Incidenten beoordelen en analyseren

inspectie en handhaving: inspectie l&t
Ontwikkelingen taakstelling Inspectie L&T
Incidenten beoordelen
en analyseren
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht op het vervoer van
gevaarlijke stoffen in Nederland, conform het Uitvoeringsprogramma Toezicht Gevaarlijke Stoffen. De ILT is ook het orgaan waarbij incidenten met gevaarlijke stoffen gemeld
en (soms) gerapporteerd moeten worden. En binnenkort krijgt de ILT ook de wettelijke
verplichting de situatie na een ongeval te beoordelen.
Tekst: Hennie van der Stokker
Fotografie: Inspectie Leefomgeving en Transport
Nederland is een (inter)nationaal doorvoerland voor
gevaarlijke stoffen via diverse transportmodaliteiten
(weg, spoor, binnenvaart, zeevaart en luchtvaart). De
Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht
op het vervoer van gevaarlijke stoffen. Dat gebeurt
inspectiebreed. De inspectie voert haar toezicht uit met
inspecteurs van de verschillende transportdomeinen.
Inspecteurs van het domein Rail- en Wegvervoer voeren
bijvoorbeeld samen met inspecteurs van het domein
Luchtvaart of Scheepvaart controles uit in de zee- of
luchthavens. Ook voeren inspecteurs van de transport
domeinen gezamenlijk controles uit met inspecteurs van
de leefomgevingdomeinen. Dit gebeurt voornamelijk bij
de hoofdonderwerpen die in het Uitvoeringsprogramma
Toezicht Gevaarlijke Stoffen zijn genoemd.
Uitvoeringsprogramma
Dit uitvoeringsprogramma van de inspectie omvat een
groot aantal inspecties die de ILT binnen haar beschikbare capaciteit gedurende een geheel jaar uitvoert op
het vervoer van gevaarlijke stoffen. Dit zijn de reguliere
objectinspecties (inspecties die langs de weg, op het
spoor en in de (zee)havens worden uitgevoerd), maar
ook de inspecties die bij bedrijven met gevaarlijke
stoffen worden gedaan, de zogenaamde administratiecontroles. Daarnaast voert de inspectie controles uit op
onderwerpen die specifieke aandacht krijgen en die dus
ook meer wettelijk verplicht zijn. Een voorbeeld hiervan
is het ziekenhuisafval. Vanaf 2012 heeft het toezicht op
infectueuze stoffen bij ziekenhuizen hernieuwde
Gevaarlijke Lading / augustus 2014 - 6
aandacht gekregen van de inspectie (in 2005 zijn
ziekenhuizen al eerder bezocht door de inspectie). Dit
jaar worden deze controles bij ziekenhuizen voortgezet.
Een ander voorbeeld is het Ierse gevaarlijk afval dat
voornamelijk via de Nederlandse havens over de weg
naar Duitsland en België wordt vervoerd.
Een andere taak van de inspectie is het erkennen van
instanties voor bepaalde handelingen, zoals het keuren
van verpakkingen of tankcontainers die bestemd zijn
voor het vervoer van gevaarlijke stoffen, alsmede het
toezicht op deze instanties. Deze taak vloeit voort uit de
regeling Erkende instanties vervoer gevaarlijke stoffen en is
onderdeel van het uitvoeringsprogramma.
Ook in de binnenvaart zijn boord-boordoverslag
gevaarlijke stoffen en het ontgassen van tankschepen
specifieke onderwerpen die in het uitvoeringsprogramma worden genoemd en die dit jaar nog worden
uitgevoerd.
Het uitvoeringsprogramma van de ILT omvat verder:
ff professionele inzamelaars van gevaarlijke bedrijfs
afvalstoffen;
ff vullers en vervoer van licht ontvlambare vloeistoffen
met tankcontainers;
ff oplosmiddelen in de transportketen.
De ILT voert op deze drie hoofdonderwerpen een
nalevingsmeting uit. De resultaten van deze nalevingsmeting worden aan het einde van het jaar of begin
volgend jaar bekend gemaakt.
Melden van incidenten
Soms gaat er bij het vervoer of bij het laad- of losproces
iets verkeerd. Dit kan leiden tot een ongeval of voorval,
waardoor gevaar voor de openbare veiligheid ontstaat of
kan ontstaan. Incidenten bij het vervoer van gevaarlijke
stoffen staan in Nederland nogal eens in de belangstelling en kunnen dan ook rekenen op media-, politieke of
bestuurlijke aandacht. De inspectie wordt vanuit haar rol
op het vervoer van gevaarlijke stoffen regelmatig
gevraagd haar mening te geven over dergelijke incidenten. Ook onderzoekt en analyseert de ILT samen met
betrokken partijen incidenten met gevaarlijke stoffen.
Hierbij is het van belang om de oorzaak en het gevolg
van deze incidenten te achterhalen, om te voorkomen
dat ze zich herhalen en om schade aan mens, dier en
milieu zoveel mogelijk te beperken. Als de conclusie van
het onderzoek hiertoe aanleiding geeft, informeert de ILT
de betrokkene(n). De wijze van informeren is afhankelijk
van de ernst van het incident. Maar het begint natuurlijk
met het melden van deze incidenten.
In de Wet vervoer gevaarlijke stoffen (Wvgs) wordt een
incident aangeduid als een voorval of ongeval. In
dergelijke situaties is diegene die de handeling als
bedoeld in artikel 2, lid 1 van de Wvgs doet, verplicht
onverwijld melding te doen aan de minister van
Infrastructuur en Milieu (lees: de ILT). Met de handeling
van artikel 2, lid 1 van de Wvgs wordt onder andere
bedoeld het vervoer, het laden, het lossen, het vullen en
het beladen. Het gaat dus verder dan enkel het transport
van A naar B. De meldplicht is sinds jaar en dag opgenomen in artikel 47 Wvgs. Iedereen die betrokken is bij het
vervoer van gevaarlijke stoffen heeft in zijn of haar
opleiding dit artikel gedoceerd gekregen. Ondanks
ruime bekendheid bij betrokkenen worden niet alle
voorvallen en ongevallen aan de ILT gemeld. (Overigens
valt een incident dat binnen een inrichting plaatsvindt
en waarbij geen vervoershandeling verricht is, niet
onder artikel 47 Wvgs.)
noodzakelijk zijn om verdere gevaarzetting of schade te
voorkomen, zijn wel toegestaan. De melder wordt bij
deze afweging (veelal telefonisch) ondersteund door de
ILT. Bestrijding van het incident door de aanwezige
hulpdiensten staat hierbij dus voorop. De ILT is geen
incidentenbestrijder, maar heeft de wettelijke taak om
de situatie te beoordelen en te bepalen of de vervoershandeling voortgezet kan worden zonder de openbare
veiligheid in gevaar te brengen. Een ongeval of voorval
kan er immers toe leiden dat het betrokken vervoer
middel niet meer aan de vervoerseisen voldoet. Er kan
dan bepaald worden of niettemin het voortzetten van
de vervoershandeling, onder voorwaarden, mogelijk
wordt geacht, of dat het beter is het gebrek ter plekke te
herstellen of anderszins op te lossen.
De wijziging van artikel 47 Wvgs was ook nodig om in de
toelichting van dit artikel meer duidelijkheid te geven
over het verschil tussen het melden en het rapporteren
van incidenten bij het vervoer van gevaarlijke stoffen.
In de eerste zes maanden van dit jaar heeft de ILT vijf
onderzoeken ingesteld naar incidenten die niet aan de
ILT zijn gemeld maar via andere kanalen (Google, Twitter
en dagbladen) de ILT hebben bereikt. Tegen betrokkenen die niet melden, treedt de ILT handhavend op door
middel het opleggen van een bestuurlijke sanctie (last
onder dwangsom) en/of een strafrechtelijke sanctie
(proces-verbaal).
Nadat een spoedmelding van een voorval of ongeval
met gevaarlijke stoffen door het Meld- en Informatie
centrum is ontvangen, wordt de melding gecategoriseerd. Daarbij gaat het om feiten als gewonden/doden,
media-aandacht, wegafsluiting, vrijkomen van product,
afgekondigde Grip-situatie (Gecoördineerde Regionale
Incidentbestrijdings Procedure), etc. Meldingen zoals het
imploderen van een (tank)voertuig, het niet voldoen van
Wetswijziging
Doordat niet alles gemeld wordt, is er geen inzicht in het
aantal en het type incidenten met gevaarlijke stoffen.
Daarom wordt nu het huidige artikel 47 Wvgs gewijzigd.
Deze wijziging vindt tegelijkertijd plaats met de datum
van inwerkingtreding van het Basisnet: naar verwachting
aan het eind van dit jaar. Met de wijziging van artikel 47
wordt de minister van Infrastructuur en Milieu (lees: de
ILT) in de gelegenheid gesteld de situatie van het
voorval of ongeval te beoordelen. Handelingen met
betrekking tot de betrokken gevaarlijke stoffen moeten
daarom achterwege worden gelaten, totdat de ILT de
situatie heeft beoordeeld of heeft aangegeven géén
gebruik te maken van die gelegenheid. Handelingen die
7 - augustus 2014 / Gevaarlijke Lading
Hoe te melden en rapporteren
Het melden van een incident met gevaarlijke stoffen is een nationale
verplichting en gebeurt terstond/onverwijld telefonisch aan het Meld- en
Informatiecentrum van de ILT via telefoonnummer 088-4890000. Voor
spoedmeldingen is dit telefoonnummer zeven dagen lang 24 uur bemand.
Rapporteren is een internationale verplichting. Dit gebeurt ook aan de ILT,
maar dan door het downloaden en invullen van de rapportage 1.8.5 ADR/
RID/ADN (www.ilent.nl).
of niet afgesloten veiligheidsinrichtingen, het onwel
worden van personen, verlies van product, forse
aanrijdschade, lekkages van verpakkingen, druppel
lekkages, stuurfouten (voertuig in de berm) worden
direct doorgezet aan een inspecteur die belast is in het
Incidenten kunnen rekenen op media-,
politieke of bestuurlijke aandacht
Hennie van der Stokker
is adviseur bij het
domein Rail en
Wegvervoer, afdeling
Analyse en Ontwikkeling van de Inspectie
Leefomgeving en
Transport
piket. De inspecteur geeft de melder aan dat hij ter
plaatse komt en beoordeelt de situatie ter plaatse. Feiten
en omstandigheden worden door de inspecteur
verzameld en de aangetroffen situatie wordt vastgelegd.
De bevindingen worden in een database van de ILT
opgenomen.
Als de oorzaak of het gevolg van het incident met
gevaarlijke stoffen niet bekend is, dan stelt de ILT
aanvullend een onderzoek in naar het incident.
De analyse van de database geeft antwoord op vragen
over het eventueel technisch falen, het organisatorisch
falen, het menselijk falen en/of het falen van externe
factoren. Over de bevindingen van de analyse van
voorvallen en ongevallen met gevaarlijke stoffen
publiceert en informeert de ILT haar ondertoezicht
staanden periodiek. Dit is een jaarlijkse publicatie
bestemd voor alle partijen die in het vervoer van
gevaarlijke stoffen actief zijn.
Niet bij elke melding gaat een inspecteur (direct) ter
plaatse. Bij minder ernstige incidenten (geen of lichte
schade) wordt de melding ook niet direct doorgezet
naar de verantwoordelijke inspecteur. Soms wordt
samen met de melder telefonisch een inschatting
gemaakt van het incident. Het belangrijkste is dat er
gemeld wordt.
Rapporteren
Naast het melden is het soms ook noodzakelijk om te
rapporteren.
Rapporteren is een internationale verplichting van het
ADR/RID/ADN (1.8.5) en gebeurt schriftelijk, uiterlijk
binnen één maand nadat een ernstig voorval of ongeval
heeft plaatsgevonden. Dit gebeurt over het algemeen
correct.
Rapporteren is bijvoorbeeld noodzakelijk bij persoonlijk
letsel, verlies van product, schade van meer dan 50.000
euro, betrokkenheid van autoriteiten of afsluiting van
wegen. De rapportages worden ingestuurd naar de ILT
en met een deskstudie geanalyseerd. OP REIS
Twee in één?
In Costa Rica kwamen we deze tankwagen
tegen, die blijkbaar twee stoffen tegelijkertijd vervoert:
ff UN 3006: pesticide, thiocarbamaat,
vloeibaar, giftig;
ff UN 2902: pesticide, vloeibaar, giftig,
n.e.g.
We nemen aan dat dit voertuig beschikt
over twee gescheiden compartimenten?
Fotografie: Priscilla de Vreugd
Gevaarlijke Lading / augustus 2014 - 8

Download Report