Iedereen kan op zijn eigen niveau verder leren

Mignon van Hasselt
Iedereen kan op zijn eigen
niveau verder leren
dec ’13
Werken met Nieuwsbegrip in de
Internationale Schakelklas
Les 186
16
Als genomineerde voor de
Lestrofee 2012 kwam Nieuwsbegrip
in Les al vaker aan bod. Het
concept van actuele lessen
begrijpend lezen slaat aan in de
diverse onderwijssectoren, van
basisonderwijs tot mbo.
Nieuwsbegrip heeft materiaal op
verschillende niveaus; op alle
niveaus wordt hetzelfde actuele
onderwerp en dezelfde
leesstrategie behandeld. In een
Internationale Schakelklas waar zich
veel verschillende niveaus bevinden,
wordt dan ook vaak dankbaar
gebruikgemaakt van Nieuwsbegrip.
Om te zien hoe dit in de dagelijkse
ISK-praktijk gaat, bezochten we een
les Nieuwsbegrip van de ISK-afdeling
van Openbare Scholengemeenschap
(OSG) Hugo de Groot in
Rotterdam en spraken we met
enkele docenten.
Donorweek
Het is de vrijdagochtend voor de
herfstvakantie als een groep ISK-leerlingen de klas binnenkomt voor de
Nieuwsbegrip-les van deze week. De
docente start de les met het laten zien
van het Nieuwsbegripfilmpje van het
Jeugdjournaal dat bij de les hoort.
Het thema van deze week is de Donorweek. In het filmpje wordt getoond welke organen en weefsels gedoneerd kunnen worden en wordt
uitgelegd waarom het Donorweek is.
Ook geven enkele leerlingen een reactie op de vraag: Zou jij donor willen worden? De ISK-leerlingen bekijken het filmpje geïnteresseerd. Na het
filmpje bevraagt de docente enkele
termen die de leerlingen in het filmpje hebben gehoord en introduceert
ze het onderwerp verder voor de
leerlingen. Ze vertelt ook dat zij zelf
donor is. Enkele leerlingen reageren
daar verbaasd op; dat hadden ze toch
niet gedacht!
In deze klas werken de leerlingen
met niveau B van Nieuwsbegrip. Nadat de leerlingen kort naar de buitenkant van de tekst hebben gekeken –
titel, tussenkopjes, plaatjes en bronnen
– leest telkens een andere leerling een
stukje van de tekst voor. Na het lezen
van de tekst krijgen de leerlingen de
opdracht om de voor hen moeilijke
woorden in de tekst te onderstrepen.
De strategie die in deze Nieuwsbegrip
les centraal staat, is ‘vragen stellen’.
De docente doet aan de hand van de
inleiding van de tekst voor hoe de
strategie in zijn werk gaat. Daarna
krijgen de leerlingen zelf de opdracht
om bij elke alinea enkele vragen te
bedenken. De leerlingen overleggen
met elkaar over de vragen die de tekst
bij hen oproept, terwijl de docente
rondloopt en de leerlingen hier en
daar extra instructie geeft. De vragen
die de leerlingen hebben bedacht en
de moeilijke woorden die zij onderstreept hebben, worden besproken.
Als laatste opdracht moeten de leerlingen de betekenissen van uitdrukkingen en gezegden zoals ‘iets op je
lever hebben’ opzoeken. Zij maken
hiervoor gebruik van het Van Dale
Basiswoordenboek Nederlands. Bij
de bespreking van de verschillende
uitdrukkingen maakt de docente concreet wat er met de verschillende uitdrukkingen bedoeld wordt door
voorbeelden te geven, zoals: ‘Aisha
heeft het hart op de tong.’ Als afsluiting van de les vraagt de docente aan
de leerlingen of zij later ook donor
willen worden. Enkele leerlingen zijn
daar heel stellig in, andere leerlingen
weten het nog niet.
De Internationale
Schakelklasafdeling van OSG
Hugo de Groot
De ISK-afdeling van OSG Hugo de
Groot heeft een maximum van 130
leerlingen. Op dit moment zitten er
tussen de 110 en 120 leerlingen. De
leerlingen zijn afkomstig uit alle delen
dec ’13
van de wereld, maar op dit moment
zijn er veel Oost-Europese, Aziatische
en Zuid-Amerikaanse leerlingen. Er
zijn op de ISK-afdeling van Hugo de
Groot in totaal zeven klassen, waarvan
twee instroomgroepen zijn. De klassen worden voornamelijk ingedeeld
op taalniveau, maar afhankelijk van de
leerhouding en ambitie van de leerling kan een leerling wel eens van klas
wisselen. De klassen hebben dus een
dynamische samenstelling. Omdat de
reguliere afdeling van de school werkt
met de referentieniveaus van Meijerink, worden deze taalniveaus ook op
de ISK-afdeling gehanteerd. Tijdens
de lessen wordt naast Nieuwsbegrip
onder andere ook gebruikgemaakt
van methodes als Klare Taal, Nieuw
Nederlands, de Delftse Methode,
Op Schrift en Zebra. In de instroomgroepen krijgen de leerlingen
zestien uur Nederlands per week, in
de overige groepen negen tot dertien
uur Nederlands per week. Verder
krijgen de leerlingen vakken als biologie, aardrijkskunde en wiskunde.
Leerlingen stromen op de Hugo de
Groot intern door naar mavo/havo/
vwo of extern naar vmbo en mbo.
Ook op de reguliere afdeling van
OSG Hugo de Groot wordt naast de
methode Nederlands gewerkt met
Nieuwsbegrip, wat zorgt voor een
doorgaande lijn vanuit de ISK naar
het reguliere onderwijs.
Verschillende niveaus
Werken met Nieuwsbegrip in de ISK
De ISK-afdeling van OSG Hugo de
Groot werkt zowel met Nieuwsbegrip basis, als Nieuwsbegrip XL. In
de instroomgroepen wordt voornamelijk gewerkt met het laagste niveau
van Nieuwsbegrip, niveau AA (niveau groep 4). Sommige docenten
beginnen hier pas na de herfstvakantie
mee, omdat de leerlingen dan voldoende basisvocabulaire hebben om
de teksten te kunnen begrijpen. De
andere groepen werken zowel op de
niveaus A (niveau groep 5-6) en B
(niveau groep 7-8/onderbouw vmbo). De docent is op Hugo de Groot
eigenlijk altijd degene die inschat
welk niveau voor de klas geschikt is.
Een andere mogelijkheid, die op Hugo de Groot nog niet ingezet wordt,
is om de niveaukeuze te baseren op
onafhankelijke toetsgegevens van de
leerlingen, zoals van Diataal of Cito
VAS.
De niveaukeuze kan daarnaast wel
eens beïnvloed worden door het onderwerp van de week. Soms is een
onderwerp voor ISK-leerlingen bijvoorbeeld erg abstract. Op Hugo de
Groot kiest men dan voor een tekst
van een lager niveau, of haalt men
een tekst uit het archief. Hierin kan
ook weer gedifferentieerd worden.
Een deel van de leerlingen (met
veel voorkennis over dat onderwerp)
kan bijvoorbeeld de tekst van de
week doen, terwijl een ander deel een
tekst uit het archief doet. Dat archief
wordt op Hugo de Groot overigens
ook gebruikt als men een les wil geven over bijvoorbeeld Sinterklaas of
Koninginnedag. Een van de docenten
geeft aan dat zij bij leerlingen die erbovenuit steken, wel eens de hoogste
niveaus van Nieuwsbegrip gebruikt:
C (onderbouw havo/vwo) en D (3/4
havo/vwo). Deze leerlingen zitten
dan vaak in de uitstroomgroepen en
komen uiteindelijk terecht in bijvoorbeeld het vwo. Het differentiëren met
Nieuwsbegrip kan in de ISK-praktijk
nog wel eens lastig zijn, geven de docenten aan. In een klas zitten tenslotte
veel verschillende niveaus en soms
kom je in tijdnood als je meerdere
tekstniveaus wilt behandelen. Op de
verschillende niveaus komen tenslotte
ook verschillende woorden aan de orde. Een oplossing zou kunnen zijn
om leerlingen meer samen te laten
werken met een tekst zodat zij elkaar
kunnen helpen als zij niet uit moeilijke woorden komen. Uit de gesprekken met de verschillende ISK-docenten van OSG Hugo de Groot blijkt
dat velen van hen Nieuwsbegrip ook
gebruiken voor het uitbreiden van de
woordenschat.
Het Nieuwsbegrip-filmpje van het
Jeugdjournaal wordt door alle docenten aan het begin van de les getoond, om de voorkennis bij de leerlingen te activeren en aan te brengen
en enkele belangrijke woorden die
met het onderwerp te maken hebben
Les 186
17
dec ’13
Les 186
18
te introduceren. Sommige docenten
geven aan dat er in de filmpjes soms
erg snel wordt gesproken. Dat is lastig
voor deze leerlingen. Ondertiteling
erbij kunnen aanzetten zou daarom
handig kunnen zijn.
In elke klas van de ISK-afdeling
hangt inmiddels een digibord. Hiermee kunnen ook de digibordtools van
Nieuwsbegrip ingezet worden, voor
elke leesstrategie één. De docenten
die hiermee werken vinden dit al erg
handig. Enkele docenten kenden deze
tools nog niet, maar willen ze wel
gaan proberen. Een enkele docent zet
de Strategietoetsen als toets in: diagnostische toetsen die de beheersing
van de vijf leesstrategieën toetsen. ‘Ik
gebruik de strategietoetsen om beter
aan te sluiten bij wat ze missen,’ aldus
een docente. Naar aanleiding van de
resultaten is het dan mogelijk om
sommige leerlingen bijvoorbeeld de
strategie samenvatten extra te laten
oefenen, terwijl andere leerlingen oefenen met de strategie ‘vragen stellen’.
Nieuwsbegrip XL
De ISK-afdeling werkt ook met de
onderdelen van Nieuwsbegrip XL,
waarbij iedere leerling op zijn eigen
niveau werkt. De leerlingen maken in
het computerlokaal een leesles met
een andere tekstsoort en woordenschatoefeningen. Ook kunnen zij in
het leerlingdeel het Jeugdjournaalfilmpje nogmaals bekijken. Sommige
docenten maken elke twee weken op
de site van Nieuwsbegrip een woordenschattoets die de leerlingen dan
online maken. Het valt de docenten
op dat de leerlingen de lessen altijd
erg snel maken. Waarschijnlijk komt
dit omdat de leerlingen erg vaardig
zijn met de computer. Als de docenten namelijk de leerlingresultaten bekijken in het docentendeel, zijn de
opdrachten wel goed gemaakt. Soms
werken de leerlingen samen aan de
opdrachten, maar regelmatig werken
ze ook zelfstandig. Met name in de
instroomgroepen vertalen de leerlingen de woorden uit de woordenschatoefeningen regelmatig met Goog
le Translate. Een docente geeft aan
dat de leerlingen van haar met de
woorden uit de woordenschatoefeningen in een schrift ook zelf zinnen
moeten maken. Daarnaast zou het een
mogelijkheid kunnen zijn om klassikaal de woordenschatwoorden via het
digibord te semantiseren voordat de
leerlingen de oefeningen gaan maken.
De docenten geven aan het jammer
te vinden dat bij sommige simpele
woorden geen plaatjes worden aangeboden. Ook vindt men het jammer
dat de leerlingen een digitaal gemaakte les niet nogmaals kunnen maken.
Soms merk je namelijk dat een leerling de les niet serieus gemaakt heeft
en zou je de resultaten willen wissen.
Buiten deze kanttekeningen zijn de
docenten erg enthousiast over
Nieuwsbegrip. ‘Ik vind het altijd
spannend wat er weer gemaakt
wordt,’ aldus een docente. Ook geven de docenten aan dat hun leerlingen de lessen erg leuk vinden en dat
het goed blijft hangen. De les over de
Sagrada Familia van enkele jaren geleden wordt als voorbeeld genoemd.
De les werd gegeven aan een zorggroep. Deze leerlingen leefden erg in
hun eigen kleine wereldje en hadden
nog nooit van deze beroemde kerk
gehoord. De les maakte zo’n indruk
op de groep dat zij het er aan het eind
van het schooljaar nog steeds over
hadden!
Mignon van Hasselt
De auteur is Lesredacteur en als adviseur
bij de CED-Groep medesamensteller van
Nieuwsbegrip.
Correspondentie:
[email protected]
Nieuwsbegrip in het kort
Nieuwsbegrip biedt elke week een actuele les, op
vijf verschillende niveaus: van niveau basisonderwijs (ca. ERK-A1) tot (v)mbo-niveau 3/4 (ca.
ERK-B2). Een les bestaat uit een leestekst en
opdrachten. Elke week staat een van de vijf leesstrategieën centraal:
•voorspellen;
•ophelderen van onduidelijkheden;
•vragen stellen;
•relaties en verwijswoorden;
•samenvatten.
Bij elke strategie is een applicatie voor het
digibord beschikbaar. In de zesde week komen
alle strategieën geïntegreerd in één les aan
bod. Doordat het onderwerp en de aangeboden strategie op alle niveaus hetzelfde zijn, is
Nieuwsbegrip erg geschikt om mee te differentiëren.Tijdens het lezen maken de leerlingen
gebruik van een stappenplan lezen, gebaseerd
op de vijf leesstrategieën, met een woordhulp.
Zo leren de leerlingen de tekst stap voor stap
te doorgronden. De bedoeling is dat zij in de
loop van de tijd de strategieën automatisch
toepassen en de transfer maken naar andere
vakken. Bij de lessen is een filmpje van het
NOS Jeugdjournaal beschikbaar, speciaal gemaakt voor Nieuwsbegrip.
Nieuwsbegrip XL
Nieuwsbegrip XL is een uitbreiding bij Nieuwsbegrip basis. Nieuwsbegrip XL biedt iedere week
een leesles met een andere tekstsoort en woordenschatoefeningen. De leesles andere tekstsoort is een les rondom verschillende soorten
teksten, zoals een gedicht, reclame of een verhaal. De leesles andere tekstsoort heeft hetzelfde
actuele onderwerp als de informatieve tekst van
Nieuwsbegrip Basis. Leerlingen werken op de pc
aan opdrachten bij deze tekst. Deze les is ook te
downloaden, zodat hij ook op papier te behandelen is. De woordenschatoefeningen van Nieuwsbegrip XL bieden elke week verschillende soorten oefeningen met tien woorden uit de basisles
van Nieuwsbegrip.
Met de strategielessen van Nieuwsbegrip kunnen
leesstrategieën expliciet aangeleerd worden.
Leerlingen krijgen handige tips om de strategie
toe te passen, óók bij de teksten van andere
vakken, zoals aardrijkskunde, geschiedenis en biologie. Nieuwsbegrip sluit aan op de referentieniveaus lezen, schrijven en woordenschat. Sinds
begin augustus 2013 is de website van Nieuwsbegrip grondig vernieuwd, waardoor hij gebruiksvriendelijker is geworden en er meer mogelijkheden zijn.
Voor meer informatie: www.nieuwsbegrip.nl

Download Report