Kunnen vastgoedbeheerders nog iets van dieren leren?

Kunnen vastgoedbeheerders nog
iets van dieren leren?
John J. Videler
WPM, Beesd, mei 2014
Programma
Technische innovatie:
klimaatregeling in termietenheuvels
Procesbeheersing:
de meest complexe vastgoedoperatie in het dierenrijk
het jaarlijkse zwermen van de honingbij
Vergelijking tussen mens en dier:
bouw en beheer van onroerend goed
Valkenieren
Kunnen vastgoedbeheerders nog iets van dieren leren?
Technische innovatie:
klimaatregeling in termietenheuvels
Termietenkolonie
termietenheuvel
maximale hoogte 9 m
schimmelcultuur
broednest
kamer met 1 koningin en 1 koning
meer dan 1 miljoen werksters en soldaten
30.000 eieren per dag
Termieten zijn extreem sociale insecten
de meest geavanceerde soorten bouwen heuvels
en kweken schimmels als voedsel
Termietenheuvels
Twee airconditonings-systemen: met en zonder open schoorstenen
1. Termietenheuvel met schoorsteeneffect
Termieten regelen de
doorstroming en
gebruiken natte modder
voor extra koeling
en het constant houden
van de luchtvochtigheid
Temperatuur broednest blijft 30°C, dag en nacht ondanks
buitentemperatuurvariaties tussen 0 en 40°C
Het principe van de termietenheuvel met schoorsteeneffect is toegepast:
door architect: Mick Pearce
Anthill, Harare, Zimbabwe
Council House Melbourne
Deze gebouwen gebruiken slechts 10% van de energie
van een conventioneel gebouw
2. Termietenheuvel met gesloten systeem
Meest geavanceerde systeem: luchtvochtigheid en temperatuur heel constant,
weinig energieverlies
nog niet toegepast!
Platte heuvels van de Australische kompas termieten
Noord-Zuid oriëntatie: ‘s morgens en ‘s avonds vangen de platte zijkanten het zonlicht op
rond het middaguur vangt de scherpe vorm weinig warmte.
Dit principe is gemakkelijk toepasbaar!
Kunnen vastgoedbeheerders nog iets van dieren leren?
Procesbeheersing:
de meest complexe vastgoedoperatie in het dierenrijk
het jaarlijkse zwermen van de honingbij
Organisatie van een complexe samenleving: de honingbij
Bijen verkassen jaarlijks naar een nieuw onderkomen door te zwermen:
een vastgoedoperatie waarbij meer dan 30 000 dieren betrokken zijn
Doel: groei door het stichten van een nieuw volk
Om dat proces te begrijpen is kennis nodig van relevante aspecten
van de biologie van de honingbij:
-samenstelling en organisatie van een bijenvolk
-bouw en inrichting van een onderkomen
-communicatie tussen bijen
Relevante vastgoedbeheervraag:
hoe verloopt zo’n verhuizing?
De honingbij
1 volk: 30 000 – 60 000 individuen
1 moer, 1000 – 4000 darren en tienduizenden werksters
werkster
moer
dar
werksters ♀
bevruchte eieren
moer ♀
1 bevruchte moer (koningin) produceert:
onbevruchte eieren
darren ♂
De taken van werksters veranderen met hun leeftijd:
verzorgen van broed en moer – raten bouwen – voedsel opslaan – bewaking en airconditioning – foerageren - verkennen
Bijen leven in kasten, korven of in natuurlijke holen
Moderne kasten zijn gevuld met ramen
evenwijdig aan elkaar en op vaste afstanden
Maar ook in korven en natuurlijk holen
hangen raten zuiver verticaal, evenwijdig aan elkaar
op 1 bijdikte afstand
Hoe spelen ze dat klaar?
De inrichting: raten
Gereedschappen:
kompas
schietlood
duimstok
Kompas:
ijzeroxide (magnetiet) deeltjes
in de antennes en het achterlijf (
Schietlood
borststuk
)
Duimstok
achterlijf
kop
puntvormige verbindingen
omringd door zintuigharen
afstand
paslengte
in verticale positie
balanceert de kop boven
het zwaartepunt zonder de
zintuigharen te prikkelen
Raten zijn gemaakt van was
Raten bestaan uit zeshoekige cellen
Zeshoekige cellen in twee lagen
jonge werksters maken was van honing
Lange as verticaal
Inhoud standaard cel 234 mm3
diepte 10 mm
13°
Bodem: piramide van 3 platen
Standaardcel
5,4 mm
wanddikte 0,073 ± 0,002 mm
Darrencel
6,2 mm
wand 0,094 mm
Hoe bereiken ze die ongelofelijke precisie?
Celbouw bouwtechniek
zeshoekige vorm
Bouwtemperatuur 33,6 – 37,6 °C
door trillen met de vliegspieren
vleugels losgekoppeld
groepjes bijen dicht bij elkaar
Vormverandering door uitkloppen en schrapen met de kaken
Celbouw: bepalen van de wanddikte
kaken
deuk
veert terug
Kaken slaan een deuk en de
antennes voelen de kracht waarmee
de was terugveert
die kracht is een maat voor de dikte
Kaken worden gebruikt om was
weg te schrapen om de wand
dunner te maken.
Resultaat:
wanddikte standaardcel 0,073 ± 0,002 mm
Waarom zeshoekig?
Efficiënt opbergen
Ruimteverlies:
Volledige vlakvulling:
Vijfhoek
Rond
Zeshoek
Vierkant
Driehoek
Vergelijking efficiency:
(diepte en inhoud gelijk)
Zeshoek
Vierkant
Driehoek
Diepte
Inhoud
mm
10
10
10
mm3
234
234
234
Wandbreedte Wandoppervlak Aantal ribben
mm
3
4,8
7,35
mm2
180
193
220
Zeshoekige celbouw: economischer en sterker
6
4
3
Zwermende bijen:
de meest complexe vastgoedoperatie in het dierenrijk
Om het zwermen te begrijpen moeten we de taal van de bijen verstaan
Bijen communiceren d.m.v.:
geurstoffen
betasten
geluiden
dansen
Het dansen vergt verdere uitleg
Dansen:
Rondedans
Kwispeldans
Afstand
< 75 m
Richting door oriëntatie op de zon
(gepolariseerd licht)
Zon
Richting + afstand tot
voerplaats of het nieuwe onderkomen
> 75 m
Enthousiasme van de uitvoering
geeft aan hoe belangrijk de plek is
Voertafel
Kast
Hoe wordt de afstand aangegeven?
Maat voor de afstand bij de kwispeldans:
aantal kwispels
+
geluidsignaal
Infrasoon geluid (onhoorbaar voor mensen)
diepe bromtoon
duur en frequentie van de brom is maat voor de afstand
100 m: korte pulsen
pulsfrequentie neemt toe met de afstand
1000 m: aangehouden toon met weinig pauzes
Het ontstaan van de zwerm
Oorzaak
Tal van factoren spelen een rol:
de kolonie groeit
de hoeveelheid broed wordt beperkt door de beschikbare
ruimte
het aantal bijen neemt toe
er is een overschot aan jonge bijen (verzorgsters)
veel volle cellen
de koningin beweegt weinig, haar voetklier feromoon dat
zwermen onderdrukt wordt slecht verspreid
Gevolg:
aanleg van moercellen
nieuwe koninginnen rijp na 21 dagen: tuten en kwaken
Fluitsignalen: klaar maken voor vertrek (honing mee)
Oude koningin vertrekt met meer dan de helft van het volk
Zwerm hangt als een tros in de buurt van het oude nest
±500 Verkenners zoeken nieuwe woonruimte
Melden de eigenschappen en ligging van de gevonden plek met herhaald dansen
Het democratische beslissingsproces
(Techniek wordt gebruikt in beslissingsmodellen)
1 km
Verkenners komen terug en dansen op de tros
de verschillende opties worden met elkaar vergeleken
Dansers die adverteren voor minder goede opties worden gestopt
Stopsignaal: piepen
Signaal gegeven met de kop tegen de ontvanger
Plaatsen waar het signaal gegeven wordt
tijd (s)
Verschillende piepende bijen a, b, c en d
stopsignaal
kwispeldans
Resultaat: na een tijdje stopt de danser
Democratische beslissing genomen:
zwerm vertrekt naar nieuwe woonruimte
Tijd
1 km
Fluitsignalen: klaarmaken voor vertrek
Vertreksignaal: verkenners rennen zoemend over de tros
Verkenners wijzen de weg
De verhuizing is achter de rug
In het nieuwe vastgoed begint de ratenbouw onmiddellijk
Koningin kan weer gaan leggen
Kunnen vastgoedbeheerders nog iets van dieren leren?
Vergelijking tussen mens en dier:
bouw en beheer van onroerend goed
Algemene principes onroerend goed beheer:
Dier
Mens
•Doelstelling: zoveel mogelijk goed aangepaste,
vruchtbare nakomelingen
•Doelstelling: waardegroei
(WPM, mission statement)
•Behoeften van de gebruikers zijn overheersend
•Economische overwegingen (prijs) belangrijk
•Groei vlakt altijd af na verloop van tijd
•Wil constante groei
•Functionaliteit is alles overheersend
•Functionaliteit wordt afgewogen tegen
economische, esthetische en andere belangen
•Oneindige diversiteit: geen universele oplossingen
•Diversiteit beperkt door de menselijke maat
•Alle betrokkenen hebben hetzelfde doel:
geen dubbele agenda's of belangenverstrengelingen
•Vaak tegengestelde belangen en geheime
agenda’s
Voorbeeld: huisvesting biologen
aan de Rijksuniversiteit Groningen
Voorbeeld:
Biologen in Groningen
Biologisch Centrum Haren
Argumenten voor verhuizing naar Zernike terrein:
•hoge energie en onderhoudskosten
•alle onderdelen van de faculteit bij elkaar op een terrein
•gebouw is te groot voor de afdeling biologie
•gebruikers krijgen hetzelfde vloeroppervlak in de nieuwbouw
Geheime agenda:
terrein in het centrum van Haren brengt veel geld op.
Voorbereiding:
vele jaren geen onderhoud gepleegd aan essentiële installaties
Oud
Argumenten van de architect (letterlijk):
•het gebouw, vormgegeven als een reptiel zigzaggend opkomend uit het maaiveld, is open naar de campus
•de zichtlijnen accentueren de open ruimte in plaats van de massa van het gebouw
•uitgangspunten voor de interne organisatie zijn interactie, dynamiek en flexibiliteit
•de menging van laboratoria, nevenruimten en kantoren met de mogelijkheid om het gebouw in verschillende circuits te
doorkruisen, leidt tot een praktisch en levendig geheel
Nieuw
Linneausborg Zernike terrein
•De energie- en onderhoudskosten zijn tonnen hoger dan die van het oude
gebouw
•De extra versteviging die tijdens de bouw nodig bleek maakt de derde
verdieping onbewoonbaar.
•De schuine structuur maakt grote delen van het vloeroppervlak
onbruikbaar
Geheime agenda:
het terrein in Haren is voorlopig niet verkoopbaar (crisis)
Deze vastgoedoperatie was niet functioneel en zeker niet duurzaam!
Conclusie: vastgoedbeheerders kunnen nog veel van de natuur leren
Wat kunnen we nog meer leren van de natuur?
vliegen bijvoorbeeld
Valkenieren met torenvalken en
ruigpootbuizerds was zeer leerzaam
Vogels kunnen ons leren om beter te kunnen vliegen
landen op een punt bijvoorbeeld (korte landingsbaan)
Dank voor uw aandacht
veel plezier bij het valkenieren
en let op de landingen

Download Report