Gombe 50 - Jane Goodall Instituut Nederland

HET JANE GOODALL INSTITUTE VIERT
JANE GOODALL’S BAANBREKENDE ONDERZOEK NAAR CHIMPANSEES EN
HAAR INSPIRERENDE VISIE VOOR DE TOEKOMST
Het jaar 2010 markeert een monumentale mijlpaal voor het Jane Goodall Institute (JGI) en voor de
oprichtster, Dr. Jane Goodall, DBE. Vijftig jaar geleden zette Goodall – nu een wereldberoemde
primatologe, milieuactiviste en UN Messenger of Peace – voor het eerst voet aan de oevers van het
Tanganyika-meer, op de plek waar nu Tanzania‘s nationale park van Gombe zich bevindt. Het onderzoek
naar het gedrag van chimpansees dat zij daar in gang heeft gezet, zorgde voor tal van wetenschappelijke
ontdekkingen. Haar visie is tot internationale missie geworden om mensen over de hele wereld er toe aan
te zetten het verschil te maken voor al wat leeft.
‗Het is moeilijk te geloven dat het al 50 jaar geleden is dat ik mijn studie naar de chimpansees in Gombe
begon,‘ zei Dr. Goodall. ‗Een halve eeuw aan fantastische ontdekkingen heeft ons geholpen onze plek in
de natuur te herzien. En het meest geweldige is nog dat we weten dat wij nog veel meer kunnen leren van
de chimpansees. Ik verheug me al op de volgende 50 jaar.‘
Toen de 26-jarige Jane Goodall op 14 juli 1960 in Gombe arriveerde, had de beroemde antropoloog en
paleontoloog Dr. Louis Leakey haar geïnstrueerd het gedrag van de inwonende chimpansees te
observeren om zodoende de mens zelf beter te kunnen begrijpen. Haar eerste bevindingen—dat
chimpansees gereedschappen maken en gebruiken, vlees eten en op een bepaalde manier ook oorlog
voeren met elkaar—hebben onze opvattingen over het mens-zijn drastisch veranderd.
Het hoogtepunt van de eerste 20 jaar van onderzoek in Gombe is Dr. Goodalls boek getiteld The
Chimpanzees of Gombe: Patterns of Behavior, dat wordt gezien als een mijlpaal in onze opvattingen over
het gedrag van chimpansees in het wild. Als resultaat van haar oorspronkelijke studies blijven
onderzoekers in veel andere instellingen met baanbrekende analyses komen betreffende het gedrag van
chimpansees, en worden er steeds weer nieuwe ontdekkingen gedaan op dit gebied.
Vandaag de dag vormt het onderzoek in Gombe een van de langst lopende studies naar dieren in het wild;
we krijgen zo steeds meer inzicht in de emoties, het gedrag en de sociale structuur van de dieren die het
meest op ons lijken. Maar Gombe staat voor nog veel meer. Het voortdurende onderzoek en de uitvoerige
inspanningen van het instituut voor natuurbehoud in Gombe bieden steun bij het oplossen van essentiële
vraagstukken, zoals hoe bepaalde ziekten zich verspreiden, hoe we het verwoesten van bossen tegen
kunnen gaan, welke zaken bijdragen aan de verandering van het klimaat, en hoe wij de rechten van
vrouwen in ontwikkelingslanden kunnen bevorderen.
De invloed van het onderzoek in Gombe is wereldwijd waarneembaar en overspant een groot aantal
wetenschappelijke disciplines, zoals de evolutie van de mens, antropologie, ethologie,
gedragspsychologie, sociologie, natuurbehoud, ziekteverspreiding (waaronder HIV-AIDS), het
verouderingsproces en georuimtelijke ordening.
Dr. Goodall en haar onderzoek in Gombe hebben een generatie van wetenschappers over de hele wereld –
waarvan velen ook vrouwen – geïnspireerd om zich niet alleen bezig te houden met het gedrag van
chimpansees, maar ook met natuurbehoud en andere gerelateerde vakgebieden. Alleen al in de Verenigde
Staten bekleden de studenten die in Gombe zijn getraind academische functies op andere universiteiten
door het hele land, waaronder de Harvard University, de University of Minnesota, de University of
Southern California, de University of California in Berkeley, en de Duke University.
Sinds 1960 was Gombe de inspiratiebron voor:
 Meer dan 200 wetenschappelijke stukken;
 35 proefschriften voor Doctorandus;
 Meer dan 30 boeken (waaronder de bestsellers van Dr. Goodall In the Shadow of Man in
1971, Through a Window in 1990, Reason for Hope in 1999, en verschillende
kinderboeken);
 9 films (waaronder degene die geproduceerd zijn door de National Geographic Society en
Animal Planet, en een IMAX-film in 2002 in samenwerking met Science North);
 Honderden populaire artikelen, secundaire geschriften, radio- en televisie-interviews; en
 Honderden lezingen en conferenties.
De gegevens die in Gombe allemaal zijn verzameld, zijn gebruikt voor de programma‘s van JGI voor het
behoud van diersoorten en hun leefgebied. De initiatieven voor natuurbehoud die het instituut neemt, zijn
gericht op de leefgemeenschap en bieden de verschillende leefgemeenschappen in de omgeving de
gereedschappen die zij nodig hebben om in hun basisbehoeften te voorzien en zodoende economisch sterk
te worden en langer plezier te hebben van de natuurlijke grondstoffen. De geïntegreerde aanpak van JGI
ondersteunt projecten die gericht zijn op alles van water- en gezondheidskwesties tot een duurzaam leven
en onderwijs. Tevens draagt deze aanpak mogelijkheden voor natuurbehoud aan.
Iets recenter geleden werd Gombe tot een voorbeeld van hoe moderne technologie een aanwinst voor
natuurbehoud kan zijn. Als onderdeel van dit actieplan voor natuurbehoud maakt JGI gebruik van de
modernste satellietbeelden met hoge resolutie, evenals Geographic Information Systems voor het in kaart
brengen van de leefgebieden van chimpansees. Samen met de leefgemeenschappen in de omgeving wordt
gekeken hoe land kan worden ingedeeld en gebruikt, waarbij ook ontboste gebieden worden uitgekozen
voor regeneratie.
Tot slot is Gombe dé plek waar Jane Goodalls Roots & Shoots( JGI‘s internationale jeugdprogramma
voor milieu en mens) tot stand kwam. Dit programma inspireert nu jeugd van alle leeftijden in meer dan
120 landen om positieve veranderingen te weeg te brengen voor mens, dier en milieu. Vijftig jaar later
heeft Gombe een enorme invloed op de nieuwe generatie.
Over het Jane Goodall Instituut
Het Jane Goodall Instituut werd in 1977 opgericht en zet het baanbrekende onderzoek van Dr. Goodall naar het
gedrag van chimpansees voort, een onderzoek dat wetenschappelijke overtuigingen over de relatie tussen mens en
dier heeft veranderd. Vandaag de dag is het instituut een wereldleider als het gaat om de inspanningen voor de
bescherming van chimpansees en hun leefgebied. Het wordt ook wereldwijd erkend voor de innovatieve
programma‘s voor ontwikkeling en natuurbehoud rondom leefgemeenschappen in Afrika, en voor Jane Goodalls
Roots & Shoot s (JGI‘s internationale jeugdprogramma voor milieu en mens) dat al aanhangers in meer dan 120
landen heeft. Voor meer informatie kunt u een kijkje nemen op www.janegoodall.nl.
Vaak Gestelde Vragen
Waar ligt het nationale park van Gombe?

Het nationale park van Gombe ligt aan de oostelijke oevers van het Tanganyika-meer, in wat nu
Tanzania is. Toen Goodall hier voor het eerst voet zette, maakte dit gebied deel uit van het
Britse protectoraat van Tanganyika en stond bekend als het Gombe Stream Chimpanzee Reserve.
Het is het kleinste nationale park van het land (35 vierkante kilometer).
Wanneer arriveerde Jane Goodall voor het eerst in Gombe?

Jane Goodall arriveerde op 14 juli 1960 in Gombe.

Van de Britse autoriteiten mocht Jane niet in haar eentje daar verblijven, dus ging haar moeder
Vanne met haar mee.
Hoe oud was Jane Goodall toen ze in Gombe arriveerde?

Ze was 26.
Waarom ging zij überhaupt naar Gombe?

In 1960 reisde Jane Goodall naar wat toen nog het Gombe Stream Chimpanzee Reserve heette
om het gedrag van wilde chimpansees te bestuderen onder begeleiding van de beroemde
antropoloog en paleontoloog Dr. Louis Leakey. Het was haar doel het gedrag van chimpansees
te bestuderen om zo de menselijke evolutie beter te kunnen begrijpen. Dr. Leakey had deze plek
uitgekozen omdat hij aan een meer ligt en er aan de oevers van dit meer veel fossielen van de
oermens zijn gevonden
Wat was haar belangrijkste wetenschappelijke ontdekking?

In het begin vluchtten de chimpansees in Gombe zodra ze Jane zagen. Ze bleef echter volhouden
en bekeek ze op afstand met een verrekijker, en langzaamaan lieten de chimpansees haar
dichterbij komen. Op een dag in de herfst in 1960 zag ze hoe de chimpansee David Greybeard
bladeren van een tak af haalde om zo een gereedschap te maken om termieten mee uit een
nest te vissen. Tot op dat moment waren wetenschappers in de overtuiging geweest dat de
mens de enige soort is die gereedschappen maakt en gebruikt, waardoor de mens als
‘Gereedschapmaker’ werd bestempeld. Toen Dr. Leakey hoorde wat Goodall had gezien, zei hij:
‘Nu moeten we ‘gereedschap’ herdefiniëren, ‘de mens’ herdefiniëren, en chimpansees als
mensen accepteren.’ Dit was een van Goodalls belangrijkste ontdekkingen.

Gedurende haar eerste jaar in Gombe was Goodall er ook getuige van dat chimpansees jaagden
op jonge bosvarkens en jonge franjeaapjes, deze opaten en de prooi ook met elkaar deelden.
Deze ontdekking weerlegde de algemene overtuiging dat chimpansees vegetariërs zijn.

Het is moeilijk in een hokje te plaatsen tot op welke hoogte Dr. Goodall het vakgebied
primatologie heeft veranderd en verrijkt.
o
Ze ging volledig tegen de wetenschap in door de chimpansees van Gombe namen te
geven in plaats van nummers, en zij legde er door middel van haar observaties de
nadruk op dat dieren een persoonlijkheid, een geest en emoties hebben.
o
Ze was getuige van voortdurende, liefdevolle en ondersteunende relaties tussen
chimpanseefamilieleden, die wel 60 jaar lang stand kon houden.
Door de jaren heen zorgde haar werk voor verrassende inzichten, zoals de ontdekking
dat chimpansees op primitieve en brutale wijze oorlog met elkaar kunnen voeren. In het
begin van 1974 begon er een ‘vierjarige oorlog’ in Gombe, de eerste vastgelegde,
langdurige ‘oorlogvoering’ tussen niet-menselijke primaten. Leden van de Kasekelagroep roeiden op systematische wijze leden van de vertakte groep de Kahama uit, met
uitzondering van volwassen vrouwtjes, die in de leefgemeenschap van de overwinnaars
werden opgenomen.
Goodall ontdekte ook dat chimpansees heel zorgzaam voor elkaar kunnen zijn en
altruïsme vertonen. In 1987 observeerden Dr. Goodall en haar veldteam bijvoorbeeld
hoe het adolescente mannetje Spindle het driejarige weesje Mel ‘adopteerde’, ook al
was het jong niet eens een naast familielid. Spindle redde hiermee Mels leven.
o
o


Dr. Goodalls baanbrekende werk vormde de grondlegging van onderzoek naar het gedrag van
chimpansees en heeft het vakgebied ethologie (de studie naar het gedrag van dieren) drastisch
veranderd.
Het hoogtepunt van de eerste 20 jaar van onderzoek in Gombe is Dr. Goodalls boek getiteld The
Chimpanzees of Gombe: Patterns of Behavior, dat wordt gezien als een mijlpaal in onze
opvattingen over het gedrag van chimpansees in het wild. Als resultaat van haar oorspronkelijke
studies blijven onderzoekers in veel andere instellingen met baanbrekende analyses komen
betreffende het gedrag van chimpansees, en worden er steeds weer nieuwe ontdekkingen
gedaan op dit gebied.
Wat is de grotere betekenis van het onderzoek in Gombe?


Vandaag de dag vormt het onderzoek dat Jane Goodall in 1960 in Gombe startte een van de
langst lopende studies naar dieren in het wild; we krijgen zo steeds meer inzicht in de emoties,
het gedrag en de sociale structuur van de dieren die het meest op ons lijken. Maar Gombe staat
voor nog veel meer.
Het voortdurende onderzoek en de uitvoerige inspanningen van het instituut voor
natuurbehoud in Gombe bieden steun bij het oplossen van essentiële vraagstukken, waaronder:
o
o
o
o
o
o
o

Wat het mens-zijn precies inhoudt;
Hoe bepaalde ziekten zich verspreiden;
Hoe we de behoeften van mens en natuur in evenwicht kunnen houden;
Hoe we de verwoesting van tropische bossen tegen kunnen gaan (een grote factor in
klimaatsverandering);
Hoe we de rechten van vrouwen in ontwikkelingslanden kunnen bevorderen;
Hoe wij de mensen in deze landen kunnen helpen met het opbouwen van slimme,
economisch duurzame leefgemeenschappen
Hoe wij de jeugd kunnen overhalen de problemen aan te kaarten die van invloed zijn op
onze planeet, en op hun toekomst.
De invloed van het onderzoek in Gombe is wereldwijd waarneembaar en overspant een groot
aantal wetenschappelijke disciplines, zoals de evolutie van de mens, antropologie, ethologie,
gedragspsychologie, sociologie, natuurbehoud, ziekteverspreiding (waaronder HIV-AIDS), het
verouderingsproces en georuimtelijke ordening.
Hoe heeft het onderzoeksprogramma zich ontwikkeld?

In 1964 werd het Gombe Stream Research Center opgericht, en in 1977 stichtte Dr. Goodall het
Jane Goodall Institute. De waardevolle gegevens die op de lange termijn in Gombe worden
verzameld, worden nu allemaal opgeslagen in een database en beheerd en geanalyseerd in het
Jane Goodall Institute’s Center for Primate Research.
Op welke manier heeft Gombe bijgedragen aan de wetenschappelijke literatuur en aan de algemene
kennis?
Sinds 1960 was Gombe de inspiratiebron voor:
o
o
o
o
o
Meer dan 200 wetenschappelijke stukken;
35 proefschriften;
Meer dan 30 boeken (waaronder de bestsellers van Dr. Goodall In the Shadow of Man in
1971, Through a Window in 1990, Reason for Hope in 1999, en verschillende
kinderboeken);
9 films (waaronder degenen die geproduceerd zijn door de National Geographic Society
en Animal Planet, en een IMAX-film in 2002 in samenwerking met Science North);
Honderden populaire artikelen, secundaire geschriften, radio- en televisie-interviews;
en
Honderden lezingen en conferenties.
o
o
Wat voor invloed heeft Gombe gehad op verschillende generaties van wetenschappers?


Dr. Goodall en haar onderzoek in Gombe hebben een generatie van wetenschappers over de
hele wereld – waarvan velen ook vrouwen – geïnspireerd om zich niet alleen bezig te houden
met het gedrag van chimpansees, maar ook met natuurbehoud en andere gerelateerde
vakgebieden.
Alleen al in de Verenigde Staten bekleden de studenten die in Gombe zijn getraind academische
functies op andere universiteiten door het hele land, waaronder de Harvard University, de
University of Minnesota, de University of Southern California, de University of California in
Berkeley, en de Duke University.
Wat heeft Gombe ons geleerd over het gedrag van chimpansees en andere dieren?

Toen de 26-jarige Jane Goodall op 14 juli 1960 in Gombe arriveerde, had de beroemde
antropoloog en paleontoloog Dr. Louis Leakey haar geïnstrueerd het gedrag van de inwonende
chimpansees te observeren om zodoende het gedrag van de mensen uit het Stenen Tijdperk
beter te kunnen begrijpen. Ze ging volledig tegen de wetenschap in door de chimpansees namen
te geven in plaats van nummers, en praatte over hun persoonlijkheid, geest en emoties. Haar
werk leerde ons dingen over de chimpansees die we nooit voor mogelijk hadden gehouden.
Haar publicaties met een gedetailleerde beschrijving van het gedrag van chimpansees behoren
tot de basisbeginselen voor onderzoekers van nu. Deze studies waren ook revolutionair voor het
vakgebied ethologie (gedrag van dieren), met name wat betreft het leven van dieren in
complexe sociale groepen. Verder bouwend op het prille onderzoek van Dr. Goodall blijven veel
wetenschappers – waarvan er sommigen zijn onderwezen door Dr. Goodall zelf – doorgaan met
het uitbreiden van de kennis over deze wonderbaarlijke wezens en alles wat ze ons over zichzelf
vertellen.
Wat heeft Gombe ons geleerd over de menselijke evolutie?

De baanbrekende ontdekkingen van Dr. Goodall over de chimpansees van Gombe rond de jaren
’60 van de vorige eeuw herdefinieerden de relatie tussen mens en dier. Met andere woorden:
het werd duidelijk dat er geen heldere lijn is die mens en dier van elkaar scheidt, en dat wij deel
uitmaken van en niet gescheiden zijn van de rest van het dierenrijk. Haar bevindingen dat
chimpansees gereedschappen maken en gebruiken, cultureel gedrag vertonen, op andere
dieren jagen, hun prooi met elkaar delen, oorlog voeren met elkaar, en ook zorgzaamheid en
altruïsme kunnen vertonen markeerden het begin van een hele reeks soortgelijke ontdekkingen
bij andere diersoorten en in andere delen van de wereld. Door de jaren heen heeft het
observeren en het vastleggen van het leven van de chimpansees in Gombe voor belangrijke
inzichten gezorgd in de sociale structuur, de intellectuele kwaliteiten, de emoties en het
variërende gedrag van deze dieren die zoveel op ons lijken. En er worden elke dag weer nieuwe
ontdekkingen gedaan.

Deze ontdekkingen wierpen een nieuw licht op veel aspecten van het gedrag van de mens.
Doordat we zijn gaan begrijpen hoe chimpansees zich hebben aangepast aan hun omgeving en
hoe ziekten zich verspreiden door hun leefgemeenschappen heeft ons ook geholpen de
aspecten van de menselijke evolutie beter te begrijpen.

Wat wij in Gombe hebben geleerd over het gedrag van mens en chimpansee door middel van
onderzoek dat uitsluitend op die plek is uitgevoerd, weerspiegelt niet-aanverwant onderzoek
naar de anatomie van chimpansees op andere plekken in de wereld. Wij weten nu dat:
o
o
o
De DNA-structuur in chimpansees en mensen minder dan 2 procent van elkaar verschilt.
Het immuunsysteem van mens en chimpansee op een zodanige manier gelijkwaardig is
dat chimpansees aangestoken kunnen worden door menselijke, overdraagbare ziekten
of deze zelf kunnen oplopen.
De anatomie van het brein van mens en chimpansee vertoont veel overeenkomsten,
alleen is het brein van de chimpansee kleiner. Het zou daarom niet verwonderlijk
moeten zijn als chimpansees intellectuele trekjes zouden kunnen hebben waarvan men
tot voor kort dacht dat alleen de mens die heeft.
Wat heeft Gombe ons geleerd over de verspreiding van ziekten?

Onderzoek dat uitsluitend in Gombe is gedaan naar de oorsprong van de overdracht van ziekten
tussen chimpansees heeft aanwijzingen prijsgegeven over de verspreiding van gerelateerde ziekten
bij mensen. Het onderzoek naar ‘simian immunodeficiency viruses’ (SIV) bij chimpansees in Gombe
leidt bijvoorbeeld tot nieuwe inzichten in de verspreiding en ontwikkeling van HIV bij de mens. Dit
kan weer leiden tot nieuwe behandelingen en nieuwe voorzorgsmaatregelen.
Wat heeft Gombe ons geleerd over het conflict mens-natuur?

Gombe heeft ons geleerd dat duurzaam natuurbehoud niet mogelijk is zonder dat wij
leefgemeenschappen hier bij betrekken en helpen in hun basisbehoeften te voorzien. Tegelijkertijd
heeft Gombe ons laten zien dat de toekomst van de welvaart van de mens op den duur afhankelijk
is van de bescherming van natuurlijke grondstoffen.

In de decennia die volgden na de start van onderzoek in Gombe zorgde het hoge
geboortepercentage en periodieke toevloed van mensen die oorlogen in Burundi en in
Democratische Republiek Kongo ontvluchtten voor een hoog bevolkingspercentage rond het park.
Dit leidde weer tot ontbossing omdat mensen brandhout nodig hadden en plekken voor landbouw.
Zo ontstond er ontzettend veel erosie en kwam er een gebrek aan vruchtbare grond door de
overvloed aan landbouw.

In 1992 zag Dr. Goodall hoeveel bos er aan het verdwijnen was toen ze in een vliegtuig over Gombe
vloog, en ze vroeg ze af hoe de chimpansees onder deze omstandigheden moesten overleven. Ze
begreep dat de problemen van de dorpelingen, zoals armoede, gebrek aan schoon water, onderwijs,
gezondheidszorg, en overdadig gebruik van landbouwgrond direct in verbinding stonden met de
milieuproblemen. Ze concludeerde dat er meer mensen rond het park leefden dan het land aankon.
o

1
Naar aanleiding hiervan stichtte Dr. Goodall in 1994 een van de meeste uitgebreide
natuurbehoudsprogramma’s in Afrika ooit: TACARE (uitgesproken als het Engelse Take
Care)1. Dit programma integreert traditionele maatregelen voor natuurbehoud met een
groot aantal ontwikkelingsprojecten in leefgemeenschappen.
Oplossingen Die De Mens Helpen, Helpen het Milieu—en Henzelf: TACARE was een directe
vertakking van het onderzoeksprogramma in Gombe, ontworpen om samen te werken met de
plaatselijke leefgemeenschappen om oplossingen te vinden voor de milieuproblemen in het park die
de mensen daar aan gaan. Het doel van dit programma was het leven van de dorpelingen in het
gebied te verbeteren en kleinschalige ontwikkelingsprojecten voor natuurbehoud tot stand te
brengen, in de hoop dat de bewoners mee gingen helpen met het beschermen van het milieu.
o
In eerste instantie was TACARE gericht op het oprichten van 3 boomplantages in alle
dorpen in Gombe, en het planten van snel groeiende boomsoorten voor brandhout,
zodat er minder bomen in de buurt van het park zouden worden gekapt.
o
Met behulp van toegepaste, innovatieve agroculturele bosbouwkunde leert TACARE
verzorgers in de boomplantages en boswachters uit de dorpen om bomen te planten
om nieuwe bossen te kweken, en hoe zij voor een natuurlijke regeneratie van bossen
The name TACARE comes from the program‘s original acronym, which reflected the location of the various
projects. Today we say TACARE, or ―Take Care,‖ to refer to our community-centered conservation program,
which integrates a wide range of conservation and development approaches.
kunnen zorgen. Landbouwkundigen concentreren zich op duurzame
landbouwtechnieken, het kweken van marktgewassen, het gebruik van stukjes grond
voor het promoten van bosbouwkunde, en het tegengaan van gronderosie door het
planten van Vetiveria-gras.
2
o
De inspanningen van TACARE breidden zich later uit tot een meer geïntegreerd en
verreikend ontwikkelingsonderzoek in leefgemeenschappen. Een
microkredietprogramma gebaseerd op de Grameen Bank2 stelt vrouwen in staat kleine
leningen af te sluiten voor projecten die duurzaam zijn voor het milieu, een aanpak die
zeer succesvol is gebleken.3 Waterbouwkundigen assisteren bij het aanleggen van
watertoevoer4 en latrines met een betere ventilatie, en bieden training in de
bevordering van de volksgezondheid en in hygiëne. Gezondheidsspecialisten trainen een
netwerk van vrijwilligers in de dorpen; deze mensen bieden informatie over en
assistentie voor gezinsplanning, en bieden informatie en advies over HIV-AIDS,
aanverwante ingrepen en thuiszorg, in samenwerking met medici uit de buurt. Het
programma organiseert tevens de bouw van klaslokalen, apotheken en andere
benodigde gemeenschappelijke gebouwen. Getrainde functionarissen in gemeentelijke
ontwikkeling in de omgeving promoten het gebruik van energiezuinige ovens. Ook
helpen zij met het financieren van studiebeurzen voor kinderen die verweesd zijn door
HIV-AIDS en voor meisjes die arm zijn maar wel constant goede prestaties hebben
geleverd tijdens hun studie. TACARE legt de nadruk op werken met vrouwen, want over
de hele wereld is gebleken dat de omvang van gezinnen slinkt naarmate het onderwijs
voor vrouwen wordt verbeterd.
o
In 2006 startte JGI een samenwerking met de plaatselijke koffieproducent. Aangezien
koffiebonen het beste gedijen onder een schaduwrijk bladerdak en chimpansees de
bonen niet lekker vinden, gaan deze gewassen en chimpansees uitstekend samen, wat
dus een duurzaam alternatief voor landbouw oplevert. JGI heeft directe markthandel
vergemakkelijkt door de koffieproducent in verbinding te stellen met overzeese kopers
en slaagde er in uitstekende prijzen vast te leggen—de hoogste ooit in Tanzania—voor
de eersteklas koffie uit het gebied. In 2007 en 2008 werd ongeveer 15 procent van de
Kigoma-koffie op de markt gebracht met de hulp van JGI. De prijzen lagen tussen $3,50
en $4,20 per kilo, waardoor de inkomens van de koffieverbouwers van Kigoma stegen
met ongeveer $200.000 per jaar. De vraag naar de eersteklas koffie uit Kigoma – die in
verbinding kan worden gebracht met JGI’s inspanningen voor natuurbehoud en
ontwikkeling – blijft voortdurend hoog, zelfs hoger dan de voorraad strekt.
o
Sinds 2003 hebben JGI en de plaatselijke en internationale partners met de steun van de
U.S. Agency for International Development (USAID) en andere grote geldschieters
geïnvesteerd in meer dan 7 miljoen dollar aan natuurbehoudsprojecten voor landbouw
The Grameen Bank is a micro-finance organization and community development bank that was started in
Bangladesh by Muhammad Yunus. It makes small loans (known as micro-credit or ―grameencredit‖) to the
impoverished without requiring collateral.
3
There are currently more than 1,100 active participants in JGI‘s micro-credit program, more than half of whom are
women.
4
More than 43,000 people now have access to clean water as a result of this initiative.
en leefgemeenschappen, met de focus op het Greater Gombe Ecosystem (GGE) in het
nationale park van Gombe en het Masito-Ugalla Ecosystem (MUE) in het zuiden.

Een Unieke Aanpak: Om goede contacten met de leefgemeenschappen op te bouwen, werkt het
personeel van JGI samen met plaatselijke gezagshebbers in elk dorp om zo gezamenlijk problemen
aan het licht te brengen en te zoeken naar mogelijke oplossingen. Voor een nog betere
communicatie en relatie zijn de veldwerkers van JGI bijna uitsluitend inheems.

Het Zekerstellen van Succes Op De Lange Termijn: De plaatselijke medewerkers van JGI moedigen
de jeugd aan om actief mee te doen met het zoeken naar oplossingen voor milieuproblemen door
middel van activiteiten met betrekking tot herbebossing, het tegengaan van erosie, duurzame
landbouw, verantwoorde veeteelt, het terugdringen van het gebruik van bushmeat, en nog veel
meer. Deze activiteiten zijn tot stand gekomen door Jane Goodalls Roots & Shoots, het
internationale humanitaire jeugdprogramma van JGI.

State of the Art: Via TACARE gebruikt het Jane Goodall Institute multidisciplinaire wetenschappelijk
mogelijkheden voor natuurbehoud, zoals Conservation Action Planning en de nieuwste
georuimtelijke technologieën. Zo wordt er een link gelegd tussen de bescherming van chimpansees
en het verlichten van de armoede van de mens, met bijbehorende voordelen gerelateerd aan
kwesties zoals klimaatsverandering, de verspreiding van ziekten, en de noodzaak voor stabielere
leefgemeenschappen in de ontwikkelingslanden.

Building Momentum: USAID heeft TACARE erkend als modelaanpak voor natuurbehoud en de
ontwikkeling van leefgemeenschappen en stuurt medewerkers van over de hele wereld om het
programma te observeren.
o
JGI voert het TACARE-programma uit in 24 dorpen in de omgeving van het nationale
park van Gombe en breidt uit tot in het Masito-Ugalla Ecosystem in het zuiden en ook
naar andere landen in Afrika, waaronder de Democratische Republiek Kongo en
Oeganda.
Wat heeft Gombe ons geleerd over het tegengaan van de vernietiging van tropische bossen, een van
de boosdoeners van de klimaatsverandering?


Gombe heeft ons geleerd dat de langetermijnbescherming van tropische bossen zelden mogelijk
is zonder de steun van de mensen die in de buurt van het bos wonen, met name als zij in
armoede leven.
Veel van de maatregelen die worden gebruikt en de technieken die voortvloeien uit het werk
van TACARE zijn essentieel voor de bescherming en wederopbouw van het bos. Het doel is in
eerste instantie het behoud van het leefgebied van chimpansees, maar de aanpak van TACARE
helpt plaatselijke leefgemeenschappen ook met de wederopbouw van hun bossen, wat de
uitstoot van carbondioxide zal terugdringen en de klimaatsverandering zal matigen. De
methoden van TACARE helpen de mensen zich aan de passen aan een droger klimaat.
Op welke manier heeft Gombe geholpen met het verbeteren van de rechten van vrouwen in
ontwikkelingslanden?

Vanwege de rol die vrouwen spelen in de plaatselijke leefgemeenschappen is hun welzijn een
kritieke factor van het TACARE-programma in de omgeving van het nationale park van Gombe.

JGI organiseert microkredietprogramma’s die dorpelingen rondom het nationale park van
Gombe – met name vrouwen - in staat stellen kapitaal te ontvangen voor kleine ondernemingen
voor natuurbehoud met geld van fondsen van het instituut. Het ratio voor het terugbetalen van
het geld is indrukwekkend: meer dan 85 procent.

Het instituut legt de nadruk op onderwijs voor meisjes en biedt studiebeurzen die meisjes in
Tanzania hebben geholpen de middelbare school af te maken en verder te leren. De
veldmedewerkers van JGI bieden ook ondersteuning in het aanleggen van latrines op scholen
zodat de meisjes privacy hebben en ook na het ontluiken van de puberteit op school kunnen
blijven. Onderzoek heeft meer en meer uitgewezen dat naarmate onderwijs voor vrouwen beter
wordt, de omvang van gezinnen slinkt.

Als resultaat van de inspanningen van JGI hebben veel vrouwen nu schoon water in uw eigen
dorp en hoeven geen lange afstanden meer af te leggen om dit te gaan halen. Dankzij
houtschuren in het dorp en energiezuinige ovens—componenten JGI’s TACARE-programma—
hoeven vrouwen niet meer een groot deel van de dag door te brengen met het zoeken naar
brandhout. Vrouwen hebben nu meer tijd om voor zichzelf en hun kinderen te zorgen, en om
meer betrokken te zijn bij de leefgemeenschap. Dit is wederom gunstig voor Gombe en de
chimpansees, want vrouwen hebben nu ook zeggenschap in beslissingen omtrent natuurbehoud
in hun omgeving.
Op welke manier heeft Gombe mensen in ontwikkelingslanden geholpen een slimme, duurzame
economie op te bouwen?

JGI gebruikt moderne technologieën in haar werk rondom Gombe voor de bescherming van
chimpansees en het milieu. In samenwerking met ESRI en DigitalGlobe maakt het instituut
gebruik van QuickBird-satellietbeelden van 60 cm met hoge resolutie, en navigatietechnologie
om het leefgebied van chimpansees en het landgebruik van de mens in kaart te brengen. Dankzij
de nauwe samenwerking met leefgemeenschappen op het terrein is JGI in een unieke positie
om de informatie die wordt verzameld te delen en om leefgemeenschappen als partners te
betrekken bij de missie om de chimpandees van Gombe van uitsterving te redden.

Bovendien werkt het instituut samen met Google Earth Outreach aan een pilootplan tegen
klimaatsverandering dat de plaatselijke leefgemeenschappen in staat stelt een leidersrol op zich
te nemen in de bescherming van wederopgebouwde bossen rondom Gombe en van de grotere
ecosystemen in de buurt waar nog meer chimpanseepopulaties wonen. Met behulp van de
technologieën van Google, zoals mobiele Android-telefoons en een internationaal
controlesysteem voor de bossen via internet zullen speciaal opgeleide boswachters de gegevens
verzamelen die nodig zijn om aan te tonen dat hun inspanningen de bossen beschermen, wat
essentieel is als het gebied mee wil doen aan het internationale programma voor het
terugdringen van uitstootgassen door ontbossing en degradatie (REDD). Dit zal voor de nodige
financiële ondersteuning zorgen voor de ontwikkelingsplannen voor natuurbehoud.
Wat heeft Gombe ons geleerd over het voorbereiden van de jeugd op het aankaarten van de
problemen die onze planeet en hun eigen toekomst bedreigen?

Jane Goodall stichtte Roots & Shoots, het international humanitaire jeugdprogramma, in 1991 in
Dar es Salaam, Tanzania. Roots & Shoots gedijde in Gombe en werd een centraal onderdeel van
de inspanningen daar voor natuurbehoud rondom leefgemeenschappen. Vandaag de dag heeft
Roots & Shoots al bijna 150.000 leden in meer dan 120 landen over de hele wereld.

Het programma inspireert de jeugd van alle leeftijden om positieve veranderingen teweeg te
brengen voor mensen, dieren, en het milieu dat wij allemaal met elkaar delen. Jonge mensen
identificeren problemen die hen in hun leefomgeving en in de rest van de wereld aangaan, en
ondernemen acties.

Vijftig jaar nadat Jane Goodall in Gombe arriveerde heeft haar visie de nieuwe generatie bereikt
en bereidt haar voor om de problemen aan te pakken die invloed hebben op onze planeet en op
hun eigen toekomst.

Download Report