De Standaard van 13 februari bericht over onderzoek dat door het

De Standaard van 13 februari bericht over onderzoek dat door het CIDIN in Nijmegen is gedaan
naar de impact van koffiecertificatie in Kenia, Uganda en Ethiopië. Certificatie alleen is de
oplossing niet, constateert CIDIN. Max Havelaar is het eens met die conclusie. Zoals we ook
onderschrijven dat met nadere samenwerking tussen de certificatie systemen veel te winnen valt.
De voornaamste conclusie van de studie is dat het effect van de certificatieprogramma’s Fairtrade en
UTZ Certified op het inkomen van de koffieboeren in Kenia, Oeganda en Ethiopië bescheiden is.
Fairtrade trekt wereldwijd dezelfde conclusie in situaties waar een zeer beperkt gedeelte van de
export verkocht wordt onder Fairtradevoorwaarden. Onze interne monitoringcijfers voor Kenia
(primaire focus van het onderzoek) bevestigen dat, wat koffie betreft, er vandaag slechts 6% van de
geëxporteerde oogst ook effectief verkocht wordt als Fairtrade. Dit genereert nog te weinig extra
inkomsten om een voelbaar effect te hebben op inkomen en op levenskwaliteit. Volgens ons is dertig
procent een absoluut minimum. Dan worden de investeringskosten ruim gedekt, weegt de prijs door
op het algemene inkomen, is er voldoende premie om significante investeringen te doen en brengt
de voorfinanciering voldoende inkomen om het jaar te overbruggen. Ter vergelijking: wereldwijd
realiseren koffiecoöperaties gemiddeld 46% van hun exportvolumes onder Fairtrade voorwaarden.
Dat is een heel ander cijfer.
Beter boeren moet….
Dat doet echter niets af aan de leerzame inzichten die dit onderzoek te bieden heeft. Wat is echt
belangrijk voor welvaartstijging onder koffieboeren? Het onderzoek vertelt ons er veel over.
Technische assistentie blijkt een cruciale factor. Trainingen maken boeren vertrouwd met betere
landbouwpraktijken die leiden tot hogere opbrengsten en een betere kwaliteit bonen. ‘Beter boeren’
is belangrijk, als één van de componenten in een brede ontwikkelingsstrategie.
Hoe ondersteunen we boeren op vlak van hun landbouwpraktijken? Anders dan soms gedacht
komen landbouwtrainingen nooit automatisch mee met een certificatie. Ze kosten immers geld. In
Fairtrade betaalt de koper per ton koffie een vaste premie die door de boerenorganisatie wordt
geïnvesteerd. 25% hiervan gaat structureel naar landbouwtrainingen. In 2012 verdienden de 375
gecertificeerde koffie-organisaties samen ruim 37 miljoen euro aan extra inkomsten onder de vorm
van de Fairtradepremie. Een kwart daarvan levert voor boerentrainingen een mooi bedrag op,
betaald door de markt. Genoeg om alle behoeften te dekken is het uiteraard niet.
Boeren verdienen meer…
Maar landbouwtrainingen zijn niet zaligmakend, ook dat laat het onderzoek zien. Een betere
kwaliteit bonen blijkt niet altijd op een hogere prijs te mogen rekenen. Daaraan voegen wij graag toe
dat productiviteitsverhoging alleen loont bij een redelijke prijs, niet wanneer de marktprijs de
productiekosten niet vergoedt, zoals op dit moment het geval is.
Wat de studie vooral onderstreept is hoe belangrijk een krachtige, betrouwbare coöperatie is voor
boeren. De ketenpositie van de koffieboeren moet verbeteren. Boeren moeten meer marktinzicht
Fairtrade Max Havelaar Belgium
Edinburgstraat 26 rue d’Edimbourg | Bruxelles 1050 Brussel
Tel: +32 (0)2 894 46 20 | Fax: +32 (0)2 894 46 21 | [email protected] | www.maxhavelaar.be
krijgen en een betere onderhandelingspositie. Cruciaal is ook de toegang tot krediet. Boeren kunnen
hun oogsten dan voorgefinancierd krijgen, zodat ze niet gedurende het jaar in geldnood komen.
Collectief investeren
Boeren die zich organiseren om het gedeelde belang beter te behartigen, het zit in het DNA van
Fairtrade. En het staat dus centraal in onze criteria. Net als een correctie van het marktmechanisme
als dat om redenen van duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid nodig is. In de onderzoeksperiode
lagen de koffieprijzen overwegend hoger dan de Fairtrade minimumprijs. Tot voor een jaar terug,
toen de koffieprijs weer door het Fairtrade minimum zakte, handelden ook Fairtrade organisaties dus
gewoon tegen marktprijzen. Wel zorgt de vaste Fairtrade premie altijd voor overdracht van extra
financiële middelen naar de boerenorganisaties.
Die organisaties hebben dat geld hard nodig om ontwikkelingsstappen te kunnen zetten, of het nu
gaat om landbouwtrainingen, herbebossing, organisatieversterking, koffiemachines in eigen beheer,
maatregelen tegen klimaatverandering, onderwijs en gezondheidszorg, infrastructuur of verbetering
van de voedselvoorziening. Veel jonge organisaties staan nog maar aan het begin van hun
ontwikkeling. Dat collectieve uitgaven voor huishoudingen geld kunnen besparen en/of welvaart
toevoegen, neemt CIDIN niet mee in haar onderzoeksbenadering. Maar tenzij we CIDIN verkeerd
interpreteren beaamt het onderzoek tegelijkertijd volledig het nut van investeringen op het niveau
van de organisatie, op het collectieve niveau dus.
Samenwerking tussen certificatie systemen UTZ en Fairtrade
Certificatie is de moeite waard en toch lang niet genoeg, constateert CIDIN. Ook daarover geen
discussie. Kan samenwerking tussen certificaties de impact voor koffieboeren vergroten, zoals CIDIN
suggereert? Wij denken van wel. En we zijn ook realistisch.
Multicertificatie echter blijft, zoals CIDIN aangeeft, een goede strategie voor boerenorganisaties. Het
brengt een groter aantal marktkanalen binnen bereik. Aan Utz en Fairtrade de opdracht om niet
afzonderlijk te doen wat ook samen gedaan kan worden. Meer gecombineerde audits, zodat de
kosten voor boerenorganisaties dalen. Er wordt aan gewerkt, maar soms gaat het ook ons niet snel
genoeg. Verder zouden Utz en Fairtrade vaker hun krachten moeten bundelen richting externe
financiers, om zoveel mogelijk boerenorganisaties toegang te geven tot financieringsbronnen voor
krediet en landbouwtraining. Zo kan samenwerking muren slopen waar boeren last van hebben én
blijven verschillen die er voor boeren toe doen rechtovereind.
Voor meer informatie: Karlien Wouters, [email protected]
Het artikel zelf leest u hier
Fairtrade Max Havelaar Belgium
Edinburgstraat 26 rue d’Edimbourg | Bruxelles 1050 Brussel
Tel: +32 (0)2 894 46 20 | Fax: +32 (0)2 894 46 21 | [email protected] | www.maxhavelaar.be

Download Report