pdf, 99 kB - Radboud Universiteit

October 14, 2014
[DE WOONVISIE: VAN TRIPLE-A TOT TRIPLE-P]
Reflectie van Jan-Kees Helderman op de Woonvisie (werkconferentie 14 oktober 2014)
In de voorbereiding van deze werkconferentie is mij de rol toebedeeld van Waldorf en Statler. De
twee zure oude mannetjes van de Muppetshow die de show voortdurend van een cynisch en bijtend
commentaar voorzien. Nu is het fysiek voor mij onmogelijk om één oude man te spelen, laat staan
twee oude mannen, laat staan twee cynische oude mannen. Want ik ben namelijk helemaal niet zo
cynisch, en ik ben niet oud, al ben ik waarschijnlijk ouder dan dat u mij inschat, maar dat komt omdat
mijn werk nu eenmaal een naïeve kinderlijke geest vereist, en ik dat dus uitstraal.
Vanavond hebben we gepraat over de Woonvisie. In de startnotitie van de Woonvisie wordt terecht
stil gestaan bij de diepe sporen die de crisis van 2008 heeft getrokken. Tegen de achtergrond van
deze crisis van het kapitaal verdient de Woonvisie wat mij betreft een Triple-A status: ze is Ambitieus,
Agenderend, en op onderdelen Ambivalent.
Om met de Ambitie te beginnen. Het Coalitieakkoord dat hieraan ten grondslag ligt is ambitieus.
Nijmegen wil een Zorgzame stad zijn. Een Wij-stad. Er wordt terecht opgemerkt dat sectorale kaders
niet meer werken. We worden in Nederland nog altijd verkokerd oud. Maar pas op om dat in deze
Woonvisie teveel te verengen tot zorg in de latere levensfase. De verkokering begint immers al in de
vroege levensfase. Dus de problematiek betreft niet alleen onze vergrijzende bovenlaag in de
demografische piramide, maar ook onze schoolgaande jeugd en onze werkende en niet-werkende
gezinnen en alleenstaanden. En er zijn meer levenslooprisico’s dan oud worden met meervoudige
gebreken en chronische ziekten. Om die Ambitie van een Zorgzame Stad waar te maken moeten we
meer zicht hebben op de mensen en hun kwesties. Wie woont waar met welk probleem? De wijk
waar ik woon (ik verklap het maar … De Hatertse Hei) scoort op de Funda website als de meest
gemiddelde wijk van Nijmegen. Maar het is ook een wijk waar de professionals van het meldpunt
Huiselijk Geweld steeds vaker komen. Daar smeult dus iets. Daar liggen kwesties!
Dan de Agenda van de Woonvisie. Die is zeker zo ambitieus. Inzetten op meer flexibele groei in
kleinere stappen, maar wel voluit in de Waalsprong en het Waalfront, want daar hebben we
grondposities, met meer nadruk op goedkope en middeldure (huur)woningen. Inzetten op Wonen
met Zorg en op levensloopbestendige wijken. Betaalbaarheid, al vraagt dat nadere afspraken met de
woningcorporaties, en duurzaamheid, waarbij wederom de woningcorporaties worden genoemd als
belangrijke partner. Studenten, jongeren en starters worden ook even genoemd als doelgroep, al
moeten zij nog raden naar de concrete maatregelen. En dan is er de terechte zorg en aandacht voor
de ‘vergeten’ woonwijken: Dukenburg, Grootstal, Hengstdal en … jawel … de Hatertse Hei. Ik behoor
tot de doelgroep! Of toch niet? Dat brengt mij bij de ambivalentie.
De Agenda is Ambitieus, maar ook Ambivalent. Immers, woningbouwontwikkeling in de Waalsprong
en het Waalfront heeft onmiskenbaar effecten voor de Vergeten Wijken. Het wordt nog een hele
tour om die woningen in de Vergeten Wijken op het peil te brengen van de huidige WOZ waarde. Dat
zou overigens wel een mooie Ambitie zijn, en het scheelt een hoop bezwaarschriften. Wat ik bedoel
is het volgende. Deze Woonvisie is zeker geen armoedige visie, maar wel heel erg een Armoede
Woonvisie. Ik mis de problematiek van de Vergeten Huizenbezittende Middenklasse. De
middenklasse die dacht veilig boven zeeniveau in Nijmegen Oud-Zuid te wonen, maar nu hun huizen
1
Institute for Management Research / Radboud Universiteit Nijmegen
onder water zien staan. En de middenklasse, zo luidt een politicologische wetmatigheid of wijsheid,
die kun je beter niet te lang negeren, immers: The poor don’t like high prices, the rich don’t like
waiting, but those in the middle tend to complain about both!
Er smeult nog wel meer Ambivalentie. We hebben vanavond drie statements gehoord. Alle drie
spraken zij vanuit hun eigen positie en alle drie blijken zij de Nijmeegse markt goed te kennen. Van
deze drie is de positie van de woningcorporaties ongetwijfeld het meest precair. Zij worden geacht
hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen en in redelijkheid bij te dragen aan het
Nijmeegs woonbeleid. Maar in de lucht hangt wel de Novelle van Blok, het rapport van de
Parlementaire Enquête Commissie, en dan is er ook nog eens de Verhuurdersheffing en de
Afvalstoffenheffing, een Nijmeegs dingetje. Kortom, deze Woonvisie komt tot stand in een situatie
van grote strategische onzekerheid en van smeulende verdelingsconflicten, maar moet wel de basis
vormen voor prestatieafspraken met de woningcorporaties. Er moet gepolderd worden!
Het College zoekt naar draagvlak en verbindingen. Eén belangrijke verbinding zie ik al, koppel de
duurzaamheidsagenda en de betaalbaarheidsagenda meer nadrukkelijk aan elkaar. Een tweede
verbinding behoeft meer uitwerking: de relatie tussen wonen en zorg. Ik mis de maatschappelijke
partners die hier iets over te zeggen hebben. En ik mis hier iets dat in de geest van dit College niet
zou misstaan. Zoek naar nieuwe creatieve oplossingen om risico’s en lasten te delen. Denk na over
collectief of coöperatief opdrachtgeverschap, samen met de vragende burgers, woningcorporaties en
zorginstellingen. Daar kunnen interessant woon/service arrangementen uit ontstaan.
Mijn laatste punt sluit aan op een pleidooi dat ik verleden week ook op de Carrousel lezing voor
gemeente heb gehouden en betreft de Uitvoering van deze Woonvisie. In feite is die Uitvoering nu al
begonnen. Ga pragmatisch te werk in de beste zin van het woord. Een pragmatische werkwijze volgt
het Triple-P model. De eerste P staat voor Problematiseren: wie woont waar met welk probleem? De
tweede P staat voor Publiceren. Maak en hou de Woonvisie zo Publiek mogelijk. Onderhandel haar
niet weg in de achterkamers tijdens de uitvoering, maar maak er een Showcase van. Committeer ook
andere partijen dan de woningcorporaties aan de Woonvisie, bijvoorbeeld via Pledges. Laat iedereen
vervolgens jaarlijks publiek verantwoording afleggen, maar stel de Woonvisie dan ook open voor
bijstelling. Trek lessen uit de kennis van maatschappelijke partijen en deel die kennis met elkaar.
De derde P staat voor Politiseren. Politiseren gaat over de vraag hoe we al die kwesties die we in de
Woonvisie hebben geproblematiseerd, en ook de oplossingen die we formuleren, vervolgens
waarderen. Ik hoop en verwacht dat deze Woonvisie en wat daarop volgt, in het politieke brandpunt
van deze stad blijft staan. Maar kijk uit dat dit debat niet doodbloedt in procedures, polderen en
Realpolitik. Laat de kwesties onderwerp van Dingpolitik zijn. Dingpolitik stelt de kwesties centraal die
politieke aandacht behoeven. De problematiek die de Woonvisie adresseert, en ook de problematiek
die zij bewust of niet negeert, verdient een open en hartstochtelijk politiek debat.
De Zorgzame stad zal nooit tot een Zorgeloze stad leiden, maar op het cynisme van Waldorf en
Statler zit niemand te wachten. Dus nu nog even de wethouder en dan een borrel!

Download Report