Docentenhandleiding “Help de bijen” Leuk dat je aan de slag gaat met het lesmateriaal van Greenpeace! Met dit materiaal kun je met jouw leerlingen de bijen helpen. Het materiaal begint met een introductie over bijen en legt uit wat de bedreigingen voor de bij zijn. Vervolgens gaat de klas de bijen helpen. Door het zaaien van bloemen, “guerilla gardening” of het maken van bijenhotels (kan ook zonder schooltuin). Deze docentenhandleiding biedt alle informatie bij het lesmateriaal “Help de bijen”. Veel plezier met de les! Aansluiting bij curriculum .................................................................................. 1 Het lesmateriaal ............................................................................................... 1 Voorbereiding en materialen .............................................................................. 2 Waarom Greenpeace educatie? .......................................................................... 3 Bijlage 1: aansluiting bij lesmethoden en curriculum ............................................ 4 Bijlage 2: antwoordvel ...................................................................................... 5 Bijlage 3: Het maken van een bijenhotel ............................................................. 6 Bijlage 4: het inzaaien van (school) tuin of maken van zaadbommen ...................... 7 Bijlage 5: De links uit het lespakket .................................................................... 7 Aansluiting bij curriculum Het lesmateriaal “Help de bijen” is ontwikkeld voor groep 6 t/m 8. Het materiaal valt binnen het thema “Wereldoriëntatie” en kan als verdieping of vervanging dienen bij de lesmethode voor Natuur en techniek en Aardrijkskunde. In bijlage 1 zie je precies op welke hoofdstukken van de lesmethoden het aansluit. Ook staan daar de kerndoelen omschreven waar het materiaal op aansluit. Het lesmateriaal Het materiaal is opgedeeld in vier delen die u modulair in kan zetten. 1. Algemene introductie over de bijen (30 minuten) Opstart en voorkennis activeren d.m.v. mindmap en quiz (20 min) SchoolTV filmpje over de bijen en groepsvraag (5 min) Tekenopdracht (5 min) De leerlingen kunnen nu opnoemen waar een bijenvolk uit bestaat. De leerlingen weten hoe bijen met elkaar communiceren De leerlingen kunnen tenminste 2 redenen noemen waarom de bij belangrijk is voor de mens 2. Bedreigingen voor de bijen (10 minuten) Filmpje waarin uitgelegd wordt waarom het slecht gaat met de bij en wat Greenpeace hieraan doet (2 min) Afbeelding met bedreigingen (3 minuten) In groepjes oplossingen bedenken (5 min) De leerlingen kunnen tenminste 2 bedreigingen noemen voor de bij De leerlingen kunnen oplossingen bij deze bedreigingen noemen 3. Help de bijen (Afhankelijk van keuze docent 30 tot 120 minuten) 1 Keuzeprogramma: Bijenhotels maken + filmpje (30 min) Bloemen zaaien of zaadbommen maken + filmpje (30 - 60 min) Sponsorloop om bijen te adopteren (120 min) Op onderzoek voor de bij (30 min) De leerlingen weten hoe ze zelf de bijen kunnen helpen 4. Optioneel: Verdiepingsopdracht - waar komt ons groente en fruit vandaan? (40 minuten) Introductie en voorkennis activeren (5 min) SchoolTV filmpje over tuinbouw in Spanje met opdracht(5 min) Quiz over de invloed van bijen op voedselprijzen (5 min) Klokhuis filmpje over fruit terminals en opdracht (5 min) Opdracht over herkomst van groente en fruit (15 min) Filmpje en opdracht over vervoer van groente en fruit (5 minuten) De leerlingen kennen de begrippen import en export De leerlingen kunnen 3 verschillen noemen tussen landbouw in Spanje en Nederland De leerlingen weten dat er verschillende klimaten zijn op de wereld De leerlingen weten waar groente en fruit vandaan kan komen en wat de impact op het milieu is De leerlingen kunnen het broeikaseffect relateren aan de herkomst van groente en fruit Welke onderdelen je inzet is afhankelijk van de voorkennis van de leerlingen. Als je in de klas al eerder aandacht hebt besteed aan de bij kun je onderdeel 1 overslaan. De keuze bij onderdeel 3 hangt af van de aanwezigheid van een schooltuin en het jaargetijde. De verdiepingsopdracht (4) kun je door leerlingen individueel laten maken. Heb je weinig tijd? Uiteraard kun je ook de elementen uit het lesmateriaal zoals de quiz, de filmpjes of activiteiten, los inzetten. Voorbereiding en materialen - De digibordles Help de bijen Onderdeel 1 t/m 3 zijn klassikaal. Je hebt in elk geval een digibord of beamer nodig om de opdrachten en filmpjes te laten zien. Download het lesmateriaal en open het in PDF (niet in je internet browser!). Test vooraf of alle links het doen. Heb je moeite met het openen van de links, kijk dan in bijlage 7. - Het werkblad Het is niet nodig om de hele digibordles uit te printen voor de leerlingen. Je kan wel het leerlingenwerkblad uitprinten en uitdelen. Hierop beantwoorden de leerlingen vraag 1a, 1d, de extra opdracht en vraag 2. Het werkblad kunnen de leerlingen mee naar huis nemen. - Optioneel: de verdiepingsopdracht ‘Waar komt ons groente en fruit vandaan?’ Bekijk hier de opdracht, de docentenhandleiding en het werkblad. De verdiepingsopdracht kan ook individueel gemaakt worden door de leerlingen. - Optioneel: sponsorloop adopter een bij Het is mogelijk om een speciale Greenpeace-bijen sponsorloop te doen. Met het ingezamelde geld kun je op www.greenpeace.nl/adopteereenbij met de 2 - klas bijen adopteren.1 Die eigen bijen kunnen jullie dan volgen via de webcam. Optioneel: onderzoek bij-vriendelijke school Wil je met de leerlingen onderzoeken hoe bij-vriendelijk de school is? Gebruik dan deze lijst. In de bijlagen staat verder uitgelegd wat u nodig heeft voor het maken van een bijenhotel of het maken van zaadbommen. Het maken van een bijenhotel: bijlage 1 Het inzaaien van (school) tuin: bijlage 2 Het maken van zaadbommen: bijlage 3 Waarom Greenpeace educatie? De toekomst van de aarde ligt niet alleen in onze handen, maar ook in die van de kinderen en jongeren van vandaag. Bijna de helft van de wereldbevolking is jonger dan 25 jaar. Hoe denken zij over het milieu en hoe gaan zij (straks) om met onze kwetsbare aarde? Vrijwel iedereen vindt duurzaamheid belangrijk. Maar hoe geef je daar in de klas vorm als er weinig tijd is en de lesmethodes en toetsen niet altijd voldoen? Greenpeace helpt docenten om duurzaamheidsthema’s in de klas te brengen. Omdat leerlingen het recht hebben te leren over de wereld waar zij in leven. En omdat kinderen zelf een steentje bij kunnen dragen voor een groenere planeet. Wil je vaker aan de slag met Greenpeace educatie? Kijk dan op www.greenpeace.nl/docenten. Omdat wij docenten willen stimuleren om aandacht te besteden aan het milieu, bieden wij de materialen kosteloos aan. Wel stellen wij een vrijwillige bijdrage voor de materialen zeer op prijs. Greenpeace neemt geen subsidies van overheid en bedrijven aan en heeft enkel bestaansrecht dankzij de bijdrage van haar donateurs. Wil je meer weten over de bijen? Radar uitzending: http://www.trosradar.nl/uitzending/archief/detail/aflevering/2104-2014/pesticiden-op-tuinplanten/ Greenpeace bijen campagne: http://reddebijen.nl/ Leuke weetjes over de bijen: https://sites.google.com/site/debijenstal/bijen-weet In lagere klassen aan de slag met het thema bijen? http://www.moodydoodle.com/imkercursus/ Nog meer doen voor de bijen? Bezoek eens een imker! Kijk bijvoorbeeld op http://www.dewerkbij.nl/Educatief.php Heb je vragen, opmerkingen of feedback over Greenpeace educatie? Mail dan naar [email protected]. Wanneer de website adopteereenbij.nl niet meer online staat, ga dan naar: www.greenpeace.nl/doneren/Zamel-geld-in-voor-Greenpeace/ 1 3 Bijlage 1: aansluiting bij lesmethoden en curriculum Methode Leefwereld Leefwereld Natuniek Groep Hoofdstuk 7 "Producten van het land", "Biologisch eten "Bloemen worden vruchten", 8 "Milieuvriendelijke school" 8 "De natuur in evenwicht" In Vogelvlucht Wijzer door natuur en techniek NAUT Argus Clou Natuur en Techniek Argus Clou Natuur en Techniek Argus Clou Natuur en Techniek 8 "Keurmerken", "Zaaien en stekken" Argus clou - Aardrijkskunde 6 "Leven van het land" Argus clou - Aardrijkskunde 7 "Zon of sneeuw" Meander 7 "Platteland" "Wie maakt ons eten?", "Wat doe jij met dat 6 lege land?" De Blauwgroene Planeet De Blauwgroene Planeet De Blauwgroene Planeet GEOBAS GEOBAS GEOBAS Wijzer door de wereld 8 "Natuurlijk evenwicht" 7 "Planten en dieren" 6 "Boodschappen doen in de natuur", 7 "Pratende planten", "Samen sterker", "Voedsel uit alle landen" 8 "Dieren in nood" 7 "Wanneer wordt een dorp een spookdorp?", "Kun je reizen in de tijd?" 8 “Welk land staat er bij jou op tafel?” 6 "Van eigen bodem" 7 "Zeeklimaten", "Landbouw in polen" 8 "Een rijke kust", "Land vol tegenstellingen", "Een reus ontwaakt", "Migranten" "Werken in Europa", "Aan de Middellandse 7 zee" Het lesmateriaal sluit aan bij de volgende kerndoelen: 39: De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. 40: De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41: De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. 50: De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld. 4 Bijlage 2: antwoordvel 1. Wat doet de bij? 1a. Mindmap Ter beoordeling van de docent. 1 2 3 4 5 6 7 1b. Wat weten jullie al over bijen? NB. Aan het einde van de quiz worden de goede antwoorden getoond op de website! Vraag Goede antwoord Bijen leven in een familie. Waar bestaat zo’n Een koningin, een aantal darren (mannetjesbijen) ‘bijenvolk’ uit? en heel veel werksters (vrouwtjesbijen). Een bijenvolk bestaat uit verschillende soorten bijen die elk een eigen taak hebben. De werksters leggen eitjes en de darren verdedigen De werksters (vrouwtjesbijen), de darren het nest. (mannetjesbijen), de koningin en de larven. Wat is NIET waar? Alleen de werksters en koningin kunnen steken. De werksters gaan daarna wel dood, omdat ze hun Kunnen bijen steken? angel verliezen. Daarom steken ze alleen als ze écht in het nauw zitten. Bijen maken honing om een voedselvoorraad te Waarom maken bijen honing? hebben zodat het volk de winter overleeft. Het is bekend dat bijen goede vliegers zijn, De vleugels van de bijen slaan 200 keer per maar hoe goed zijn ze precies? seconde. Een bij heeft 5 ogen en geen longen. Hij ademt door Wat is waar over het lichaam van de bij? openingen aan de zijkant van z’n lijf. Bijen kruipen met hun volk dicht bij elkaar voor de Wat doet het bijenvolk in de wintermaanden? warmte, om zo gezamenlijk de winter door te komen. 1c. Wat denk jij dat er gebeurt als er te weinig bijen in Europa zijn? Ter beoordeling van de docent, mogelijke antwoorden: minder groente en fruit, minder bloemen, hogere voedselprijzen, minder honing. 1d. teken hoe een bijendans er volgens jou uitziet. De bijen doen een “waggeldans” dit is een dans waarbij de bij “kwispelt” met zijn achterlijf en loopt in de vorm van een acht. De grootte en richting van deze acht vertelt in welke richting de voedselbron is en hoe ver weg. In dit filmpje zie je de dans: www.youtube.com/watch?v=xWFEBho_ UyE 2. Bedreigingen voor de bij 2b: Wat kunnen we in Europa anders doen zodat de bij wél blijft leven? 5 Ter beoordeling van de docent, mogelijke antwoorden: minder bestrijdingsmiddelen gebruiken, meer bloemen en planten zaaien, minder monoculturen en meer gewassen door elkaar, meer bijenkorven plaatsen. Bijlage 3: Het maken van een bijenhotel Jaargetijde Het maken van bijenhotels kan het hele jaar. Benodigdheden Bamboe, zaag en conservenblikken of touw. Óf een blok hout en boormachine. De school hoeft geen schooltuin te hebben. Wel moeten de bijen natuurlijk voldoende bloemen in de buurt hebben. Bijen vliegen tot 1,5 km voor hun voedsel. Er zijn verschillende manieren om bijenhotels te maken. Een makkelijke manier is om een bamboe stokken in stukken te zagen en aan een kant dicht te maken (of in een conservenblik te plaatsen. Zie pagina 4: http://www.greenpeace.nl/bijentips/. Plaatsing Hang het hotel op een zonnige plek met weinig wind, zodat de bijen zich kunnen opwarmen. Zorg ervoor dat de openingen niet op de regenzijde hangt Hang het hotel niet té laag zodat er geen opspattend water inkomt en andere insecten. Laat het hotel minimaal een jaar hangen Er zijn op internet veel andere voorbeelden te vinden van mooie bijenhotels. Kijk bijvoorbeeld eens op de volgende websites: www.biologielessen.nl/jaarthema/hoofdmenu-jaar-van-de-bij/bijenlessen/les-6 www.natuurpunt-zuid-waasland.be/nieuws_andere/bijenhotel.pdf www.bijenhotels.nl/ 6 Bijlage 4: het inzaaien van (school) tuin of maken van zaadbommen Jaargetijde Deze activiteit kun je uitvoeren in het voorjaar. Benodigdheden Biologische bloemzaadjes (niet-biologische bloemzaadjes kunnen een coating van gif hebben!): www.zadenkopenonline.nl Specifieke campagnekorting à 30% d.m.v. de speciale code: Greenpeace www.wereldzaden.nl/bio Met 30% korting te bestellen www.bolster.nl Bijen houden van de volgende biologische bloemen: Phacelia, Boekweit, Gele Mosterd, Koriander, Juffertje In Het Groen, Goudsbloem, Korenbloem, Bladrammenas, Malva, Dille, Serradella, Zonnebloem, Borage, Ganzebloem, Klaproos en Karwij. Kijk bij de aanschaf van het bloemenzaad naar de inzaaiperiode. Voor het inzaaien van de schooltuin heeft u verder nodig: Een (gezamenlijke) schooltuin en tuingereedschap. Maak de activiteit nog leuker door een patroon te maken. Plant de bloemen in een vorm, bijvoorbeeld de naam van de school. Kijk op www.greenpeace.nl/bijentips voor verdere tips om je schooltuin bij-vriendelijk te maken. Voor het maken van zaadbommen heb je naast biologische bloemzaadjes nodig: Klei(poeder), biologische potgrond, grote kom, (eierdoosjes om ze in te bewaren) Je kan boetseerklei of oefenklei gebruiken dat in de kleuterklassen gebruikt wordt. Controleer wel of dit klei is zonder verdere toevoegingen. Ook kun je in een tuincentrum ‘Bentoniet’ halen. In dit instructiefilmpje wordt uitgelegd hoe je de zaadbommen moet maken: http://www.een.be/programmas/groenland/zaadbommen Of kijk op http://www.bakkertuin.nl/zelf-zaadbommen-maken/ voor een beschrijving. Je kan op www.zoemendnederland.nl met de klas aangeven waar jullie de zaadbommen hebben verspreid of welke schooltuin is ingezaaid. Bijlage 5: De links uit het lespakket LET OP: Als je de PDF opent, selecteer dan het handje onder ‘home’ zodat je de links aan kan klikken. Heb je desondanks moeite met het openen van de links in het lesmateriaal? Per onderdeel staan hieronder de links: 7 1b. De bijen quiz: http://www.greenpeace.org/gpkids/nl/quiz/bijen-quiz/ > 1c. Het verhaal van de honingmakers: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20050224_bij01 2. Bedreigingen van de bij: https://www.youtube.com/watch?v=ndHF5Up5s04 3a. Bijenhotels: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20070809_wildebijen01 3b. Bloembommetjes maken: http://www.een.be/programmas/groenland/zaadbommen 8
© Copyright 2024 ExpyDoc
