Inspiratieboekje - Samen Online Nederland

Foto: Arjen Born
Ouderen als leerling. Jongeren als docent.
1
Ouderen als leerling.
Jongeren als docent.
Samen Online Nederland is een basiscomputer- of
tabletcursus voor ouderen, van ‘hoe zet je een
computer aan’ tot ‘hoe verstuur je een e-mail’. Wat
Samen Online onderscheidt van andere cursussen
zijn de docenten: het zijn allemaal ICT-leerlingen uit
het voorbereidend en middelbaar beroepsonderwijs.
Gedurende zes of negen weken nemen de jongeren van
het ROC meerdere keren per week ouderen bij de hand
op een ontdekkingsreis langs de mogelijkheden van
computer of tablet en het internet. De volledige training
wordt verzorgd door de jongeren, onder begeleiding
van een vrijwilliger. De meeste Samen Online cursussen
vinden plaats in verzorgings- of buurthuizen.
Ouderen doen mee aan de training omdat ze graag
willen leren computeren. Jongeren ontwikkelen nieuwe
vaardigheden en leren zich inleven in een wereld die
niet de hunne is. Door de training hebben jong en oud
intensief contact, leren zij elkaar kennen en ontdekken
zij gezamenlijke interesses.
“Bij deze cursus heb je iemand die tussen de
cursisten in zit, die er voor jou is. En als er
dan even iets niet lukt, dan heb je direct de
aandacht. Dat vind ik fantastisch! Je hoeft de
docent niet te delen met acht anderen. Dat is
een groot pluspunt.”
Ouderen staan meer open
voor omgaan met de computer
dan ik had gedacht.
Ouderen pikken de basis
vaardigheden sneller op
dan ik had verwacht.
Jongeren kunnen
mij meer leren dan
ik had gedacht.
“Met een van de jongens
heb ik echt een goed contact.
Hij is ook al eens bij mij
thuis gekomen om Skype te
installeren. Als ik problemen
heb met de computer dan
bel ik hem. Of ik Skype hem.
Ha, ha! Ja, maar echt hoor,
dan Skype ik hem!”
Oudere cursist
Ouderen zijn aardiger, opener,
moderner en meer bij de tijd
dan ik had beseft.
Het intensieve contact komt de onderlinge beeld
vorming ten goede. De helft van de deelnemende
ouderen en jongeren zegt na afloop van de cursus
een positiever beeld te hebben van de andere
generatie. De andere helft zegt dat ze al een positief
beeld hadden. Lees hiernaast in de gedachteblokjes
de meest genoemde veranderende beelden.
Jongeren zijn verrassend vaak van
buitenlandse afkomst en zijn niet
anders dan de Nederlandse jongeren.
Succesformule
Jongeren zijn vriendelijker,
geduldiger en beleefder dan
ik had verwacht.
Het succes van Samen Online ligt vooral in de zeer
praktische aanpak. Samen Online Nederland richt
zich op concrete behoeften van zowel jong als oud
en zorgt daarmee dat een voor hen minder zichtbare
doelstelling ook wordt bereikt: het verbinden van de
generaties.
Oudere cursist
2
3
Foto: Moos Hoek
Ouderen als leerling
Internetgebruik 3 maanden na de cursus
E-mailen
Ouderen doen mee aan de Samen Online cursus omdat ze
computervaardigheden willen opdoen en/of hun computer
angst willen overwinnen. Veel cursisten volgden al eens
eerder een computercursus, maar wat zij toen leerden is
niet beklijfd. De Samen Online cursus onderscheidt zich
van andere cursussen door de intensiteit (twee tot drie
keer per week les), de persoonlijke begeleiding (meestal
1 jongere op 2 ouderen) en de vele praktijkoefeningen.
Informatie opzoeken
Spelletjes spelen
Gewoon wat surfen
Chatten (Messenger)
Skypen
De cursus is voor veel ouderen een fijne sociale activiteit
waarin zij contact opdoen met jongeren en andere ouderen
uit de buurt. 50% van de oudere cursisten onderhoudt na
afloop van de cursus contact met elkaar. Velen breiden
ook virtueel hun sociale netwerk uit. Zo’n 17% heeft drie
maanden na de cursus nieuwe sociale contacten opgedaan
via het internet. En bijna allemaal onderhouden ze via
sociale media, Skype en e-mail contact met vrienden en
familie. Hiermee speelt Samen Online ook een rol in het
voorkomen of verminderen van vereenzaming.
Foto’s bewerken
8
!
De deelnemende ouderen beoordelen de
Samen Online cursus gemiddeld met een 8.
Zij waarderen vooral de ongedwongen en
dat ze zelf leren computeren via praktijkoefeningen en dat er altijd hulp en aandacht is.
4
Nooit
14%
14%
Dagelijks
Een paar keer
per week
45%
49%
Een beetje
25%
Foto: Jeroen Dietz
8%
Redelijk veel
Geen
43%
gemoedelijke sfeer tijdens de lessen, de
geduldige houding van de jongeren, het feit
Paar keer
per maand
Online winkelen
Foto: Moos Hoek
aan
d
e
g
d
e
go
Een paar keer
per jaar
Bankieren
Ervaring met computers
vóór de cursus
“Ik ben flink opgeschoten,
maar ik begrijp nog veel
dingen niet helemaal.
Maar ik kan nu wel Skypen
en ik kan e-mailen. En ik kon
helemaal niets! Dat Skypen
vind ik echt fantastisch.”
Oudere cursist
5
!
Goed zo
Jongeren als docent
7,3
De jongeren beoordelen
de Samen Online cursus
Door het geven van de cursus doen de jongeren
verschillende vaardigheden op die nauw aansluiten
bij de competenties en vaardigheden die nodig zijn
voor hun ICT-opleiding. Zoals ondersteuning leren
bieden aan computergebruikers.
zelf met een 7,3.
Ze vinden het leuk les te
geven en ook leerzaam om
een ander iets te leren.
Opgedane competenties
volgens de jongeren zelf
Opgedane competenties volgens
de vrijwillige begeleiders
Communiceren (70%)
Alle competenties nemen toe,
Aandacht en begrip tonen (70%)
Klantgericht werken (19%)
klantgerichtheid.
Problemen analyseren (18%)
met name communicatie en
“Ik ben zo trots op u en wat u geleerd heeft.”
Jonge docent tegen 92-jarige cursist
73% verbetert competenties
ROC-docent
6
Foto: Jeroen Dietz
De jongeren zelf vertellen vooral te leren geduldig
te zijn en hun uitleg aan te passen aan het tempo
en de manier van leren van de individuele cursisten.
Veel vrijwillige begeleiders en ROC-docenten zien dat
jongeren onverwachte vaardigheden ontwikkelen,
met name leiding geven en verantwoordelijkheid
nemen. Voor alle jongeren, maar vooral voor de
jongeren met een rugzakje (met bijvoorbeeld autisme
of ADHD), biedt Samen Online een manier om in een
veilige omgeving vaardigheden op te doen die zij nodig
zullen hebben op stage en de arbeidsmarkt.
“Ik moet altijd glimlachen als ik leerlingen
hoor klagen dat hun lesplan is mislukt omdat
ouderen hun huiswerk niet hebben gemaakt.”
Naast verbeterde competenties, leren de jongeren zich
ook inleven in een wereld die niet de hunne is. Velen
zijn geraakt door de waardering die zij ontvangen en
de ontdekking dat ze een waardevolle bijdrage kunnen
leveren aan de samenleving. Dat is vaak ook van hun
gezichten af te lezen als zij aan het einde van de cursus
de diploma’s overhandigen aan ‘hun leerlingen’.
21% verbetert competenties
in grote mate
7
De brug tussen de generaties
Wat voor jongeren vanzelfsprekend is, is dat niet voor
ouderen. De meeste ouderen hebben weinig tot geen
ervaring met computers en internet. Sommigen hebben
zelfs nog nooit een typemachine gebruikt. Het valt voor
de jongeren niet altijd mee goed uitleg te geven. Vooral
de Engelse en technische termen die zij gewend zijn te
gebruiken, maar die de ouderen niet kennen, maken
het lastig. Daarom is tijdens de les altijd een vrijwilliger
aanwezig, die de studenten begeleidt en de kwaliteit
van de cursus bewaakt.
“De vrijwilliger overziet hoe de jongeren
lesgeven. Er ontging hem niets. Voor de
les was hij al met de jongens bezig en
hoorde je hem zeggen: ‘Je moet hier of
daar op letten.’ Na afloop riep hij ze
weer bijeen voor tips. Bijvoorbeeld over
hoe ze de aandacht kunnen opeisen
om de les te beginnen. Ik denk dat de
jongeren er echt iets van opsteken.
Terugkijkend denk ik: die vrijwilliger
hadden we een pluim moeten geven!”
“Bedankt! Eindelijk kan ik zonder
bibbers achter de computer zitten!”
Oudere cursist
Oudere cursist
De vrijwilliger evalueert met de jongeren hoe de les
is gegaan, bereidt de volgende les met hen voor en
geeft feedback op hun prestaties en presentaties.
De vrijwillige begeleider geeft ook feedback aan
het ROC en is (mede)verantwoordelijk voor de
beoordeling van de competenties van de jongeren.
Maar zijn of haar belangrijkste taak is zorgen dat
jong en oud daadwerkelijk met elkaar in contact
komen. Deze vrijwillige begeleiders hoeven zelf
niet veel te weten over computers. Sommige
vrijwillige begeleiders zijn zelfs oud-cursisten! Hun
voornaamste taak is het slaan van een brug tussen
de generaties.
“De jongens moeten echt leren om
andere woorden te gebruiken, want wat
is dat nou eigenlijk dat downloaden?”
Vrijwillige begeleider
8
Foto: Christine van Hoorn
9
De deelnemers
Een meting van de Samen Online cursisten en
docenten van de afgelopen jaren laat de gemiddelde
eigenschappen van de deelnemers zien:
d
Ou
eren als leerling
.
“Een van de ouderen zei: ‘Ik ben te vroeg
geboren.’ Maar dat is niet zo, want hij
heeft toch nog leren computeren!”
Jonge docent
ge
Jon
ren als docen
t.
Gemiddeld
71 jaar
< 65 jaar 23%
65-75 jaar 44%
> 75 jaar 33%
70% vrouw
15% alleen basisschool
57% lts/mulo/mavo
15% havo/vwo/hts
15% universitair
97% man
Gemiddeld
17-20 jaar
Foto: Jeroen Dietz
Doe mee!
70% niveau 3,
vooral eerste (68%)
en tweede (29%)
studiejaar
“Samen Online verbindt jong en oud.
De eerste les zitten de jongeren te kijken:
‘Moet ik daar nou mee werken…?’ En aan
het einde van de cursus lijkt het alsof jong
en oud elkaar al jaren kennen.”
Vrijwillige begeleider
10
Foto: Jeroen Dietz
De Samen Online cursus onderscheidt zich van
andere computer- en tabletcursussen door de
intensiteit, de persoonlijke begeleiding en de
vele praktijkoefeningen. Maar vooral door het
contact tussen jong en oud. Wilt u ook in uw
stad of regio Samen Online cursussen opzetten?
Kijk dan op www.samenonlinenederland.nl.
Daar vindt u uitgebreide informatie over het
opzetten en uitvoeren van een Samen Online
cursus, zoals richtlijnen voor project
coördinatoren, voorbeeldcursusboeken, tips
voor vrijwillige begeleiders, een informatie
filmpje voor de jonge docenten en voorbeeld
samenwerkingsovereenkomsten.
11
“Samen Online verbindt ouderen en jongeren.
De eerste les zitten de jongeren te kijken: ‘Moet
ik daar nou mee werken…?’ En aan het einde
van de cursus lijkt het alsof jong en oud elkaar
al jaren kennen.”
Vrijwillige begeleider
“Ik dacht: waar ben ik aan begonnen? Ik kende
de computer helemaal niet en heb zelfs nog
nooit achter een typemachine gezeten! Ik had
er ontzettend veel moeite mee. Maar ik heb
er ook bijzonder veel van genoten en geleerd.
En nu heb ik een computer, gekregen van mijn
kleinzoon, waarop ik oefen.”
Oudere cursist, 92 jaar
“Je oefent wel in de klas, maar hier is het anders.
Hier ben je de docent. En dan zie je die ouderen
die niet eens wisten hoe je een computer aan
moet zetten. Die zitten nu te internetten en op
Facebook met hun kleinkinderen. Dat heb jij ze
geleerd. Nou, dat is best tof!”
Jonge docent
“Na afloop krijgen de oudere cursisten een
certificaat. Dat is niet een eindpunt, maar een
stap verder in een leven lang leren. Samen
Online laat zien dat je nooit bent uitgeleerd.”
ROC afdelingsmanager ICT
Colofon: Samen Online Nederland is uitgevoerd door Xina, projectbureau voor de sociale sector.
Vormgeving: Tinman Grafisch Ontwerp. Eindredactie: Eke Hagedoorn. Tekst: Christina Mercken, Kaja van Rhijn, Gisela Clarke.
Met Samen Online Nederland willen Skanfonds
en Stichting DOEN de generatiekloof verkleinen.
Dit landelijk uitrolproject is mogelijk gemaakt dankzij
een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij.

Download Report