Spelregels Beeldkwaliteitsplan

Stadsontwikkeling
www.utrecht.nl
Spelregels Beeldkwaliteit
Winklerlaan e.o.
Juni 2014
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 1
Spelregels Beeldkwaliteit
Winklerlaan e.o.
Juni 2014
Stadsontwikkeling
Colofon
Projectgroep
Tanja Lazaridis, SO/ S&M
Claar Talsma, SO/ S&M
Opdrachtgever:
Ruud Hilhorst
Grafische realisatie
SO/ S&M
Versiedatum
december 2012
Reproductiedatum
december 2012
4 - Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o., juni 2014
Inhoudsopgave
Colofon
4
1
6
Inleiding
1.1 Inleiding
1.2 Begrenzing plangebied
1.3 Opzet rapport
6
6
6
2
Analyse
8
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
Inleiding
Tuindorp en de Nieuwe Hollandse Waterlinie
Eykmanlaan en Tuindorp-Oost
Tussengebied
Conclusie
8
8
8
12
12
3
Spelregels
14
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
Inleiding
Samenhangend bouwblok
Architectuur
Eenheid
Overgang openbaar-prive
Openbare ruimte en parkeren
14
14
14
14
14
16
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 5
Stadsontwikkeling
1
Inleiding
1.1 Inleiding
1.3 Opzet rapport
Het Gerrit Rietveld College in de wijk Noordoost krijgt een nieuw schoolgebouw. Dit nieuwe gebouw wordt geplaatst op de sportvelden aan de noordkant van de school. Op de plek waar nu de school staat worden woningen
(en enkele voorzieningen) gebouwd. Deze ontwikkeling is vastgelegd in een
SPvE.
Na deze inleiding wordt in hoofdstuk twee ingegaan op de analyse van de
omgeving. De conclusies uit de analyse worden gebruikt om de spelregels
op te stellen. In hoofdstuk 3 staan de spelregels.
Voor de school is een definief bouwplan gereed, gemaakt door architectenbureau Atelier PRO. Het gebouw zal straks gaan bestaan uit maximaal vier
lagen. Het hoogste deel van het pand komt aan de Eykmanlaan. De nieuwbouw van de school start naar verwachting begin 2013, de oplevering staat
gepland medio 2014. De bouw van de woningen kan pas starten nadat de
nieuwe school in gebruik is genomen.
Voor de woningbouw is reeds een bestemmingplan en een inrichtingsplan
(Funstioneel ontwerp/IPvE) gemaakt. Het bestemmingsplan is zeer ruim van
opzet en maakt veel verschillende bouwvormen mogelijk. De uitwerking
van de woningen zal in opdracht van Mitros gebeuren. Hierbij staan nog
verschillende wijzen van ontwikkeling open. Dit kan in de vorm van particulier opdrachtgeverschap (p.o.) en door middel van één of meerdere ontwikkelende partij(en). Om te zorgen dat bij de ontwikkeling de samenhang blijft
gewaarborgd is dit beeldkwaliteitsplan opgesteld. De spelregels zijn er op
gericht om de nieuwe bebouwing goed in te passen in de omgeving. Er is
dan ook eerst geanalyseerd wat de kenemrken zijn van de bebouwing in de
buurt. Deze kenmerken zijn daarna vertaald naar de locatie zelf. Getracht
is de regels te beperken tot de essentie, zodat veel vrijheid over blijft voor
mogelijke invullingen.
1.2 Begrenzing plangebied
De locatie ligt in de wijk Noordoost en wordt begrenst door de Eykmanlaan,
Winklerlaan, Professor Jordanlaan en aan de noordzijde de nieuwe locatie
van het Gerrit Rietveld College.
Ligging Plangebied
6 - Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o., juni 2014
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 7
Stadsontwikkeling
2
Analyse
1.1 Inleiding
De locatie ligt op een plek waar verschillende structuren bij elkaar komen.
In dit hoofdstuk worden deze geanalyseerd, zodat deze kunnen worden
gebruikt om te komen tot spelregels voor de beeldkwaliteit voor de locatie.
Hieronder worden de verschillende structuren beschreven en de belangrijkste kenmerken in beeld gebracht. Hierbij is onder andere gebruik gemaakt
van de Welstandnota Utrecht (De schoonheid van Utrecht) en de Studie
Naoorlogse Woonwijken die voor Tuindorp-Oost is gemaakt. Aan het eind
worden conclusies getrokken over de positie van de locatie. Bij welke buurt
hoort de locatie en aan welke structuren moet worden aangesloten.
1.2 Tuindorp en de Nieuwe Hollandse Waterlinie
Aan de westzijde van de locatie ligt de buurt Tuindorp die bestaat uit lange
blokken die gebouwd zijn in de oorspronkelijke richting van het landschap.
De buurt is gerealiseerd in de jaren dertig en bestaat voornamelijk uit rijtjes
woningen met voortuinen.
Dwars door deze structuur van woonblokken loopt het watersysteem van
het Zwarte Water en het innundatiekanaal langs de Professor Jordanlaan.
Deze watergangen maken onderdeel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een militair landschap dat bestaat uit een stelsel van forten, kanalen
en vlakten die onder water gezet konden worden. Het innundatiekanaal
vormde daarin op deze plek een scheidslijn doordat het de hood weerstandlinie is. Oostelijk van het kanaal kon het gebied onder water worden gezet,
zodat het gebied ten westen kon worden beschermd tegen de vijand. Deze
scheidslijn is terug te zien in de bebouwing doordat pas in een latere periode aan de oostzijde gebouwd is.
1.3 Eykmanlaan en Tuindorp-Oost
Aan de oostzijde grenst de locatie aan de Eykmanlaan en Tuindorp-Oost.
Deze wijk is gebouwd in de jaren zestig. De buurt is opgebouwd als een modern tuindorp met een combinatie van laagbouw, middelhoogbouw en hoogbouw. Tussen de bebouwing zijn grote groen ruimtes zoals bijvoorbeeld
het Kouwerplantsoen. De Eykmanlaan slingerd door de bebouwing heen. De
weg wordt gekenmerkt door groene bermen, ventwegen en de bebouwing
die de blik in elke bocht “opvangt”.
8 - Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o., juni 2014
Kenmerken Tuindorp en NHW:
Karakter:
Functie:
klassiek tuindorp.
grondgebonden wonen, beperkte functiemenging.
Volume:
kleinschalig, ensemble, bouwblok.
Bouwhoogte:
overwegend twee lagen.
Kapvorm:
alle woningen hebben een kap.
Plastiek:
verbijzondering hoeken, symmetrie.
Ritme en schaal: woning als onderdeel van een
rijtje, alleen langs Professor
Jordanlaan individuele woningen.
Ontsluiting:
individuele entrees aan de
straat.
Openbare ruimte: woonstraten (met voortuinen),
kanalen (met bomenrijen)
vormen verbijzondering.
Materiaal:
baksteen, dakpannen, hout
Kleur:
rode/bruine baksteen, oranje
en grijze dakpannen, witte
kozijnen en details.
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 9
Stadsontwikkeling
Kenmerken Eykmanlaan en Tuindorp-Oost:
Karakter:
Functie:
modern tuindorp.
appartementen en grondgebonden wonen, (grootschalige)
voorzieningen.
Volume:
ensemble van verschillende
volumes.
Bouwhoogte:
langs Eykmanlaan hoogbouw
en middelhoogbouw (ca. vier
lagen).
Kapvorm:
langs Eykmanlaan platte daken.
Plastiek:
seriematig, horizontale en verticale belijning, verschil tussen
plint en bovenbouw.
Ritme en schaal: woning als onderdeel van een
geheel.
Ontsluiting:
individuele entrees bij rijtjes,
centrale entrees bij appartementen en voorzieningen.
Openbare ruimte: weg en bebouwing vormen een
samenspel, weg heeft groenkarakter met veelal ventwegen.
Materiaal:
baksteen, beton.
Kleur:
baksteen in verschillende kleuren, witte kozijnen, gekleurde
details.
10 - Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o., juni 2014
Kenmerken Tussengebied:
Karakter:
Functie:
tussengebied.
grondgebonden wonen en
onderwijs.
Volume:
ensemble, bouwblok.
Bouwhoogte:
drie en vier lagen.
Kapvorm:
platte daken.
Plastiek:
ritme in de gevel.
Ritme en schaal: woning maakt onderdeel uit
van een ensemble/bouwblok,
school is één bouwblok.
Ontsluiting:
woningen individuele entrees
aan de straat, voorziening
centrale entree.
Openbare ruimte: Eykmanlaan en kanaal vormen
grote openbare ruimtes, daartussen woonstraten.
Materiaal:
baksteen, beton, plaatmateriaal.
Kleur:
grijze en bruine baksteen,
woningen witte kozijnen en
details, gele accenten.
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 11
Stadsontwikkeling
1.4 Tussengebied
Het gebied tussen het innundatiekanaal en de Eykmanlaan was oorspronkelijk in zijn geheel in gebruik door scholen. In de loop der tijd zijn al deze
scholen vervangen voor nieuwbouw. Hierdoor heeft dit gebied een heel
eigen karakter gekregen en kan worden gekenmerkt als een tussengebied.
De bebouwing bestaat uit blokken die tussen de Eykmanlaan en het innundatiekanaal liggen. Aan de zuidzijde van de locatie zijn dit woonblokken
met een doorgaande wand langs de Eykmanlaan en rijtjes haaks op het innundatiekanaal. Aan de noordzijde van de locatie is dit het nieuw te bouwen
schoolgebouw dat ook het karakter krijgt van een bouwblok. De locatie
maakt onderdeel uit van deze reeks.
1.5 Conclusie
De locatie ligt tussen twee belangrijke structuren, de Eykmanlaan en het
innundatiekanaal. Beide structuren hebben hun eigen karakter. De Eykmanlaan wordt gekemerkt door het ruime profiel met veel groen en een
slingerend verloop. De bebouwing langs de Eykmanlaan is heel verschillend
en bestaat uit grootschalige bebouwing op zichtlocaties en begeleidende
wanden van middelhoogbouw. Het innundatiekanaal wordt gekenmerkt
door zijn lange waterlijn met bomen en kleinschalige bebouwing. Aan de
westzijde van het kanaal is dit individuele bebouwing aan de oostzijde is de
kleinschaligheid op een andere manier gerealiseerd (in de vorm van de koppen van rijtjes).
De locatie maakt onderdeel uit van het tussengebied tussen bovengenoemde structuren. Dat tussengebied bestaat uit een reeks bouwblokken.
Elk bouwblok vormt een duidelijk samenhangend geheel, maar bestaat uit
verschillende onderdelen. Ondanks dat ieder bouwblok zijn eigen karakter
heeft zijn er ook veel gezamenlijke eigenschappen, zoals onder andere
bouwhoogte, dakvorm, materiaal gebruik en architectuur.
12 - Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o., juni 2014
Locatie als onderdeel
van tussengebied
Zw
t
He
ar
te
n
ma
nla
a
Ey
k
er
at
W
Inn
und
atie
ka n
a al
Tuindorp
Tuindorp-Oost
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 13
Stadsontwikkeling
3
Spelregels
3.1 Inleiding
3.3 Architectuur
Uit de analyse blijkt dat de locatie onderdeel uitmaakt van het tussengebied
tussen Eykmanlaan en innundatiekanaal (Professor Jordanlaan). Dit tussengebied wordt gekemerkt door een reeks van samenhangende bouwblokken. Voor de nieuwbouw op de locatie zal dus gestreefd moeten naar het
realiseren van een bouwblok dat zich voegt in deze structuur. Aangezien dit
bouwblok aan twee zeer verschillende structuren grenst en onderdeel uitmaakt van een reeks blokken zullen kenmerken hiervan ook terug moeten
komen in het te maken bouwblok. Op die manier ontstaat een toevoeging
aan de buurt die naadloos past in de bestaande omgeving.
Op dit moment is het nog niet duidelijk hoe dit nieuwe bouwblok zal worden
ontwikkeld, dit kan worden gedaan door één partij of meerdere ontwikkelaars, maar ook in de vorm van particulier opdrachtgeverschap. Om toch tot
een samenhangend bouwblok te komen zijn een aantal spelregels nodig.
Het bouwblok maakt onderdeel van de reeks van bouwblokken langs de
Eykmanlaan. De architectuur van het nieuwe bouwblok moet dan ook aansluiten/passen bij de overige bebouwing in deze reeks. Het is niet wenselijk
om bij de architectuur van Tuindorp aan te sluiten.
Hierbij dient vooral op de volgende zaken te worden aangesloten.
3.2 Samenhangend bouwblok
De volgende spelregels zijn opgesteld om een samenhangend bouwblok
te realiseren dat past in de reeks bouwblokken langs de Eykmanlaan. Deze
spelregels sluiten aan op de eerder vastgelede stedenbouwkundige randvoorwaarden uit het SPvE en het bestemmingsplan.
•
•
•
•
•
•
Bebouwing en entree in de rooilijn.
De randen zoveel mogelijk bebouwen, dus geen grote gaten in de wanden voor zijstraten, parkeerplaatsen of zijtuinen.
Langs de Eykmanlaan één doorgaande straatwand realiseren (alleen de
woonstraat kan hier een onderbreking vormen).
Het samenhangende bouwblok kan worden doorsneden door een
woonstraat. De locatie van de woonstraat tussen de woonblokken is
verschuifbaar.
Langs de Eykmanlaan minimaal 3 lagen (ca. 9 meter), maximaal 15
meter. Overige bebouwing maximaal 12 meter.
Langs de Eykmanlaan platte daken. Overige bebouwing bij voorkeur
platte daken.
•
•
•
3.4 Eenheid
Een samenhangend bouwblok realiseren en tegelijkertijd streven naar diversiteit vraagt om manieren om de eenheid te waarborgen. Dit is ook nodig
als (een deel van) de woingen in de vorm van particulier opdrachtgeverschap
wordt gerealiseerd. De volgende spelregels zijn opgesteld om deze eenheid
te waarborgen:
•
•
•
Eén (hoofd)architect voor het bouwblok. Bij particulier opdrachtgeverschap zou de hoofdarchitect als supervisor kunnen werken voor de
vrije kavels. Deze supervisor zou ook kavelpaspoorten (met eventuele
extra beeldkwaliteiteisen) kunnen opstellen.
Eén materialisering voor het bouwblok.
Eén vormgevingsprincipe/stijl voor het bouwblok.
3.5 Overgang openbaar-prive
De vorm van een bouwblok vormt een duidelijk onderscheid tussen openbaar en prive. Aan de binnenkant zijn de priveruimtes en de buitenzijde
grenst aan de openbare ruimte. Voor de plekken waar het bouwblok grenst
aan de openbare ruimte gelden een aantal spelregels.
•
•
14 - Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o., juni 2014
Materiaalgebruik: baksteen.
Kleur: bruin, grijs en wit details.
Plastiek: ritmiek in de gevel.
Op plekken waar achtertuinen grenzen aan de openbare ruimte dienen
deze structureel te worden afgeschermd, bij voorkeur in de vorm van
een tuinmuur of een begroeid hekwerk.
Nutsvoorzieningen dienen te worden geïntegreerd in het bouwblok,
zodat deze niet in de openbare ruimte hoeven te worden geplaatst.
Samenhang ondanks diversiteit in typologie
Samenhang en individuele uitstraling
Woonblok met halfverdiept parkeren
Overgang openbaar prive
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 15
Stadsontwikkeling
•
Er dient aandacht te worden besteed aan de overgang tussen openbaar
en prive aan de voorzijde van woningen/voorzieningen. Bij voorkeur
wordt een voorruimte voor de bebouwing gemaakt die uitnodigd om de
stoep te gebruiken.
•
Geen voortuinen langs de Eykmanlaan. Vanwege de ruimte die bestaande bomen nodig hebben dienen langs de Winklerlaan voortuinen
te worden gerealiseerd (minimale diepte 4 meter). Langs de overige
straten (grenzend aan de school en het plantsoen en de eventuele
woonstraat in het midden) kunnen voortuinen worden gerealiseerd.
3.6 Openbare ruimte en parkeren
Voor het gebied is een Functioneel ontwerp (IPvE) voor de openbare ruimte
gemaakt. Hierin wordt uitgegaan van de volgende zaken.
•
•
•
•
•
In het openbaar gebied worden 119 parkeerplaatsen gerealiseerd ten
behoeve van de nieuwe school en de woningen. Deze parkeerplaatsen
liggen langs de Eykmanlaan, de Winlerlaan en de watergang aan de
zijde van de Professor Jordanlaan.
De overige benodigde parkeerplaatsen dienen in een parkeervoorziening (gebouwd of ongebouwd) op eigen terrein te worden gerealiseerd.
Deze parkeervoorziening ligt uit het zicht van de openbare ruimte en
is niet gesitueerd in de plint grenzend aan de openbare ruimte (tenzij
een levendige plint wordt gemaakt). Zie hiernaast een aantal mogelijkheden.
De entree van de parkeervoorziening kan worden gerealiseerd aan de
Eykmanlaan (of in ieder gavel zeer dicht daar bij).
De straten grenzend aan de school en het plantsoen worden uitgevoerd
als woonpaden, deze zijn toegankelijk voor voetgangers, fietsers,
hulpdiensten en laden/lossen. Langs deze straten zijn geen parkeerplaatsen.
In het ontwerp voor de openbare ruimte is aangegeven welke bomen
worden gehandhaafd.
16 - Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o., juni 2014
Voorbeelden van parkeeroplossingen
Beeldkwaliteitkaart
Bouwhoogte 3 of 4 lagen
Bouwhoogte max. 4 lagen
Voortuin verplicht
Bouwen in de rooilijn
Woonstraat en rooilijn mogelijk
Doorgaande straatwand
Entree parkeervoorziening
Overige bebouwing
Water
Bermen en plantsoen
Bomen
Spelregels beeldkwaliteit, Winklerlaan e.o.,juni 2014 - 17
www.utrecht.nl
Stadsontwikkeling
Bezoekadres Ravellaan 1, 3533 JE Utrecht
Postadres Postbus 8406, 3503 RK Utrecht
Telefoon 030 - 286 00 00
Fax 030 286 0???
Mail [email protected]