verslag van de vergadering - Provincie West

Verslag
Datum vergadering:
Verslaggever:
Kennisplatform Openbare Verlichting
23 september 2014
Nele Zwaenepoel
Telefoon 050 40 34 89
Fax 050 40 34 03
Aanwezig : Dirk Eelen (Agentschap Wegen en Verkeer), Jan Declerck (Alveringem), Martine De Roo (Beernem), Nico
Germonprez (Blankenberge), Vera Jonckheere (De Haan), Jan Debrouwere (Eandis), Gust De Mol (Eandis), Bert Frits
(Eandis), Catherine Lootens (Groen Licht Vlaanderen), Yves De Bosscher (Harelbeke),Jean-Pierre Geelhand de
Merxem(Heuvelland), Luc Gruson (Heuvelland), Cindy Salembier (Heuvelland), Fien Adriaen (Hooglede), Ann Vansteenkiste
(Houthulst), Joost Cuvelier (Infrax), Dominiek Vandewiele (Leiedal), Rudy Blondé (Koksijde), Mattias Lemiere (Koksijde),
Bram Van Acker (Kortemark), Toon Vancoillie (Kortemark), Lieven Vanbelleghem (Langemark-Poelkapelle), Tim Lucker
(Ledegem), Jeroen Vandermarliere (Poperinge), Friedel Pas (Preventie Lichthinder), Stijn Vanderheiden (Preventie
Lichthinder), Patrick Goussaert (Roeselare), Wesley Denecker (Roeselare), Johan Vulsteke (Vlaamse Landmaatschappij),
Gilke Pee (Vlaamse Overheid), Margo Swerts (WVI), Niek De Roo (WVI)
e-mail:
Verontschuldigd: Guido Decorte (gedeputeerde), Lieven Vantieghem (Avelgem), Rita Van Hollebeke (Beernem), Philippe
Peeters (Bredene), Jacques Maelfait (Harelbeke), Johan T'jonck (Infrax), Marino De Jonckheere (Izegem), Caroline Maertens
(Izegem), Nathalie Verbeke (Izegem), Veerle Vandenbroucke (Kortrijk), Ward Gillis (Moorslede), Filip Samoy (Moorslede),
Lies Vanlierde (Oostende), Marleen Sierens (Pittem), Veerle Vervaecke (Tielt), Frank Debeil (Vlaamse Landmaatschappij),
Filip Carrein (Zonnebeke)
Agenda:








Goedkeuring verslag vorige bijeenkomst van 29 april 2014 (zie bijlage);
Opvolging Vlaamse lichtvisie voor gewestwegen:
o Terugkoppeling van het overleg dat een delegatie van het Kennisplatform had op 19 juni met AWV
n.a.v. de opmaak van de Vlaamse lichtvisie voor gewestwegen;
o West-Vlaamse proefzones toepassing Vlaamse lichtvisie;
o Definitieve lichtvisie: http://www.wegenenverkeer.be/lichtvisie
o Toelichting lichtvisie: toelichting Vlaamse lichtvisie gewestwegen
Opvolging toelichting actieve markering:
o Studiereis Nederland m.b.t. actieve markering;
Nieuwe ervaringen van West-Vlaamse gemeenten met doven van de openbare verlichting: toelichting van de
aanpak in de gemeenten Heuvelland (Schepen Geelhand de Merxem) en Zonnebeke (Margo Swerts – wvi);
Bewegingsdetectie: ervaring van de gemeente Kortemark met deze nieuwe technologie op de nieuwe Finse piste:
toelichting door Burgemeester Toon Vancoillie, ir. Bram Vanacker en Infrax.
Firma Quilla: voorstelling van LED-buitenverlichting zonder bekabeling (outdoor ecolighting) met o.a. realisatie
voor SHM De Mandel in Roeselare;
Screening monumentenverlichting door vzw Lichthinder:
o Gemeentehuis Beernem;
o Sint-Monicakerk De Haan;
o Stadhuis Diksmuide;
Varia
o Datum volgende samenkomst.
Alle presentaties zijn terug te vinden op de provinciale website:
1


Goedkeuring verslag vorige bijeenkomst van 29 april 2014: goedgekeurd
Opvolging Vlaamse lichtvisie voor gewestwegen
Dirk Eelen (AWV): Lichtvisie voor Vlaamse gewestwegen
Lichtvisie te downloaden via sitehttp://www.wegenenverkeer.be/lichtvisieals pdf, wordt niet verspreid op papier.
Weg moet volledig voldoen aan de ideaaltypische inrichting van het desbetreffende wegtype alvorens te overwegen om
bestaande verlichting te verwijderen. Soms is hiertoe herinrichting noodzakelijk bv. voorzien van vrijliggende
fietsinfrastructuur.
In sommige gevallen voldoet de weg reeds aan de noodzakelijk inrichting en zouden lichtpunten kunnen weggenomen
worden. Lichtingspunten verwijderen is weliswaar op kosten van de gemeente.
Gemeente kan AWV vragen om verlichting weg te nemen indien ze vindt dat er teveel verlichting staat in vergelijking met
de lichtvisie maar AWV wijst op belang van de ideaaltypische inrichting weg als randvoorwaarde.
Dimmen en doven van bestaande installatie kan als de installatie dat toelaat en als de beslissingsboom wordt gevolgd
opgenomen in de lichtvisie.
Doortochten:
-
Voordeel zigzagopstelling en lagere masthoogte bij doortochten: tunneleffect, laat toe om de armaturen
verder van mekaar te plaatsen (tot 50 meter ipv 30/40m), je krijgt minder schaduwen;
in doortochten wordt gewerkt met vlakke lichtkappen: minder lichthinder.
De discussie over aansprakelijkheid gemeente of AWV bij het afschakelen van bestaande verlichting wordt nog verder
uitgediept in een overleg tussen VVSG, BIVV, het Kennisplatform en de juridische dienst van de provincie. Zo is er de “Nacht
der Duisternis” waarbij het Agentschap zich vrijwaart van schadeclaims: “licht aandoen is technisch aspect, licht uitdoen is
juridisch”.
AWV gaat ervanuit dat de lichtvisie ook van toepassing is op wegen in beheer van MDK. Wat verlichting en
kustverdedigingswerken betreft, moet nog worden nagegaan of de lichtvisie van toepassing is. Dit moet zeker nogmaals
gecheckt worden bij de lokale afdeling, AWV West-Vlaanderen.
Kustbaan De Haan /Bredene heeft onlangs nog nieuwe verlichting gekregen. Volgens de gemeente met te veel lichtpunten.
Kunnen er lichtpunten weggenomen worden? Eventueel doven/dimmen als het technisch haalbaar is.
•
Opvolging toelichting actieve markering
Studiereis ivm actieve markering: KV licht toe
-
Interessepeiling (zie lijst)
Tip: Innovatieplatform igov – er worden contacten gelegd
•
Nieuwe ervaringen van West-Vlaamse gemeenten met doven van de openbare verlichting: toelichting van de
aanpak in de gemeenten Heuvelland (Schepen Geelhand de Merxem) en Zonnebeke (Margo Swerts – wvi)
Heuvelland
Gestart via deelname aan Earth Hour en nacht van de duisternis: beslist om alles te doven gedurende een heel weekend,
omdat kosten van afschakeling (aan Eandis) voor 1 uur doven niet te verantwoorden waren.
Vraagstelling aan de burger inzake het doven van de lichten gebeurde n.a.v. de twee evenementen. De schepen benadrukt
het belang van een goede communicatie.
2
Reacties van lokale politie? Neen, wel van aantal burgers vooral bij volledig doven het ganse weekend. De schepen nam de
tijd om de burgers in kwestie persoonlijk aan te spreken omtrent de gemeentelijke plannen.
Discussie ontspint zich inzake de link tussen inbraken en openbare verlichting. Zo zou er ’s nachts minder ingebroken
worden dan bij schemerdonker. Bij opstelling van bewakingscamera’s zou er echter verlichting nodig zijn anders werken ze
niet. Dit punt behoeft verder onderzoek.
Er gebeurden gelukkig nog geen verkeersongevallen tijdens de periode van doven. Net voor het project van het doven
hebben zich twee zware ongelukken voor gedaan.
Inrichting en staat van de weg, niet alleen verlichting, kunnen juridische uitspraken bepalen bij verkeersongevallen (zie
hogervermeld verder onderzoek i.v.m. aansprakelijkheid).
M.b.t. het voornemen van Heuvelland om ook de lichten op de gewestwegen te doven gaf AWV een negatief advies.
Daarbij is zo dat de gemeente autonoom kan beslissen om te doven maar dat AWV altijd adviesrecht houdt: volgens AWV is
er een zeker risico als de bepalingen van de lichtvisie niet worden gevolgd bij het doven van de verlichting (oa i.v.m. de
ideaaltechnische inrichting van de weg).
In Heuvelland zijn alle verlichtingspunten van de gemeente zelf: technisch gezien gebeurt het sturen van de
verlichtingspunten door de netbeheerders. Voor bepaalde oudere installaties is het echter nog AWV die dat moet doen.
Dit gebeurt bij Eandis gratis (m.u.v. gemeentegrens overschrijdende verlichtingslussen), bij Infrax is deze service betalend.
Bij de netbeheerders worden verschillende dovingsregimes gevolgd. Zo is het weekend bij Infrax vrijdag en zaterdag; bij
Eandis is dat vrijdag/zaterdag/zondag.
Kortemark start vanaf 13 oktober ook met het doven van z’n openbare verlichting in de nachtelijke uren; zij het dan van
00:30u tot 4:30 uur. Kerstavond en oudejaarsavond wordt er wel verlicht net zoals in de weekends (is ook zo bij
Heuvelland).
Ook de kerst- en monumentenverlichting wordt ’s nachts afgeschakeld.
Er wordt gerekend op een besparing van 30.000€/jaar.
Bij het langdurig doven van monumentverlichting zouden er problemen kunnen rijzen met de lampen die door vocht kapot
gaan: hier dient de afweging gemaakt te worden tussen energiebesparing en de herstelkost van de betreffende lamp.
Zonnebeke
Al 5 maanden wordt op gemeentewegen het licht gedoofd van 23u tot 6u (enkel verkeerskegels blijven aan). Tijdens het
weekend (vrijdag/zaterdag/zondag) branden wel alle lampen. Op gewestwegen blijft de verlichting eveneens altijd aan.
Daartoe dienden de nodige afkoppelingen te gebeuren. Dit kostte 10.000€.
De totale jaarlijkse besparing wordt echter geraamd op 30.000€.
De gemeente heeft de maanden voor het effectieve doven veel gecommuniceerd naar de burgers (bv. via het gemeentelijk
infoblad). Er zijn geen reacties of klachten meer van de inwoners.
Waar grote werken (bv. rioleringswerken ) gebeuren blijven de lichten wel branden uit veiligheidsstandpunt.
Zal het nachtelijk doven van de verlichting door de gemeente niet zorgen voor meer verlichting bij particulieren? Deze vorm
van verlichting is beperkt volgens Vlarem maar wordt dit gevolgd? Algemeen wordt aangevoeld dat als de particulieren met
bewegingsdetectie werken dat dit wel meevalt. Maar sensibilisatie is ook hier op z’n plaats; dit kan gelijktijdig gebeuren
met de communicatie van de gemeentelijke initiatieven.
Meer en meer gemeenten denken aan het (tijdelijk) doven van hun OV dit o.a. n.a.v. het afkoppelingsplan bij
energieschaarste.
3
•
Bewegingsdetectie: ervaring van de gemeente Kortemark met deze nieuwe technologie op de nieuwe Finse piste:
toelichting door Burgemeester Toon Vancoillie, ir. Bram Vanacker en Joost Cuvelier van Infrax
Totale investering ongeveer 60.000€ voor 23 palen. Voornaamste meerkost is het detectiesysteem (16.000€). Het plaatsen
van LED-armaturen (005 gekeurd) zonder detectiesysteem zou ongeveer 23.000€ kosten (ongeveer 1.000€/ armatuur).
Installatie zit op lichtnet (met aparte teller).
Detectiesysteem brandt continu op 10% van capaciteit: er moet een minimumaan licht zijn om te kunnen detecteren! Er
wordt gebruik gemaakt van LED-lampen aangezien zij zeer snel kunnen ontladen (van 10% naar 100% in circa 3s).
Wel wordt de installatie volledig gedoofd van 0:00 u tot 5:00. Palen communiceren via radiofrequentie.
Systeem is proefstadium voorbij: is ook al elders toepasbaar. Ook Eandis biedt een soortgelijk systeem al aan.
In het begin waren er problemen met interferentie van vogels, bewegende takken e.d. : deze zijn software-matig opgelost.
•
Firma Quilla: voorstelling van LED-buitenverlichting zonder bekabeling (outdoor ecolighting) met o.a. realisatie
voor SHM De Mandel in Roeselare (presentatie wordt meegestuurd met verslag)
-
-
•
Geen openbare verlichting wel eerder stand-alone installaties op plaatsen waar geen nutsleidingen liggen.
12V systeem met zonnepanelen, sensor, timer en LED’s. Een garantie van 7u licht van september tot januari.
De batterij is een belangrijk onderdeel van de installatie. Er wordt gewerkt met een life PO4 (lithium) batterij. Ze
heeft een lange levensduur en kan zeer snel opladen. Dergelijke batterij wordt bv. gebruikt in elektrische
fietsen/wagens. Quilla biedt tot 8 jaar garantie en eventueel een onderhoudscontract aan voor de batterij.
Standaard brandt de verlichting op 30% die bij detectie op volle kracht gaat branden. Het tijdsregime kan de klant
zelf instellen via GSM, PC e.a.
De detectie werkt wel in het donker. Bij de vraag hoe dit werkt en andere systemen 10% verlichting nodig
hebben, kan geen sluitend antwoord gegeven worden.
Verschillende modellen zijn nog in ontwikkeling.
Financiële simulatie toont aan dit systeem goedkoper zou zijn dan netgekoppelde/bekabelde installaties.
Quilla tekende in op aantal projecten waaronder fietstunnel: daar is het belangrijk dat de zonnepanelen buiten de
tunnel worden geplaatst.
Eandis bekijkt momenteel de mogelijkheid om ook stand-alone systemen te gaan onderhouden voor
gemeentebesturen. Er zijn echter nog geen formele afspraken!
Quilla biedt zelf nazorgservice aan indien gewenst.
Preventie Lichthinder wijst erop dat wit LED-licht toch nog relatief veel lichthinder met zich meebrengt. Beter is te
werken met blauw-wit LED-licht.
Screening monumentenverlichting door vzw Lichthinder
Gemeentehuis Beernem:
-
-
plaatsbezoek: reeds goed dovingsregime (na 23 uur lichten doven);
Verlichting wandelpad wat fel maar wel goed qua lichtuitstraling naar boven toe;
Enkele aandachtspunten:
o Ingang zwembad: TL-lamp lichtvervuilend;
o Bomen worden aangestraald;
o Gevelverlichting met grondspots dicht bij de gevel: veel lichtvervuiling want weinig afgericht op gevel
zelf.
Verbeterpunten:
o Aanstralen gevel van boven naar beneden (vb. met LED-strips onder dakgoot);
o Aanstralen vanop afstand;
o Gepaste pleinverlichting installeren. Dan moet de gevel verlichting niet langer het plein mee verlichten;
o Dimbare oplossingen waar het kan – op daluren qua gebruik…
Sint-Monicakerk De Haan:
4
-
-
Heraanleg plein als ontmoetingsruimte, zonder parking.
Grote projectoren: alles wordt samen aangestraald, niet interessant: veel lichtvervuiling en verblinding. Beter om
bvb details te accentueren dmv klemtoonverlichting Bv bled-strip om inkom te verlichten (als dit toegestaan is
van M&L);
Ook wordt geadviseerd om andere projectoren te installeren en ze oordeelkundig te gaan inplanten.
Stadhuis Diksmuide:
-
Door de vzw preventie lichthinder werden de vele handelszaken en monumenten van de grote markt bekeken.
Daarbij was er veel klemtoonverlichting (van beneden naar boven gericht) met veel lichthinder;
Als typevoorbeeld van een geslaagd project wordt de markt van Sint-Niklaas voorgesteld.
Bij heraanleg van de markt zullen de voorstellen van de vzw worden meegenomen.
VOLGENDE VERGADERING/Varia
-
I.v.m. de gemeentelijke initiatieven inzake het doven van de OV wordt voorgesteld per gemeente een fiche op te
maken met aantal uren gedoofd, geschatte besparing enz. om de ervaringsuitwisseling te faciliteren.
De volgende bijeenkomst van het kennisplatform is de uitstap op 20 en 21 november: verdere info volgt –
volgende vergadering: voorjaar 2015.
Op 22/10 houdt IBE-BIV zijn jaarlijks seminarie: More about LED’s (binnenverlichting).
Op 25/09: huis vd toekomst/Schréder: nieuwste technologieën, smart lightingevt thema volgend KP
5

Download Report