iCare 2de uitgave 2013-2014. - CLB Genk

Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Een uitgave van GO! CLB Genk-Maasland en Scholengroep 14
Weg naar As 199a | 3600 Genk
Halmstraat 12 | 3600 Genk
INHOUD
Inhoud ................................................................................................................................................1
1.
Wie zijn we?................................................................................................................................2
2.
Wat doen we?.............................................................................................................................3
2.1.
Resultaten evaluatie van de iCare ........................................................................................ 3
2.2.
Gezondheidsbeleid Op School (GOS). ................................................................................... 4
2.2.1.
Ditjes en datjes. ...........................................................................................................4
2.2.2.
De Proefkampioen (KO en LO)......................................................................................6
2.2.3.
Nieuwe materialen orthotheek GOS-thema. ................................................................6
2.3.
Orthotheek: eerst bewegen, dan leren. ................................................................................ 7
2.4.
Kansarmoede aanpakken (BaO)............................................................................................ 8
2.4.1.
2.5.
Materialen orthotheek kansarmoede...........................................................................9
Zorgforum basisonderwijs en secundair onderwijs. ............................................................ 10
2.5.1.
Zorgforum basisonderwijs: AliASS. .............................................................................10
2.5.2.
Zorgforum secundair onderwijs: herstelgericht werken..............................................11
2.6.
Leerrecht: bouwen aan een motiverend afspraken- en evaluatiebeleid (SO). ..................... 14
2.7.
Vormingsaanbod ................................................................................................................ 15
Na elk hoofditem, vind je “terug naar inhoud”. Wijs “inhoud” aan en klik. Zo spring je terug naar de
inhoudsopgave.
iCare | januari 2014
1
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
1. WIE ZIJN WE?
Ann Biliris is CLB-coördinator van de
maatschappelijke discipline en van
de werking doorstroming en breed
evalueren.
 089/36 57 99
@ [email protected]
Pieter Bevers is CLB-coördinator
van het forum
leerlingenbegeleiders secundair
onderwijs en van het ADHDnetwerk Genk.
 089/36 57 97
@ [email protected]
Anne Franken is CLB-coördinator
van het gezondheidsbeleid op
school (GOS), van de orthotheek en
het strategisch plan van de
medische discipline.
 089/36 57 91
@ [email protected]
Joke Hendrickx is directeur van CLB
GO! Genk-Maasland en lid van de
adviescommissie PedaGOgie.
 089/36 57 90
@ [email protected]
Ilse Pipeleers is CoZoCo SGR 14 en
lid van de adviescommissie
PedaGOgie .
0495/63 32 05
iCare | januari 2014
2
@ [email protected]
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
2. WAT DOEN WE?
2.1. Resultaten evaluatie van de iCare
Joke Hendrickx
“Schooloverstijgende initiatieven
binnen scholengroep 14 beter op
elkaar afstemmen en de
informatie over deze initiatieven
tijdig communiceren.”
“Heldere communicatie!”
In februari 2012 bundelden de adviescommissie pedaGO!gie, de coördinerende zorgcoördinator en
het CLB hun krachten om de uitdaging aan te gaan.
In april 2012 zag de eerste iCare het licht: een bondige nieuwsbrief waarin je een overzicht vindt van
de actuele schooloverstijgende pedagogische werking.
Nu, anderhalf jaar en vijf edities later vonden wij het zinvol om deze nieuwsbrief te evalueren en
jullie mening te horen. Zijn we goed bezig? Wat moeten we behouden? Wat verdient bijsturing?...
We vroegen jullie bij het ontvangen
van de iCare in oktober 2013 om
ook een online-bevraging in te
vullen. De bevraging werd ingevuld
door 107 personeelsleden van onze
scholengroep. 49% van de
respondenten waren leerkrachten,
13% schooldirecties, 26%
ondersteunend schoolpersoneel en
12% CLB-medewerkers.
60
50
40
30
20
10
0
57
15
4
14
11
0
2
5
9
87% van de respondenten gaven aan dat ze de iCare geheel of gedeeltelijk hadden gelezen. Ter
verbetering werd aangehaald om te werken met hyperlinks zodat je rechtstreeks kan doorklikken
naar een bepaald onderwerp. Op dit moment is het mogelijk om vanuit de inhoudsopgave door te
klikken naar de gewenste onderwerpen.
86% vond het concept van de iCare interessant tot heel interessant. Positieve punten: info dadelijk
bruikbaar, inspirerend, uitgebreide onderwerpen, kort en bondig uitgelegd, zeer overzichtelijk, …
iCare | januari 2014
3
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Als min-punten werden aangegeven: te lang , louter informatief, geen opsplitsing per graad en/of
onderwijsniveau , …
Aangezien veel onderwerpen niveau-overschrijdend zijn, lijkt ons een differentiatie per graad of
onderwijsniveau niet zo handig, maar indien een onderwerp niveau-specifiek is, trachten we dit in de
toekomst duidelijker te vermelden.
7op 10 respondenten vinden de inhoud een meerwaarde voor de werking van hun school of
instelling. Voor 4% van de respondenten biedt de iCare geen meerwaarde, 26% heeft hierover geen
uitgesproken mening.
De lay-out vinden 9 op 10 lezers uitnodigend.
Als werkgroep iCare wensen we iedereen te bedanken die meegewerkt heeft aan de bevraging.
Dankzij jullie feedback heeft de werkgroep beslist om zeker de ingeslagen weg verder te zetten. Ook
jullie kritische kijk op het concept doet ons verder nadenken hoe we de iCare kunnen verbeteren.
Ieder personeelslid van scholengroep 14 zal 1 keer per trimester de iCare ontvangen via smartschool
in zijn/haar postvak.
We wensen jullie met deze en volgende edities veel en leerrijk leesplezier!
Terug naar inhoud
2.2. Gezondheidsbeleid Op School (GOS).
Coördinatie Anne Franken
2.2.1. Ditjes en datjes.
BELANGRIJK: denk eraan je convenant af te sluiten met GO! Centraal. Stuur je doelstellingen voor de
nieuwe cyclus 2013-2015 zelf online door via www.g-o.be/gezondheid. Heb je hierover vragen of heb
je nood aan ondersteuning bij het invullen van de gezondheidsmatrix? Geef Anne een seintje!
Merhaba, “welkom” in het Arabisch en Turks, is een beweging die zich inzet voor o.a. het welzijn en
de acceptatie van alle holebi’s uit etnisch-culturele minderheden - ongeacht de leeftijd, nationaliteit,
etnische achtergrond, geaardheid, geslacht, godsdienst, … Weet je als leerkracht niet goed hoe je
rond het thema relaties en seksualiteit kan werken in je klas? Ken je een leerling met roots buiten
het Westen die worstelt met zijn/haar gevoelens van seksuele geaardheid? Dan kan je bij Merhaba
terecht via de hulplijn [email protected] of MerhabaPhone: 0487 55 69 38. Via de site
vind je meer informatie: www.merhaba.be.
Kraantjeswater is lekker, gezond en vormt tevens de basis van evenwichtige voeding. Regelmatig
water drinken is de boodschap, ook op school. Wel zijn er een aantal aandachtspunten waarmee je
iCare | januari 2014
4
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
best rekening houdt bij het drinken van kraantjeswater op school. Hiervoor ontwikkelde de Vlaamse
MilieuMaatschappij (VMM) een handige brochure. Er wordt o.a. ingegaan op het belang van
loodvrije leidingen maar ook het onderhoud van de drinkwaterfonteintjes komt aan bod. De
brochure kan je downloaden via www.vmm.be/campagnemateriaal/kraantjeswater/veilig-omgaanmet-kraantjeswater-op-school.
onderwijsenvorming.limburg.be is het nieuwe extranet van onze provincie waar scholen het
volledige aanbod vanuit de provincie Limburg terugvinden. Zeker de moeite waard om te bekijken!
Je vindt er o.a. het vormingsaanbod terug per niveau, subsidiemogelijkheden, informatie per thema
bijv. milieu, gezondheid,…
www.gezondopvoeden.be is een site vooral naar ouders gericht en informeert hen over
verschillende gezondheidsthema’s zoals tabak, cannabis, beweging, voedingsgewoonten,…
Secundair onderwijs: Voor jongeren tussen 14 en 18 jaar ontwikkelde Fara vzw een pakket rond
tienerzwangerschap. Dit materiaal sluit aan bij het ruime thema relaties en seksualiteit en bij context
1, 2 en 3 van de VOET-en. Enerzijds biedt het materiaal achtergrondinformatie voor de leerkracht,
anderzijds ook methodieken en opdrachten om met de leerlingen aan de slag te gaan. Het Roze Wolk
spel probeert leerlingen te sensibiliseren en een genuanceerde en realistische kijk te bieden op het
jonge ouderschap. Het materiaal kan je uitlenen via de CLB-orthotheek ID nr. 09.01.00/079 en
02.09.00/125. De vereniging verzorgt tevens vorming voor onderwijs maar is ook een luister- en
informatiepunt bij zwangerschapskeuze. Meer info www.faranet.be.
Secundair onderwijs: De Hogeschool West-Vlaanderen ontwikkelde een lessenreeks om het
pestgedrag in het secundair onderwijs terug te dringen. De lessenreeks wil bijdragen tot een positief
klas- en schoolklimaat en een veilige schoolomgeving. Centraal staat de educatieve game Re:pest
waarin de leerlingen in een virtuele wereld leren pesten herkennen en hoe ermee om te gaan. Meer
info op de site http://repest.howest.be of stuur een mail naar [email protected].
Secundair onderwijs:
laatjenietvangen.be is de nieuwe campagne van de Vlaamse overheid om jongeren tussen 14 en 25
jaar te informeren over cannabisgebruik. Ook onze provincie heeft een ruim educatief aanbod om
jongeren te informeren over alcohol, tabak en drugs. Meer info vind je op de site
onderwijsenvorming.limburg.be. Wil je ook ouders bereiken en hen tips geven over de preventie van
alcohol-, tabak- en druggebruik? Dan kan je het CAD inschakelen voor de interactieve vorming “Als
kleine kinderen groot worden”. Neem contact op met [email protected] om concrete
afspraken te maken.
iCare | januari 2014
5
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
2.2.2. De Proefkampioen (KO en LO).
Wat?
De Proefkampioen is het resultaat van een
pilootproject “Smaaktafel” dat in 2006 in OostVlaanderen tot doel had kleuters te leren proeven.
De box is uitleenbaar bij het educatief centrum van
onze provincie (www.limburg.be) en tevens via de
CLB’s. De box werd door CLB GO! Genk-Maasland
gereserveerd tot eind maart 2014. Wens je de box
uit te lenen, dan kan dit via jouw CLB-medewerker
of via Anne.
Voor wie?
Het materiaal is bedoeld voor kleuters en kinderen tot 8 jaar.
Doel?
Kleuters en jonge kinderen op een positieve en ervaringsgerichte manier leren omgaan met gezonde
voeding.
Hoe?
De kinderen mogen ruiken, proeven en voelen van de 4 smaken: zuur, zout, zoet en bitter. De
kinderen worden hierin begeleid door een aantal groente- en fruitfiguren zoals Tom Tomaat en Roos
Framboos. Om de kans op slagen te verhogen en de kinderen effectief zo ver te krijgen om van
nieuwe dingen te proeven, worden ook ouders betrokken. Zij krijgen een proefpas om ook thuis
echte proefkampioenen te maken van hun kinderen!
2.2.3. Nieuwe materialen orthotheek GOS-thema.
IDnummer
Auteur
07.03.11/111 De Voorzorg
02.02.00/101 Eetexpert,
Dove
02.09.00/032 Detavernier
B., e.a.
Titel
Soort
Sterrenrestaurant +
syllabus symposium.
map
Werken aan
zelfwaardering op
school.
Doktertje spelen…?
Over lichamelijkheid
en seksualiteit bij
jonge kinderen.
map
boek
iCare | januari 2014
6
Trefwoord
voeding, beweging, refter,
gezondheidsbeleid, 2de graad BaO,
3de graad BaO, ouders,
emotionele ontwikkeling,
zelfwaardering, SO, motiverend
werken in de klas, zelfbeeld
relationele en seksuele ontwikkeling,
KO, overschrijdend gedrag, ouders,
ontwikkeling, beleid
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Terug naar inhoud
2.3. Orthotheek: eerst bewegen, dan leren.
Coördinatie Anne Franken
Je kan de lijst met materialen van de orthotheek raadplegen via onze site (www.clb-genkmaasland.be) maar ook via Smartschool van SGR14. Op Smartschool vind je het document terug in de
map intradesk  bibliotheek. In dezelfde map werd tevens een handleiding geplaatst waarin het
lenen en het opzoeken van materialen verduidelijkt wordt.
Tevens is de lijst met nieuwe aanwinsten vanaf 2013-2014 te raadplegen via de startpagina van de
CLB site (www.clb-genk-maasland.be).
Eerst bewegen, dan leren – Blythe Sally – Idnr. 07.03.01/001
Kinderen die motorisch zwak zijn, kunnen problemen ondervinden met cognitieve vaardigheden,
gedrag, schrijven en concentratie, dyslexie of dyspraxie. Verbeterde neuromotorische vaardigheden
kunnen een positieve invloed hebben op schoolprestaties. Dit boek biedt handvaten om kinderen
met een motorische onrijpheid te herkennen, lichamelijke oefeningen aan te bieden en te evalueren.
Het model dat gebruikt wordt in het boek werd ontwikkeld door het Institute for NeuroPhysiological Psychology (INPP).
Het boek bestaat uit 3 delen:
1. Screeningstesten voor kinderen van 4 tot 7 jaar die de aanwezigheid beoordelen van 3
reflexen alsook het statisch evenwicht, coördinatie, visuele perceptie en visuomotorische
integratie.
2. Screeningstesten voor kinderen van 7 jaar en ouder.
3. Een bewegingsprogramma.
Het boek wordt tevens aangevuld met online videomateriaal en scorebladen. In het boek vind je een
code waarmee je online kan inloggen.
In de inleiding wordt toegelicht wat neuromotorische onrijpheid is en welke invloed dit kan hebben
op schoolprestaties. Bij neuromotorische onrijpheid blijven een aantal onrijpe bewegingspatronen
actief. De screeningstesten van het INPP richten zich o.a. op de aanwezigheid van 3 primitieve
reflexen bij schoolgaande kinderen. Deze primitieve reflexen komen tot ontwikkeling bij de baby in
de baarmoeder. Bij een voldragen baby zijn ze volledig ontwikkeld en tijdens de eerste 6 maanden
evolueren deze reflexen in rijpere bewegingspatronen. Primitieve reflexen verdwijnen nooit
helemaal maar worden onderdrukt wanneer de baby ouder wordt. Komen deze reflexen echter voor
bij een kind ouder dan 6 maanden, dan bestaat het vermoeden van een onderliggende pathologie.
Kinderen met een lichamelijke ontwikkelingsachterstand lopen het risico om ondermaats te
presteren op school. Niet omdat ze niet gemotiveerd of intelligent genoeg zijn, maar omdat hun
lichamelijke blokkades hen ervan kunnen weerhouden om zich op schools vlak volledig te ontplooien.
iCare | januari 2014
7
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Verder wordt in de inleiding ingegaan op het belang van het testen van de houding en het evenwicht
maar ook het belang van een correcte lichaamshouding voor het leerproces.
Terug naar inhoud
2.4. Kansarmoede aanpakken (BaO).
Ilse Pipeleers
In elke Vlaamse klas zitten gemiddeld twee kinderen uit een arm gezin. Vaak hebben we
vooroordelen. Maar iedereen kan plots in moeilijkheden komen, zeker nu de crisis hard toeslaat en
het aantal echtscheidingen toeneemt.
Hoe kan je met je leerlingen over kansarmoede praten? Het roept heel wat vragen op, heel wat
bedenkingen.
Moet dat dan? Is dat nodig? Moet ik dat ook doen? En zo ja, hoe moet dat dan wel gebeuren?
Werken rond kansarmoede in de klas… Het vraagt een inspanning van ons.
Vaak nemen scholen het initiatief om één keer per schooljaar een project uit te werken rond
kansarmoede. De Maasmechelse scholen doen dit bijvoorbeeld ieder jaar in oktober op de
Werelddag van verzet tegen armoede.
Het is echter meer dan af en toe lesjes te geven rond dit thema. Eénmalige projecten, éénmalige
lessenreeksen zijn niet voldoende. Het gaat om meer, veel meer.
Het veronderstelt kennis van de problematiek van kansarmoede, het kritisch naar jezelf kijken, een
leerkrachtstijl die openstaat voor de beleving en de leefwereld van de kinderen en de ouders, een
aanpak die kinderen in kansarmoede perspectief biedt, een aanpak die als doel heeft begrip,
aanvaarding en echtheid te bereiken bij alle kinderen. Het veronderstelt het opzetten van een
waarderende bril.
CEGO, expertisecentrum voor ervaringsgericht onderwijs, heeft een didactisch pakket ontwikkeld in
samenwerking met onder meer LokaalOverlegPlatform (LOP) Aarschot en LOP Dilsen-Stokkem:
‘Lopke, een didactisch pakket rond kansarmoede in de basisschool’.
In dit didactisch pakket wordt duidelijk dat Lopke niet verengd kan worden tot kansarmoede alleen,
maar dat het gaat om het werken aan sociale vaardigheden, het ontwikkelen van sociale
competentie, het werken aan een positief klasklimaat. Deze factoren staan niet los van
kansarmoede, aangezien het hefbomen zijn om het welbevinden en de status van kansarme kinderen
te verhogen. Cruciaal is jouw rol als begeleider. We hopen dat dit pakket je op weg zet om goed rond
kansarmoede te werken in jouw school, in jouw klas.
Het pakket kan je gratis downloaden op: www.cego.be/inform of uitlenen bij het CLB (handleiding
01.02.03/222, materiaal 3de kleuterklas en 1ste graad BaO 01.02.03/101, materiaal 2 de graad en 3de
graad BaO 01.02.03/102).
iCare | januari 2014
8
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
In het pakket vind je materiaal voor de derde kleuterklas en alle leerjaren van de lagere school:
- Verhalen en liedjes over Lopke, met herkenbare situaties voor alle leerlingen.
- Activiteiten bij de verhalen.
- Methodieken voor een positief klasklimaat: energizers, ervaringsoefeningen, kringgesprekken,
groepsopdrachten.
Drie jaar geleden ging Lopke op reis door Limburg. Samen met
Lopke ontdekten meer dan 100 leerkrachten, CLB-medewerkers
en schoolopbouwwerkers hoe ze rond kansarmoede en
diversiteit in de klas aan de slag konden. Onder andere onze
coördinerend zorgcoördinator Ilse Pipeleers heeft deze studiedag
in organisatie van Steunpunt Onderwijs Limburg toen gevolgd.
In het najaar van 2012 trok Lopke terug op reis samen met Joost
Maes van CEGO. Als leerkracht lager onderwijs maakte hij in zijn
dagdagelijkse klaspraktijk al vlug de vertaling van “kansen voor
kinderen” naar “inzetten op talentontwikkeling”. In basisschool
van het GO! Op het Boseind in Maasmechelen kwam hij het team met al zijn enthousiasme
onderdompelen in deze materie. Deze studiedag is een echte aanrader!
Bronnen: www.klasse.be en www.cego.be .
Noteer alvast in je agenda: Werelddag van verzet tegen armoede op 17 oktober 2014 waar in heel
wat gemeenten vanuit het LOP acties ondernomen worden om (kans)armoede in de kijker te
plaatsen. Maasmechelen is dit jaar trouwens gastgemeente!
2.4.1. Materialen orthotheek kansarmoede.
IDnummer
Auteur
01.02.03/101 ECEGO
Titel
Soort
Lopke: handleiding. Bundel
Lopke: 3de
kleuterklas en 1ste
gr BaO.
01.02.03/222 ECEGO
Lopke: 2de en 3de
gr BaO.
01.02.03/215 Van de Poel D.
Kansrijk omgaan
met kansarmen.
01.02.03/218 Schoolopbouwwerk Signaallijst
stad Turnhout
armoede
01.02.03/219
Omgaan met
armoede.
01.02.03/102 ECEGO
Map
Map
Kansarmoede, KO, BaO.
Kansarmoede, KO, BaO,
methodiek, klasniveau.
Map
Kansarmoede, KO, BaO,
methodiek, klasniveau.
Kansarmoede
Map
Kansarmoede
Map
Kansarmoede, empowerment,
methodiek
iCare | januari 2014
9
Trefwoord
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Terug naar inhoud
2.5. Zorgforum basisonderwijs en secundair onderwijs.
2.5.1. Zorgforum basisonderwijs: AliASS.
Coördinatie Ilse Pipeleers
Op maandag 18 november 2013 mochten we op ons eerste zorgforum van dit schooljaar volgende
experten op vlak van ASS ontvangen: pedagogisch medewerker buitengewoon onderwijs ASS van het
GO! An Saey en extra begeleiders ASS van het GO! Ann Lenaers en Carine Michiels.
Carine is één van de auteurs van het boek AliASS, Algemene Leidraad In
AutismeSpectrumStoornissen, uitgegeven bij uitgeverij Politeia.
Zoals in het boek kwam eerst een korte theoretische achtergrond van ASS aan bod met de metafoor
van de ijsberg en de triade van Lorna Wing.
Wat is een autismespectrumstoornis?
Een stoornis in het autismespectrum of kortweg ASS is een pervasieve ontwikkelingsstoornis. De
stoornis is aangeboren, grijpt in op alle domeinen van de ontwikkeling, in alle levensfases. Het
denken en handelen van de persoon met autisme wordt door de stoornis bepaald, waardoor hij een
ander ontwikkelingspatroon volgt.
De overheersende stoornis bestaat uit moeilijkheden bij het verwerken van cognitieve, taalkundige,
motorische en sociale vaardigheden. Opdat jongeren met ASS optimaal kunnen functioneren in de
huidige samenleving, is het belangrijk om ‘autisme’ van binnenuit te begrijpen, om te weten hoe
deze jongeren waarnemen en denken. Met een grondige kennis als basis kan overgegaan worden tot
de begeleiding, waarin aangepaste opvoeding en onderwijs de eerste invalshoek vormen.
Wat is ijsbergdenken?
Wanneer we werken met leerlingen met autisme kan het ijsbergdenken of de ijsbergmetafoor van
McCelland ons helpen om aangrijpingspunten te vinden. Het doel van ijsbergdenken is op zoek gaan
naar onderliggende oorzaken van een probleem.
Leerlingen en personen met ASS hebben als hulpvraag: ‘Help mij
samenhang te ontdekken in een wereld die voor mij chaotisch en
onvoorspelbaar is’.
Topje ijsberg = zichtbaar = zichtbare gedrag
Onder waterlijn = onzichtbaar = oorzaken van het gedrag
iCare | januari 2014
10
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Deze manier van kijken, namelijk met een autibril, stimuleert het werken op maat van het individu.
Voor bijkomende informatie verwijzen we naar literatuur.
Wat zien we? Kenmerken van ASS: de triade van Lorna Wing.
Het gevolg van anders, autistisch denken zien we in het gedrag van personen met autisme. Het
‘anders’ zijn komt tot uiting op drie gebieden: we noemen dit de triade van stoornissen bij autisme.
Belangrijk binnen deze triade is dat het gaat om een kwalitatief en niet om een kwantitatief tekort.
Het ‘anders’ zijn bij personen met ASS zien we in beperkingen op vlak van sociale interacties,
communicatie en verbeelding.
Wat ‘stelt men vast’ op gebied van sociale interactie,
communicatie en verbeelding? In het boekje AliASS staan
zeer concrete voorbeelden. Daarnaast vind je ook zeer
concrete tips onder de noemer ‘Dit werkt’.
Omgaan met leerlingen met autismespectrumstoornissen
(ASS) vergt heel wat van het schoolteam. Het boek AliASS
biedt concrete handvatten om autisme binnen een
schoolse context te hanteren. Het boek richt zich tot
schoolteams, leerkrachten, begeleiders en ouders van alle
onderwijsniveaus: basis- als secundair onderwijs, deeltijds
kunstonderwijs, gewoon en buitengewoon onderwijs, internaten en verenigingsleven.
Maar wat het boek bijzonder maakt en ook in de voorstelling op ons zorgforum duidelijk werd is de
zeer concrete en praktische informatie over omgaan met ASS binnen het schools klimaat: pauzes,
schooluitstappen, regels en afspraken, straffen en belonen, instructies geven, groepswerk
organiseren.
Bron: AliASS; De Caluwe, Meganck, Michiels & Pauwels; Politeia.
AliASS is uit te lenen bij: cozoco Ilse Pipeleers of orthotheek CLB (IDnr. 02.07.02/033).
AliASS kan besteld worden (19 € voor 1 ex. en 16,50 € voor 3 of meer ex.) via
http://www.politeia.be/article.aspx?a_id=ALIASS704V
Via deze link kan je ook de inhoudstafel en enkele voorbeeldbladzijden downloaden. Veel leesplezier!
2.5.2. Zorgforum secundair onderwijs: herstelgericht werken.
Coördinatie Pieter Bevers
Herstelgericht werken.
Sinds een twintigtal jaar bestaat er in de hele wereld een groeiende aandacht voor herstelgericht
werken. Niet enkel in de context van justitie, maar ook in andere sectoren zoals onderwijs neemt de
belangstelling toe.
iCare | januari 2014
11
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Herstelgericht werken is een alternatief voor een
strafgerichte aanpak, die op scholen nog steeds veelvuldig
wordt toegepast. Bestraffing wordt nog heel vaak gezien
als het beste antwoord op wangedrag.
In de strafgerichte aanpak worden er drie vragen gesteld,
nl. ‘Welke regel is overtreden?’, ‘Wie heeft dat gedaan?’
en ‘Hoe gaan we de overtreder straffen?’. Op deze manier
krijgen leerlingen niet of onvoldoende de kans om na te
denken over hun gedrag.
Met herstelgericht werken neem je de tijd om naar dader en slachtoffer te luisteren (kunnen 2
leerlingen zijn, maar evengoed een leerling en een leerkracht). Je leert de leerlingen zelf
verantwoordelijkheid op nemen voor hun daden en nadenken hoe ze het probleem kunnen
oplossen. Die verantwoordelijkheid impliceert dat de leerling beseft welke schade hij heeft
aangericht en dat hij de schade herstelt. Deze schade kan materieel zijn, maar belangrijker is het feit
dat er relaties tussen mensen geschonden zijn (soms volstaan excuses, of nieuwe afspraken,
vergoeden schade,…).
Het is goed te weten dat herstelgericht werken, sanctioneren niet uitsluit, maar er wordt samen
nagedacht over wat een gepaste straf is en hoe de aangerichte schade hersteld kan worden. Aan de
dader van het ongewenste gedrag vraag je wat er precies gebeurde, hoe hij zich hier bij voelde, wie
er benadeeld is en wat hij kan doen om het op te lossen of goed te maken. Eveneens worden er aan
het slachtoffer enkele vragen gesteld, zoals. ‘Wat is er gebeurd?’, ‘Wat dacht je toen?’, ‘Wat is er
voor jou nodig om het goed te maken?’
Bij herstelgericht werken zijn er vier principes belangrijk: (1) alle partijen worden betrokken in het
hele proces, (2) gevoelens spelen een erg belangrijke rol in de gesprekken tussen de verschillende
partijen, (3) er is een evenwicht tussen het aanbieden van structuur, zorg en ondersteuning en (4)
men gebruikt de principes van ‘verbindend taalgebruik’.
Verbindend taalgebruik is gebaseerd op Geweldloze Communicatie van M. Rosenberg. Deze
verbindende communicatie houdt in dat we de oorzaak van onze gevoelens zien in de eigen
behoeften en niet de verantwoordelijkheid bij de ander leggen. Bijv.: We gingen deze taak nu
afwerken, ik zie dat je aan het praten bent en je blad nog blanco is. Ik voel me daardoor
teleurgesteld. Ik wil graag dat we deze les vandaag kunnen afwerken. Ik zou je willen vragen om aan
de slag te gaan.
Proactieve cirkel.
De proactieve cirkel is een werkvorm die geplaatst kan worden binnen dit herstelgericht werken.
Deze methodiek is erop gericht om preventief te werken en relaties te versterken. In deze cirkels
krijgen alle leerlingen van de klas de mogelijkheid om hun zegje te doen over een bepaald
onderwerp. Door deze methodiek geregeld toe te passen in de klas, raken leerlingen vertrouwd met
iCare | januari 2014
12
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
deze manier van werken, er wordt in principe ‘geoefend’ om een herstelgericht gesprek te kunnen
voeren. Hier gelden ook weer enkele regels: er is slechts één persoon tegelijk aan het woord; we
onderbreken de andere niet; we geven geen negatieve reacties (verbaal en non-verbaal); je hebt het
recht om niet te antwoorden.
Deze proactieve cirkels kunnen aan het begin (check-in cirkel) maar ook aan het einde van de les
(check-out cirkel) plaatsvinden. Hierin kan bijvoorbeeld bevraagd worden hoe de volgende les voor
iedereen boeiend zou kunnen zijn of wat men van de les meeneemt. Je kan ook een proactieve cirkel
gebruiken om een hoofdstuk te beginnen en de voorkennis in te schatten of evengoed om te polsen
waar jouw klas deze week naar uitkijkt. De bedoeling van deze proactieve cirkels is om een positief
klasklimaat te creëren waarbij er wederzijds respect is en de wil om naar elkaar te luisteren. Vanuit
dit positief klasklimaat is er een betere mogelijkheid om herstelgericht te werken.
Denkplek.
In scholen die meer aandacht geven aan herstelgericht werken, richt men vaak in de klas, op de gang
of in het leerlingensecretariaat een denkplek in. De bedoeling is om een leerling even een time-out
te geven wanneer hij ongewenst gedrag vertoont, maar met iets meer visie dan louter aan de deur
zetten.
Op die denkplek hangen 3 vragen: Wat gebeurde er? Wie heb ik gestoord? Hoe kan ik het oplossen?
Als de leerkracht de mogelijkheid heeft om tijdens de les even naar de leerling te gaan, worden deze
vragen besproken en enkel als hij het gevoel heeft
dat de leerling echt heeft nagedacht (en er dus
Een tocht van 1000 mijl moet
een gemeend antwoord komt op de vragen), krijgt
de
beginnen met een eerste
hij een 2 kans. Indien niet, kan aan de leerling
stap. Lao-Tse, Chinees filosoof +/gevraagd worden een reflectiefiche in te vullen.
600 vC
De scholen die herstelgericht werken zijn er
enthousiast over. Het vraagt uiteraard weer een
inspanning maar het is een inspanning die, in
tegenstelling tot enkel straffen, een groter effect bewerkstelligt.
Voorwaarde is wel dat je instapt in een proces, gedragen vanuit het beleid, gebaseerd op een
duidelijke visie. Geen enkele school/leerkracht kan dit van vandaag op morgen toepassen. Er is nood
aan vorming, ondersteuning en tijd om tot een goede herstelgerichte werking te komen
Meer weten over herstelgericht werken?
Kijk op Smartschool-> intradesk -> zorgforum SO ->2013-2014.
http://www.herstelgerichtwerkenopschool.be/
http://www.herstelrechtinhetonderwijs.nl/
Terug naar inhoud
iCare | januari 2014
13
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
2.6. Leerrecht: bouwen aan een motiverend afspraken- en
evaluatiebeleid (SO).
Joke Hendrickx
De evaluaties op de vorming ‘van moetivatie tot goesting’ op 13 september 2013 waren zeer positief.
95% Van de deelnemers waren tevreden tot zeer tevreden. 50% Wilde echt aan de slag met de
verworven inzichten in de eigen concrete werking. Al de scholen die aanwezig waren op de vorming
13 september konden inschrijven voor verdiepende vormingsessies om een motiverend
afsprakenbeleid, evaluatiebeleid of huistaakbeleid uit te bouwen.
Eind januari 2014 komt Maarten Vansteenkiste terug naar Limburg. Tijdens 2 dagen, dinsdag 28
januari en woensdag 29 januari, geeft hij vorming voor de collega’s van die secundaire scholen, die
zich inschreven en voor hun CLB-medewerkers.
Deze vorming gaat door in de stadscampus van de Universiteit Hasselt, Martelarenlaan 42.
De eerste sessie is een herhaling van de plenaire lezing door prof. Vansteenkiste zelf op 13
september in de U-Hasselt.
Gebaseerd op de Zelf-Determinatie Theorie wordt vanuit wetenschappelijk oogpunt en in
interactie met de deelnemers ingegaan op de vraag omwille van welke redenen jongeren
medewerking verlenen en leren dan wel verzet plegen en wordt de voedingsbodem van groei
en motivatie besproken. Om deze groei te stimuleren dienen directies, leerkrachten en
leerlingbegeleiders een goed gestructureerd, autonomieondersteunend en betrokken les- en
schoolklimaat te creëren. Dit wordt toegelicht aan de hand van een aantal illustraties.
Deze sessie gaat door op dinsdag 28 januari van 9u30 tot 12u30, en staat open voor alle
geïnteresseerden van de ingeschreven secundaire scholen en het CLB. Bedoeling is om zoveel
mogelijk leerkrachten en begeleiders met de motiverende inzichten te laten kennismaken.
De volgende sessies zijn bedoeld voor de kernteams die binnen deze school concrete initiatieven
gaan uitwerken waardoor leerlingen regelmatig en graag naar school komen en meer gedreven hun
studies aanpakken.
Twee thema’s zijn gekozen door de scholen:
1. ‘Het EVALUATIEBELEID: hoe de kennis en vaardigheden van de leerlingen op een motiverende
wijze toetsen?’
De vorming gaat door op 28 januari van 13u30 tot 16u30.
2. ‘SANCTIONERINGSBELEID: hoe wordt het SANCTIONERINGSBELEID een positief
AFSPRAKENBELEID?’ Hoe betrekken we leerlingen bij het maken van regels en afspraken?
Hier zijn 2 parallelsessies gezien de grote interesse bij de scholen: op 29 januari van 9u30 tot
12u30 en van 13u30 tot 16u30.
De ingeschreven scholen krijgen enkele voorbereidende taken waarmee ze meteen hun eigen
concrete werking uitbouwen.
Heb je nog vragen? Voor bijkomende informatie kan je terecht op het mailadres:
[email protected].
iCare | januari 2014
14
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Puber quote
“Ik ben niet lui. Ik ben
gewoon heel erg
gemotiveerd om niks te
doen.”
Terug naar inhoud
2.7. Vormingsaanbod
Datum
Tijdstip
Locatie
Doelgroep
Inhoud
Zorgforum BaO
25/03/2014
9u-12u30
Halmstraat SGR
Zorgcoördinatoren,
CLB, SESleerkrachten,
directies school
uitbouw van een zorgbeleid
(preventieve basiszorg of
fase 0 en verhoogde zorg
of fase 1) rond motorische
ontwikkeling.
Zorgforum SO
22/05/2014
25/02/2014
13u-16u
Halmstraat
Scholengroep 14
Leerlingenbegeleiders, CLB, directies
school
27/05/2014
iCare | januari 2014
15
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Datum
“Van
28/01/2014
moetivatie naar
motivatie”.
Prof.
Vansteenkiste.
Tijdstip
Locatie
Doelgroep
Inhoud
9u3012u30
Universiteit
Hasselt,
Martelarenlaan
42
Leerkrachten,
begeleiders,
directie SO en CLB
Kennismaken met
motiverende inzichten.
Enkel voor de
deelnemers van de
vorming op
13/09/2013.
Enkel voor de
deelnemers van de
sessie op
13/09/2013.
Evaluatiebeleid.
13u3016u30
Vervolgsessie
29/01/2014
“Van
moetivatie naar
motivatie”.
9u3012u30
Universiteit
Hasselt,
Martelarenlaan
42
Afsprakenbeleid.
13u3016u30
Seks@school
Provincie
Limburg
www.limburg.b
e/welbevinden
2013-2014
3-daagse
Kasteel Bokrijk
Educatief
centrum Hasselt
Terug naar inhoud
iCare | januari 2014
16
Bao + SO: directie,
leerkrachten,
zorgcoördinatoren,
leerlingbegeleiders
, CLB
Lichaamsbeleving,
seksualiteit en relaties op
school.