tot en met 20 maart 2008.
BOFAS | Activiteitenverslag 2014 | 23
Verantwoordelijke uitgever: Lieven Van den Bossche, algemeen directeur a.i. van BOFAS
Copywriting, design & lay-out: Porter Novelli
BOFAS vzw
J. Bordetlaan 166, bus 1
1140 Brussel

Download Report