Ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 404

Verslag
Verslag van de vergadering Marktoverleg InnovA58
Datum:
Locatie:
Aanwezig:
13 maart 2014
Bouwhuis, Zoetermeer
de heren P. Backx (Heijmans), F. van den Bergh (Volker Infra), A. van den Bosch (Dura
Vermeer), D. Bouman (Ballast Nedam), H. Draaijer (BAM Groep), C. de Groot (Bouwend
Nederland), G. de Jong (Heijmans), R. van Heugten (Provincie Noord-Brabant), B. Kok
(projectteam), D. Makkink (Van Oord Nederland), R. Mens (BZW), R. Meyboom (Bouwend
Nederland), S. de Munck (Van Gelder Groep), T. van Oord (Martens en Van Oord Groep),
H. Sterk (PPS Netwerk), T. van Tilborg (Ministerie I&M), F.J. de Vries (Ministerie I&M), O.
Wassenaar (RWS), B. van Weesep (Stichting A58), E. van Weesep (Mobilis) en de dames
M. Blom (Ministerie I&M), J. van der Heijden (provincie Noord-Brabant), J. Robberse
(RWS), M. Ruys (RWS), B. Sönmez (Ministerie I&M)
Opening en doel marktoverleg
Cees de Groot van Bouwend Nederland opent het overleg. In september 2013 vond een eerste marktgesprek plaats.
Daarin is aan de bedrijven gevraagd om mee te denken over moment van vroegste marktbetrokkenheid en daaraan
gerelateerde randvoorwaarden en met ideeën en innovaties voor InnovA58 te komen. Het projectbureau is de
afgelopen periode met deze oogst verder gegaan en presenteert vandaag de stand van zaken. In het marktoverleg is
ook de wens geuit dat er vanuit de overheidspartijen (Ministerie, RWS, provincie) nadrukkelijker commitment naar
de bedrijven toe zou worden getoond. Daar wordt in dit tweede marktoverleg invulling aangegeven. Doel van dit
marktoverleg is ook om de kansen en risico’s van vroege marktbenadering samen verder te verkennen.
Stand van Zaken bij InnovA58
Na de opening van Cees de Groot van Bouwend NL licht de Projectmanager Birgül Sönmez toe wat bij het project
InnovA58 op dit moment allemaal speelt.
De opgave
De opgave voor het project InnovA58 is een versnelde capaciteitsvergroting van de A58 op deeltrajecten Eindhoven–
Tilburg en St. Annabosch–Galder. Deze versnelling zal moeten worden bekostigd door innovatieve oplossingen. Het
project is daarmee ook een proeftuin en voorbeeldproject voor innovaties rondom infrastructuur. Het langjarig
onderhoud op het gehele Brabantse deel (ca. 100 km) van de A58 is onderdeel van de scope van het project.
1309-39885
Pagina 1 van 8
Dit vertaalt zich in de volgende eerste versie van de ambities van het project:
Het project wil een versnelde capaciteitsuitbreiding realiseren door vroegtijdig ook de ambities van de omgeving en
de markt hieraan te verbinden.
De Mirt Verkenning
In de Mirt-verkenning worden op dit moment een aantal alternatieve onderzocht. Het betreft de volgende:
Alternatieven
Varianten
Capaciteitsuitbreiding
Ia
2x3 volwaardig
Ib
2x3 spitsstrook
Ic
2x3 plusstrook
Id
2x3 doelgroepenstrook voor vrachtverkeer
Naar 2x4 rijstroken
II
2x4
Scheiden van
IIIa Parallelweg: enkelbaans 80 km/h (2x1)
naar 2x3 rijstroken
regionaal en
doorgaand verkeer
IIIb Parallelweg: enkelbaans 80 km/h (2x1) en (2x2) tussen Oirschot-Best
IIIc Hybride oplossing 2x3 met parallelstructuur Oirschot-Best (zuidzijde)
IIId Hybride oplossing 2x3 met parallelstructuur Oirschot-Best (noord/zuidzijde)
Ook zijn in de eerste fase van de verkenning twee inpassingsvarianten, een aquaduct en een omlegging, bij Oirschot
bekeken.
Voor het traject St. Annabosch-Galder is al eerder een verkenning doorlopen. Het projectteam actualiseert deze
verkenning in de komende tijd.
Pagina 2 van 8
Globale integrale business case
Om de gewenste versnelling te realiseren zijn innovaties nodig die zijn gericht op aanvullende inkomsten en/of
besparingen. We hebben het dan over de volgende type innovaties:
Mado Ruys, Senior Adviseur in het Team Innovaties van InnovA58, geeft een korte toelichting op de technische
innovaties die de afgelopen half jaar uit verschillende bijeenkomsten naar boven zijn gekomen. De volgende
innovaties zijn daarbij de revue gepasseerd:
Innovaties ‘van vandaag’
Besparingen aanlegkosten
- Innovatieve geluidsreductie
- Gedifferentieerd dimensioneren van de weg
- Asfalt wapening
- In-car systemen met reductie wegkantsystemen
Opbrengsten
- Pachtopbrengst ruimte voor windturbines
- Modulaire verdienende geluidschermen
(zonnepanelen, multifunctionele schermen)
Innovaties ‘van morgen’
- Ultra stil wegdek
- Optimaliseren van de textuur van de weg
- Glow in the dark belijning
Besparingen onderhoudskosten
- Self Healing Asfalt
- Verjongingsmiddelen voor ZOAB
Maatschappelijke baten
- LED-guidance
- Verkeersmanagement op netwerkniveau
- Benutten restpercelen voor pilots
- Servicepoints 24/7
- Lage temperatuur asfalt
- In Car App
- Individueel snelheidsadvies
- Duurzaamheidseisen in contract opnemen
- Alles in combinatie met Wifi-p en wegkantsensoren
- Weigh in motion systeem
Birgül licht vervolgens verder toe dat bij een eerste doorrekening van de innovaties, het beeld ontstaat dat deze
daadwerkelijk een versnelling van 1 tot 4 jaar mogelijk maken. Alle reden dus om door te gaan en te gaan
onderzoeken in hoeverre we deze innovaties, en mogelijk ook nog andere, door middel van procesinnovatie kunnen
bereiken.
Pagina 3 van 8
Procesinnovaties
Uitvoeringsoptimalisatie
Gebaseerd op model 1
MIRT en markt
Gebaseerd op model 2
MIRT en markt
Gebaseerd op model 3
MIRT en Markt
Nog niet toegepast
A2 Maastricht,
A27 Hoevelaken
A4 Steenbergen
Alle huidige grote projecten
A12 LuVe
A15 MaVa
SAA
Nog voor of ten tijde van de
voorkeursbeslissing is een marktpartij
gekozen die het verdere bestuurlijke
plantraject samen met de opdrachtgever uit
werkt.
De marktpartijen werken het
voorkeursalternatief verder uit tot een
OTB-ontwerp.
De marktpartijen werken het ter visie
gelegde OTB-ontwerp verder uit tot een
TB-ontwerp.
Knooppunten
Aansluitingen
Verbeteren doorstroming
Enthousiaste omgeving
Tevreden OG, goede
samenwerking, innovatief
Daar staan ook risico’s tegenover. Die
zullen op een goede manier, bij voorkeur
voorafgaande aan het sluiten van een
contract moeten worden beheerst.
Dit is een traject dat we met z’n allen voor het eerst gaan doen. We zullen daarom
nog veel moeten leren. Dat kunnen we alleen voor elkaar krijgen als we dat
gezamenlijk doen.
Risico’s
Bestuurlijk
commitment
Vertraging
planproces
Aantal aanbieders
Uitvoeringsoptimalisatie
Realisatie
Ontwerpoptimalisatie
Afgezet tegen de ambities van het
project, betekent dit dat een vroege
marktbenadering kan helpen om deze te
verwezenlijken.
Optimalisatiekansen
Ligging snelweg
Vroege
partnerkeuze
Uitvoeringsoptimalisatie
Ontwerpoptimalisatie
Projectambities
Vroege
partnerkeuze
De vroege partnerkeuze heeft als voordeel dat ontwerpinnovaties nog mogelijk
zijn die vergaand de ligging van de weg beïnvloeden. Deze kunnen nog als
alternatief in de voorkeursbeslissing worden meegenomen. Na de voorkeursbeslissing zijn nog ontwerpoptimalisatie mogelijk in de knooppunten en de
aansluitingen. Het derde model betekent dat alleen de wijze waarop de realisatie
wordt vormgegeven kan worden geoptimaliseerd, naast de ruimte binnen de
flexibiliteitsbepalingen van het Tracébesluit.
Ontwerpoptimalisatie
Ontwerpoptimalisatie
Vroege
partnerkeuze
Vroege partnerkeuze
Uitvoeringsoptimalisatie
Eén van de procesinnovaties die het project in het afgelopen half jaar heeft verkend, is het vroegtijdig betrekken van
de markt. Vroegtijdig aanbesteden. Daarbij zijn de uit de Handreiking MIRT en Markt bekende modellen specifiek
uitgewerkt en toegepast op de scope. Dit heeft geleid tot de drie volgende mogelijke modellen:
Combinatie met
DBFM
Pagina 4 van 8
We willen van InnovA58 een succes maken
Vervolgens lichten Michele Blom (Directeur Wegen en Verkeersveiligheid, Ministerie van Infrastructuur en Milieu),
Jannita Robberse (Hoofdingenieur Directeur Rijkswaterstaat Zuid Nederland), en Ruud van Heugten (Gedeputeerde
Mobiliteit en Financiën Provincie Noord Brabant) toe waarom het project zo belangrijk is voor de eigen organisatie.
Het belang van Infrastructuur en Milieu
De bereikbaarheidsopgave vraagt de komende tijd om innovatieve oplossingen. Dat gaat niet meer door 2x7 rijbanen
dwars door een weiland aan te leggen. Dat moet op een andere manier. Het is goed om dat samen met u te gaan
ontdekken. Daarnaast is de bodem van het Infrastructuurfonds in zicht. We zullen daarom ook nieuwe manieren
moeten ontdekken om infrastructuur te bekostigen. Tenslotte wordt de komende periode het beheer en onderhoud
van de infrastructuur, en de financiering hiervan, steeds belangrijker.
We zien al deze elementen terug komen in het project InnovA58. Je ziet daarbij al de huidige innovaties. Maar het
gaat verder. Wat kunnen we in de toekomst met elkaar gaan verdienen. Wat betekent het als we in Nederland
toegepaste innovaties internationaal kunnen vermarkten? En kijkend naar de procesinnovaties: lukt het ons om los te
laten, risico’s wederzijds onder ogen te zien en aan vertrouwen te bouwen en het samen te doen? Dat is nodig!
Het belang van Rijkswaterstaat
Rijkswaterstaat is enthousiast over het project. Dat is bijna vanzelfsprekend. Immers als het project slaagt, dan zijn
we eerder, dan in het MIRT voorzien, af van files op een cruciale schakel in de Oostwest-verbinding in het zuidelijke
wegennetwerk, nadat we eerst de noord-zuidverbindingen hebben aangepakt. Daarnaast willen we als
Rijkswaterstaat ruimte bieden aan innovaties. Je wilt jezelf als organisatie blijven verbeteren. Verbeteren om meer
klantwaarde te leveren, voor de weggebruiker, de omgeving, de maatschappij. Dus minder onderhoud, minder
verkeershinder, minder geluid, minder uitstoot en nog duurzamer. Innovaties die ons helpen om het
totstandkomingsproces van de weg (ook het bestuurlijke) efficiënter en sneller te maken. De omgeving uiteraard
goed betrokken. Innovaties die ons helpen het beheer van de weg goedkoper en met minder hinder te doen.
We kunnen hierbij van elkaar leren. Help ons dus.
Het belang van de Provincie Noord Brabant
Voor de Provincie is het van het grootste belang dat een belangrijke levensader, de A58, versneld wordt aangepakt.
De bereikbaarheid wordt vergroot. We hebben gezien dat het bedrijfsleven hiervoor zijn nek wil uitsteken. Daaruit
kan je het economische belang voor het aanjagen van de regionale economie afleiden. Daarnaast zien we het project
als en vliegwiel. Een vliegwiel voor een nieuwe aanpak. Er is meer werk aan de winkel in onze provincie. Denk aan de
A69, A59 etc. Deze nieuwe aanpak vormt ook voor die opgaves een goede basis.
Pagina 5 van 8
De ambitie vullen we samen in
Vervolgens gaan de deelnemers, onder leiding van Obbe Wassenaar (RWS), het gesprek met elkaar aan.
De gedroomde uitkomst
Het eerste onderwerp dat tijdens het gesprek aan bod komt is de vraag wat wij, overheid en bedrijfsleven, samen in
2023 ten aanzien van de InnovA58 met elkaar hebben weten te bereiken.
Dit leidde tot diverse beelden:
We hebben gezamenlijk een mooi stuk infrastructuur gerealiseerd;
En als bedrijf er uiteraard ook een boterham aan verdiend;
Een stuk infrastructuur waar de omgeving gelukkig mee is;
Een voorbeeldproject waarin we ‘het oude denken’ hebben losgelaten:
o Over innovaties: Durven innovaties toe te passen. Niet eerst alles 10 jaar lang willen testen
voordat het daadwerkelijk mag worden toepast;
o Over specificeren: Wees helder en scherp in je ambitie en je doelen. Geef vervolgens de markt alle
ruimte om, via een specificatie van 5 A4’tjes, met je mee te denken hoe deze het beste kunnen
worden verwezenlijkt;
o Over aanbesteden: Een andere manier van aanbesteden. Vroeg partneren/sneller trechteren.
o Over samenwerken: Vroeg met één partij aan de slag geeft ruimte voor een intensievere
samenwerking waardoor; het sneller kan en er een meer toegespitst product en een betere
oplossing ligt.
Kort samengevat: bedenk uw gezamenlijke droom. Verwoord deze in een eenvoudige vraag en noem daarbij de vijf
elementen die je het belangrijkst vindt. Hierbij past een zeer vroege marktbenadering: nog vóór een
voorkeursbeslissing. In het vinden van het juiste alternatief zit de meeste winstkans.
Oplossingsruimte
Uit het gesprek komt helder naar voren dat het nodig is om als samenwerkende overheidspartijen helder te kunnen
maken wat je probleem is. Daarbij denken in termen van doorstroming en belangen. Denken in termen van
oplossingsruimte. Betrek daar expliciet de decentrale overheden bij. Zij moeten de omgeving voor dit concept warm
zien te krijgen. Goede voorbeelden hierbij zijn, zoals bekend, het ambitiedocument van de A2 Passage Maastricht en
de wijze waarop bij de A28/A1 Knooppunt Hoevelaken de publieke partijen tot een overeenstemming zijn gekomen
(functioneel aanbesteden). Juist ook de inbreng van marktpartijen richting decentrale bestuurders heeft bij deze
voorbeelden een waardevolle rol heeft gespeeld. De bestuurders, maar ook de gemeenteraden, moeten overtuigd
worden van het succes van een vroege marktbenadering.
Partnerkeuze
Laat in een aanbesteding marktpartijen opschrijven hoe zij uw droom als overheden samen gaan verwezenlijken. Kies
op basis daarvan de beste partner. Werk met elkaar aan de hand van een plafondbedrag. Voor dit plafondbedrag
moet het project kunnen worden gerealiseerd. In de contractuele setting moeten beide partijen kunnen verdienen
door het beter te doen dan in de uitgangspositie is omschreven. Dat kan in de vorm van gezamenlijke
risicobeheersing, maar kan ook gekoppeld zijn aan besparingen. Een geslaagd voorbeeld van gezamenlijke
Pagina 6 van 8
risicobeheersing met een prikkel voor de markt om kostenbesparend te blijven werken was bij het ZSM-programma.
Het restant van de risicopot werd achteraf verdeeld over zowel opdrachtgever als opdachtnemer.
Partnerkeuze betekent gezamenlijk zoeken naar een toegespitste oplossing voor het probleem. Om dat voor elkaar
te krijgen moet je open staan voor elkaars belangen, maar ook open het gesprek daarover willen en durven voeren.
Innovaties
Tijdens het gesprek komt ook de rol van innovaties aan de orde. De aanwezige marktpartijen dringen aan op
helderheid over wat je met de innovaties wil bereiken. Er lijkt nu een dubbele ambities te zijn. Allereerst de ambitie
om met innovaties de weg sneller gereed te hebben (‘tijd kopen’), maar ook de ambitie om innovaties te laten zien.
Dit kan elkaar negatief beïnvloeden als het betekent dat innovaties uitgedacht moeten worden en extra tijd en geld
kosten. Wees hier helder in. Een showcase kost nu eenmaal geld.
Marktpartijen willen daarbij vanzelfsprekend ook hun ontwikkelingskosten vergoed zien: het lijkt er dus op dat we de
euro’s die we met innovaties genereren 2x willen besteden (rendement en ‘tijd kopen’). Dat moet wel nader worden
uitgewerkt.
Eerder is aan de orde geweest dat we met elkaar de durf moeten hebben om vroeg te trechteren en te partneren.
Daarbij komt de zorg van de aanbestedende partijen naar voren om alleen de innovaties van de geselecteerde partij
te krijgen en daarmee mogelijk innovaties te missen. Dit zal deels het geval zijn. Langer wachten kost echter ook tijd
en geld. Wees ook hier realistisch: wil je snel een goede oplossing of de beste oplossing over 20 jaar?
De aanwezige marktpartijen zijn open over de wijze waarop met innovaties in de branche om wordt gegaan. Ieder
bedrijf heeft ‘een plank met kant en klare innovaties, of innovatieve ideeën’. Hier wordt echter niet in geïnvesteerd.
Enerzijds omdat de markt niet voldoende wordt geprikkeld om te investeren in Research en Development (mede
ingegeven door economische omstandigheden). Anderzijds is het met name het gevolg van het feit dat de meeste
van deze innovaties niet gerealiseerd (of vermarkt) kunnen worden door de grote hoeveelheid voorschriften en eisen
die op dit moment aan de infrastructuur worden gesteld. Ook is de testfase van technische innovaties dermate lang
dat dit de belangstelling drukt.
Deze innovaties kunnen prima van de plank komen. Wanneer de markt een dergelijke innovatieve opdracht gegund
krijgt, zullen ze dan ook investeren in de verdere doorontwikkeling en kunnen deze innovaties tot wasdom komen.
Voorwaarde is dan wel dat de uitvraag en toepassingsmogelijkheden eenvoudiger worden. Als dat gebeurt nemen de
marktpartijen ook het risico voor het slagen van de innovatie. De DBFM-contractfilosofie vormt daarvoor een goede
basis, omdat dit betekent dat eventuele problemen ook daar blijven liggen waar ze horen.
Hoewel in Nederland nog niet toegepast, verwachten de aanwezigen dat DBFM ook goed toepasbaar is bij vroege
marktbenadering. In het buitenland wordt daarvoor al vaak een financieringscompetitie toegepast ver na het
moment dat de aannemer het werk is gegund.
De ambities vanuit de overheid gaan verder dan alleen het toepassen van innovaties aan de A58. We zijn op zoek
naar innovaties die robuust zijn, die een leereffect genereren en die toepasbaar zijn elders in Nederland en
internationaal.
Bij innovaties heb je geen 100% zekerheid over wat je feitelijk krijgt en of het ook écht werkt. Hier kun je onderling
afspraken over maken. Door bijv. op doelniveau afspraken te maken, of door verantwoordelijkheden vast te leggen.
Ook kan je de wijze waarop je innovaties vooraf wil valideren, vastleggen in nader te bepalen spelregels.
Pagina 7 van 8
Hoe verder?
De aanwezige marktpartijen bieden aan om in brainstorm- en werksessies gezamenlijk de wijze waarop we kunnen
verder gaan, nader uit te denken:
Hoe ziet een dergelijke aanbesteding er uit?
Welke spelregels moet je met elkaar afspreken?
Welke rollen zien we voor elkaar: hoe kunnen we elkaar in het verdere traject helpen?
Hoe komen we tot samenwerking op basis van vertrouwen over en weer?
Hoe ga je om met wettelijke procedures en met de omgeving.
Op 20 maart 2014 staat de vroege marktbetrokkenheid op de agenda van de Regiegroep InnovA58. De inbreng
vanuit dit marktoverleg is zeer waardevol. Zo snel mogelijk na de Regiegroep zullen de deelnemers op de hoogte
gesteld worden van de uitkomsten en de verdere stappen, die daarop zullen volgen.
Afsluiting
Cees de Groot dankt iedereen voor de waardevolle inbreng en het constructieve gesprek. Het is goed om te zien dat
iedereen enthousiast is om bij dit project op een andere dan traditionele manier met elkaar samen te werken.
Pagina 8 van 8