Persoonsgerichte benadering in de psychiatrie?

Platform Gerontopsychiatrie V&V
Bijeenkomst 7 maart 2014
Persoonsgerichte benadering in de psychiatrie?
Afgelopen vrijdag ging de bijeenkomst van start met een korte ronde waarin
nieuwswaardigheden werden verteld en nieuwe leden zich kort introduceerden.
Vervolgens is met elkaar verkend in hoeverre de persoonsgerichte benadering – die vooral
ontwikkeld is voor het omgaan met mensen met dementie – geschikt zou kunnen zijn voor
de benadering van mensen met een psychiatrische achtergrond en/of wanneer er sprake is
van comorbiditeit.
Verschillende termen zijn in gebruik: belevingsgerichte zorg, cliënt centered care,
persoonsgerichte zorg. Die laatste heeft onze voorkeur. Waar hebben we het nu eigenlijk
over en waar komt het vandaan (zie bijlage presentatie).
Gezamenlijk inventariseerden we wat persoongericht wel en niet is.
Wel persoonsgericht
Niet persoongericht
Flexibiliteit en Veiligheid
(voorspelbaarheid)
Persoon in context
- biografie & identiteit
- systeem/sociaal netwerk
Nadruk op eigen
regie/autonomie
Individuele benadering
Ziekte centraal
Aansluiten bij mogelijkheden
Werken vanuit interesse
Theoretisch model, alleen
papier
Mensen als groep
behandelen: 'groepslid'
Niet gericht op nieuwe
dingen leren
Niet per definitie "u vraagt,
wij draaien"
Niet invullen voor
cliënt/systeem
Creativiteit
Bernadette Willemse vertelde over het ontstaan van de persoonsgerichte benadering, en
wat eronder wordt verstaan. Het model van T. Kitwood wordt kort toegelicht.
Persoonsgerichte benadering gaat ervan uit dat alle mensen vergelijkbare behoeftes hebben
waar je in de behandeling zoveel mogelijk op aansluit.
V Waarde (Value) toekennen
aan mensen
I Individueel begeleiding en
zorg bieden
P Het Perspectief van de ander
S Een ondersteunende Sociale
omgeving
VIPS: Very important persons*
*Brooker & Surr, 2005
Het (onbegrepen/probleem) gedrag proberen we te begrijpen door de volgende factoren
per cliënt:
Hersenschade
Persoonlijkheid
Levensloop
Gezondheid en lichamelijke conditie
Sociale omgeving
Fysieke omgeving.
Ter illustratie zien we filmpje uit de e-learning module waarin studenten/verzorgenden
leren hoe ze met onbegrepen gedrag van mensen met dementie om kunnen gaan.
Als voorbereiding op vandaag hebben deelnemers van het Platform een vragenlijst
ingestuurd. De aanwezigen krijgen hun scores terug, de persoonlijke score wordt vergeleken
met de score van de hele groep en geeft een indicatie van hoe persoonsgericht er binnen de
instelling wordt gewerkt en hoe persoonsgericht je zelf bent. In subgroepen is hierover
uitgewisseld aan de hand van de volgende vragen:
1. Hoe persoonsgericht is jouw organisatie?
2. Hoe kan het verder vorm krijgen?
3. Waarin ben jij persoonsgericht?
4. Wat zou je verder willen verbeteren en hoe?
Reacties op vragen 1 en 2:
- Lastig om te implementeren, gezien huidige ontwikkelingen. Veel bezuinigingen waardoor
belang cliënt in gedrang komt. Personele inzet is beperkt waardoor weinig persoonlijke
aandacht.
- Door zo te gaan werken, loop je risico op 'fouten' en die moet je durven maken.
- Behandelingen zijn vaak groepsgericht.
- Vaak handelen uit angst ("wat als…").
- De visie van een instelling kan wel persoonsgerichte benadering benadrukken, maar dat is
nog geen garantie voor gedrag op de werkvloer.
- Belangrijk om personeel te overtuigen en te laten ervaren dat persoonlijke benadering tijd
spaart.
- Kleinschalig wonen heeft zowel voor- als nadelen. Het bevordert participatie familie, vaak
mooiere kamers, lastiger tav omgaan met probleemgedrag.
- Voor deze benadering is goede EVV-er noodzakelijk, maar ook andere behandelaren.
- Bij bespreking van zorg zijn cliënt en familie aanwezig
- Multidisciplinaire kwaliteit vereist.
- Aandacht en voorbeeldrol personeel, onderlinge erkenning, waardering, uitleg aan familie/mantelzorg.
- Rapportage en inzichtelijk maken van niet-tastbare dingen (bijv. als je met iemand gaat
wandelen ipv douchen), met het oog op kwaliteit van leven.
- Organisatie faciliteert scholing, intervisie, de visie op alle niveaus terug laten komen ook bij
MT vergaderingen, multidisciplinair overleg waar ook vrijwilligers en gastvrouwen/mannen
bij worden betrokken.
Reacties op vragen 3 en 4:
- Het individu (van de cliënt) zien in de groep
- Oog hebben voor de (on)mogelijkheden van de cliënt
- Behandelaren blijven werken aan deskundigheid (bijv. mediatieve therapie, intervisie,
reflectie op overdracht en tegenoverdracht en effecten van veranderingen op team en
cliënten). Aandacht hebben voor elkaar als werkers ("hoe gaat het met je?"). Elkaar helpen
prioriteren.
Conclusie lijkt dat de persoonsgerichte benadering ook in de psychiatrie gebruikt kan
worden, maar de aanwezigen maken hierbij de volgende kanttekeningen/vragen:
- onder welke factor kunnen we de geestelijke gezondheid van iemand beschrijven
(persoonlijkheid en/of gezondheid en lichamelijke conditie)?
- is de volgorde van de factoren willekeurig?
- moeten we ervan uitgaan dat iedereen de behoefte heeft om 'erbij te willen horen'?
- moeten behoeftes neutraler geformuleerd?
- kennis van de psychiatrie moet erbij worden vermeld
- niet iedereen wil 'bezig zijn'
De volgende bijeenkomst (donderdag 26 juni) zal mede worden voorbereid door Anno Bos
en Titia Antheunissen. Onderwerp: scheiding wonen en zorg? Gevolgen van de
bezuinigingen…… En hoe bereiden GGZ en V&V zich hierop voor?

Download Report