Afasie en de wet van Zipf:

Afasie en de wet van Zipf:
woordfrequenties in spontane spraak van
mensen met niet-vloeiende afasie
Marjolein van Egmond
Promotor: Sergey Avrutin
Het mentale lexicon: een netwerk
Welke factoren bepalen
hoe dat netwerk eruit ziet?
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
2
De netwerkeigenschappen die een rol kunnen spelen:
-  De hoeveelheid verbindingen
-  De sterkte van die verbindingen
-  Hoe recentelijk een woord gebruikt is
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
3
De wet van Zipf
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
4
Wat is het?
In geschreven tekst en gezonde spraak staan de woordfrequenties in een
bepaalde verhouding tot elkaar. Deze verhouding wordt de wet van Zipf
genoemd. Deze wet kan beschreven worden met behulp van machtsfuncties
(woordfrequentie = rangα). (Zipf 1935, 1949)
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
5
J.R.R. Tolkien (1937), De Hobbit
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
6
Wat is het?
In geschreven tekst en gezonde spraak staan de woordfrequenties in een
bepaalde verhouding tot elkaar. Deze verhouding wordt de wet van Zipf
genoemd. Deze wet kan beschreven worden met behulp van machtsfuncties
(woordfrequentie = rangα). (Zipf 1935, 1949)
Dit geldt voor elke tekst in elke taal waarvoor het getest is.
Is al ca. 100 jaar bekend, maar trekt in de laatste paar jaar weer opnieuw de
aandacht van wetenschappers in verschillende disciplines.
(bijv. Yang, 2010; Ferrer i Cancho, 2005; Corominas-Murtra & Solé, 2005)
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
7
Maar WAAROM?
Daar is in de laatste eeuw flink over gediscussieerd:
•  “Het Principe van de Minste Moeite (principle of least effort)”
(Zipf, 1949; Ferrer i
Cancho & Solé, 2005)
•  Lukraak letters achter elkaar plaatsen heeft hetzelfde effect
(Miller & Chomsky,
1963; Li, 1972; Suzuki e.a., 2005)
–  Of toch niet
(bijv. Ferrer i Cancho & Elvevåg, 2010)
•  Eigenschappen van het netwerk van taal
(bijv. Simon, 1955&1957; Barabási & Albert,
1999; Montemurro & Zanette, 2002; Zanette & Montemurro, 2005)
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
8
Gedachten achter ons onderzoek
•  De wet van Zipf als onontkoombaar gevolg van het onderliggende
systeem
–  Dat systeem is waarschijnlijk het mentale lexicon
(Van Egmond e.a., in press)
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
9
Bewijs:
Steyvers & Tenenbaum (2005)
Computermodellen van lexicale groei
Hun bevindingen:
 Het aantal verbindingen dat woorden hebben volgt een machtsfunctie (de
wet van Zipf)
 Woorden die eerder verworven worden hebben meer lexicale verbindingen
Age of acquisition-effect:
Woorden die vroeg geleerd zijn worden sneller bereikt dan woorden die later
geleerd zijn.
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
10
Onze studie
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
11
Onze vragen
Gezonde mensen hebben dus een lexicon in de vorm van een complex netwerk
waarin sommige woorden veel verbindingen hebben en andere weinig.
1) Maar hoe zit dat bij mensen die moeite hebben dat netwerk te
raadplegen? Voldoet hun spraak nog aan de wet van Zipf?
Woorden die vroeg verworven zijn worden gemakkelijker gebruikt door hun
vele connecties in het lexicale netwerk. Je verwacht dus dat mensen met
afasie vlak na hun beroerte woorden met een eerdere verwervingsleeftijd
gebruiken dan na (gedeeltelijk) herstel. Dus
2) Wat is de distributie van de verwervingsleeftijd in de spontane
spraak van mensen met niet-vloeiende afasie op verschillende
momenten na hun beroerte?
3) Is er een correlatie tussen 1 en 2?
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
12
Deelnemers
Twee groepen:
•  7 mensen met niet-vloeiende vormen van afasie (3 vrouwen)
•  7 controledeelnemers, gematcht aan de deelnemers met afasie op leeftijd,
geslacht en opleidingsniveau
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
13
Methoden (I)
1) Testen
•  Mensen met afasie: 2, 5 and 8 maanden post onset
•  Gezond: Eén keer
–  Taken: ongestructureerd interview, afbeeldingen beschrijven, filmpje
beschrijven
–  AAT (door eigen logopedist)
–  Ruff Figural Fluency Task (nonverbale controletaak voor algemeen
cognitief functioneren)
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
14
Methoden (II)
2) Transcriberen van alle spraak (in volle gang)
3) De eigenschappen van de inhoudswoorden bestuderen:
•  Schattingen van de verwervingsleeftijd verzamelen door een grote groep
mensen te vragen: “op welke leeftijd denk je dat je dit woord geleerd hebt?”
–  Gevalideerde methode, hoge correlatie met werkelijke
verwervingsleeftijd
•  Berekenen of de spraaksamples voldoen aan de wet van Zipf – volgt het een
rechte lijn, en zo ja, is de hellingshoek hetzelfde/anders dan bij gezonde
sprekers?
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
15
Met dank aan
Alle deelnemers,
en Nadine Roos voor de hulp bij het transcriberen.
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
16
Participants with aphasia:
Inclusion criteria:
A
A stroke in the left hemisphere, and as a result non-fluent aphasia
B
Between 7 and 9 weeks post onset
C
Between 18 and 70 years old and mentally competent
D
Native speakers of Dutch
E
Right handed
F
Able to produce a sufficient amount of speech
G
Normal or corrected-to-normal hearing
Exclusion criteria:
H
Speech or language problems before their stroke
I
Serious attention deficits
J
Bad hearing
K
Neglect, hemianopsia or other cortical visual problems
L
Global or fluent aphasia
M
Verbal dyspraxia
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
17
Healthy participants:
Inclusion criteria:
A
Between 18 and 70 years old and mentally competent
B
Native speakers of Dutch
C
Right handed
D
Normal or corrected-to-normal hearing
E
Match with an aphasic speaker
Exclusion criteria:
F
A history of language or speech disorder
H
Neurological impairments (based on self-report)
I
A score on the Boston Naming Task that indicates word finding difficulties
M. van Egmond | UiL OTS | Afasie en de wet van Zipf
november 7, 2014
18

Download Report