Toelichting PP Waterwet 140114

Toelichting
Ontwerp Projectplan Waterwet voor het project
“Uitvoering GGOR Havikerwaard, aanpassing waterhuishouding
Middachterbroek en Ellecomse Polder”
Inhoud
1.
Inleiding .......................................................................................................................... 2
2.
Doelen ............................................................................................................................ 2
3.
Werking systeem ............................................................................................................ 3
4.
Proces ............................................................................................................................ 4
5.
Monitoring ...................................................................................................................... 5
6.
Procedure....................................................................................................................... 7
1
1. Inleiding
Deze notitie betreft een toelichting bij het Ontwerp Projectplan Waterwet voor het project
“Uitvoering GGOR Havikerwaard, aanpassing waterhuishouding Middachterbroek en
Ellecomse Polder”. Het Projectplan Waterwet is een officieel document in het kader van de
Waterwet en heeft tot doel belanghebbenden te informeren over voorgenomen
veranderingen van waterstaatswerken en de mogelijkheid te bieden inspraak te hebben. Het
projectplan beschrijft alleen de maatregelen betreffende aanleg- of wijziging
waterstaatswerken.
De uitvoering van waterhuishoudkundige maatregelen is onderdeel van het programma
Havikerpoort. In deze toelichting wordt daarom nader ingegaan op doelen van dit programma
en de positie van de waterhuishoudkundige maatregelen daarin. Daarnaast wordt de werking
van het watersysteem toegelicht en is het proces van totstandkoming van het inrichtingsplan
beschreven. Na uitvoering van de maatregelen worden de effecten op de ondiepe
grondwaterstand gemonitord. In deze toelichting zijn het meetnet en de monitoringsdoelen
beschreven. Tenslotte is de besluitvorming in het kader van de Waterwet beschreven.
2. Doelen
De water- en natuurdoelen in de Havikerpoort zijn onderdeel van de integrale visie van de
samenwerkende partners in het project. De samenwerkende partners zijn: provincie
Gelderland, gemeente Rheden, Waterschap Rijn en IJssel, Vitens, landgoed Middachten en
landgoed Hof te Dieren. Er wordt gewerkt aan verbinding tussen Veluwe en Havikerwaard,
behoud van het agrarisch cultuurlandschap, ontwikkeling van nieuwe natuur aansluitend aan
de bestaande natuurgebieden, langs de beken en in een nevengeul langs de IJssel,
inpassen van de bestaande zandwinplassen in het landschap, saneren van een
riooloverstort, water naar de vijvers van Hof te Dieren, herstel van de bronbossen en
verbeteren van wandel- en fietsroutes.
Bij de natuur in de Havikerwaard gaat het vooral om de natte landnatuur en de beken. De
provincie heeft in haar waterplan opgenomen dat de inrichting en het beheer van het
waterhuishoudkundige systeem gericht zijn op de realisatie van de water- en milieucondities
conform de aangegeven natuurdoeltypen; het beperken van nadelige effecten van
grondwateronttrekkingen en het optimaliseren van ont- en afwatering in de omgeving; het
afstemmen van het oppervlaktewaterbeheer in de natuurgebieden en wateren in de
omgeving daarvan op de natuurwaarden en doelen; het bewerkstelligen van een minimale
nadelige invloed van menselijk handelen op de kwaliteit en kwantiteit van het grond- en
oppervlaktewater.
De waterhuishoudkundige maatregelen in het project richten zich voornamelijk op
watercondities in de bronbossen met als mooie bijvangst de bloemrijke graslanden in het
Middachterbroek. De bronbossen horen tot het algemene type Haagbeuken- en Essenbos.
Binnen dit algemene type zijn bronbossen de top. De kwel maakt dat in het bos altijd water
van goede kwaliteit beschikbaar is. Veel bijzondere soorten planten en dieren kunnen
hiervan profiteren. Deze bijzondere situatie vindt zijn oorsprong in het samenspel van
stuwwal en rivier. Veluwe water dat stroomt door kalkrijke klei afgezet door de rivier komt in
de bronbossen aan de oppervlakte.
Het hoofddoel van het GGOR-project is herstel van bronnen en de karakteristieke bronbos
vegetatie door de kweldruk onder de bronbossen te verhogen. Hierdoor zullen er meer
bronnen gaan stromen en zal er een grotere oppervlakte van het bronbos kweldruk tot boven
maaiveld ondervinden. Het kwelwater zal dan de plantenwortels weer kunnen bereiken.
Omdat er dan meer water uit de bronbossen komt is er ook water over voor de vijver van Hof
te Dieren. Twee belangrijke middelen hiervoor zijn aanpassen van de
2
oppervlaktewaterhuishouding in het Middachterbroek en het reduceren van de effecten van
de drinkwaterwinning Ellecom.
Het huidige project voorziet alleen in de oppervlaktewatermaatregelen. Na 5 jaar zal er
worden geëvalueerd. Als de verwachte doelen van het project gehaald worden en als er
genoeg water voor de vijvers Hof te Dieren is dan zijn verdere maatregelen in de
waterhuishouding niet meer nodig. Verdere kwaliteitsverbetering moet dan van
beheermaatregelen komen.
3. Werking systeem
Grondwater
Op de overgang van de Veluwe naar de
IJssel komt op diverse plekken grondwater
vanuit de Veluwe aan de oppervlakte. Dit
is vooral het geval waar voormalige
IJsselgeulen dicht tegen de hoge gronden
van de Veluwezoom liggen. Op deze
plaatsen zijn veen en klei-op-veen bodems
gevormd,
die
begroeid
zijn
met
elzenbronbos (figuur 1).
De hoge basenrijkdom van het grondwater
uit zich in het (vroegere) voorkomen van
bijzondere plantensoorten. Ook verderop
in de uiterwaarden komen plantensoorten
voor die typerend zijn voor basenrijke
omstandigheden.
De
belangrijkste
bronbossen in de Havikerwaard zijn het
Faisantenbos en het Kooibos.
3
5
4
kalk
regenbel
1
3
7
2
6
Het calciumarme Veluwewater wordt voor
een deel opgepompt door Vitens in de
drinkwaterwinning
Ellecom.
Deze Figuur 1: Systeemanalyse.
drinkwaterwinning, met een capaciteit van
5,4 miljoen m3 per jaar, heeft in het hele gebied meer of minder effect op de
grondwaterstand.
In totaal is ongeveer 72 procent van het toestromende water naar de bronbossen afkomstig
van Veluwewater. Daarnaast wordt ongeveer 16 procent aangevoerd via korte stroombanen
vanuit de aangrenzende landbouwpercelen aan de flank van de stuwwal. Dit water heeft
sterk verhoogde nitraat- en fosfaatgehaltes, wat in de bronbossen leidt tot verruiging van de
vegetatie. De resterende 12% van het grondwater is afkomstig van neerslag, dat als een
regenwaterlens op het grondwater ligt.
In het landbouwgebied in de uiterwaarden wordt kwel afgevangen door de diepe sloten.
Deze waterlopen zorgen er voor dat het Veluwewater niet meer in de bronbossen opkwelt,
maar in deze sloten terecht komt. Dit speelt voornamelijk in het Middachter Broek.
Oppervlaktewater
De afwatering van de Havikerwaard vindt plaats via beken, watergangen, grotere waterlopen
en uiteindelijk via de Dierense Hank op de IJssel. De Dierense Hank loost onder normale
omstandigheden (lage tot gemiddelde rivierwaterstanden) onder vrij verval op de IJssel. Als
3
het peil op de IJssel hoger wordt dan circa 7,0 m+ NAP kan er geen vrije lozing meer
plaatsvinden. Er vindt dan inundatie van het lager gelegen deel van de Havikerwaard plaats,
waarbij beekwater zich vermengt met water uit de IJssel.
4. Proces
Vanaf 2007 heeft waterschap Rijn en IJssel een onderzoek uitgevoerd naar het Gewenste
Grond- en Oppervlaktewater Regime (GGOR) voor de Havikerwaard. Deze GGOR-studie
spitste zich toe op het afstemmen van de waterhuishoudkundige situatie op de gewenste
natuur in het Faisantenbos en het Kooibos. Deze bronbossen worden beschouwd als zeer
waardevolle natuurgebieden en hebben daarom in het provinciale waterhuishoudingsplan de
functie ‘natte parel’ toegekend gekregen. Het Faisantenbos staat ook op de TOP-lijst
verdroogde gebieden. Met het GGOR wordt een beleidskeuze op hoofdlijnen gemaakt voor
de inrichting van het gebied.
Uit de GGOR-studie is gebleken dat de natuurdoelen, zoals geformuleerd door Provincie
Gelderland, alleen kunnen worden gerealiseerd als de drinkwaterwinning in Ellecom wordt
beëindigd en alle aanwezige ontwaterings- en afwateringsmiddelen worden opgeheven.
Op basis van deze GGOR-studie heeft het Algemeen Bestuur van waterschap Rijn en IJssel
op 8 mei 2010 besloten tot het volgende:
1. Kennis te nemen van de scenariostudie voor de GGOR Havikerwaard, waaruit blijkt dat
realisatie van de natuurdoelen voor het Faisantenbos/Kooibos alleen zijn te realiseren als
de totale landbouwkundige afwatering in de hele Havikerwaard wordt verwijderd en de
drinkwaterwinning in Ellecom wordt stopgezet.
2. Provincie Gelderland in verband daarmee te verzoeken een standpunt in te nemen over
de natuurdoelen voor het Faisantenbos/Kooibos en stopzetting van de drinkwaterwinning
in Ellecom.
3. De mogelijkheden tot aanpassing van de waterhuishouding in het Middachter Broek
verder uit te werken naar een inrichtingsplan.
Ad 1.
Provincie Gelderland heeft vervolgens laten weten (schrijven d.d. 5 augustus 2008) dat in het
Faisantenbos en het Middachterbroek de natuurdoelen over ongeveer de helft van het
gebied volledig worden gehaald en de andere helft van het gebied voor een groot deel. Op
basis daarvan ziet Provincie Gelderland geen noodzaak tot aanpassing van de doelen.
Ad 2.
Ten aanzien van winning Ellecom heeft Provincie Gelderland een voorkeur voor scenario 7
van het GGOR voor de Havikerwaard. Hiermee kunnen natuur, landbouw en drinkwater
duurzaam vooruit. Scenario 7 gaat uit van een halvering van de effecten van de
drinkwaterwinning Ellecom.
Ad 3.
Waterschap Rijn en IJssel gaat ervan uit dat met de uitwerking van het Inrichtingsplan
volledig wordt voldaan aan de inspanningen voor wat betreft het waterschap in dit gebied.
Het GGOR Havikerwaard is, als onderdeel van het Waterbeheerplan 2010-2015, formeel
vastgesteld door het Algemeen bestuur op 19 november 2009.
Vanaf medio 2008 heeft het waterschap gewerkt aan de uitwerking van het GGOR tot een
concreet inrichtingsplan. In 2010 is een inrichtingsplan voor de waterhuishouding van het
4
Middachterbroek en de Ellecomse polder opgesteld (Royal Haskoning, 2010). Dit plan is
voorgelegd aan omwonenden van het gebied.
De mogelijke effecten en consequenties voor bomen en huizen leverde veel discussie op.
Daarom is in overleg met omwonenden het plan aangepast. In de Ellecomse polder worden
in het voorliggende plan geen vernattingsmaatregelen uitgevoerd. Door deze koerswijziging
wordt dan ook geen natschade in Ellecom voorzien als gevolg van het inrichtingsplan.
5. Monitoring
De maatregelen van het waterschap hebben effect op de ondiepe grondwaterstand. Om de
effecten te monitoren, wordt een meetnet ingericht. Het inrichtingsplan wordt gemonitord op
de volgende doelen:
Algemene effecten.
Het watersysteem van het Faisantenbos/Kooibos is een lokaal systeem. De lokale
grondwaterstanden worden sterk beïnvloed door:
• de trage trends in de grondwaterstanden op de Veluwe;
• variaties in IJsselwaterstanden (met name de periodieke hoge peilen die ervoor zorgen
dat de uiterwaarden zijn geïnundeerd).
Het is van belang dat een aantal grondwaterstandbuizen is aangewezen om het grotere,
regionale systeem, dat het lokale systeem van het Faisantenbos/Kooibos beïnvloedt, te
monitoren.
Buis
PB-02
PB-03
PB-05
PB-19
B40E0270
B40E0271
X
202936
202699
201500
202735
201900
203245
Y
449693
449442
448300
447533
448670
448285
Beheerder
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
DINO
DINO
Filters
1
1
1
1
1
1
Frequentie
Diver
Diver
Diver
Diver
Diver
Diver
Effect op de grondwaterstand en kwel in de bronbossen.
Doel van het project is de vegetatieontwikkeling in het Faisantenbos en Kooibos. Om te
volgen hoe de vegetatie zich ontwikkelt, is een monitoringsprogramma opgesteld. In dit
meetprogramma worden zowel de vegetatie, als de grondwaterstanden gemeten. Dit
meetprogramma blijft intact (inclusief bijbehorende grondwaterstandsbuizen).
Buis
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B9
B38
P17C
P15
X
202304
202403
202658
202706
202637
202816
202700
202889
202248
Y
448626
448780
448815
448821
448852
448939
448971
448950
448463
Beheerder
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Filters
1
1
2
2
2
2
1
2
1
-
Frequentie
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
Opmerking
Oppervlaktewater
Oppervlaktewater
Effect op de bebouwde kern in Ellecom
5
Op basis van de modelberekeningen is de verwachting dat er geen
grondwaterstandverhoging
plaatsvindt
in
Ellecom
als
gevolg
van
de
waterschapsmaatregelen. Doel van het meetnet in Ellecom is om te meten of er inderdaad
geen verhoging van de grondwaterstand plaatsvindt.
Buis
HVK-03.01
HVK-03.02
X
203048
203133
Y
449216
449179
Beheerder
Waterschap
Waterschap
Filters
2
1
Frequentie
Diver in diep filter
Diver in diep filter
Effect voor landbouwpercelen
Om de overige effecten op de grondwaterstand te meten, wordt ook op de naastgelegen
landbouwpercelen gemonitord. Er wordt gemeten op die locaties, waar de grootste effecten
worden verwacht (aan de rand met het Faisantenbos/Kooibos). Daarnaast wordt nog
gemeten op de percelen, die worden toebedacht aan de nieuwe agrarische bedrijfslocatie.
Buis
B42
B46
B48
B50
B52
X
202128
202328
202590
202694
202949
Y
448193
448349
448065
448625
448354
Beheerder
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Waterschap
Filters
1
1
1
1
1
Frequentie
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
2 x maand
Effect op de Eikenstraat
De gemeente heeft aangegeven (als wegbeheerder) inzicht te willen hebben op de effecten
op de Eikenstraat. In opdracht van het waterschap zijn in 2012 twee peilbuizen langs de
Eikenstraat geplaatst. Dit zijn peilbuis 1.001 met een filter in de bovenste kleilaag en peilbuis
2.001 met een filterstelling in de zandlaag onder de kleilaag.
Buis
Buis 1.001
en 2.001
X
202726
Y
448863
Beheerder
Waterschap
Filters
2
Frequentie
Continu met diver
Effect op sportkantine
Bij de sportkantine is in de huidige situatie reeds sprake van een combinatie van
grondwateroverlast en hemelwateroverlast. De gemeente heeft onlangs een peilbuis bij de
sportkantine geplaatst (peilbuis MPB01). Voor deze peilbuis wordt het beheer overgenomen
door het waterschap.
Buis
Buis MPB01
X
202784
Y
449075
Beheerder
Gemeente
Filters
1
Frequentie
Diver
6
6. Procedure
Het Ontwerp Projectplan Waterwet voor het project “Uitvoering GGOR Havikerwaard,
aanpassing waterhuishouding Middachterbroek en Ellecomse Polder” is op 17 december
2013 vastgesteld door het dagelijks bestuur (college van dijkgraaf en heemraden) van het
Waterschap Rijn en IJssel.
Het besluit tot vaststelling van het Ontwerp Projectplan is op dinsdag 24 december 2013
gepubliceerd onder Officiële bekendmakingen op Overheid.nl.
Het Ontwerp Projectplan ligt tot en met donderdag 27 februari 2014 ter inzage. Het besluit en
het Ontwerp Projectplan is digitaal te raadplegen op Overheid.nl en de website van het
Waterschap (www.wrij.nl).
Belanghebbenden hebben de mogelijkheid om binnen de periode van terinzagelegging hun
zienswijzen op dit ontwerp schriftelijk of mondeling naar voren brengen. Schriftelijke
zienswijzen kunt u richten aan het college van dijkgraaf en heemraden, postbus 148, 7000
AC Doetinchem en mondelinge zienswijzen kunt u kenbaar maken via telefoonnummer
0314-369369.
Indien er zienswijzen worden ingebracht, dan worden deze meegenomen in de definitieve
besluitvorming over het Projectplan Waterwet.
Het besluit tot vaststelling van het Definitieve Projectplan wordt gepubliceerd onder Officiële
bekendmakingen op Overheid.nl. Belanghebbenden die een zienswijze naar voren hebben
gebracht kunnen met ingang van de dag na de bekendmaking, gedurende zes weken tegen
het besluit beroep instellen bij de Rechtbank.
7
Informatiebijeenkomsten
Tijdens de terinzagelegging organiseert het waterschap een informatiebijeenkomst waarop
de plannen worden gepresenteerd. Deze informatiebijeenkomst vindt plaats op donderdag
16 januari 2014.
Aanvullend wordt een inloopbijeenkomst georganiseerd. Tijdens deze inloopbijeenkomst zijn
medewerkers van het waterschap aanwezig en kunnen individueel eventuele aanvullende
vragen worden gesteld. Deze inloopbijeenkomst vindt plaats op 23 januari 2013.
8

Download Report