Hand-out presentatie bijeenkomst 1

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag
Workshop 1: HGW, gedrag kennen en zien
8 oktober 2014
13.30 – 16.00 uur
Berber Klein
Liesbeth van Well
Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag in de klas
8 oktober 2014
Workshop 1: Gedrag kennen en zien
26 november 2014
Workshop 2: Systematisch kijken & aanpakken volgens PBS
28 januari 2015
Workshop 3: Gedragsstoornissen & aanpakken volgens oa Gordonmethode
19 maart 2015
Workshop 4: Groepsplan gedrag en oplossingsgerichte gesprekken
1
Agenda Workshop 1
1. Opstarten
1.1. Programma en doelen workshop
1.2. Bekend, benieuwd, bewaard
2. Jouw casusleerling
2.1. Door welke bril kijk jij?
3. Ongewenst gedrag nader bekeken
3.1. Gedragsprobleem vs gedragsstoornis
3.2. Externaliserend vs internaliserend
3.3. Gedragsfunctie analyse
4. Escalatieketen
5. Intervisiecarroussel rondom jouw casusleerling
6. Verwerking & afsluiting
7.1. Bekend, benieuwd, bewaard
7.2. Evaluatie
.
Doel voor deze bijeenkomst
Aan het eind van deze bijeenkomst:
–
Heb je inzicht in het continuüm van gedrag (internaliserend versus
externaliserend / gedragsprobleem versus gedragsstoornis).
–
Weet je wat een gedragsfunctieanalyse is (GFA) en kan je deze in
eenvoudige vorm uitvoeren.
–
Heb je inzicht in de escalatie-keten en weet je hoe gedrag kan
escaleren en wat je kan doen om de situatie te de-escaleren.
–
Heb je je verdiept in het gedrag van één specifieke leerling en ga je
met gerichte oplossingen voor aanpak naar huis.
2
Handelingsgericht werken:
omgaan met ongewenst gedrag
Bekend
Benieuwd
Bewaard
Kies een casusleerling
Kies een leerling uit je eigen klas of je eigen school,
waarbij jij je handelingsmogelijkheden tekort vindt
schieten.
Neem 5 minuten om op te schrijven hoe de situatie eruit
ziet in de klas.
Zet vervolgens 1 of 2 kernwoorden uit jouw beschrijving
op de één van de flaps.
3
Pedagogische brillen/modellen
Kijk eens naar je beschrijving – door
welke bril kijk jij naar de situatie?
Beschrijf je vooral:
• Het kind
• De omgeving
• De interactie
Het probleem zit in het kind
Medisch model
•
•
•
•
•
Ziektemodel
Het kind heeft een probleem
Dat moet gerepareerd of geremediëerd worden
Standaard normen
HP om het defect/ de stoornis te verhelpen
4
Het probleem in de omgeving
Psychodynamisch model
•
•
Bv. Freud, later Erikson
Componenten:
• Es of Id
• Ich of Ego
• Uber-ich of Super-ego
Probleemgedrag ontstaat als gevolg van een scheefgroei in
de krachtsverhoudingen
Aanpak: schokkende gebeurtenissen opnieuw beleven;
Herstel van evenwicht tussen verschillende krachten
•
•
•
Het probleem in de omgeving
Gedragstheoretisch model
•
•
•
•
•
Alle gedrag is aangeleerd
Gedrag wordt veroorzaakt en in stand gehouden door
omgevingsfactoren
Ook probleemgedrag levert iets op.
Alle gedrag kan worden afgeleerd
Probleemgedrag ontstaat als gevolg van een leerproces
5
Het probleem in de interactie
Transactionele model
•
•
•
De interactie tussen het kind en zijn opvoeders staat centraal.
Termen en begrippen
– Afstemming van eisen en verwachtingen
– Sociaal- emotionele ondersteuning
– Sensitiviteit en responsiviteit
Problemen kunnen ontstaan wanneer de eisen en verwachtingen
van de omgeving niet zijn afgestemd op de mogelijkheden van het
kind.
Door welke bril kijk jij?
6
Continuüm
Continuüm
Gedragsprobleem:
Is altijd een gevolg van complexe interacties tussen de
genetische aanleg van de leerling en de ecologische
omgeving waarin de leerling opgroeit
Gedragsstoornis:
Is daarnaast het gevolg van een defect in de aanleg en
ontwikkeling van het zenuwstelsel
m
Continuüm gedragsprobleem - gedragsstoornis
Gedrag ligt op een continuüm
* Grijs gebied *
7
m
Continuüm internaliserend - externaliserend
Hoe gaat een kind om met stress en emoties?
Te weinig controle
– externaliserend (denk aan agressie, hyperactiviteit)
Overcontrole
– internaliserend (denk aan angst, depressie)
m
Continuüm internaliserend - externaliserend
Gedrag ligt op een continuüm
* Grijs gebied *
http://www.leraar24.nl/video/197
8
Functie van gedrag m
Waarom doet dit kind zo?
Functie van gedrag m
Functie van gedrag:
- verovering
- behoefte aan zintuigelijke input
- aandacht van anderen
- ontsnapping of vermijding
9
Functie van gedrag m
Je vraagt de kinderen het spellingschrift voor
zich te nemen en één van de leerlingen weigert
dit. Het is niet de eerste keer.
De leerling kijkt je uitdagend aan en zoekt
medestanders in de klas
Functie van gedrag m
Marco is gek op gamen. Hij baalt ervan dat hij
naar school moet, hij wil zijn spel uitspelen.
Gelukkig heeft hij sinds kort een smartphone
waar een heleboel leuke games op zitten.
Als de juf even niet oplet, pakt Marco zijn
mobieltje en speelt hij onder de tafel stiekem
spelletjes.
10
Functie van gedrag m
http://www.leraar24.nl/video/2731
Functie van gedrag m
Bij een uitgebreide GFA (gedragsfunctieanalyse)
• Voer je observaties uit in de klas
• Betrek je de leraar, leerling, ouders, etc.
• Kom je tot een hypothese over de functie van het
gedrag
•
•
Aandachtspunt: wie in de school kan dit uitvoeren?
Voorbeeld uitgebreide GFA – zie handout
11
Escalatieketen
12
Welke triggers kom je tegen?
Bespreek in tweetallen
- Welke triggers kun je
bedenken?
- Wat zijn triggers voor jouw
casusleerling?
Welke triggers kom je tegen?
Mogelijke triggers
•
•
•
•
Onduidelijke gedragsverwachtingen
Overgangsmomenten/ verandering in routine
De leerling krijgt een correctie
Het lukt de leerling niet om een (deel van een) taak
te doen
• Provocatie van klasgenoten
13
Welke triggers kom je tegen?
Welke reacties van volwassenen kunnen de
escalatie verergeren?
Basisovertuigingen:
Voorbeelden:
•Ik ben degene die de regels bepaalt
•Hier laat ik de leerling niet mee wegkomen
Gevolg:
-In het moment reageren
-Mogelijk niet de meest handige reactie
-De leerling plenair toespreken (dan weten de andere
leerlingen ook gelijk dat ik dit niet duld)
-Dominante houding aannemen, intimideren van de
leerling (ik zal wel even laten zien wie hier de baas is)
Welke triggers kom je tegen?
Welke reacties van volwassenen kunnen de
escalatie verergeren?
In discussie gaan
Machtsstrijd aangaan
De leerling voor schut zetten
Preken
Cynisch reageren
De leerling aanraken
De leerling vastzetten
Stem verheffen of schreeuwen
Voor de leerling gaan staan
14
Hoe te de-escaleren?
•Escalatie is een stadium in de keten van
probleemgedrag.
•Vroeg optreden is de keten doorbreken.
•Focus op positieve: succeservaringen
verkleinen kans op escalatie.
•Schoolbreed inzetten van procedures.
Hoe te de-escaleren?
Vier interventiestadia
•Stadium 1: Voorkomen
•Stadium 2: Onderbreken
•Stadium 3: Reageren
•Stadium 4: Follow up
15
Aanpak bij probleemgedrag
Stap 1 – Beoordeel de situatie
Stap 2 – Ga door met de les (‘Keep the flow of instruction’)
Stap 3 – Richt je op de leerling en herhaal de opdracht
Stap 4 – Verbreek het contact, richt je op anderen en
observeer
Stap 5 – Leg de verantwoordelijkheid voor een beslissing
bij de leerling
Stap 6 – Debrief op een later tijdstip
Intervisie-ronde
http://www.leraar24.nl/video/197
Bereid in 2 minuten een specifieke omschrijving voor van
een situatie die typerend is voor jouw casusleerling.
Beschrijf:
• Gedrag van de leerling ten opzichte van leraar, ten
opzichte van zichzelf & ten opzichte van medeleerlingen
• Wat dit met jezelf doet als leraar (of wat het met leraar
doet als je IB’er bent)
• Waar ligt jouw handelingsverlegenheid?
16
Intervisie-ronde
Bereid in 2 minuten een specifieke omschrijving voor van
een situatie die typerend is voor jouw casusleerling.
Gebruik hiervoor het formulier ‘hulpvraag’.
Intervisie-carroussel
Twee rijen: rij A en rij B
Ronde 1:
•
Lijn A leest omschrijving voor
•
Lijn B geeft tips hoe hiermee om te gaan (lijn A noteert tips / wat nuttig is) (2 minuten)
Ronde 2:
•
Lijn B schuift 1 plek naar rechts:
•
Herhaling van procedure (2 minuten)
Ronde 3
•
Blijven zitten
•
Lijn B leest omschrijving voor
•
Lijn A geeft tips hoe hiermee om te gaan (lijn B noteert tips / wat nuttig is) (2 minuten)
Ronde 4
•
Lijn B schuift 1 plek naar rechts:
•
Herhaling van procedure (2 minuten)
Afsluiten met noteren van de opbrengsten: wat kan je gaan toepassen.
17
Afsluiting: Handelingsgericht
werken: omgaan met ongewenst
gedrag
Bekend
Benieuwd
Bewaard
Afsluiting
Voor de volgende keer:
- Welke signaleringslijsten gebruiken jullie op school?
- Neem voorbeelden mee!
18
Afsluiting
• Wie werkt op een PBS-school?
• Wie wil een bijdrage leveren aan bijeenkomst 2 over
PBS?
• Wie heeft er ervaring met de Gordonmethode?
• Wie heeft er ervaring met Rots en Water, Kanjertraining
en Taakspel?
• Wie wil een bijdrage leveren aan bijeenkomst 3 over deze
aanpakken?
Afsluiting
Tot slot: een korte evaluatie
19

Download Report