MUSK A ATPOMPOEN VOEDING Terwijl de meeste sporters nu met pasta, rijst en pannenkoeken hun glycogeenvoorraden proberen zo vol mogelijk te proppen voor een wedstrijd, gebeurt dat in de toekomst wellicht met gerechten die bol staan van de muskaatpompoen. Deze, in Nederland toch niet zo heel veel gegeten groente, blijkt in een dierstudie kracht en uithoudingsvermogen te verbeteren. Tekst Janine Moeken e muskaatpompoen (Cucurbita moschata), ook wel muskuspompoen, is een plant uit de komkommerfamilie (Cucurbitaceae). De flespompoen (ook wel butternut genoemd) behoort tevens tot de muskaatpompoenen. Deze pompoenen kunnen in vorm en grootte sterk variëren en kunnen uitgroeien tot een bol van wel twintig kilogram. De harde schil kan variëren in kleur van groen tot fel oranje. Het zachte, vezelige, zoetige vruchtvlees is donkergeel tot oranje van kleur. Voor de bereiding verwijder je altijd de zaden die in de centrale vruchtholte zitten en gebruik je alleen het vruchtvlees. Dit vruchtvlees is vrij zoetig van smaak en doet het dan ook goed in meerdere gerechten. De voedingswaarde van pompoen vind je in tabel 1. D Gezondheidbevorderende effecten In het verleden zijn er al een paar onderzoeken verricht naar muskaatpompoen. Hieruit is gebleken dat muskaatpompoen werkzaam is om de concentratie insuline in het bloed bij diabetes type 1 (aangeboren diabetes) te verlagen. Daarnaast verlaagt pompoenzaadolie de bloeddruk en de concentratie vetten in het bloed. Dit is weliswaar getest op dieren (voornamelijk ratten en muizen), en niet op mensen, maar positieve resultaten bij dierstudies zijn vaak aanleiding om dingen ook bij mensen te gaan testen. Muskaatpompoen lijkt daar ook onder vallen. Japanse onderzoekers deden verder onderzoek naar de antidiabetes eigenschappen van muskaatpompoen. Zij maakten hiervoor een pompoenpasta die ze diabetesratten (speciaal gefokte ratten met diabetes) te eten gaven. De onderzoekers keken hierbij voornamelijk naar de effecten op de insulineconcentratie in het bloed, glucosetolerantie, nuchtere glucosewaarden in het bloed, en nog een aantal enzymen die betrokken zijn bij de glucosehuishouding in het lichaam. De ratten op het pompoendieet konden veel beter omgaan met (gevoerde) glucose in hun lichaam. De concentratie glucose steeg vijftien tot dertig procent minder door de pompoenpasta in vergelijking met de controlegroep die standaardvoer kreeg. Dit betekent een verbeterde glucosetolerantie. De pompoenpasta had geen effect op de nuchtere glucosewaarden in het bloed van de ratten. Kennelijk doen de stoffen in muskaatpompoen iets met de insulinehuishouding waardoor glucose beter opgenomen wordt door de spiercellen. De onderzoekers verrichtten ook een analyse van de stoffen die voorkomen in muskaatpompoen. M USK A AT P OM P OE N D É S PO RT VO E D I N G VA N D E TO E KO M ST ? 20 SPORT&FITNESS magazine N U M M E R 170 / 2 013 N U M M E R 170 / 2 013 SPORT&FITNESS magazine 21 VOEDING M U S K A A T P O M P O E N Zij kwamen met de volgende reeks stoffen: alpha- en gamma-tocopherol, betacaroteen, kryptoxanthine, luteïne en zeaxanthine ook relatief veel nicotinezuur en trigonelline. In tabel 2 vind je een nadere toelichting op deze moeilijke namen. Vijgenbladpompoen Een ander lid van de pompoenfamilie zorgt voor het verminderen van diabetes, namelijk de vijgenbladpompoen. Vijgenbladpompoenen zijn rond of ovaal en worden tot vijftig centimeter groot. De schil is glad en groen-wit van kleur (gemarmerd), soms met witte strepen of vlekken. Het vruchtvlees is wit en vezelig en onrijp wordt dit gebruikt in soepen en als gestoofde groente. Rijp vruchtvlees wordt zoet ingelegd of tot jam verwerkt. Deze soort is niet in de winkel verkrijgbaar. Echter op internet zijn zaden te bestellen zodat je hem zelf in je achtertuin kunt kweken. Chinese onderzoekers deden onderzoek naar extracten van vijgenbladpompoen (Cucurbita ficifolia) en hun invloed op ratten met diabetes. Ze vonden verbluffende resultaten. Want op een dieet van vijgenbladpompoen extract kwam de bloedsuikerspiegel bijna weer op normaal uit in de diabetes ratten en ook werd de insulinespiegel bijna weer normaal. Dit komt omdat de alvleesklier van de diabetes ratten meer insuline producerende cellen had aangemaakt. De onderzoekers concluderen ook dat de extracten van de vijgenbladpompoen de bijna kapotte insuline producerende cellen in de alvleesklier hadden ‘gerepareerd’, waardoor dit een mogelijk natuurlijk (niet giftig) medicijn kan zijn bij diabetes. Deze verbluffende onderzoeksresultaten vragen er natuurlijk om verder uitgezocht te worden in meerdere dierstudies en (mochten de resultaten zo verbluffend blijven) daarna uiteraard bij mensen. Tabel 1: Voedingswaarde pompoen 22 Prestatiebevorderend effect Stof Per 100 gram verse pompoen Nu naar de sport. Daar gaat het tenslotte om in dit blad: de effecten van muskaatpompoen op sportprestaties. Houd in gedachten dat dit een dierstudie is. Dat neemt niet weg dat toekomstig onderzoek kan wellicht interessante dingen laten zien bij mensen. Het onderzoek komt uit Taiwan en stond onder leiding van onderzoeker Wang. De onderzoekers vermoedden dat muskaatpompoen (vanwege zijn werking op insuline) wel eens een prestatiebevorderend effect zou kunnen hebben. De onderzoekers testten het effect van verschillende concentraties muskaatpompoenextracten op vier groepen met elk acht ratten. Groep 1 was de controlegroep en kreeg standaardvoer. Groep 2 tot en met 4 kreeg respectievelijk dagelijks 50, 100 of 250 milligram extract per kilogram lichaamsgewicht gedurende veertien dagen. Voorafgaand aan de suppletieperiode en achteraf testten de onderzoekers de kracht van de muizen met een griptest (laat een muis met zijn voorpootjes aan een metalen buisje hangen en energie (kcal) 36 SPORT&FITNESS magazine N U M M E R 170 / 2 013 water (g) 89,7 eiwit (g) 1,1 koolhydraten (g) 7,0 waarvan suiker (g) 2,4 vet (g) 0,2 Vezels (g) 1,0 kijk of ze zich kunnen vastklampen) en het uithoudingsvermogen met een uitputtende zwemtest met een gewichtje aan de staart vastgeknoopt. Het bleek dat de muizen die muskaatpompoen extracten kregen significant meer gripkracht hadden gekregen dan de controlemuizen op standaardvoer. Waarbij de muizen die 100 en 250 mg/kg/dag kregen het nog net iets beter deden dan de muizen met 50 mg/kg/dag. Ook verbe- MUSK A ATPOMPOEN VOEDING TABEL 2: UITLEG STOFFEN IN MUSKAATPOMPOEN Stof Uitleg Alpha- en gamma tocopherol Beide stoffen zijn vormen van vitamine E. Betacaroteen Betacaroteen is de voorloper van vitamine A en kan in je lichaam omgezet worden in vitamine A. Kryptoxanthine Kryptoxanthine is een natuurlijke rode kleurstof. Ze komt voor in bloemen en wortels van planten van onder andere sinaasappelschil en papaja, maar ook in eierdooier, boter en in het serum van runderbloed en kan in je lichaam deels omgezet worden in vitamine A (valt ook onder de carotenoïden). Het is een antioxidant en helpt ontstekingen in je lichaam te verminderen. Luteïne Luteïne valt ook onder de carotenoïden en is een gele kleurstof. Het is een antioxidant en werkt als UV filter in het oog. Deze stof komt ook veel voor in eieren, spinazie, andijvie, boerenkool, broccoli, kiwi’s, druiven en sinaasappel. Zeaxanthine Zeaxanthine valt ook onder de carotenoïden en is een oranje kleurstof. De stof lijkt qua structuurformule heel erg op luteïne. Het is ook een antioxidant die helpt het oog te beschermen tegen veroudering. Deze stof komt voor in spinazie, spruiten, broccoli, maïs, saffraan, sinaasappel en eierdooier. Nicotinezuur Ook bekend onder de naam vitamine B3 of niacine. Nicotinezuur heeft een belangrijke rol in de energiestofwisseling en de eiwitstofwisseling. Zonder deze vitamine kan er geen goede stofwisseling bestaan en geen omzetting van eiwitten, vetten en koolhydraten. Trigonelline Trigonelline is een alkaloïde (stikstof bevattende basische stof; het tegenovergestelde van een zuur). Trigonelline zorgt mogelijk voor neuro beschermende eigenschappen die achteruitgang van het geheugen voorkomen. Het komt voor in koffie, fenegriek, aardappelen, doperwten, havermout en hennepzaden. terde muskaatpompoen het uithoudingsvermogen van de muizen. De controlemuizen hielden het gemiddeld 4,63 minuten vol om te zwemmen met een gewichtje aan hun staart. De 50 mg/kg/dag groep gemiddeld 7,98 minuten (statistisch significant), de 100 mg/kg/dag groep gemiddeld 7,78 minuten (statistisch significant) en de 250 mg/kg/dag groep gemiddeld 9,24 minuten (statistisch significant). Dat is vergeleken met de controlegroep echt een groot verschil. De onderzoekers kwamen ook achter het werkingsmechanisme van de pompoenextracten. In rust waren er geen verschillen te zien tussen de controlegroep en de suppletiegroepen. Na inspanning waren er echter wel degelijk verschillen te zien in onder andere de concentratie ammonia (NH3). Direct na het zwemmen vonden de onderzoekers minder ammonia in het bloed van de muizen (statistisch significant). Ammonia werkt als een biologische rem op je sportprestaties wanneer zij zich ophoopt in je bloed. Je ervaart dat als vermoeidheid. Ammonia ontstaat normaliter als afvalproduct van de eiwitstofwisseling, maar tijdens intensieve inspanning is de verhoogde aanmaak van het energiemolecuul ATP in de spiercellen de belangrijkste bron van ammonia. 24 SPORT&FITNESS magazine N U M M E R 170 / 2 013 Ook vonden de onderzoekers meer glucose in het bloed van de suppletiegroepen direct na de zwemsessie (statistisch significant). Dit betekent dat er meer energie beschikbaar was in het bloed van de suppletiemuizen. Tot slot vonden de onderzoekers dat de glycogeenvoorraden in rust hoger waren in de suppletiemuizen vergeleken bij de controlemuizen, zowel in de spieren als in de lever (beide statistisch significant). Gezien de positieve resultaten die pompoenen hebben op diabetes, en de prestatie bevorderende effect op de gripkracht en het uithoudingsvermogen van muizen, wordt het hoog tijd dat dit eens getest gaat worden op menselijke sportprestaties. In de tussentijd blijft pompoen een lekkere groente om te eten, die zorgt voor de broodnodige variatie op je bord. Wellicht dat we in de toekomst geen enge Halloween gezichten meer uitsnijden in muskaatpompoenen, maar dat dit de precompetitie maaltijd bij uitstek wordt. Wil je dit alvast zelf uitproberen? Hier alvast twee recepten waarvoor je bepaald geen keukenprins hoeft te zijn. Pompoensoep met runderreepjes Twee teentjes knoflook pellen en fijnsnijden. 750 gram pompoen (= kleine pompoen) schoonboenen en halveren. Zaden met een lepel uit de pompoen schrapen. Pompoenhelften zonder schil in stukjes snijden. Drie eetlepels olijf- of kokosolie verhitten en hierin 150 gram gesnipperde ui, de knoflook en twee theelepels gedroogde Italiaanse kruiden drie minuten fruiten. Pompoen toevoegen en twee minuten meebakken. Twee potten rundvlees bouillon rundvlees (a 190 ml) plus vier potten warm water toevoegen, aan de kook brengen en soep vijftien tot twintig minuten zachtjes koken. Hierna de soep met een staafmixer pureren en op smaak brengen met zeezout en versgemalen peper. Verhit in een koekenpan wat olijf- of kokosolie en roerbak hierin driehonderd gram runderreepjes circa drie minuten. Soep in soepborden scheppen en een deel van de runderreepjes erin scheppen. Bestrooien met vers gehakte peterselie. verwijderen. Pompoen in niet te kleine blokken snijden. In kom pompoen omscheppen met wat olijfolie, zeezout en versgemalen peper. Pompoen uitspreiden in braadslede en in 45 minuten gaar en mooi lichtbruin roosteren. Af en toe voorzichtig omscheppen. Eet smakelijk! Literatuurlijst O. Yoshinari, H. Sato & K. Igarashi (2009). Anti-diabetic effects of pumpkin and its components, trigonelline and nicotinic acid, on Goto-Kakizaki rats. Biosci Biotechnol Biochem. 73(5): 1033-1041. T. Xia & Q. Wang (2007). Hypoglycaemic role of Cucurbita ficifolia (Cucurbitaceae) fruit extract in streptozotocin-induced diabetic rats. Journal of the Science of Food and Agriculture 87(9), 1753–1757. S.-Y. Wang, W.-C. Huang, C.-C. Liu, M.-F. Wang, C.-S. Ho, W.-P. Huang, C.-C. Hou, H.-L. Chuang & C.-C. Huang (2012). Pumpkin (Cucurbita moschata) fruit extract improves physical fatigue and exercise performance in mice. Molecules 17, 11864-11876. Geroosterde pompoen (bijgerecht) Oven voorverwarmen op 200 °C of gasovenstand 4. Een kilo muskaatpompoen (of flespompoen) in stukken snijden, schillen en pitten en draden N U M M E R 170 / 2 013 SPORT&FITNESS magazine 25
© Copyright 2024 ExpyDoc