Lees hier het hele artikel

Project in beeld
▲ Na sloop van de oude zeer vervallen kapconstructie is de oude indeling
met ovens goed zichtbaar.
▲ De enorme kap is geheel opnieuw
opgebouwd.
Wonen in een steenfabriek
Kloostermop, Waal, Romeins en Waaldik, wat hebben deze benamingen
gemeen? Het zijn allemaal benamingen voor steenformaten én van de
acht woningen die worden gerealiseerd in steenfabriek De Bunswaard
in Beuningen. Door de herbestemming wordt dit fraaie cultureel
erfgoed behouden.
Tekst: Carla Debets Bouwtekst
Foto’s: Jan van Dalen, Carla Debets
A
nders dan de al eerder gerealiseerde herbestemming van
steenfabriek De Bovenste
Polder in Wageningen gaat
het in De Bunswaard om woningen in
het hogere segment. ‘Hiervoor is
bewust gekozen. Gezien het aantal
ovens was het logisch om hier naar
een kleiner aantal woningen te gaan’,
licht Toon Iding van BOEi toe.
Steenfabriek De Bunswaard ligt op
een hoogwatervrije zandrug, parallel
aan de Waal, bij Beuningen, dichtbij
Nijmegen. Gebouwd in 1917 is het een
enorm complex met 22 ovenkamers
en een immense kap die in het midden in de lengterichting is geknikt.
De fabriek bleef tot de jaren 60 door-
draaien en raakte daarna in verval.
Flink in verval want toen eindelijk
besloten werd het monumentale project aan te pakken, moest nagenoeg
de complete kapconstructie worden
vervangen.
Twee kanten uitzicht
De gehandhaafde ovenkamers – met
dikke gemetselde wanden h.o.h. 3,6
meter – op de begane grond dienen
vooral als hal, entree en verder vrij
indeelbare ruimte. Daarboven liggen
de woonruimtes, al dan niet in twee
lagen. Want er is pas één woning als
modelwoning gebouwd. Van de overige zeven woningen zijn alleen de
woningscheidende wanden aanwezig
over de volle hoogte van de kapconstructie. Deze ruimte is door toekomstige eigenaren/ bewoners vrij in te
delen.
Afgezien van de twee kopwoningen
die elk twee stramienen breed zijn,
zijn de overige zes tussenwoningen
zogenoemde bajonetwoningen: aan
één kant één stramien, aan de andere
kant twee stramienen. Zo zijn op drie
stramienen twee woningen gepland.
Mede vanwege het fraaie uitzicht
naar twee kanten – enerzijds het
water van de Waal, anderzijds op de
zuidkant zicht op het natuurgebied
de Bunse Weerd – ontwierp Ontwerpburo Roza woningen over de
volle breedte van de fabriek, circa
17,70 meter. De ontsluiting gebeurt
daarbij vanuit het midden: via de
entree door een van de originele
kruipoorten naar het nieuwe trappenhuis in het midden tussen de
ovenkamers. Op de eerste verdieping
liggen de woonkamer, keuken en badkamer en is aan de andere zijde ruimte voor een slaap- of werkkamer.
Zowel de woonkamer als de slaapkamer aan de ander zijde worden voorzien van fraaie loggia’s. Deze buiten-
▲ Aanzicht van de steenfabriek vanaf de waterkant. Er is nog maar één modelwoning gerealiseerd, te zien aan de ene loggia.
36
nr. 3 | mei 2014
Projectgegevens
Opdrachtgever / eigenaar: BOEi,
Nationale Maatschappij tot Behoud,
Ontwikkeling en Exploitatie van
Industrieel erfgoed, Amersfoort,
www.het-erfgoed.nl
Architect: Ontwerpburo Roza,
Wageningen
Uitvoering: Aannemersbedrijf
H.L. van den Boom, Giesbeek
Gem. vloeroppervlak per woning:
circa 200 m2
Restauratie schoorsteen en kap:
2011
Eerste woning: 2013
Totale stichtingskosten:
circa 4.000.000 euro
ruimte moet binnen de pannenlijn
vallen.
Op de tweede verdieping zijn nog
twee slaapkamers en een badkamer
mogelijk. Omdat de kap een zakgoot
in het midden heeft, zijn hier dakramen mogelijk die immers vanaf de
‘straatkant’ niet te zien zijn (in verband met de monumentale status).
Deze dakramen zorgen voor volop
licht in de slaapkamers én in het trappenhuis.
Vloeren en wanden
Van de steenfabriek is de complete
houten kapconstructie vanwege de
slechte toestand vervangen door een
nieuwe kapconstructie. De nog bruikbare houten delen zijn verwerkt in de
forse overstekken op de kopse kanten.
De ovenruimtes waren oorspronkelijk
aan de bovenzijde – bovenop de
gemetselde bogen - alleen voorzien
van een dik zandpakket. Vanuit die
ruimte onder de kap werd onder
meer toezicht gehouden op het bakproces in de ovenkamers. Door de
slechte kapconstructie en de jarenlange leegstand was het zandpakket in de
loop der tijden verzadigd met water.
Om dit vocht op het natuurlijke
manier uit te laten drogen, zou een
proces van wel tien jaar kunnen zijn.
Daarom werd besloten het zandpakket compleet te verwijderen. Dat
bood bovendien de mogelijkheid om
onder de nieuwe geïsoleerde prefab
betonvloer een kruipruimte te maken.
De woningscheidende wanden zijn
opgebouwd uit keramische blokken
▲ Oude details in de bakmuren van de ovens bleven bewaard.
▲ Hier en daar kon in de kapconstructie nog enig oud hout worden hergebruikt
(het donkere hout).
▲ De woningen bieden aan één zijde een riant uitzicht op het water van de Waal.
van 120 mm Porotherm, over de volledige hoogte in de kap. De blokken
zijn opgebouwd aan weerszijden van
een houten spant, met het spant in de
spouwruimte van circa 250 mm. Hierdoor wordt niet alleen de brandveiligheid van de houten constructie
gewaarborgd, maar dit zorgt ook voor
de noodzakelijke geluidsisolatie tussen de woningen onderling.
Vrijheid van indelen
Architect Pieter Roza maakte de indeling die nu als modelwoning is gerealiseerd. Voor de overige woningen is
er veel vrijheid voor de nieuwe bewoners. Zelfs de nieuwe tweede verdiepingsvloer is geen must; de ruimte
kan als casco worden opgeleverd.
Wel zijn de openingen in het dakvlak
voorgeschreven; die dienen gelijk te
zijn aan de al gerealiseerde loggia’s.
Daarover is namelijk al overeenstemming bereikt met de Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed. Gezien de
rijksmonumentale status van de
steenfabriek moeten de gevels en het
dak wel hun uniforme uitstraling
behouden.
Een compleet uitgevoerde woning
kost gemiddeld 517.500 euro. Daarvoor krijgen de bewoners circa 200
m2 aan vloeroppervlak en een inhoud
die kan variëren van 585 tot 625 m3,
afhankelijk van tussen- of kopwoning.
Casco opgeleverd kosten de woningen circa 100.000 euro minder, maar
dan moet de bewoner onder meer zelf
een extra verdiepingsvloer aanbrengen, evenals de tussenmuren, een
trappenhuis (of lift) én alle installaties. Bij de woningen hoort het privé
grondoppervlak onder de woningen,
dat varieert van ca 200 m2 tot ruim
400 m2, mét daarbij een collectieve
tuin van ruim 5000 m2 met privé
strand.
► De entree
van de woningen loopt door
de originele
kruipoorten.
▲ De zakgoot middenin de woning biedt
ruimte aan veel daglichtopeningen,
omdat deze vanaf de buitenzijde niet
zichtbaar zijn.
▲ De woningscheidende wanden bestaan
uit keramische blokken. Met spouwen
van 250 mm waarin de houten spanten
staan.
► Midden tussen
de ovens is
ruimte voor een
nieuw trappenhuis (of lift)
naar de woonverdiepingen.
nr. 3 | mei 2014
37

Download Report