Clubblad 150

Redactieadres
E. Molnár
Oosteinde 66
1531 KE Wormer
DRUKWERK
J A A R G A N G
4 4
•
N R . 1 5 0
•
J U N I
2 0 1 4
VAN DE VOORZITTER
JUNI 2014
In april hebben we weer een succesvolle open excursie
gehouden. Met maar liefst 25 man zijn we fossielen gaan
zoeken op de Maasvlakte.
Leden van de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren uit Rotterdam
hebben ons op weg geholpen
door ons te vertellen waar we
op moesten letten. Zij hadden
voorbeeldvondsten bij zich. Dit
maakte het zoeken zeker makkelijker! Er zijn die dag mooie
vondsten gedaan; onder andere
een paardenkies en zelfs een
hyenadrol!
Omdat we merken dat het animo
voor een open excursie groot is,
hebben wij het plan om in het
najaar opnieuw een excursie te
organiseren, waarschijnlijk naar
het strandje de Kalloot in Zeeland. In het septembernummer
hoort u hier meer over.
Verder hebben wij opnieuw een
aanvraag ingediend bij een fonds
om slijpmaterialen voor de werkgroep Lapidarie aan te schaffen.
Nu maar hopen dat we opnieuw
een financiële bijdrage krijgen…
Bij deze wens ik u alvast een
mooie zomer toe. Hopelijk tot
ziens in het nieuwe seizoen!
K. Kees
Enkele vondsten van het strand van Maasvlakte 2: Wat stukjes bot, versteend hout en
(misschien) een halve hyenakeutel. De ronde schijf links is klei, er lagen heel veel van
dit soort stukken en waarschijnlijk heeft iedereen ook wel een stukje mee. Het is geen
fossiel maar het zag er wel mooi uit.
1
BESTUUR, COMMISSIES EN BELANGRIJKE ADRESSEN
AGENDA
Voorzitter:
K. Kees, tel.: 06 - 242 166 03,
E-mail: [email protected]
BIJEENKOMSTEN
Donderdagavond: Partycentrum Concordia, Koemarkt 45, Purmerend
Vrijdagavond: Natuurmuseum E. Heimans, Thijssestraat 1, Zaandam
Vice-voorzitter:
E. Kaspers, tel.: 075 - 616 09 24,
E-mail: [email protected]
Penningmeester,
K. Kikke, tel.: 0299 - 37 31 05,
ledenadministratie:E-mail: [email protected]
Secretaris:
FUNCTIE VACANT
K. Kikke neemt de functie van secretaris
tijdelijk waar. Tel.: 0299 - 37 31 05
E-mail: [email protected]
Werkgroep Geologie: E. Kaspers, tel.: 075 - 616 09 24,
E-mail: [email protected]
Werkgroep Lapidary: G. Kramer, tel.: 0299 - 69 03 73,
E-mail: [email protected]
Vrijdag 10 oktober 2014
Geologie van de Rocky Mountains van Noord-Amerika
De heer E. Kaspers neemt u mee
naar de Rockies van Canada en
de Verenigde Staten. Hij laat
zien hoe de Rocky Mountains zijn
ontstaan. We gaan terug in de
tijd en bekijken de geologische
geschiedenis. Het wordt een interessante reis met prachtige
beelden van de van Noord-Amerikaanse Rocky Mountains.
Beursorganisatie:
G. de Beurs, tel.: 0299 - 77 20 35,
E-mail: [email protected]
Exposities:
E. Kaspers, tel.: 075 - 616 09 24,
E-mail: [email protected]
Redactie clubblad:
Websitebeheer: R. Poortman,
E-mail: [email protected]
Natuurmuseum E. Heimans,
Thijssestraat 1, Zaandam
Verenigingsavonden: Op donderdagavond:
Concordia, Koemarkt 45, Purmerend
Op vrijdagavond:
Natuurmuseum E. Heimans,
Thijssestraat 1, Zaandam
Website:www.amathysta.nl
https://twitter.com/Amathysta_nl
2
De Samariakloof in het zuidwesten van
Kreta is 17 kilometer lang en een van de
langste kloven in Europa.
gie, archeologie, historie en het
landschap zullen in haar verhaal
centraal staan.
Vrijdag 12 december 2014
Eerst Noorwegen en Lapland
... en dan BINGO!
Voor de pauze zal onze voorzitter mevr. K. Kees ons mee laten
genieten over haar reis naar
Noorwegen en Lapland. Zij ging
E. Molnár, tel.: 075 - 642 42 95,
E-mail: [email protected]
Bijeenkomsten werkgroep geologie:
SEIZOEN 2014-2015
Moraine Lake en de Valley of the Ten
Peaks, Nationaal park Banff te Alberta in
Canada.
Een prachtig uitzichtpunt in de buurt
van de Noordkaap.
Donderdag 27 november 2014
Een rondreis over het eiland
Kreta
Vanavond vertelt mevr. H. Bekker ons over haar reis op het
mooie eiland Kreta. De geolo-
3
AGENDA
daar op zoek naar de mooie
natuur, de geologie, het bijzondere Noorse landschap en natuurlijk de Noordkaap.
Na de pauze gaan we met z'n
allen BINGO spelen. Er zijn weer
vele leuke prijzen te winnen!
Zondag 4 januari 2015
Nieuwjaarsreceptie
Ook in 2015 organiseert het bestuur weer de jaarlijkse gezellige
nieuwjaarsbijeenkomst. U bent
van harte welkom van 14.00 uur
tot 16.00 uur in het Natuurmuseum E. Heimans te Zaandam.
SEIZOEN 2014-2015
Vrijdag 17 januari 2015
Ring van vuur; de grote
breukzones van onze Aarde
Onder leiding van de heer E. Kaspers maken we een wereldreis
langs de continenten van onze
Aarde en kijken naar de gebieden waar de aarde in beweging
is. We gaan de grote breukzones volgen en bekijken de landschappen die zich langs deze
zones hebben ontwikkeld, zoals
vulkanen en gebergten.
AGENDA
Vrijdag 13 februari 2015
Het herkennen en determineren van mineralen
De heer E. Kaspers gaat ons
deze avond vertellen hoe wij
mineralen en gesteenten kunnen
determineren.
Donderdag 12 maart 2015
Algemene Ledenvergadering
In Concordia te Purmerend houden we onze jaarlijkse Algemene
Ledenvergadering.
De Bromo vulkaan op Java in Indonesië
maakt deel uit van de Ring van Vuur.
Impressie van de grote meteorietinslag
aan het einde van het Krijt. Deze veroorzaakte de Chicxulubkrater in Yucatán
waardoor misschien de dinosauriërs zijn
uitgestorven.
SEIZOEN 2014-2015
schrikkelijk. Maar er waren nog
meer oorzaken die invloed hadden op het massaal uitsterven
van planten en dieren. Een verhaal over uitsterven en nieuw
leven.
Donderdag 10 maart 2015
Van koraalrif tot vulkaan
Een geologische reis door de 400
miljoen jaar oude geschiedenis
van de Eifel. De heer E. Kaspers
neemt u mee naar de kustlijn van
het Onder-Devoon waar de eerste
landplanten zich konden ontwikkelen. We bezoeken de koraalriffen van het Midden-Devoon en
bekijken de oude zandsteenformaties uit het Onder-Trias. We
beklimmen de vulkanen die zich
pas veel later hebben gevormd
om mooie mineralen te zoeken.
De Eifel is een prachtig gebied
voor de geologie en de natuur.
Lagen puimsteentuf in de Wingertsbergwand bij Mendig. Ze ontstonden bij de
hevige explosies van de Laacher See
vulkaan in de Vulkaaneifel.
Na de vergadering zal de heer E.
Kaspers ons de bijzonderheden
vertellen over het einde van het
Krijt en begin van het Tertiair, de
zogenaamde K.T. grens.
Het einde van de Krijt-periode
werd gekenmerkt door een enorme meteoorinslag bij Yucatán in
Mexico. De gevolgen waren ver-
4
5
APPALACHENGEBERGTE, VERENIGDE STATEN
Lezing van mevr. H. Bekker
14 februari 2014
Op Valentijnsavond gaf Henriëtte Bekker een lezing over het
Appalachengebergte in het oosten van de Verenigde Staten.
In 2012 heeft zij een reis gemaakt door dit gebied met haar
gezin.
100 jaar geleden (een maand
nadat de Titanic op 12 april 1912
was gezonken) met zijn vrouw,
vijf zonen en een dochter naar
Amerika vertrokken. Aan de
hand van dia’s verhaalde zij over
een reis in tijd en ruimte: van
de eerste Europese kolonisten
in Virginia tot aan het New York
zoals wij het nu kennen.
Kaart van Noord-Amerika, bij de pijl
De Appalachen.
Na verteld te hebben over het
ontstaan van het gebergte na
het uiteenvallen van het Pangea, vertelde zij over de kust-
Deze reis was naar aanleiding
van een familiereünie in Wilmington Noord-Carolina. Een
familielid was in 1912, precies
Great Smoky Mountains Noord-Carolina
(in het zuiden van de Appalachen).
Jamestown in Virginia,1602.
strook van Virginia en NoordCarolina, over het voorgebergte
met zijn wijngaarden en over
het gebergte zelf. Het Appalachengebergte, dat loopt van zuid
naar noord, vormde een natuur-
6
7
APPALACHENGEBERGTE, VERENIGDE STATEN
Lezing van mevr. H. Bekker
14 februari 2014
APPALACHENGEBERGTE, VERENIGDE STATEN
Lezing van mevr. H. Bekker
14 februari 2014
lijke grens voor de kolonisten
uit Europa. Zonder de Indianen
uit het kustgebied van Virginia,
waarbij ene Pocahontas nog een
rolletje speelde, zouden de eerste Engelsen in het moerasgebied nooit overleefd hebben.
De reis ging verder over het
gebergte naar het noorden, door
de valleien waar grote veldslagen in de Amerikaanse Burgeroorlog zich afspeelden tot aan de
steenkoolvelden van Pennsylvania. Sommige kolenmijnen staan
sinds de jaren zestig in brand
en woeden nog steeds. Vervolgens kregen we te zien hoe de
Niagarawatervallen zijn ontstaan
en vertelde Henriëtte het een
en ander over het Grote Meren
gebied, ontstaan door enorme
ijsvlakten in de IJstijden van het
Pleistoceen.
De Niagara watervallen.
Flatiron Building.
Lockport 1905, vijf van de 36 sluizen in
het met de hand gegraven Eriekanaal.
Het hand gegraven Eriekanaal
is een verbinding van de Grote
Meren via de Hudsonrivier met
New York. Er waren 36 sluizen
over een lengte van bijna 600
kilometer tot aan Albany voor
nodig om een verval van 172
meter te overbruggen. Het was
een kunststukje van de 19e
eeuw, vooral
nodig voor het
vervoer van goederen van New
York naar de rest van Amerika.
In de tijd van de eerste pioniers
was dat voor vele mensen een
levensader.
De presentatie eindigde met
enkele wetenswaardigheden over
New York en zijn solide basaltbasis. Voor de beroemde Brooklyn
Bridge en de eerste wolkenkrabbers zoals het Flatiron Building
en het Empire State Building
was dit fundament noodzakelijk.
Met oude foto’s van de bouw
van deze eerste wolkenkrabbers, waarbij arbeiders met
Empire State Building.
gevaar voor eigen leven balanceerden over metershoge constructies, eindigde de lezing. Het
was een interessante avond met
veel geologische en historische
wetenswaardigheden.
H. de Jong
De lunchplek van de arbeiders die werkten aan de bouw van een wolkenkrabber.
Brooklyn Bridge.
8
9
METEORIETEN EN INSLAGKRATERS
Lezing van dhr. E. Kaspers
13 maart 2014
Na de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van Amathysta
in Concordia te Purmerend op donderdag 13 maart is er door
Erwin Kaspers een lezing gegeven over meteorieten en inslagkraters op Aarde.
Met een presentatie werd verteld
waar de meteorieten vandaan
komen en hoe ze zijn ontstaan.
Chondrieten
Er zijn vele soorten meteorieten
van verschillende samenstelling.
Ze kunnen uit steen bestaan, de
zogenaamde chondrieten. Deze
chondrieten zijn ontstaan tijdens
de vorming van ons zonnestelsel
4,5 miljard jaar geleden.
Een stuk van een pallasiet gevonden
bij Brahin (oblast Gomel, Wit-Rusland)
waarin grote olivijnkristallen zichtbaar
zijn in een grondmassa van metaal.
Van de Maan of van Mars
Ook zijn er meteorieten die van
de Maan, van Mars, of zelfs van
grote asteroïdes uit ons zonne-
Een stukje van chondriet "NWA 869",
waarin chondrulen en metallische
componenten te zien zijn.
Pallasieten
Verder zijn er meteoren die uit
steen-ijzer, uit ijzer-nikkel of uit
nikkel-olivijn bestaan, de zogenaamde pallasieten.
10
Mars Meteoriet LA002. Deze basaltische
meteoriet van Mars is in de Californische
Mojavewoestijn gevonden.
11
METEORIETEN EN INSLAGKRATERS
Lezing van dhr. E. Kaspers
13 maart 2014
METEORIETEN EN INSLAGKRATERS
Lezing van dhr. E. Kaspers
13 maart 2014
stelsel komen. Deze meteorieten zijn ontstaan door inslagen
van andere grote meteorieten
of asteroïdes. Hierdoor is er
gesteente weggeslagen van deze
hemellichamen en op Aarde terecht gekomen. Meteorieten van
de Maan, Mars of grote asteroïdes zijn zeer zeldzaam en heel
kostbaar. Op de tentoonstelling
van de mineralenbeurzen van
2012 en 2013 van Amathysta,
waren een aantal van deze
meteorieten te zien. Deze waren
beschikbaar gesteld door Cor
Baayens van Terra incognita.
ter heeft een diameter van 300
km. De foto’s van deze krater
zijn voor de lezing beschikbaar
gesteld door Wim de Vries. In de
wand van een steengroeve in de
krater is de impactmelt goed te
zien.
Een van de meteorieten die Cor Baayens
beschikbaar had gesteld voor de beurs
van 2013. Het is een ijzer-nikkel meteoriet en hij weegt ruim 80 kilo.
Een satelietfoto van de Vredefort krater
in Zuid-Afrika, de krater heeft een diameter van 300 km.
Vredefort
Er zijn in de geschiedenis van
onze Aarde veel grote inslagen
geweest, o.a bij Vredefort in Zuid
Afrika. Deze inslag vond 2 miljard jaar geleden plaats. De kraDit is een wand in de steengroeve van
de krater van Vredefort. In het midden ziet u een brede band met grote en
kleine fragmenten van het graniet. Dit
is de impactmelt, men noemt dit ook
"pseudotachylitic brecchia".
Inslagkraters
Na het onderwerp meteorieten
kwamen we bij de inslagkraters
op Aarde. Er werden vele inslagkraters op Aarde besproken. Het
duidelijkste zicht gaven de foto’s
vanuit de ruimte. Deze laten een
prachtig beeld zien van de inslagkrater.
12
Yucatán
Ook de Chicxulubkrater bij Yucatán in Mexico werd behandeld.
De krater heeft een diameter
van 180 km. Deze grote inslag
luidde het eind van het Krijt en
het begin van het Tertiair in, met
alle gevolgen van dien voor het
leven op Aarde.
Een moldaviet uit Besednice, Bohemen,
Tsjechië.
Tektieten
Na de inslagkraters zijn de verschillende tektieten behandeld.
Deze ontstaan na een meteoorinslag op Aarde. Een bekend voorbeeld is de inslag van de Nördlinger Ries in Duitsland. Hierbij
ontstonden moldavieten.
Een artistieke impressie van het moment
van de impact, wanneer de enorme
ruimtesteen inslaat op het schiereiland
van Yucatán aan het eind van het Krijt.
© Don Davis, NASA
Tektieten (Libisch Glas) uit de Westelijke
Woestijn, de Gilf Kebir regio, Libië.
Verder werden de tektieten uit
Libië (Libisch Glas), China, Thaïland, Australië en andere gebieden op Aarde besproken. Alles
werd met mooie foto’s duidelijk
gemaakt.
Het was een zeer boeiend onderwerp. Helaas is het zoeken naar
meteorieten erg lastig.
Erwin Kaspers
13
SCHRIJF U NU IN VOOR DE BEURS
OP ZATERDAG 1 NOVEMBER 2014!
Amathysta organiseert op zaterdag 1 november 2014 weer
haar jaarlijkse mineralen- en fossielenbeurs. Voor leden van
Amathysta is er uiteraard ook de mogelijkheid om hier een
tafel te huren.
Heeft u ruimtegebrek thuis of
wilt u eens wat dubbele mineralen, stenen of fossielen verkopen, dan is dit uw kans.
U kunt één of meer meters tafel
huren, waarop u uw koopwaar
prachtig kunt uitstallen. Iedereen die de beurs bezoekt kan uw
spullen bekijken en, wie weet,
kopen.
Het huren van een tafel van één
meter kost € 12,50.
Heeft u interesse, neem dan
contact op met dhr. G.P. de
Beurs, tel. 0299-772035, mobiel
06-10202210 of stuur onderstaande bon in
een voldoende
gefrankeerde
envelop naar:
G.P. de Beurs,
Heikeshof 20,
1483 XE
De Rijp.
• BEURS • BEURS • BEURS •
Naam en voorletters:
Adres:
Postcode: Woonplaats:
Telefoon: Lid
Geen lid
E-mail:
Aantal meters:
Handtekening
Datum:
STUUR DEZE BON OP NAAR: G.P. DE BEURS, HEIKESHOF 20, 1483 XE DE RIJP
14
Naam
:Kaakdeel van een
Nothosaurus winterswijkensis
Vindplaats:Steengroeve van Winterswijk
Tijdvak
:Trias
Formaat :Het kaakdeel is 78 mm
Collectie :Erzsi Molnár
15
FOSSIELEN ZOEKEN OP MAASVLAKTE 2
Amathysta excursie
13 april 2014
In de vroege ochtend van 13 april j.l. verzamelde zich een
groep van 25 personen bij het E. Heimans museum in Zaandam. Om 8.00 uur vertrokken wij met een stoet auto's richting
Rotterdam om op Maasvlakte 2 fossielen te gaan zoeken.
Aanvankelijk bestond het plan
om naar het strand De Kaloot
in Zeeland te gaan. Omdat de
vondsten hier op het moment
miniem zijn is besloten om naar
Maasvlakte 2 te gaan.
In augustus 2013 hebben we al
met een klein clubje mensen op
Maasvlakte 2 gezocht en dit was
een enorm succes. Met alle vertrouwen gingen we daar nu dus
weer naar toe.
Nike Liscaljet en Jerry Streutker van de
Werkgroep Pleistocene Zoogdieren.
Een woelmuiskiesje, aan het formaat
van de zandkorrels kun je zien hoe klein
het kiesje is, ongeveer 3 mm .
Werkgroep
Pleistocene Zoogdieren
Op het strand waren Nike Liscaljet en Jerry Streutker van de
Werkgroep Pleistocene Zoogdieren aanwezig om ons wegwijs
te maken. Zij hadden allerlei
vondsten als voorbeeld bij zich
zodat wij precies wisten waar we
op moesten letten.
Wat wordt er gevonden?
Op de Maasvlakte 2 worden botten, wervels, schedels, kaken
en kiezen van grote zoogdieren
zoals o.a. de wolharige mammoet, de wolharige neushoorn
en het reuzenhert gevonden.
Maar ook van kleine zoogdieren
16
17
FOSSIELEN ZOEKEN OP MAASVLAKTE 2
Amathysta excursie
13 april 2014
FOSSIELEN ZOEKEN OP MAASVLAKTE 2
Amathysta excursie
13 april 2014
daar merkte je op het strand
niets meer van. We konden tot
ongeveer 13.30 uur zoeken, dan
zou de vloed opkomen.
Iedereen zocht op zijn eigen
manier, de een liep het strand
over en keek alleen maar naar
de grond; de ander ging in het
zand liggen om de minuscule
woelmuistandjes te vinden.
vele overstromingen waren de
duintoppen een uitstekende uitvalsbasis om voedsel te zoeken.
Archeologen en paleontologen
vonden het bewijs hiervoor op
18 meter diepte in het Yangtzekanaal dat toegang biedt tot
Amateurarcheoloog Walter Langendoen
vond op het strand van Maasvlakte 2
9.600 jaar oude stukjes van een menselijke schedel.
zoals woelmuizen worden er fossielen gevonden zoals kaakjes en
tandjes. Onlangs werd er zelfs
een stukje van een menselijke
schedel gevonden.
De vondsten zijn uit het Pleistocene tijdvak, dit tijdvak duurde
van 2,6 miljoen tot 11 duizend
jaar geleden.
Het zoeken
Met hooggespannen verwachtingen gingen we naar beneden.
Het weer was prima, het was
een zonnige dag. Bovenop de
dijk stond een straffe wind maar
Liggend in het zand op zoek naar de
minuscule wolmuiskiesjes en tandjes.
18
Met een loep werd het strand afgezocht.
In ieder geval heeft iedereen
leuke vondsten gedaan. Er werden mooie stukken versteend
hout gevonden en hyenakeutels,
woelmuistandjes, stukken bot,
een kikkerbotje, een paardenkies en nog veel meer.
Futureland
Om 13.30 uur vertrokken we
gezamenlijk naar Futureland.
Dit is het informatiecentrum van
Maasvlakte 2. Een gids vertelde
ons van alles over het baggeren
op zee, het opspuiten van een
nieuw haventerrein en het lossen
en laden aan de hypermoderne
Futureland.
zeekades van de grootste haven
van Europa.
Tot 1 juni is in Futureland de
tentoonstelling te zien "Beleef
het verleden", van mammoet
naar middensteentijd-mens over
bodemvondsten gedaan tijdens
de aanleg van Maasvlakte 2.
Rondtrekkende jagers en verzamelaars woonden zo'n 9.000
jaar geleden in kleine groepjes
op hoger gelegen duinen in de
rivierdelta van de Maas en de
Rijn. Ze sloegen er hun tijdelijke
kampementen op. Veilig voor de
Op het parkeerterrein bij Futureland
lagen enorme boorkoppen en frezen die
gebruikt zijn bij de ontwikkeling van de
Maasvlakte 2.
In het museum stond dit bekken en
dijbeen van een wolharige mammoet.
Alleen dit was al drie meter hoog.
Maasvlakte 2. Stukjes bot, vuursteen, houtskool en resten van
eetbare planten lagen geduldig
in de havenbodem te wachten op
hun ontdekking. Unieke vondsten die werden gedaan tijdens de
aanleg van Maasvlakte 2 geven
nieuw inzicht in het leven van
onze voorouders.
Erzsi Molnár
19
TYRANNOSAURUS MET BIJZONDER
LANGE NEUS HEET 'PINOCCHIO REX'
Een nieuwe soort tyrannosaurus die in China is opgegraven,
heeft de bijnaam Pinocchio Rex gekregen, omdat het 66 miljoen jaar oude dier een bijzonder lange neus heeft. Het reukorgaan is 35 procent langer dan dat van zijn soortgenoten.
Een artistieke impressie van de Qianzhousaurus sinensis, ook wel de Pinocchio Rex.
© Chuang Zhao
Wetenschappers van de Universiteit van Edinburgh hebben de
Qianzhousaurus sinensis, zoals
de neef van de Tyrannosaurus
rex officieel heet, volgens de BBC
onderzocht en hem beschreven
in het natuurwetenschappelijke
tijdschrift Nature Communications. Het fossiel van het dier werd
opgegraven op een bouwplaats in
de Chinese stad Guangzhou.
'Hij had de bekende grijns met
tanden van de T. rex, maar zijn
snuit was lang en smal, met een
rij hoorns erop', vertelt paleontoloog Steve Brusatte van de
Universiteit van Edinburgh. 'We
vonden dat hij wel een bijnaam
verdiende en zijn lange neus
deed ons aan Pinocchio denken.'
De onderzoekers denken dat de
Qianzhousaurus sinensis samen
met andere Tyrannosaurussen
leefde en jaagde Azië in het Krijt,
de periode waarin de dinosauriërs uitstierven.
bron: ANP, BBC
Pinocchio was kleiner dan de T.rex maar
zijn neus was 35% langer - misschien
voor een andere jacht strategie?
Volgens de wetenschappers zag
het dier er misschien wat 'koddig' uit, hij kan even dodelijk zijn
geweest als andere tyrannosaurussen. Misschien was het negen
meter lange dier zelfs een beetje
sneller en sluwer dan zijn soortgenoten.
20
21
DE PIESBERG BIJ OSNABRÜCK
Excursie werkgroep Geologie
27 april 2014
DE PIESBERG BIJ OSNABRÜCK
Excursie werkgroep Geologie
27 april 2014
Op 27 april j.l. vertrok een groep van 15 personen in de vroege
ochtend, vanaf het Natuurmuseum E. Heimans te Zaandam,
naar de Piesberg in Duitsland.
plantenfossielen konden zoeken,
al waren de zoekplekken minder
dan vorig jaar.
Er werden toch nog mooie afdrukken van varenachtigen gevonden
zoals de Pecopteris, Mariopteris en Neuropteris, stamafdrukken van de Calamites, bladeren
van de Cordaites en bloeiaren
Cordaianthus sp. evenals mooie
De Piesberg is een berg ten
noordwesten van de stad Osnabrück in Nedersaksen. De berg
heeft een hoogte van 188 meter
boven zeespiegel. Aan de voet
van de berg ligt het dorpje Pye
(nu stadsdeel van Osnabrück),
hier dankt de berg zijn naam
aan, Pyes Berg.
In de tijd van het Carboon (300
miljoen jaar geleden) was de
omgeving van Osnabrück een
moerassig kustgebied. Zo ontstonden in het moerasgebied
steenkoollagen. Vandaar dat we
nu in de lagen van de Piesberg
fossiele planten en heel soms
insecten uit die tijd kunnen vinden. Deze fossielen zijn zeer
goed behouden, hebben een zeer
fijne structuur en vaak een mooie
zilverachtige kleur.
Deze luchtfoto laat goed zien hoe enorm
groot de groeve van Piesberg is. Het is
dan ook een van de grootste groeves
van Europa.
22
Neuropteris attenuata.
© www.paleontology.nl
Een blik in de indrukwekkende groeve.
In de Piesberg wordt kwartsiet
gewonnen voor de wegenbouw,
hierdoor is het mogelijk om
mooie fossielen uit het BovenCarboon (het Westfalien) te vinden. Deze zijn 313 tot 304 miljoen jaar oud.
Door het afgraven komen de
kolenlagen en de lagen met fossielen aan de oppervlakte.
De fossielhoudende lagen worden Flöze genoemd en liggen
tussen de gesteenten ingesloten.
De situatie in de Piesberg veranderd altijd zeer snel door het
intensief afgraven. Hierdoor is
het mogelijk dat je elke keer in
nieuwe ontsluitingen kunt zoeken.
Deze keer waren de fossielhoudende lagen van Flöze-bank 3
ontsloten, zodat we rijkelijk naar
Cordaianthus sp. Vrouwelijke aar van
Cordaites, lengte van de aar is 18 cm.
© http://steurh.home.xs4all.nl/
afdrukken van Cyclopteris en
takken van de Lepidodendron.
Deze keer geen vleugel van een
libel of andere insecten, maar
hopelijk de volgende keer weer.
In de middag begon het flink te
regenen en we zijn dan ook rond
15.30 uur naar een eetgelegenheid in de buurt gegaan om een
hapje te eten. Na het eten vertrokken we rond 17.00 uur naar
huis met een mooie buit aan fossielen. Het was weer een leuke
en gezellige excursie.
Erwin Kaspers
23
BINNENLANDSE BEURZEN
Maandag 9 juni 2014 (2e Pinksterdag)
Schoonhoven,
Nationale Zilverdag,
Buitenmarkt centrum Schoonhoven,
inl.: [email protected]
Zondag 15 juni 2014
Wognum,
Jasmara's Internationale Mineralenbeurs,
Westfrieslandhal, MFC De Bloesem,
Conferencelaan 19, inl.: 06-28359991
Zondag 13 juli 2014
Denekamp,
Mineralen- en fossielenmarkt,
Museum Natura Docet,
Oldenzaalsestraat 39, inl.: 0541-351325
Zondag 3 augustus 2014
Borger,
Oertijdmarkt,
Hunebedcentrum,
Bronnegerstraat 12, inl.: 0599-236374
Zaterdag 13 en zondag 14 september 2014
Giethoorn
Lapidari-Weekend,
MTN-Giethoorn (Huisshow),
Kanaaldijk 18, inl.: 0521-361544
Zondag 28 september 2014
De Bilt
NLC Mineralen- en Fossielenbeurs,
Cultureel Centrum Witte,
Henri Dunantplein 4, inl.: 06-42192611
Zaterdag 4 en zondag 5 oktober 2014
Rijswijk
Internationale Mineralenbeurs
Expo Rijswijk/Beurshal Haaglanden
Volmerlaan 12, inl.: 070-3075900
24
juni t/m november 2014
Zondag 12 oktober 2014
Den Bosch
Mineralen- en Fossielenbeurs,
Cultuur Centrum De Helftheuvel
Helftheuvelpassage 115,
inl.: 013-5113211
Zondag 19 oktober 2014
Amsterdam
Geologisch Evenement Amsterdam,
Borchlandhal,
Borchlandweg 6-12, inl.: 075-616767
Zaterdag 1 november 2014
PURMEREND, AMATHYSTA BEURS
Mineralen- en Fossielenbeurs,
Partycentrum Concordia,
Koemarkt 45, inl.: 0299-772035
Zondag 9 november 2014
Oss-Ruwaard,
Mineralen- en Fossielenbeurs,
D'n Iemhof,
Sterrebos 35, inl.: 0412-631627
Zaterdag 15 november 2014
Zwijndrecht,
Mineralen- en Fossielenbeurs GEODE,
Develsteincollege,
Develsingel 5, inl.: 078-6156615
Zaterdag 22 november 2014
Hoevelaken
Mineralen- en Paranormaalbeurs
Euretco
Koninginneweg 1, inl.: 033-4553494
Al deze beurzen zijn rolstoelvriendelijk en geopend
van 10.00 tot 17.00 uur. Het bestuur en de redactie dragen geen verantwoordelijkheid voor eventuele
fouten in deze publicatie van de beurzen.
25
26
27
28