downloaden

Bron J:Van september 1793 tot juli
1794 had Maximilien
de Robe-
spierre in Frankrijk de touwtjes
in
handen. Hij liet maar liefst 16.000
mensen door de guillotine
ont-
hoofden. Gemiddeld was dat vijftig
per dag. Tenslotte werd hijzelf ook
Bron I: Bestorming van de Bastille
aangeklaagd
en onder de guillotine
gelegd.
besliste, maar dat het volk ook invloed zou krijgen. Daarom moest er een
koning en wat de rechten van het volk waren. Lodewijk XVI had echter geen
zin om hieraan mee te werken. Toen hij bleef tegenstribbelen
en zelfs naar
het buitenland probeerde te vluchten, werd hij ter dood veroordeeld.
&
-
grondwet komen, waarin precies werd vastgelegd wat de rechten van de
.I,
~
BronW;jzertje
LodeDe guillotine was uitgevonden
wijk XVI werd door de guillotine onthoofd.
door dokter Guillotin om de
Chaotische
terechtstelling van ter dood
toestanden
Veel Franse burgers vonden de onthoofding
van hun koning veel te ver gaan.
Maar volgens een groep felle revolutionairen
was dit nog maar het begin. Ze
dansten om hun vrijheidsbomen
broederschap".
en schreeuwden: "Vrijheid, gelijkheid en
Het moest uit zijn met de macht van de adel en de geeste-
lijken. Daarom riepen ze: "Geen God en geen meester". Iedereen die tegen
hun ideeën was, liep gevaar onder de guillotine te komen. Eerst waren dat
vooral geestelijken en edelen, maar later ook veel gewone burgers. Het aantal executies was schrikbarend.
Uiteindelijk
was niemand meer veilig. De
Franse Revolutie leek te eindigen in complete chaos. Schattingen noemen
een aantal van 40.000 executies.
veroordeelden te versnellen. De
oude methode van zwaard of
bijl werkte niet altijd even prettig. Zo moest de beul van Maria
Stuart drie keer slaan om het
gewenste resultaat te bereiken.
Gek genoeg had koning Lodewijk, die zelf zeer in techniek
geïnteresseerd was, aan Guillotin nog tips gegeven om de
valbijl te verbeteren. Hij zou er
Aanval op christendom
Met het christendom moest volgens de felle revolutionairen ook worden afgerekend. Ze bepaalden dat in plaats van God de godin Rede (= Verstand) vereerd
moest worden;-Ze schaften bovendien de christelijke jaartelling en weekindeling
af. Het jaar van de revolutie werd jaar 1 en de weken gingen nu tien dagen duren. Ook de zondag werd afgeschaft.
later pijnlijk mee kennis maken.
)
(
Pijlsnel schieten ijsschotsen door de Berezina. Duizenden
Franse sol-
daten popelen om de rivier over te steken. De uitgehongerde en zwaar
vermoeide manschappen hunkeren naar hun vaderland. Ze hebben meer
dan genoeg van de dramatische tocht naar Rusland. Maar eerst moeten er
bruggen komen. Een bijna onmogelijke opdracht. Moedig dalen Hollandse
bruggenbouwers af in het ijskoude water. Al snel verstijven hun onderlijven. Zo snel ze kunnen, plaatsen ze palen en hameren ze planken vast.
Ergens klinkt een gil. Een ijsschots sleurt een bruggenbouwer mee. Het
Bron K:Napoleon en zijn soldaten
in een brandend Moskou. Sommigen denken dat de Russen Moskou
zelf in brand hebben gestoken.
werk gaat door.
soldaten erover.
van stervenden
dere brug raakt
Eindelijk zijn de bruggen klaar. Onmiddellijk drommen de
Maar dan... Krakend stort de brug in. Het panisch gillen
wordt al snel gesmoord door het ijskoude water. De anovervol. Dan gebeurt het. Plotseling regent het granaten.
De kozakken zijn gekomen! In volslagen paniek verdringen de soldaten
zich op de brug. Eentje valt... De anderen rennen over hem heen. Slechts
een handjevol haalt de overkant.
Frankrijk in oorlog
De vorsten in Europa reageerden geschokt toen ze hoorden van de onthoofding van Lodewijk XVI. Velen sloeg de schrik om het hart, want ze waren
bang dat de revolutie ook naar hun land zou overslaan. Daarom moesten de
Franse revolutionairen
zo snel mogelijk uitgeschakeld en moest de orde her-
steld worden. In 1793 brak er oorlog uit tussen het revolutionaire
een bondgenootschap
van Engeland, Oostenrijk,
Frankrijk en
Spanje en de Republiek. De
strijd zou met enige tussenpozen meer dan twintig jaar duren.
Napoleon Bonaparte
In 1796 kreeg de 26-jarige
Bonaparte
de leiding over het Franse
leger. In de jaren daarvoor
veldslagen
gewonnen,
teloos populair
had hij diverse
waardoor
was geworden.
door hun grote beloningen
gewonnen
hij maNapoleon
wist zijn soldaten enthousiast
ze eenmaal
"
-'.-,
~
'
Als
In de vele oodogen die F,ankrijk onder Napoleon
uitvocht,
kwamen ongeveer drie miljoen
Franse mannen om het leven.
hadden, deelden
f
Als gevolg hiervan daalde het
Op
I
bevolkingsaantal fors. Het
bevel gingen ze dan ook tot
i
duurde maar liefst honderd
het uiterste. In 1799 wist Napoleon
militaire
~
( @"=>BronwijZerfje/
[
te maken
te beloven.
de soldaten steevast mee in de buit.
Napoleons
r
Napoleon
macht ook politieke
naast
jaar voordat Frankrijk weer op
(
macht te
veroveren.
Hij was in feite alleenheerser
geworden.
In 1804 liet hij zich dan ook
het oude bevolkingsaantal zat.
Toen dat eindelijk het geval
('
was, brak de EersteWereldoor-
kronen tot keizer van Frankrijk.
log uit. Opnieuw lieten miljoenen Franse soldaten het leven.
)
""".
)
Honger naar macht
Napoleon droomde ervan heel Europa te
veroveren. Daarom voerde hij verschillende
oorlogen met de omliggende
landen. Deze
oorlogen worden de Napoleontische oorlogen
genoemd. Vaak won Napoleon, omdat hij een
bekwame militair was en omdat hij zijn leger
goed had uitgerust. De enige vijand die hij niet
op de knieën kon krijgen was Engeland, dat
een veel sterkere vloot had. Om Engeland toch
Bron M: Het Franse leger trad in Spanje bijzon-
tot overgave te dwingen, voerde Napoleon het Continentale Stelsel in. Dit
der wreed op. Hier worden Spaanse opstandelingen doodgeschoten.
hield in, dat de veroverde landen niet langer met Engeland handel mochten
drijven. Hoewel Engeland grote economische
schade leed, hield het de strijd
tegen Napoleon toch vol.
Tocht naar Rusland
In 1811 besloot Rusland zich niet langer aan het Continentale Stelsel te houden. Napoleon nam dat niet en viel Rusland binnen. Met meer dan een half
miljoen soldaten rukte Napoleon in de zomer van 1812 op naar Moskou.
De Russen pasten echter voortdurend
de 'tactiek van de verschroeide aarde'
toe. Ze trokken steeds verder Rusland in en wat ze achterlieten, staken ze in
brand. Toen Napoleon uiteindelijk
Moskou bereikte, brandde ook deze stad
af. Vanwege grote voedseltekorten
en ernstige ziekten kon het Franse leger
niet anders dan terugtrekken. Toen de winter ook nog vroeg inviel, werd de
terugtocht één groot drama. Duizenden soldaten vroren dood. Slechts zo'n
tien procent van alle soldaten kwam levend in Frankrijk terug. Daar wachtte
direct een nieuwe oorlog. Deze verloor Napoleon ook. Als straf werd Napoleon naar het eiland Elba verbannen.
Bron 0: Oversteek van de Berezina
Bron N: Napoleon
komt aan op Elba
.
worden Nederland
De Nederlanden
.
Severijn Stoop heeft de dag van zijn leven. Gearmd met een Kamper jonge dame
danst hij de zoveelste ronde om de vrijheidsboom op de Plantage. Hij schreeuwt
zich de longen uit het lijf: "Vrijheid... Gelijkheid... en Broederschap!" In koor
roept hij met de dansende mensenmassa: "leve Frankrijk!". En opnieuw maakt
Severijn een dans om de vrijheidsboom. Daar is immers alle reden toe! Eindelijk
zijn ze verlost van die potverteerder, van die stadhouder Willem V. "De lafaard,"
denkt Severijn: "op het nippertje gevlucht om zijn hachje te redden. Wat had ik
graag dat pruikenhoofd over het schavot zien rollen. Maar jammer genoeg zit dat
zwijn nu bij zijn vriendjes in Engeland." Nee, Severijn heeft andere vrienden. Al
Bron P: De vrijheidsboom
snel krijgt hij twee Franse soldaten in de kost. Severijn vindt het een eer om iets
terug te mogen doen voor deze 'bevrijders'. Maar lang niet alle Hollanders zijn
blij met de verplichte inkwartiering van Franse soldaten.
wordt geplant
Patriotten en prinsgezinden
De ideeën van de Verlichting en de Franse Revolutie waren ook naar Nederland overgewaaid. Vooral de patriotten waren er door beïnvloed. Frankrijk
was hun grote voorbeeld.
De patriotten vonden dat de vorsten uit het huis
van Oranje veel te machtig waren en dat ze het land slecht regeerden. Daarom moest de stadhouder van Oranje afgezet worden. Tegenover de patriotten stonden de prinsgezinden.
kwam het tot vechtpartijen
Die waren juist voor de Oranjes. Regelmatig
tussen beide groepen.
Franse bezetting
Zonder slag of stoot werd Nederland begin 1795 door het Franse leger bezet.
Stadhouder Willem V vluchtte halsoverkop naar Engeland. De patriotten waren in feeststemming, want volgens hen was nu de periode van de ware vrijheid aangebroken. Ondertussen moesten de Nederlanders flink betalen voor
hun 'bevrijding' en bovendien 25.000 Franse soldaten onderdak bieden.
Politieke
veranderingen
Met steun van de Fransen konden de patriotten nu allerlei veranderingen
doorvoeren:
·
Nederland kreeg voor het eerst
een grondwet, waarin werd bepaald dat
het volk mocht meebeslissen in de regering van het land. De macht zou
niet langer in handen zijn van de adel en de regentenfamilies.
Tenminste,
dat wilden de patriotten, maar in de praktijk hielden veel edelen en regenten de touwtjes in handen.
·
Bron Q: De piramide te Austerlitz
(dicht bij Utrecht) werd in 1804
door Franse soldaten gebouwd
Verder zouden voortaan alle burgers gelijk zijn. roomsen, joden en andersdenkenden
kregen dezelfde rechten als de calvinisten. Om school-
meester, rechter of burgemeester te worden hoefde men niet langer lid te
zijn van de gereformeerde kerk.
.
Nederland werd een eenheidsstaat.
In alle provincies (gewesten) zouden
voortaan dezelfde wetten, belastingen en straffen gelden. Vroeger had
elk gewest een eigen regering gehad die zelf de hoogte van straffen en
belastingen bepaalde. Nu verloren de gewesten hun zelfstandigheid
en
moesten ze luisteren naar de regering in Den Haag.
..
Nederland onder Napoleon
Intussen was Napoleon in Frankrijk aan de macht gekomen. Napoleon wilde
Nederland vooral als 'melkkoe' gebruiken. De Nederlanders moesten hoge
belastingen betalen om zijn oorlogen te bekostigen. Toen het economisch
steeds slechter ging met Nederland, maakte Napoleon zijn broer Lodewijk
Napoleon koning van Holland. Voor het eerst sinds de Tachtigjarige Oorlog
Bron R: Schoolplaat
had Nederland weer een koning. Anders dan Napoleon had gedacht, kwam
van Lodewijk
Napoleon
de nieuwe koning veel meer op voor de belangen van Nederland dan voor
die van Frankrijk. Lodewijk Napoleon nam zelfs de moeite om Nederlands
r-
te leren. Napoleon vond dat alles maar niets en riep zijn broer terug naar
(~
,
Frankrijk. Voortaan zou hijzelf als keizer het land besturen. Daarmee verloor
Nederland zijn zelfstandigheid
en werd het een provincie van Frankrijk. Na-
~
poleon voerde verschillende maatregelen door:
. De dienstplicht werd ingesteld. Zo moesten 15.000 Nederlandse jongens
I
"
mee ten strijde tegen Rusland. Slechts enkelen overleefden het.
.
De burgerlijke stand werd ingevoerd. Voortaan moest iedereen een vaste
::~t;~::d~
.
d,agen en we,den gebooct~~huweIiJ~,:~ st;~;E,p'es;:,
De rechtspraak werd veranderd. Ook werden,d~ rechisrtgels,
.
.J
~&
die éeu~:_~
' -. .~ -.~ , ,
;: - A"
wen lang uit gewoonte werden nageleefd, opgeschreven,iii"wetboeken.~
.~
-.,
::
'i{~~
. :--",:-. ~
~
~
.:
:i f:~""--~'-'>-
.
~ ,:v-$' ':
\~ .~ R If"
- ..;J~ \~),
"
.;:; --- .f:r
~
~
..,-
Bronwijzertje
In 1811 wilde Napoleon dat iedere
Nederlander die nog geen achternaam had, er een zou kiezen.
Veel mensen dachten dat deze
maatregel maar van korte duur zou
zijn en kozen de gekste achternamen, zoals: Jan Zwets, Gijs Raar,
Kees Poepjes, Freek Sukkel, JooP
Naaktgeboren, Karst Vroegindewei,
enz. Toen Napoleon in 1813 uit
Nederland vertrok, bleven de achternamen echter bestaan.
Bron T: Stadhouder Willem V vlucht vanuit Scheveningen
Engeland
naar
Een dïk tegen de Verlichting
Vandaag zal de Haagse rechtbank het vonnis over Kaat Mossel en Clasina Verrijn vellen. Beide Rotterdamse visvrouwen zijn beschuldigd van oproermakerij
wegens het dragen van oranje op de kleren en het roepen van "Oranje boven!"
Ze rillen van de spanning. Er hangt een loodzware straf boven hun hoofd. Eerst
zullen ze met roodgloeiend ijzer gebrandmerkt en gegeseld worden en dan
wacht hun een gevangenisstraf van tien en zes jaar in het tuchthuis.
Gewapende patriotten moeten in de rechtszaal de orde handhaven. Ze laten
duidelijk merken dat ze de zware straf terecht vinden. Dan is het woord aan
advocaat Bilderdijk. Hij vraagt om stilte in de rumoerige zaal. Hij laat zich
niet afschrikken door de gewapende patriotten. Met succes overtuigt hij
de rechters ervan dat beide vrouwen onschuldig zijn. De vrouwen worden
vrijgesproken. De patriotten zijn laaiend. Wanneer advocaat Bilderdijk de
rechtszaal verlaat, slaat één van de gewapende patriotten toe. Het blijft gelukkig bij een lichte bajonetstoot.
Bron U: De Jood Isaac de Costa,
Een wonderkind
leerling van Bilderdijk,
Willem
zit aan zijn
bureau met een borstbeeld
Bilderdijk
voor zich.
1823 zijn beroemde
van
Hij schreef
in
boek: 'Bezwa-
ren tegen de Geest der Eeuw'.
Bilderdijk werd in 1756
geboren. Volgens hemzelf kon
hij al voor zijn tweede levensjaar
lezen. Reeds als tweejarige
be-
studeerde hij de Bijbelse en vaderlandse geschiedenissen.
Ook
leerde hij toen al Frans. Door
een ongeluk met zijn linkervoet
moest Willem twaalf lange jaren
op bed liggen. Hij ging bijna niet
met leeftijdsgenoten
om. On-
dertussen verslond hij boeken.
Zijn kennis van geschiedenis,
Nederlands en andere talen werd
steeds groter. Van medicijnen
wist hij zoveel, dat hij zijn eigen
J_
medicijnrecepten
Bron V: Van 1823 tot 1827 woonde
schreef. Dat
aan De Rapenburg
Willem ook talent voor dichten
had, bleek toen hij tot drie kèér
toe bij een dichtwedstrijd
te Leiden.
;:;.
zijn lessen Nederlands
~
zijn
Hier
hij van zijn vader gaan studeren.
J
studeerde Willem af
,
in de rechten.
--
. --
aan
"I
'
studenten.
de eer-
- -----
gaf hij ook:
en Geschiedenis
ste prijs kreeg. Als beloning mocht
In recordtijd
Bilderdifk~
r

Download Report