De opzienbarende comeback van Hillary Clinton

De verscheurende keuzes van Hillary Cinton
Het lijkt er op dat Hillary Rodham Clinton zich klaarstoomt als kandidaat
voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. Bij haar afscheid
als minister van Buitenlandse Zaken in 2012 liet ze verstaan dat ze geen
ambitie had om na haar mislukte campagne van vier jaar voordien opnieuw
de sprong te wagen. In 2013 was ze al minder afwijzend en liet ze in het
midden of ze al dan niet opnieuw aan de komende voorverkiezingen zou
deelnemen. Twee boeken over Hillary moesten dit jaar het publiek warm
maken voor de eerste vrouwelijke president in de geschiedenis van de
Verenigde Staten. Het meest in het oog springend zijn haar memoires over
vier jaar ministerschap in Foggy Bottom (het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken). Het boek is meer dan een apologie van haar beleid.
Het geeft een goede inkijk in het politieke denken van een vrouw die
vanuit haar methodistische opvoeding haar plichtsbesef – ook tegenover
haar eigen natie – nooit heeft verloren.
Deze zomer was het ook uitkijken naar HRC. De
opzienbarende comeback van Hillary Clinton,
een boek van politieke verslaggevers Allen en
Parnes. De titel is misleidend omdat het niet
zozeer handelt over presidentiële plannen maar
(opnieuw)
over
haar
comeback
als
buitenlandminister in 2008. In die zin is het
boek een interessante aanvulling op Cruciale
keuzes. De achterflap van HRC is in elk geval
veelbelovend als wordt gesteld dat de twee
auteurs in tegenstelling tot Cruciale keuzes ‘niet
aan zelfcensuur’ doen. De lectuur van beide boeken leert uiteindelijk dat
memoires niet per se moeten onderdoen voor zogenaamde
onderzoeksjournalistiek…
Strategie versus idealen
Anderhalf miljoen vluchtkilometers en 112 bezochte landen: dat staat op
de teller van Hillary Clinton als minister van Buitenlandse Zaken in de
regering-Obama. Aan lanterfanten had de voormalige presidentsvrouw
inderdaad geen boodschap. Haar ervaringen bundelde ze dus in Cruciale
Keuzes. De keuze voor die titel weerspiegelt de voortdurende afweging die
Clinton als minister moest maken tussen Amerikaanse veiligheidsbelangen
en de fundamentele waarden van het land (democratie, mensenrechten,
vrijhandel…). Clinton ontkent echter dat een strategische en een
idealistische diplomatie elkaar noodzakelijk uitsluiten. Als men
humanitaire waarden niet meer hoog in het vaandel draagt, doet men
immers afbreuk aan de Amerikaanse identiteit. En op termijn ondermijnt
dat het prestige en de internationale positie van de VS. In de omgang met
weinig democratische landen is het dan ook voortdurend op een slappe
koord wandelen. Voor iemand die in het verleden steeds op de bres stond
voor de gelijkberechtiging van vrouwen, kinderen, holebi’s en
minderheidsgroepen, is dat een verscheurende keuze. Maar soms dient nu
eenmaal de strategische optie te primeren. Zo bereikt men niets door China
te schofferen voor zijn inbreuken op de mensenrechten of … kan het beter
zijn voor de positie van de VS om niet openlijk de kant te kiezen van de
Egyptische jongeren op het Tahrir-plein (2011).
Alhoewel Clinton voortdurend haar goede verstandhouding met Barack
Obama beklemtoont, duikt tussen de regels soms wrevel op over zijn
beleid. Dat blijkt zeker in de relaties met Israël, voor wiens veiligheid zij
heel wat begrip toont. Naar aanleiding van de oorlog tussen Hamas en
Israël (2008-2009) wijst ze wel op het gevaar voor de Joodse bevolking,
maar voor het lot van de mensen in Gaza heeft ze minder aandacht.
Van bij haar ambtsaanvaarding wou Clinton de Amerikaanse buitenlandse
politiek heroriënteren naar ‘smart power’. Een zuiver politiek-militaire
benadering zoals tijdens de Koude Oorlog is volgens haar achterhaald. Een
buitenlandminister van de 21ste eeuw moet ook andere instrumenten
hanteren om ‘s lands doelstellingen te realiseren: economie, energie,
mensenrechten, klimaat, sociale media… Het succes van de financieeleconomische sancties tegen Iran tonen aan dat gerol met militaire
spierballen niet altijd nodig is.
Cruciale keuzes is verplichte lectuur voor iedereen die de internationale
gebeurtenissen van de voorbije jaren wil opfrissen. Het leert heel wat over
de mechanismen achter de Amerikaanse besluitvorming, zeker over de
relaties met grootmachten zoals China en Rusland evenals over de
Amerikaanse houding tijdens de Arabische Lente. Ook voor de leek blijft
het vuistdikke boek boeien tot het einde. Daarvoor moet Clinton zelfs niet
te veel anekdotes vertellen over haar man, dochter, Obama of … haar
kapsel. We leren Hillary kennen als een principiële vrouw die
maatschappelijk engagement koppelt aan patriottisme. Eén keer lijken
emoties het te halen op de rationele analyses. Bij de dodelijke aanslag op
het Amerikaanse ambassadepersoneel in Benghazi (2012) blijkt dat zij het
met de dramatische afloop nog altijd moeilijk heeft. Cruciale keuzes geeft
dus heel wat antwoorden. Op één vraag komt er geen antwoord… Wordt
Hillary de presidentskandidaat van de Democraten in 2016 of niet?
De opzienbarende comeback van Hillary
‘Noem me maar HRC’. Zo reageerde Hillary Rodham Clinton ooit tijdens
een tv-programma. Voor Jonathan Allen en Amie Parnes werd het niet
alleen de titel van hun boek over de comeback van Hillary als minister van
Buitenlandse Zaken. Het letterwoord typeert voor de auteurs ook de
zelfverzekerde stijl in ‘Hillaryland’: de trouwe kring van medewerkers
rond HRC. Eenmaal minister kreeg zij van president Obama de vrijheid om
zelf haar adviseurs en medewerkers te kiezen. De stafleden vielen op door
hun bekwaamheid, hun loyauteit, maar ook door hun groot ego. Het zijn
vaak die personen die de bron vormen voor de ‘biografie’ van Allen en
Parnes. De lezer weze dus gewaarschuwd...
HRC neemt uitgebreid Hillary’s campagnestrategie voor de
presidentsverkiezingen van 2008 onder de loep. De Europese lezer krijgt
zo een ontnuchterend maar realistisch beeld van het lobbywerk en de
fondsenwerving bij Amerikaanse presidentsverkiezingen. Voor haar
campagneteam was loyauteit van kiesmannen, congresleden of
bedrijfsleiders geen ijdel woord bij de voorverkiezingen. Zo hanteerde het
team een zwarte lijst waar iedereen een cijfer van 1 tot 7 achter zich kreeg:
1 was betrouwbaar en 7 was in feite een verrader. Veel aandacht gaat naar
Bill Clinton, die niet alleen voor zijn vrouw als fundraiser optrad maar dat
vier jaar later ook deed voor Obama. Volgens de auteurs deed de
voormalige president dat onder andere om het politieke en financiële
netwerk verder uit te bouwen in het
geval van een nieuwe kandidatuur in
2016.
De verwezenlijkingen van HRC als
buitenlandminister komen uitgebreid
aan
bod:
haar
actieve
mensenrechtenpolitiek in China en
Myanmar, de harde opstelling in Libië
en Iran, de moeizame normalisering van de Russische relaties, haar
voorzichtige houding tijdens de Arabische Lente, … Ze leek in 2012 dan
ook haar mandaat met een goed rapport af te sluiten. Hillary had als
minister misschien geen fundamentele wending gegeven aan de
Amerikaanse buitenlandse politiek, maar ze werd tijdens haar laatste jaar
(ook door politieke tegenstanders) geprezen voor haar werkkracht, de
hardnekkige verdediging van de mensenrechten en de omvorming van een
vastgeroest ministerie tot een moderne en geoliede machine. Maar toen
kwam ‘Benghazi’ ... Het drama in Libië raakte Clinton niet alleen
menselijk. Ook politiek kwam ze niet ongehavend uit die zaak. Door de
partijpolitieke polarisering over de precieze verantwoordelijkheid verloor
ze een deel van haar geloofwaardigheid en had ze niet meer het imago van
boven de partijgrenzen te staan.
Pageturner
HRC is vooral een politieke pageturner. De smeuïge verhalen over de
achterkamertjes van de Amerikaanse politiek, de hofmakerij van Obama
bij Hillary om toch maar tot zijn kabinet toe te treden, de rivaliteit tussen
de kampen van beide kemphanen, het lobbyen van Bill,… het leest
allemaal als een trein. Toch mist het boek de diepgang en synthese van wat
Cruciale keuzes wel bezit. De auteurs mogen dan wel gebruik maken van
200 mondelinge bronnen en pretenderen dat ze in tegenstelling tot
Hillary’s memoires de waarheid benaderen. Maar met hun keuze voor
interviews met personen uit ‘Hillaryland’ creëren ze een toch wel
geflatteerd beeld van HRC. Wie echt de visie van de vermoedelijke
Democratische presidentskandidaat in 2016 wil leren kennen, grijpt dus
best naar Cruciale keuzes. De persoonlijke inkleuring nemen we er graag
bij.
Patrick Praet
 HR. CLINTON. Cruciale keuzes. Amsterdam, Balans, 2014.
 J. ALLEN en A. PARNES. HRC. De opzienbarende comeback van
Hillary Clinton. Utrecht-Antwerpen, Kosmos, 2014.

Download Report