Muskaatpompoen - Muscle Motion

MUSK A ATPOMPOEN
VOEDING
Terwijl de meeste sporters nu met pasta, rijst en pannenkoeken
hun glycogeenvoorraden proberen zo vol mogelijk te proppen
voor een wedstrijd, gebeurt dat in de toekomst wellicht met
gerechten die bol staan van de muskaatpompoen. Deze, in
Nederland toch niet zo heel veel gegeten groente, blijkt in een
dierstudie kracht en uithoudingsvermogen te verbeteren.
Tekst Janine Moeken
e muskaatpompoen (Cucurbita moschata), ook wel muskuspompoen, is
een plant uit de komkommerfamilie
(Cucurbitaceae). De flespompoen (ook wel
butternut genoemd) behoort tevens tot de muskaatpompoenen. Deze pompoenen kunnen in
vorm en grootte sterk variëren en kunnen uitgroeien tot een bol van wel twintig kilogram.
De harde schil kan variëren in kleur van groen
tot fel oranje. Het zachte, vezelige, zoetige
vruchtvlees is donkergeel tot oranje van kleur.
Voor de bereiding verwijder je altijd de zaden
die in de centrale vruchtholte zitten en gebruik
je alleen het vruchtvlees. Dit vruchtvlees is vrij
zoetig van smaak en doet het dan ook goed in
meerdere gerechten. De voedingswaarde van
pompoen vind je in tabel 1.
D
Gezondheidbevorderende effecten
In het verleden zijn er al een paar onderzoeken verricht naar muskaatpompoen. Hieruit
is gebleken dat muskaatpompoen werkzaam
is om de concentratie insuline in het bloed
bij diabetes type 1 (aangeboren diabetes) te
verlagen. Daarnaast verlaagt pompoenzaadolie
de bloeddruk en de concentratie vetten in het
bloed. Dit is weliswaar getest op dieren (voornamelijk ratten en muizen), en niet op mensen,
maar positieve resultaten bij dierstudies zijn
vaak aanleiding om dingen ook bij mensen te
gaan testen. Muskaatpompoen lijkt daar ook
onder vallen.
Japanse onderzoekers deden verder onderzoek naar de antidiabetes eigenschappen van
muskaatpompoen. Zij maakten hiervoor een
pompoenpasta die ze diabetesratten (speciaal
gefokte ratten met diabetes) te eten gaven. De
onderzoekers keken hierbij voornamelijk naar
de effecten op de insulineconcentratie in het
bloed, glucosetolerantie, nuchtere glucosewaarden in het bloed, en nog een aantal enzymen
die betrokken zijn bij de glucosehuishouding
in het lichaam. De ratten op het pompoendieet
konden veel beter omgaan met (gevoerde) glucose in hun lichaam. De concentratie glucose
steeg vijftien tot dertig procent minder door de
pompoenpasta in vergelijking met de controlegroep die standaardvoer kreeg. Dit betekent
een verbeterde glucosetolerantie. De pompoenpasta had geen effect op de nuchtere glucosewaarden in het bloed van de ratten. Kennelijk
doen de stoffen in muskaatpompoen iets met
de insulinehuishouding waardoor glucose
beter opgenomen wordt door de spiercellen. De
onderzoekers verrichtten ook een analyse van
de stoffen die voorkomen in muskaatpompoen.
M USK A AT P OM P OE N
D É S PO RT VO E D I N G VA N D E TO E KO M ST ?
20
SPORT&FITNESS magazine
N U M M E R 170 / 2 013
N U M M E R 170 / 2 013
SPORT&FITNESS magazine
21
VOEDING M U S K A A T P O M P O E N
Zij kwamen met de volgende reeks stoffen: alpha- en
gamma-tocopherol, betacaroteen, kryptoxanthine, luteïne en zeaxanthine ook relatief veel nicotinezuur en
trigonelline. In tabel 2 vind je een nadere toelichting
op deze moeilijke namen.
Vijgenbladpompoen
Een ander lid van de pompoenfamilie zorgt voor het
verminderen van diabetes, namelijk de vijgenbladpompoen. Vijgenbladpompoenen zijn rond of ovaal
en worden tot vijftig centimeter groot. De schil is glad
en groen-wit van kleur (gemarmerd), soms met witte
strepen of vlekken. Het vruchtvlees is wit en vezelig
en onrijp wordt dit gebruikt in soepen en als gestoofde
groente. Rijp vruchtvlees wordt zoet ingelegd of tot
jam verwerkt. Deze soort is niet in de winkel verkrijgbaar. Echter op internet zijn zaden te bestellen zodat je
hem zelf in je achtertuin kunt kweken. Chinese onderzoekers deden onderzoek naar extracten van vijgenbladpompoen (Cucurbita ficifolia) en hun invloed op
ratten met diabetes. Ze vonden verbluffende resultaten. Want op een dieet van vijgenbladpompoen extract
kwam de bloedsuikerspiegel bijna weer op normaal
uit in de diabetes ratten en ook werd de insulinespiegel bijna weer normaal. Dit komt omdat de alvleesklier
van de diabetes ratten meer insuline producerende
cellen had aangemaakt. De onderzoekers concluderen ook dat de extracten van de vijgenbladpompoen
de bijna kapotte insuline producerende cellen in de
alvleesklier hadden ‘gerepareerd’, waardoor dit een
mogelijk natuurlijk (niet giftig) medicijn kan zijn bij
diabetes. Deze verbluffende onderzoeksresultaten
vragen er natuurlijk om verder uitgezocht te worden
in meerdere dierstudies en (mochten de resultaten zo
verbluffend blijven) daarna uiteraard bij mensen.
Tabel 1: Voedingswaarde pompoen
22
Prestatiebevorderend effect
Stof
Per 100 gram verse pompoen
Nu naar de sport. Daar gaat het tenslotte om in dit
blad: de effecten van muskaatpompoen op sportprestaties. Houd in gedachten dat dit een dierstudie is. Dat
neemt niet weg dat toekomstig onderzoek kan wellicht interessante dingen laten zien bij mensen.
Het onderzoek komt uit Taiwan en stond onder leiding
van onderzoeker Wang. De onderzoekers vermoedden dat muskaatpompoen (vanwege zijn werking op
insuline) wel eens een prestatiebevorderend effect zou
kunnen hebben. De onderzoekers testten het effect
van verschillende concentraties muskaatpompoenextracten op vier groepen met elk acht ratten. Groep 1
was de controlegroep en kreeg standaardvoer. Groep
2 tot en met 4 kreeg respectievelijk dagelijks 50, 100 of
250 milligram extract per kilogram lichaamsgewicht
gedurende veertien dagen. Voorafgaand aan de suppletieperiode en achteraf testten de onderzoekers de
kracht van de muizen met een griptest (laat een muis
met zijn voorpootjes aan een metalen buisje hangen en
energie (kcal)
36
SPORT&FITNESS magazine
N U M M E R 170 / 2 013
water (g)
89,7
eiwit (g)
1,1
koolhydraten (g)
7,0
waarvan suiker (g)
2,4
vet (g)
0,2
Vezels (g)
1,0
kijk of ze zich kunnen vastklampen) en het uithoudingsvermogen met een uitputtende zwemtest met
een gewichtje aan de staart vastgeknoopt. Het bleek
dat de muizen die muskaatpompoen extracten kregen
significant meer gripkracht hadden gekregen dan de
controlemuizen op standaardvoer. Waarbij de muizen
die 100 en 250 mg/kg/dag kregen het nog net iets beter
deden dan de muizen met 50 mg/kg/dag. Ook verbe-
MUSK A ATPOMPOEN
VOEDING
TABEL 2: UITLEG STOFFEN IN MUSKAATPOMPOEN
Stof
Uitleg
Alpha- en gamma tocopherol
Beide stoffen zijn vormen van vitamine E.
Betacaroteen
Betacaroteen is de voorloper van vitamine A en kan in je lichaam
omgezet worden in vitamine A.
Kryptoxanthine
Kryptoxanthine is een natuurlijke rode kleurstof. Ze komt voor in
bloemen en wortels van planten van onder andere sinaasappelschil
en papaja, maar ook in eierdooier, boter en in het serum van runderbloed en kan in je lichaam deels omgezet worden in vitamine A
(valt ook onder de carotenoïden). Het is een antioxidant en helpt
ontstekingen in je lichaam te verminderen.
Luteïne
Luteïne valt ook onder de carotenoïden en is een gele kleurstof.
Het is een antioxidant en werkt als UV ﬁlter in het oog. Deze stof
komt ook veel voor in eieren, spinazie, andijvie, boerenkool, broccoli, kiwi’s, druiven en sinaasappel.
Zeaxanthine
Zeaxanthine valt ook onder de carotenoïden en is een oranje
kleurstof. De stof lijkt qua structuurformule heel erg op luteïne.
Het is ook een antioxidant die helpt het oog te beschermen tegen
veroudering. Deze stof komt voor in spinazie, spruiten, broccoli,
maïs, saffraan, sinaasappel en eierdooier.
Nicotinezuur
Ook bekend onder de naam vitamine B3 of niacine. Nicotinezuur
heeft een belangrijke rol in de energiestofwisseling en de eiwitstofwisseling. Zonder deze vitamine kan er geen goede stofwisseling
bestaan en geen omzetting van eiwitten, vetten en koolhydraten.
Trigonelline
Trigonelline is een alkaloïde (stikstof bevattende basische stof; het
tegenovergestelde van een zuur). Trigonelline zorgt mogelijk voor
neuro beschermende eigenschappen die achteruitgang van het
geheugen voorkomen. Het komt voor in kofﬁe, fenegriek, aardappelen, doperwten, havermout en hennepzaden.
terde muskaatpompoen het uithoudingsvermogen van
de muizen. De controlemuizen hielden het gemiddeld
4,63 minuten vol om te zwemmen met een gewichtje aan
hun staart. De 50 mg/kg/dag groep gemiddeld 7,98 minuten (statistisch significant), de 100 mg/kg/dag groep
gemiddeld 7,78 minuten (statistisch significant) en de 250
mg/kg/dag groep gemiddeld 9,24 minuten (statistisch
significant). Dat is vergeleken met de controlegroep
echt een groot verschil. De onderzoekers kwamen ook
achter het werkingsmechanisme van de pompoenextracten. In rust waren er geen verschillen te zien tussen de
controlegroep en de suppletiegroepen. Na inspanning
waren er echter wel degelijk verschillen te zien in onder
andere de concentratie ammonia (NH3). Direct na het
zwemmen vonden de onderzoekers minder ammonia
in het bloed van de muizen (statistisch significant).
Ammonia werkt als een biologische rem op je sportprestaties wanneer zij zich ophoopt in je bloed. Je ervaart
dat als vermoeidheid. Ammonia ontstaat normaliter als
afvalproduct van de eiwitstofwisseling, maar tijdens
intensieve inspanning is de verhoogde aanmaak van het
energiemolecuul ATP in de spiercellen de belangrijkste
bron van ammonia.
24
SPORT&FITNESS magazine
N U M M E R 170 / 2 013
Ook vonden de onderzoekers meer glucose in het bloed
van de suppletiegroepen direct na de zwemsessie (statistisch significant). Dit betekent dat er meer energie beschikbaar was in het bloed van de suppletiemuizen. Tot
slot vonden de onderzoekers dat de glycogeenvoorraden
in rust hoger waren in de suppletiemuizen vergeleken
bij de controlemuizen, zowel in de spieren als in de lever
(beide statistisch significant).
Gezien de positieve resultaten die pompoenen hebben
op diabetes, en de prestatie bevorderende effect op de
gripkracht en het uithoudingsvermogen van muizen,
wordt het hoog tijd dat dit eens getest gaat worden
op menselijke sportprestaties. In de tussentijd blijft
pompoen een lekkere groente om te eten, die zorgt
voor de broodnodige variatie op je bord. Wellicht dat
we in de toekomst geen enge Halloween gezichten
meer uitsnijden in muskaatpompoenen, maar dat dit de
precompetitie maaltijd bij uitstek wordt. Wil je dit alvast
zelf uitproberen? Hier alvast twee recepten waarvoor je
bepaald geen keukenprins hoeft te zijn.
Pompoensoep met runderreepjes
Twee teentjes knoflook pellen en fijnsnijden. 750 gram
pompoen (= kleine pompoen) schoonboenen en
halveren. Zaden met een lepel uit de pompoen
schrapen. Pompoenhelften zonder schil in stukjes
snijden. Drie eetlepels olijf- of kokosolie verhitten
en hierin 150 gram gesnipperde ui, de knoflook
en twee theelepels gedroogde Italiaanse kruiden
drie minuten fruiten. Pompoen toevoegen en
twee minuten meebakken. Twee potten rundvlees
bouillon rundvlees (a 190 ml) plus vier potten
warm water toevoegen, aan de kook brengen en
soep vijftien tot twintig minuten zachtjes koken.
Hierna de soep met een staafmixer pureren en op
smaak brengen met zeezout en versgemalen peper. Verhit in een koekenpan wat olijf- of kokosolie en roerbak hierin driehonderd gram runderreepjes circa drie minuten. Soep in soepborden
scheppen en een deel van de runderreepjes erin
scheppen. Bestrooien met vers gehakte peterselie.
verwijderen. Pompoen in niet te kleine blokken
snijden. In kom pompoen omscheppen met wat
olijfolie, zeezout en versgemalen peper. Pompoen
uitspreiden in braadslede en in 45 minuten gaar
en mooi lichtbruin roosteren. Af en toe voorzichtig omscheppen. Eet smakelijk!
Literatuurlijst
O. Yoshinari, H. Sato & K. Igarashi (2009). Anti-diabetic effects of pumpkin
and its components, trigonelline and nicotinic acid, on Goto-Kakizaki rats.
Biosci Biotechnol Biochem. 73(5): 1033-1041.
T. Xia & Q. Wang (2007). Hypoglycaemic role of Cucurbita ﬁcifolia (Cucurbitaceae) fruit extract in streptozotocin-induced diabetic rats. Journal of the
Science of Food and Agriculture 87(9), 1753–1757.
S.-Y. Wang, W.-C. Huang, C.-C. Liu, M.-F. Wang, C.-S. Ho, W.-P. Huang, C.-C.
Hou, H.-L. Chuang & C.-C. Huang (2012). Pumpkin (Cucurbita moschata)
fruit extract improves physical fatigue and exercise performance in mice.
Molecules 17, 11864-11876.
Geroosterde pompoen (bijgerecht)
Oven voorverwarmen op 200 °C of gasovenstand
4. Een kilo muskaatpompoen (of flespompoen)
in stukken snijden, schillen en pitten en draden
N U M M E R 170 / 2 013
SPORT&FITNESS magazine
25

Download Report