MERLIJN “Volgt het lichtend pad van de hertog van Alva”

LEIDS HISTORISCH DISPUUT
MERLIJN
Secretariaat:
H.J.M. Denessen
Coebelweg 4
2324 KW Leiden
Tel: 071-5127709
E-mail: [email protected]
Website: http://www.geschiedenis.leidenuniv.nl/merlijn
Leiden, 26 februari 2014
Beste dispuutgenoten,
De laatste lezing van dit academisch jaar wordt op donderdag 20 maart gehouden door
dr. Maurits Ebben, docent aan onze eigen universiteit en als hoofdonderzoeker betrokken
bij het internationale onderzoeksprogramma Naciones y comunidades: perspectivas comparadas en la Europa atlántica, 1650-1830 (NACOM). Deze lezing wordt gegeven naar aanleiding van het recent verschenen boek over Don Fernando Álvarez de Toledo, de hertog
van Alva, 1507-1582: Alba. General and Servant to the Crown (Rotterdam 2013)
onder de inspirerende titel:
“Volgt het lichtend pad van de hertog van Alva”
De eerste biografie van de hertog van Alva
Allereerst zal in het kort over de totstandkoming, de inhoud en de vernieuwende aspecten
van dit boek worden gesproken. Zestien belangrijke historici uit acht verschillende landen
hebben nieuwe vragen gesteld over het karakter, de interesses en de (krijgs)daden van
Alva. Dat levert in een aantal gevallen verbluffende resultaten op. De hertog blijkt een groot
kunstverzamelaar te zijn geweest en sympathieën te hebben gekoesterd voor een stroming
binnen de katholieke kerk die aanvankelijk door de paus en Filips II werd afgewezen.
Het tweede deel van de lezing zal gaan over de eerste biografie van de hertog van Alva.
Het boek werd geschreven in 1643 door de Spanjaard Juan Antonio de Vera y Figueroa,
graaf van La Roca die de IJzeren Hertog op een voetstuk plaatste. Juist voor Nederlanders
voor wie de hertog bij uitstek het symbool van dood en verderf is, is het interessant om te
weten welk beeld van de hertog door de vijand werd geschapen en waarom. Om dat beeld
te bereiken moet de auteur zich op diverse punten in vreemde bochten wringen, onder
meer waar hij het optreden van de hertog in de Nederlanden behandelt.
Lees verder op de volgende bladzijde.
Datum, tijd en plaats:
Donderdag 20 maart - 20.30u
Lipsiusgebouw - zaal 227
5e Lustrum Merlijn 17 mei
Het programma is rond. Zie de tegelijk met deze brief verzonden aankondiging.
Excursie en programma eerste semester 2014-2015
Wordt aan gewerkt!
Met vriendelijke groeten en tot 20 maart,
Henny Denessen
Secretaris
1/2
Vervolg inleiding
De graaf van La Roca (1583-1658) was de schrijver van het internationaal beroemde boek
De Perfecte Ambassadeur (Sevilla 1620) dat door vrijwel alle vroegmoderne diplomaten als
een vademecum werd gebruikt. Hij was een begenadigd veelschrijver maar behoorde niet tot
de belangrijkste auteurs van de Spaanse Gouden Eeuw, zoals Cervantes, Lope de Vega,
Góngora en Quevedo. In dienst van de koning verdedigde hij als diplomaat met wisselend
succes de Spaanse belangen aan verschillende hoofdsteden in Italië tussen 1628 en 1644.
Het waren moeilijke tijden voor Spanje dat zijn wankele militaire en politieke overwicht in
Europa verloren zag gaan. De la Roca probeerde met zijn diplomatieke talent te redden wat
er te redden viel in Italië. Zijn grootste verdienste was dat Venetië niet naar het Franse kamp
overliep, maar zich afzijdig hield van het Frans-Spaanse conflict in Italië.
Juan Antonio de Vera y Figueroa was een aanhanger van de eerste minister van Filips IV, de
Conde-Duque de Olivares die na de zwakke regering van Filips III het grootse verleden van
Spanje van Filips II wilde doen herleven. Vera stond bekend als een van de belangrijkste
propagandaschrijvers van Olivares. Hij schreef een aantal pamfletten ter verdediging van
diens binnen- en buitenlandse politiek en publiceerde een hagiografie van de beroemde
staatsman, waarvoor hij gul werd beloond. Het werk van Vera over Alva past naadloos binnen het propagandaprogramma van Olivares om de Spanjaarden en in het bijzonder de adel
aan te sporen zich in te zetten voor het herstel van het Spaanse politieke en militaire overwicht in Europa. Alva, die leefde in de tijd dat Spanje grote overwinningen boekte, wordt door
Vera als lichtend voorbeeld gesteld. In Duitsland versloeg hij met overmacht de lutherse
vorsten bij Mühlberg (1547), in Italië vestigde hij de Spaanse macht door de Fransen en de
paus op de knieën te krijgen en in 1580 voegde hij in een bliksemoorlog het Portugese rijk
toe aan dat van Spanje. Niet alleen als militair was hij succesvol maar ook als diplomaat omdat hij de paus en de Franse koning een voor Spanje gunstige vrede wist op te leggen. Mede
door Alva’s trouwe, onzelfzuchtige inspanningen voor de koning was Spanje groot geworden.
Als de Spaanse edelen hun plichten aan het vaderland en koning Filips IV zouden nakomen
zoals Alva zich voor Karel V en Filips II had ingezet, zou Spanje uit de neerwaartse spiraal
van militaire en politieke nederlagen raken. Dat is de strekking van Vera’s verhaal waarin hij
Alva als symbool stelt voor het grote, succesvolle verleden van Spanje. Om dat beeld te bereiken moet de auteur zich op diverse punten in vreemde bochten wringen, onder meer waar
hij het optreden van de hertog in de Nederlanden behandelt.
Meer informatie over het boek: is te vinden op de website van de uitgever:
http://www.karwansaraypublishers.com/alba/
2/2

Download Report