jaarverslag 2013 - CAD

Voorwoord
3.169 clënten in begeleiding
2013 is een moeilijk jaar geweest.
In de eerste plaats voor onze cliënten. Meer en meer mensen raken vast in de spiraal van verslaving
en doen op een helder moment en na de zoveelste crisis beroep op onze dienst. Veel keuze hebben
zij niet. Voor veel diensten/hulpverleners is verslaving een “exclusiecriterium” voor behandeling.
Als ze dan aanbellen voor ambulante hulp of voor een online hulpprogramma verwachten ze – en
ook hun familie die mee lijdt onder de verslaving – snel een afspraak. Helaas kunnen we hen dat
niet altijd meer geven. Voor velen kan dit een reden zijn om verder te drinken/gebruiken of de
zoektocht naar hulp op te geven.
Uit het profiel van de cliënten die beroep doen op onze ambulante hulpverlening zou men kunnen afleiden dat
vooral lager geschoolde werkloze ‘jongere’ mannen te kampen hebben met een afhankelijkheidsprobleem.
-
75 % mannen
-
33 % + 45 jaar
-
27 % beroepsactief, de anderen leven van een vervangingsinkomen
-
13,5 % hoger onderwijs
Onze straathoekwerkers staan dagelijks in contact met de meest gemarginaliseerde gebruikers,
die niet alleen problemen hebben met drugs en/of alcohol maar eveneens met woonst, werk,
inkomen, sociale omgeving, … . Na veel contacten lukken de straathoekwerkers er in hun ‘gast’
te overtuigen om zich te laten begeleiden, in opname te gaan, of bijvoorbeeld onderdak te zoeken
in een opvangtehuis. Alleen blijkt daar dan geen plaats te zijn of voldoet de ‘gast’ niet aan de
vooropgestelde inclusiecriteria.
Ons online hulpverleningsaanbod biedt echter een totaal ander beeld
Onze websites www.alcoholhulp.be, www.cannabishulp.be, www.drughulp.be, registreerden vorig jaar
633.008 bezoekers (voor alcohol + 56 %, cannabis + 70 % t.o.v. 2012), waarvan 447.858 unieke bezoekers
(+ 58 %). Vanzelfsprekend (en gelukkig maar) hebben niet alle bezoekers een verslavings-probleem. Het
hoge aantal wijst op zijn minst op een zeer grote maatschappelijke ‘ongerustheid’ omtrent het toenemend
aantal personen met afhankelijkheidsproblemen.
Zoomen we meer in op het profiel van de personen die gebruik maken van de zelfhulpmodule en/of
intekenen voor een individuele online begeleiding, dan komt een ander profiel naar voor als in onze
ambulante hulpverlening:
-
duidelijk meer vrouwen: 47 %
-
meer ‘ouderen’ (+ 45 jaar)
44 %
-
beroepsactief 69 %
-
hoger onderwijs
52 %
Onze preventiewerkers worden overvraagd. Heel wat activiteiten kaderen binnen een kortdurende
projectfinanciering met als gevolg een soms te beperkte, maar belangrijke lange termijnvisie en
continuïteit. Daarbij komt nog een groter wordende administratieve belasting.
Hoewel de zorgvraag blijft toenemen, wordt het met schaarsere middelen alsmaar moeilijker om het
huidige aanbod staande te houden. Soms is afbouw zelf noodzakelijk… . Het voorbije jaar waren
wij om budgettaire redenen verplicht twee ervaren medewerkers met een interculturele opdracht
te ontslaan. Om dezelfde reden werden tijdskredieten, ouderschapsverloven, … niet of slechts
gedeeltelijk vervangen. En het wordt niet beter. Begin 2014 werd één van de straathoekwerkers die
gedetacheerd wordt naar de CAD door een gemeente in vooropzeg geplaatst. Door het wegvallen
van financiering moesten we in een andere gemeente naar een lagere functiekwalificatie.
42 van de 44 Limburgse lokale besturen blijven de CAD steunen en dit ondanks hun afnemende
financiële middelen. Des te meer blijven wij de gemeenten dankbaar voor de steun die we krijgen
en in het bijzonder het Limburgs Steunpunt OCMW dat de lokale besturen blijft aanmoedigen om
in onze unieke vorm van ambulante verslaafdenzorg en preventie te investeren. Wij zijn verheugd
dat ook de provincie onze werking blijft ondersteunen.
Hoe dan ook, we kijken de toekomst met grote bezorgdheid tegemoet. Enerzijds verwachten
we naast een verdere stijging van de hulpvragen, bijkomende consulvragen van collega’s uit
de zorgverstrekking gezien de complexiteit van de problematiek. Anderzijds botsen we op een
structurele onderfinanciering. Indien de bevoegde overheden ons niet verder en meer ondersteunen
(ook de Vlaamse!), zal dit leiden tot een verdere afbouw van onze dienstverlening én dus nog meer
ontwrichtingen bij de duizenden cliënten en hun familie.
Help ons helpen!
Marcel Vanhex
Directeur
Een gedetailleerd overzicht van onze activiteiten, cijfers, tabellen kan je terugvinden op
www.cadlimburg.be
JaarverslagCADLimburg2013.indd 1
Afhankelijkheidsproblemen zowel bij mannen
als vrouwen, in alle sociale klassen
De ambulante en de online hulpverlening zijn complementair
Nooit eerder deden in één jaar tijd zoveel cliënten een beroep op onze dienst (+ 6%). Alcohol blijft met
34 % de drug waarvoor wij de meeste hulpvragen ontvingen, gevolgd door cannabis (21 %), opiaten en
stimulantia (beide 19 %). Alcohol, cannabis en stimulantia blijven al jaren toenemen. Het aantal hulpvragen
omwille van opiatenafhankelijkheid daalt lichtjes (zoals elders in België en Europa), maar betreft wel een
zeer chronische groep die een intensief behandelingsprogramma volgt.
Opvallende ‘nieuwkomers’ zijn GHB en gamen. De absolute aantallen zijn nog beperkt, maar de toename
is toch opvallend: + 40 % voor GHB en + 66 % voor gamen. Wellicht is dit te wijten aan het specialistische
aanbod dat wij hierrond ontwikkelden, maar zeker ook door de toename van de problematiek. Wekelijks
melden ouders zich aan omwille van het gamegedrag van hun kind(eren).
Een greep uit ons uitgebreid aanbod
Ook in 2013 breidde ons aanbod, zowel curatief als preventief, verder uit en werd het bestaande aanbod
verder geoptimaliseerd.
Intake na telefonische bevestiging
Wekelijks melden zich 25 tot 30 nieuwe cliënten aan voor hulp. Na een korte telefonische screening wordt
voor hen een intakegesprek gepland. In het verleden kwam +/- 33 % van de cliënten echter niet opdagen,
met als gevolg dat heel wat ‘intaketijd’ onbenut bleef. Om hiermee efficiënter om te gaan kozen we ervoor
om vanaf september de cliënten 4 dagen voor hun intakegesprek op te bellen en te herinneren aan hun
afspraak. Dit leidde tot een substantiële daling van het aantal ‘no shows’ tot minder dan 10 %.
Behandelplannen
Door de grote instroom en de organisatie van de teamwerking was het bijzonder moeilijk om systematisch
mét het team individuele behandelplannen op te stellen voor cliënten met meer dan 4 gesprekken. Door
een interne reorganisatie van de teams (o.m. het opsplitsen in subteams) slaagden we erin het percentage
op te trekken van 42 % in 2012 naar 70 % vorig jaar.
20/05/14 11:41
Groepsaanbod
Ons uitgebreid groepsaanbod werd in 2013 gecontinueerd. Het aantal deelnemers en/of de frequentie
nam toe. Zo steeg bijvoorbeeld voor de groepen ‘vroeginterventie’ het aantal deelnemers met 22 % en het
aantal groepen (telkens 4 sessies) van 9 naar 11 (+ 2 infogroepen).
Er startte een nieuwe cursus voor gokkers en de therapiegroep gokkers functioneert ondertussen als een
zelfstandige zelfhulpgroep.
Verstandelijke beperking
Voor een nog meer geïntegreerde zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en een
afhankelijkheidsprobleem realiseerde de werkgroep ‘Tripel D’, samengesteld uit sleutelfiguren uit de
gehandicaptenzorg, sociale tewerkstelling, OCMW en CLB, 4 visievormingen. Ter ondersteuning van
preventie en hulpverlening voor jongeren en jongvolwassenen met een verstandelijke beperking en hun
begeleiders ontwikkelde de CAD de website www.slimkicken.be.
Een ‘aandachtscollega’ in ieder team zorgt ervoor dat er verder expertise wordt opgebouwd en ervaringen
uitgewisseld.
Armoede, dak- en thuislozen
Bijzondere aandacht voor personen in armoede, voor dak- en thuislozen zit in de genen van onze
organisatie. Zij zijn de belangrijkste doelgroep van de straathoekwerkers. Voor de winterdagopvang in
Genk detacheerden wij een halftijdse verpleegkundige en in Hasselt zijn we een zeer geëngageerde partner
in het daklozenoverleg dat 2-wekelijks op CAD vergadert.
1.191 preventie-activiteiten
In 2013 organiseerde onze preventie-equipe 1.191 activiteiten. Een gedetailleerd overzicht hiervan is ter
inzage bij het preventieteam.
34% van deze preventieactiviteiten zijn vormingen gericht op emancipatie van sleutelfiguren in de diverse
maatschappelijke sectoren.
Onderwijs krijgt daarbij veel aandacht en is goed voor 43% van al onze activiteiten. Wat dus ook betekent
dat meer dan de helft van onze activiteiten gericht is op andere doelgroepen. De misvatting als zou
drugpreventie voor alleen scholen en alleen voor jongeren zijn, lijkt ten minste voor een stuk van de baan.
Straathoekwerk
De CAD organiseren straathoekwerk in Hasselt, Genk, Houthalen-Helchteren, Heusden-Zolder en Tongeren.
Sinds 2012 ook in Hamont-Achel en Neerpelt. De doelgroep van de CAD-straathoekwerkers bestaat uit
druggebruikers, rondhangende jongeren, gokkers, alcohol- en medicatiegebruikers. In Hasselt, Tongeren
en Genk bereiken ze hun doelgroep vooral aan de stations en in meerdere cafés in het centrum. Voor de
vroegere mijngemeenten Heusden-Zolder en Houthalen-Helchteren zijn dit de wijken en hun winkelstraten.
In Hamont-Achel en Neerpelt wordt de doelgroep vooral bereikt op hangplekken en via huisbezoeken. Voor
‘gasten’ die dreigen hun vertrouwen in maatschappelijke voorzieningen kwijt te raken is de straathoekwerker
vaak een belangrijk vangnet. Door het opbouwen en onderhouden van een vertrouwensrelatie kan de
straathoekwerker een belangrijke brugfunctie vervullen in het leven van deze mensen. In een actieve
en directe confrontatie met de leefwereld van de ‘gasten‘ worden de werkers geconfronteerd met een
complexiteit aan problemen. Vooral wonen, werk en middelengebruik zijn thema’s die vaak besproken
worden. 19.8% van deze gasten gebruikt 3 of meer middelen, 28% gebruikt naast heroïne nog minstens
2 middelen. De straathoekwerkers blijven een toename zien in het aantal mensen met een psychiatrische
en somatische problematiek. Het aantal gasten met een vervangingsinkomen (werkloosheid, leefloon of
ziekte-uitkering) blijft in een stijgende lijn gaan. De meerderheid (65.8%) van de gasten waarmee het
straathoekwerk aan de slag is, leeft van een vervangingsinkomen. Dit beperkt hun kansen op de reguliere
woningmarkt. Veel mensen zitten in een perspectiefloze zoektocht naar een betaalbare en degelijke woning.
De wachtlijsten voor Sociaal Verhuur Kantoor, sociale woningen, psychiatrische instellingen, therapeutische
gemeenschappen zijn vaak erg lang. De maatschappelijke tolerantie neemt af . Straathoekwerk probeert
daarom alert te blijven en te reageren op de toenemende maatschappelijke uitsluitingsmechanismen .
2013
Ja a r ve r s l a g
CAD Limburg
21% van alle hulpvragen aan de CAD is gerelateerd aan cannabismisbruik. We hebben dan ook actief de
Cannabiscampagne van de Vlaamse Overheid ondersteund.
Volgende projecten maakten verder deel uit van het preventiewerk in 2013: Europeers, Als kleine kinderen
groot worden, Middelen en arbeid, Opleiding motivationele gespreksvoering, een ervaringsdeskundige
in de klas, sensibilisering alcohol, groepen voor gedetineerden, deskundigheidsbevordering van
intermediairen in verschillende sectoren, verspreiding van de cannabiscampagne “Laat je niet vangen”,
“Slim Kicken voor personen met een verstandelijke beperking, Drugs een ramp op kamp, vroeginterventie,
materiaalontwikkeling gokken, gaming en internet…
JaarverslagCADLimburg2013.indd 2
20/05/14 11:41