Interview met Shahin Nasiri

‘Hoe ervaar je vrijheid als je moest vluchten? Dat wil ik onderzoeken’
Shahin Nasiri (28) neemt op 10 december de Peter Baehr Prijs 2014 in ontvangst voor zijn
promotievoorstel. Zijn onderzoeksvraag in een notendop: Hoe kun je 'vrijheid' benaderen vanuit het
perspectief van vluchtelingen?
'Vrijheid is een van de uitgangspunten waarop de westerse maatschappij is gebouwd', vertelt Nasiri. 'Het is
zelfs als recht vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Onder meer vrijheid van
beweging en vrijheid van meningsuiting zijn volgens die verklaring basisrechten voor alle burgers van een
land. Maar wat gebeurt er als vrijheid niet vanzelfsprekend is, omdat je moet vluchten of stateloos bent? Hoe
ervaar je vrijheid dan? Dat wil ik onderzoeken.'
Een vreemde
Nasiri weet waar hij het over heeft. Als 14-jarige moest hij met zijn familie vluchten. 'Het ene moment was ik
een middelbare scholier in Iran, het volgende moment was ik een vreemde in een land dat ik niet kende.' Na
het gymnasium studeerde Nasiri Lucht- en Ruimtevaarttechniek in Delft en maakte daarna de overstap naar
wijsbegeerte met een masteropleiding in Leiden. Met het winnen van de Peter Baehr Prijs komt promoveren
ineens een stuk dichterbij. Er is een geldprijs van 10.000 euro mee gemoeid, maar bovenal ziet hij het als
steun in de rug. 'Mensen geloven in mijn onderzoek, dat is enorm waardevol en motiverend.'
Veldonderzoek
Zoals het een filosoof betaamt, trekt Nasiri alles in twijfel, inclusief de manier waarop gewoonlijk onderzoek
wordt gedaan in de filosofie: op basis van ideeën van andere filosofen. 'Ik wil veldonderzoek gaan doen, met
mensen praten en op die manier mijn proefschrift onderbouwen.' Het is die durf en vernieuwing die de jury
van de prijs aansprak. 'Het idee van vrijheid is de afgelopen eeuwen uitgebreid besproken in filosofische
stukken', licht Nasiri toe. 'Maar het blijft vaak heel abstract. Bovendien gaat men in de westerse sociale- en
geesteswetenschappen uit van een statisch begrip van ‘vrijheid’. Is dat ook de enige manier om vrijheid te
benaderen? Nee, ik denk het niet.’
In het veldonderzoek gaat Nasiri vluchtelingen uit Iran en Afghanistan interviewen, groepen met wie hij de
taal deelt. 'Je gevoelens uitdrukken gaat namelijk het beste in je moedertaal', weet hij uit ervaring. 'Er zijn
natuurlijk talloze groepen mensen te bedenken die interessant zijn om in dit kader te ondervragen. Dat is
wellicht iets voor de toekomst.'
De wereld verandert
De wereld verandert, zegt Nasiri. Grenzen vervagen. Grote begrippen als vrijheid veranderen tot nu toe
weinig of niet mee. 'Wereldwijd zijn momenteel meer dan 50 miljoen mensen op de vlucht, via internet kun je
zakendoen van Maleisië tot Kenia. Al die mensen hebben hun eigen interpretaties van vrijheid. Het is niet
mijn bedoeling te oordelen of het ene goed is en het andere slecht. De uitdaging ligt erin om te onderzoeken
op welke manier verschillende mensen dit woord gebruiken. Ik zou bijvoorbeeld ook heel graag het gesprek
aangaan met mensen die een radicaal ander idee hebben van vrijheid. Een conservatieve imam
bijvoorbeeld, die vrijheid juist als een bedreiging ziet in plaats van en groot goed.'
Alternatief voor burgerrechten
Nasiri hoopt dat de resultaten van zijn onderzoek een bijdrage kunnen leveren aan het publieke debat en
zelfs politieke besluitvorming. 'Dit onderzoek is een klein radartje in een veel grotere discussie, binnen
grotere veranderingen in de wereld. Mijn uiteindelijke doel zou zijn om een alternatief te formuleren voor het
idee van burgerrechten. 'Een soort 'wereldburgerschap' wellicht’. Nu kan het gebeuren dat je van de een op
de andere dag door omstandigheden ineens geen staatsburger meer bent van een land. Dan ben je ook je
rechten en je vrijheden kwijt.'
Peter Baehr Prijs
De Peter Baehr Prijs wordt dit jaar voor de derde maal uitgereikt door het UAF. Met de prijs biedt het UAF
pas afgestudeerden met een vluchtelingenachtergrond de kans om te promoveren op het terrein van
mensenrechten, organisatie en buitenlands beleid. De prijs werd in het leven geroepen door hoogleraar
Meindert Fennema. De prijs is vernoemd naar professor Peter Baehr (1935 – 2010), een belangrijke
voorvechter van mensenrechten en oud-voorzitter van het UAF.
Tekst: UAF
Fotografie: Aleksandra Mihajlovic

Download Report