FHR School of Business Vaardigheden voor de 21e eeuw Opening

1
FHR School of Business
Vaardigheden voor de 21e eeuw
Opening collegejaar 2014-2015
Hans R. Lim A Po
Welkom en goede morgen,
Het is voor mij een groot genoegen jullie vandaag te mogen toespreken bij het begin van het nieuwe
leertraject dat jullie op de FHR School of Business gaan afleggen. Ik begin met het voorlezen van twee
strofen van een gedicht van de Nederlandse dichter Gerrit Komrij dat ik vorige maand bij een bezoek
aan de Leidse Universiteit, waar ik meer dan 50 jaren geleden gestudeerd heb, op een muur van een
van de gebouwen las. Het gedicht heet 'De Schoolverlater' en de tekst van de twee strofen luidt als
volgt:
Een rijstebrijberg ben ik doorgegaan
Van schoolse weetjes en verplichte stof,
Waar drang naar vrijheid niet was toegestaan,
Waar alles op mij viel en niets mij trof.
Tot ik belandde in het open veld,
Ver van de regels en de koude drukte,
Waar mij een pauw, van wijsheid heeft verteld
En ik de kennis van de bomen plukte.
In wezen zegt Komrij dat de middelbare school 'dromen was over later'. Het was dromen over een tijd
waarin een streng gereglementeerd schools leven plaats maakt voor een leven van vrijheid, een leven
waarin kennis niet door de keel wordt gedrukt maar zelf van de bomen geplukt. Die droom begint voor
jullie vandaag, hier bij deze amandelboom.
Maar een leven van vrijheid veronderstelt het maken van eigen keuzes en het dragen van
verantwoordelijkheid voor die keuzes. Daarom is het begin van de beleving van jullie droom vandaag
ook het begin van het proces waarin je zelf inhoud geeft aan je 'levensverhaal', aan het verhaal dat je
typeert, waar anderen je aan herkennen en dat uiteindelijk ook de herinneringen aan je zal bepalen.
Het 'schrijven van je levensverhaal' zal je hele leven doorgaan en om het zinvol te maken zal je
Vaardigheden in de 21e eeuw
8-10-2014 09:40:18
2
voortdurend ontwikkelingen in de samenleving en in het beroep waar je voor gekozen hebt, daarin
moeten betrekken. Daarom zal de rode draad van dat levensverhaal 'een leven lang leren' zijn en is
het van belang dat je de vaardigheden verwerft voor effectief leren in het huidige tijdsbestek van
'globalisatie en informatie'. Over deze vaardigheden zal ik vandaag een aantal opmerkingen maken.
In een onlangs verschenen boek hebben twee bekende Amerikaanse onderzoekers van onderwijs
processen vijf vaardigheden benoemd die vereist zijn voor een succesvolle carrière in de 21 e eeuw1.
Zij onderscheiden deze vaardigheden in twee categorieën: cognitieve vaardigheden die nodig zijn voor
het verwerven van kennis en conatieve vaardigheden die nodig zijn voor het omgaan met anderen en
met jezelf.
Tot de cognitieve vaardigheden behoren het kunnen analyseren en gebruik maken van informatie, het
kunnen aanpakken van complexe problemen en het kunnen creëren van patronen en mentale
modellen. Indien vroeger, in de tijd dat ik zelf student was, een werkstuk moest worden gemaakt was
de beschikbare informatie beperkt tot een enkel boek dat in de bibliotheek aanwezig was. Nu is die
informatie over hetzelfde onderwerp in overvloed op het internet en de uitdaging is daarom niet het
vinden van informatie maar het selecteren van de informatie die relevant en betrouwbaar is.
Problemen zijn bovendien door de beschikbaarheid van die informatie en de grotere verwevenheid van
verschijnselen in de wereld complexer geworden. Bijna elk probleem heeft raakvlakken met een
onoverzichtelijk en onvoorstelbaar aantal andere problemen. En vanwege deze complexiteit moeten
problemen , om ze te kunnen oplossen, zoveel als mogelijk worden gevisualiseerd en de
denkprocessen bij voorbeeld door 'mind mapping', beheersbaar worden gemaakt, .
De tweede categorie vaardigheden, de zogenaamde conatieve vaardigheden, zijn eigenschappen die
men nodig heeft in de omgang met zichzelf en in de omgang met anderen. Laat me eerst iets zeggen
over het omgaan met anderen, over het kunnen begrijpen en het hebben van interactie met anderen.
Wat mij betreft, staan daarbij de begrippen empathie en compassie centraal. Empathie betekent dat wij
in relatie tot anderen om hen goed te kunnen begrijpen ons moeten kunnen inleven in hun situatie.
Compassie is dat we met anderen die misdeeld zijn niet alleen het gevoel van medelijden delen maar
ook een sterke drang voelen om daar wat aan te doen. Van Nelson Mandela is deze prachtige
definitie van compassie: ' Our human compassion binds us the one to the other - not in pity or
patronizingly, but as human beings who have learnt how to turn our common suffering into hope for the
future'.
1
Het oorsponkelijke boek van Robert Marzano en Tammy Hoelfbower is getiteld 21th Century Skills en is in het
Nederlands verschenen onder de titel 'Klaar voor de 21e eeuw'
Vaardigheden in de 21e eeuw
8-10-2014 09:40:18
3
Hoe je met jezelf omgaat is vooral afhankelijk van de kennis die je over jezelf hebt, en dan niet zozeer
over wie je bent als wel over wie je wilt zijn en daarmede gepaard gaand van je vermogen om deze
ontwikkeling van 'wie je bent' naar 'wie je wil zijn' te beheersen. Je moet jezelf dus kennen in een
dynamisch perspectief. Ik noem deze eigenschap 'zelfkennis en zelfdiscipline'. Het is de meest
kritische eigenschap voor leren, hier tijdens je studie maar ook straks in je beroep en in ruimer verband
voor je hele levensverhaal. Ik durf te stellen dat het verschil tussen studenten die succesvol zijn in hun
studie en studenten die slecht presteren ligt in het al dan niet bezitten van zelfkennis en zelfdiscipline.
Maar hoe ontwikkel je zelfkennis en zelfdiscipline? Psychologische studies hebben aangetoond dat
vooral drie processen de ontwikkeling van zelfkennis en zelfdiscipline kunnen bevorderen.Het zijn ' het
hebben van een doel ', ' het ervoor gaan ' en ' het erin volharden', in het Engels. 'directing', energizing
en 'persevering'. Dit lijkt vanzelfsprekend maar als we erbij stil staan hoe deze drie processen zich
voltrekken dan blijkt dat er meer achter schuilt dan op het eerste gezicht lijkt. Laten we kijken voor
welke uitdaging een hypothetische student die nu op de drempel staat van zijn studie, de zelfkennis en
zelfdiscipline ontwikkelt die hem in staat stellen de vrijheid waar hij op de middelbare school van heeft
gedroomd, te benutten.
Eerst zal hij conceptueel een doel definiëren. Dan zal hij het concept toetsen door zich af te vragen of
het strookt met hoe hij tegen het leven aankijkt en met wat hij, met het oog op zijn behoefte aan
zelfrealisatie als mens, als zijn levensdoel wil kiezen. Vervolgens stelt hij zich de vraag of hij dat doel
wel haalbaar acht. Daarbij is van belang dat het ontbreken van een haalbaarheidstoets de kracht achter
een doel verzwakt en dat anderzijds ambities, visies en dromen die kracht versterken. Het doel dat hij
na het beantwoorden van deze vragen definieert zal meervoudig zijn. Het zal betrekking hebben op
het ontwikkelen van de kennis en competenties die hij straks voor zijn carrière nodig heeft ('mastery
goals') maar ook op de resultaten, de cijfers die hij wil behalen (performance goals) en de benutting
van het sociale netwerk dat hij tijdens zijn studie met docenten en medestudenten gaat vormen (social
goals). Deze meervoudige doelen zal hij uiteindelijk vertalen in een actieplan waar hij zich aan
committeert en ten aanzien van de realisatie waarvan hij aan zichzelf rekenschap aflegt. Ik stel voor
dat hij zich daarbij laat leiden door de regel ' dat degene die bij het nastreven van zijn doelen op
problemen stuit aanspraak maakt op hulp, maar niet op een excuus.'
Tot zover over het definiëren van een doel als centraal proces bij het ontwikkelen van zelfkennis en
zelfdiscipline. Het tweede proces, 'ervoor gaan' ( 'energizing') is simpel gezegd 'het overwinnen van
luiheid.' Een aantal factoren zijn daarvoor belangrijk. Sommige zijn voorwaarden zoals eigen waarde
( wie trots is op zichzelf laat zich niet door luiheid overmeesteren) en fysieke conditie (een gezonde
Vaardigheden in de 21e eeuw
8-10-2014 09:40:18
4
geest huist in een gezond lichaam). Andere factoren liggen meer in de praktische sfeer zoals het
vermogen om zich te concentreren, om zichzelf moed in te spreken, om zijn emoties te beheersen en
het vermogen om aan de slag te gaan en zich niet door 'onzekerheid' te laten afschrikken.
Evenzeer als 'het hebben van een doel' en 'het ervoor gaan' processen zijn die onze hypothetische
student in staat stelt zijn zelfkennis en zelfdiscipline te vergroten is ook volharden een proces dat
zelfkennis en zelfdiscipline bevordert. Ook dit proces wordt beïnvloed door een aantal factoren zoals
de commitment om voortdurend aan de verbetering van zichzelf te werken (zelfrealisatie) en om met
het oog daarop gedachten, emoties en gedrag te monitoren en de uitkomsten daarvan te evalueren en
over vooruitgang te reflecteren. Monitoren, evalueren en reflecteren zijn nodig om de lessen te kunnen
trekken uit ervaring en verrijken dus het leerproces ('double loop, learning'). Ruimer bezien, zijn reeds
volgens Plato monitoren, evalueren en reflecteren noodzakelijk om een waardevol leven te leiden 2.
Ik ben aan het einde gekomen van mijn voordracht die ik als volgt samenvat. Er zijn vijf vaardigheden
geïdentificeerd die in de de huidige tijd van globalisatie en informatie elk van jullie als student zich
eigen zal moeten maken. Drie van die vaardigheden zijn van cognitieve aard wat betekent dat ze met
het leren zelf te maken hebben. Het zijn de vaardigheden van de student om zijn weg te vinden in het
moeras van informatie waar hij toegang toe heeft, om het hoofd te bieden aan de steeds toenemende
complexiteit van de problemen die hij in zijn studie op zijn bord krijgt en om door visualisering het
bevatten en doordenken van die problemen te vergemakkelijken.
De twee andere vaardigeden zijn van conatieve aard, het zijn de vaardigheden die nodig zijn in de
persoonlijke omgang met anderen met en jezelf. Voor de omgang met anderen zijn empathie en
compassie belangrijk. Voor de omgang met jezelf gaat het om je vermogen om uit vrije wil tot actie te
komen gevoed, gemotiveerd en gedreven door zelfkennis en zelfdiscipline.
Tot slot: wij die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs en de zorg op de FHR School of Business,- het
bestuur, de directie, de docenten en ondersteunende staf -, zijn ons ten volle bewust van de
medeverantwoordelijkheid voor jullie succes. Daarom wens ik jullie niet alleen succes maar verplicht ik
mij namens de school tot het verstrekken van kwalitatief hoog onderwijs, een zorgzame leeromgeving
en de naleving van hoge morele en sociale standaarden.
Bedankt voor jullie aandacht.
2
Griekse filosoof die in de 4e eeuw voor Christus heeft geleefd en beschouwd wordt als een van de meest
invloedrijke denkers in de westerse filosofie en aan wie het gezegde wordt toegeschreven dat : 'an unexamined
life is not worth living'.
Vaardigheden in de 21e eeuw
8-10-2014 09:40:18

Download Report