Heilige Boeken: meer lezen ( pdf )

Bronteksten
Tora: de onderwijzing van Mosje. Vert. Lineke Buijs en Marianne Storm. Amsterdam : Querido, 1994.
EHC 582323
Een Nederlandse vertaling van de Tora, de eerste vijf boeken van de Hebreeuwse Bijbel. De
vertaling blijft zo dicht mogelijk bij de Hebreeuwse grondtekst (dus Mosje in plaats van
Mozes).
Tanach. Heerenveen : Nederlands Bijbel Genootschap, 2007. EHC 725758
Deze editie bevat de Hebreeuwse tekst van de Tenach met een licht aangepaste versie van
de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004. De tekst is daardoor aanvaardbaar voor zowel joden als
christenen.
Het Nieuwe Testament van onze heer Jezus Christus. Willibrord-vertaling. Boxtel : Katholieke
Bijbelstichting, 1966. EHC 653480
De Willibrord-vertaling van de Katholieke Bijbelstichting kwam voor het eerst uit in 1975 en
was bedoeld als standaardtekst voor alle Nederlandstalige katholieken in Vlaanderen en
Nederland. Naast de vertaalde tekst bevatten de verschillende uitgaven inleidende teksten,
voetnoten, tabellen en kaarten om de lezer te helpen.
De Bijbel. Amsterdam : Querido, 2004. EHC 677189
De Nieuwe Bijbelvertaling is een vertaling van de Bijbel in hedendaags Nederlands
(‘doeltaalgericht’). De vertaling is uitgewerkt door katholieken en protestanten samen. Het is
daardoor de meest gezaghebbende vertaling in het Nederlandse taalgebied.
De Koran. Een vertaling. Vert. Kader Abdolah. Breda : De Geus, 2008. EHC 720130
De Iraans-Nederlandse auteur Kader Abdolah maakte een eigenzinnige vertaling van de
Koran voor het grote publiek. Daarbij paste hij de volgorde van de soera’s aan en voegde hij
een biografie van de profeet Mohammed toe. Veel moslims beschouwen het eerder als een
roman dan als een vertaling.
De Koran. Vert. J.H. Kramers. 15de editie. Amsterdam : Agon, 1992. EHC 780389
De Nederlandse Koranvertaling van Kramers verscheen voor het eerst in 1956 en is sindsdien
toonaangevend geweest en telkens opnieuw uitgegeven.
De Koran. Een weergave van de betekenis van de Arabische tekst in het Nederlands. Vert. Fred
Leemhuis. Houten : Het Spectrum, 2013. EHC 779494
Het Arabisch van de Koran is zo gelaagd en ingewikkeld, dat het onmogelijk te vertalen is
zonder betekenissen te verliezen; er zijn dan ook geen vertalingen, enkel weergaves in een
andere taal. Deze weergave van Fred Leemhuis is de nieuwe, algemeen aanvaarde versie
voor het Nederlandse taalgebied.
Achtergrondinformatie
Karen Armstrong, De Bijbel: de biografie. Amsterdam : Mets & Schilt, 2007. EHC 718262
Karen Armstrong is één van de belangrijkste godsdiensthistorici van dit moment en auteur
van tal van zeer leesbare boeken. Haar ‘biografie’ begint met het ontstaan van de Bijbel en
de context waarin dat gebeurde, en volgt het boek doorheen de geschiedenis tot en met de
moderne tendensen van fundamentalisme en verdraagzaamheid.
Karen Armstrong, Een geschiedenis van God: vierduizend jaar jodendom, christendom en islam.
Amsterdam : Bulaaq, 2011. EHC 584757
Al 4.000 jaar lang zijn er mensen die in één God geloven. Hoe hebben verschillende
generaties, volkeren en culturen hun beeld van die God doorheen dat geloof vormgegeven?
Dat is de centrale vraag in deze studie.
Karen Armstrong, Islam. Geschiedenis van een wereldgodsdienst. Amsterdam : De Bezige Bij, 2005.
EHC 695336
In dit boek richt Armstrong haar blik vooral op de geschiedenis van de Islam na de dood van
de profeet. Ze schetst hoe de Islam zich ontwikkelde op religieus gebied, maar ook hoe de
islamitische cultuur in contact en conflict kwam met het Christelijke westen en wat de Islam
vandaag betekent.
Karen Armstrong, De profeet. Over het leven van Mohammed. Amsterdam : De Bezige Bij, 2006.
EHC 709303
De biografie van de profeet Mohammed is van fundamenteel belang voor de Islam. Karen
Armstrong vergelijkt het verhaal van Mohammed met dat van andere stichters van
godsdiensten, over wie vaak veel minder informatie beschikbaar is, en plaatst het ontstaan
van de Islam zo in een bredere context.
Reza Aslan, Geen god dan God. Oorsprong, ontwikkeling en toekomst van de Islam. Amsterdam : De
Bezige Bij, 2005. EHC 687160
Zeer leesbare geschiedenis van de Islam, maar met een achterliggend programma: Reza
Aslan interpreteert de koran op een feministische manier.
Jacques Attali, De joden, de wereld en het geld. Economische geschiedenis van het joodse volk.
Averbode : Altiora, 2003. EHC 666426
De joodse Algerijns-Franse econoom Attali pakt een taboe-onderwerp aan. Eeuwenlang
werden joden beschuldigd van wereldwijde samenzweringen, en vaak waren die onterechte
beschuldigingen de voorbode van gruwelijke misdaden. Attali gaat er van uit dat het
antisemitisme geen religieuze, maar een economische oorzaak heeft.
Anne Jaap van den Berg & Boukje Thijs, Uitgelezen. Bijbels en prentbijbels uit de vroegmoderne tijd.
Heerenveen : Jongbloed, 2010. EHC 745149
De Nederlandse Bijbelvertalingen kennen een lange geschiedenis, en elke vertaling of uitgave
heeft haar eigen verhaal. Denk maar aan de Delftse Bijbel of de Statenvertaling. In dit mooie
boekje wordt het verhaal van 14 bijzondere Bijbeledities verteld.
Sylvain Brachfeld, Onze joodse buren. Een inleiding in het jodendom. Antwerpen : Houtekiet, 2006.
EHC 702420
De Antwerpse jood Sylvain Brachfeld ijvert met zijn boeken al jaren voor een beter begrip van
het jodendom. Dit boek biedt een uitgebreide, vlot leesbare kennismaking met de joodse
godsdienst en cultuur, meer bepaald zoals de Belgische orthodoxe joden die beleven.
Hans Debel, Eeuwenoude teksten in een nieuw licht. De Dode Zeerollen, Qumran en de Bijbel.
Antwerpen : Garant, 2012. EHC 769675
Dit boek bevat een degelijke, wetenschappelijke inleiding in de studie van de Dode Zeerollen.
Het biedt een stand van zaken van het onderzoek dat gebeurde tussen 1946, toen de rollen
ontdekt werden, en 2010, toen het laatste deel van de wetenschappelijke uitgave ervan
verscheen. Naast een stand van zaken van de huidige kennis rond de Dode Zeerollen worden
ook meer ‘fantastische’ theorieën voorgesteld en kritisch besproken.
Florentino García Martínez, A.S. van der Woude en Mladen Popovic, De rollen van de Dode Zee.
Kampen : Ten Have, 2013. EHC 789760
Dit is de enige complete vertaling van alle Dode Zeerollen in het Nederlands, met een
beknopte historische inleiding.
Louis Goosen, Van Abraham tot Zacharia. Thema’s uit het Oude Testament in religie, beeldende
kunst, literatuur, muziek en theater. Nijmegen : SUN, 1990. EHC 542705
De Westerse cultuur is doordrongen van de verhalen uit het Oude Testament. Ook wie niet
gelovig is, wordt er dagelijks mee geconfronteerd, vaak onbewust. Dit boek vertelt de grote
verhalen uit het Oude Testament na, en toont hoe ze onze kunst en cultuur beïnvloed
hebben.
Christopher de Hamel, The Book. A history of the Bible. London : Phaidon, 2001. EHC 642330
Hier wordt het verhaal verteld van de Bijbel als boek, als materieel object dat doorheen de
tijd en verspreid over de hele wereld diverse vormen heeft aangenomen en in alle mogelijke
talen werd geschreven en gedrukt.
Christopher de Hamel, Bibles : an illustrated history from papyrus to print. Oxford : Bodleian Library,
2011. EHC 748458
De Bijbel is een boek dat al twee millennia bestaat, en steeds aangepast is aan de evoluties in
het concept ‘boek’. Eén van de eerste boeken die in een ‘modern’ boek met bladzijden werd
geschreven, was een Bijbel. Het eerste boek dat met losse letters gezet en gedrukt werd, was
ook een Bijbel.
August den Hollander, Middelnederlandse Bijbelvertalingen. Hilversum : Verloren, 2007. EHC 714542
Al vanaf de dertiende eeuw zijn er Middelnederlandse Bijbelvertalingen. Daarin wordt veel
losser omgesprongen met de Bijbelse tekst: deze wordt geparafraseerd, samengevat,
uitgebreid, in stukken gedeeld of op rijm gezet.
Willem van der Meiden, “Zoo heerlijk eenvoudig.” Geschiedenis van de kinderbijbel in Nederland.
Hilversum : Verloren, 2009. EHC 735422
Een van de belangrijkste wensen van de reformatie is dat iedere gelovige toegang heeft tot
de Bijbeltekst. In Nederland, protestants gebied én belangrijk drukkerscentrum, ontstond al
vanaf 1703 een bloeiende markt voor kinderbijbels.
Frits van der Meij, De Bijbel voor beginners. Amsterdam : Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2005.
EHC 721572
Naast enkele historische essays bevat dit boek vooral een korte samenvatting van de Bijbel,
boek voor boek, met hier en daar een citaat. Het is zo een snelle kennismaking met de hele
Bijbel, met ook een handleiding over hoe je de Bijbel kan interpreteren.
Geert Lernout, Als God spreekt: de Bijbel, de Koran en het Boek van Mormon. Leuven : Van Halewyck,
2005. EHC 697701
Geert Lernout, co-curator van de tentoonstelling Heilige Boeken, onderzoekt hier de manier
waarop mensen omgaan met de heilige boeken van het jodendom, het christendom, de islam
en met het Boek van Mormon. De grondvraag daarbij is hoe het komt dat sommige mensen
ervan overtuigd zijn dat God rechtstreeks tot hen spreekt, en hoe andere mensen daar mee
omgaan.
Geert Lernout, In den beginne. Van Adam & Eva tot intelligent design. Amsterdam : Meulenhoff,
2007. EHC 717071
In dit boek onderzoekt Geert Lernout hoe de mens doorheen 25 eeuwen het
scheppingsverhaal steeds opnieuw interpreteert en verzint. Na een kritische analyse van het
boek Genesis volgt hij de manier waarop gelovingen doorheen de geschiedenis met het
scheppingsverhaal en de voortschrijdende wetenschappelijke inzichten zijn omgesprongen.
De auteur staat daarbij kritisch tegenover de religieuze interpretaties.
Lieven Saerens, Vreemdelingen in een wereldstad. Een geschiedenis van Antwerpen en zijn joodse
bevolking (1880-1944). Tielt : Lannoo, 2000. EHC 628112
Tot de jaren ’30 was de joodse gemeenschap goed geïntegreerd in Antwerpen, hoewel er ook
veel (katholiek) antisemitisme was. Pas met de opkomst van het nazisme en de komst van
joodse vluchtelingen uit Oost-Europa kregen bredere lagen van de bevolking het moeilijk met
de aanwezigheid van joden. Saerens toont aan dat de Antwerpse stedelijke overheid
opvallend weinig weerstand bood tegen de anti-joodse maatregelen van de Duitse bezetters.
Simon Schama, De geschiedenis van de joden. Deel 1: de woorden vinden (1000 v.C. – 1492).
Amsterdam : Atlas Contact, 2013. EHC 782307
De gerenommeerde Britse historicus Simon Schama beschrijft in dit omvangrijke werk de
volledige geschiedenis van de joden. Niet alleen de bekende verhalen maar ook veel vergeten
aspecten en onvermoede invalshoeken passeren daarbij de revue. Volume 2 verschijnt in het
najaar van 2015. De BBC verwerkte het boek ook tot een vijfdelige documentairereeks, The
story of the Jews.
Ephraïm Schmidt, Geschiedenis van de Joden in Antwerpen in woord en beeld. Antwerpen : De VriesBrouwers, 1994. EHC 581054
Als overlever van de Shoah kijkt Ephraïm Schmidt naar het verleden en naar de toekomst. Hij
schetst de geschiedenis van de joden in Antwerpen vanaf de middeleeuwen tot nu. De
meeste aandacht gaat naar de periode van de Tweede Wereldoorlog.
Mladen Popovid, De Dode Zee rollen. Nieuw licht op de schatten van Qumran. Zwolle : Wbooks, 2013.
EHC 783124
Dit rijk geïllustreerde boek biedt een uitstekende inleiding in de Dode Zeerollen. Alle
aspecten komen daarbij aan bod: de ontdekking en de problemen rond de uitgave van de
teksten, de maatschappelijke context waarin ze ontstaan zijn, maar ook de inhoud van de
rollen.
Karel van der Toorn, Wie schreef de Bijbel? De ontstaansgeschiedenis van het Oude Testament.
Kampen : Ten Have, 2009. EHC 737963
De Bijbel is een boek dat is samengesteld uit vele boeken, die vaak zelf ook weer uit
verschillende aansluitende en overlappende teksten bestaan. In dit boek wordt het ontstaan
van het Oude Testament bekeken vanuit het oogpunt van de verschillende auteurs en
samenstellers: wie waren zij, en in welke maatschappij leefden zij?
Lambert Wierenga, De Bijbel: een lees- en schrijfgeschiedenis. Literaire recycling en bijbel. Kampen :
Kok, 2010. EHC 755934
De Bijbel is niet alleen een religieuze, maar ook een literaire tekst die dus literatuurwetenschappelijk benaderd kan worden. Lambert Wierenga gaat op zoek naar de manier waarop
auteurs van Bijbelboeken andere Bijbelboeken citeren, parafraseren of recycleren.
Tentoonstellingscatalogi
John Reeve, Sacred. Books of three faiths: Judaism, Christianity, Islam. London : British Library, 2007.
EHC 718102
Net als ‘Heilige Boeken’ vertrekt de tentoonstelling Sacred van de vaststelling dat tekst een
zeer belangrijke rol speelt in de drie grote openbaringsgodsdiensten jodendom, christendom
en islam.
Anne Jaap van den Berg, Thuis in de Bijbel. Oude meesters, grote verhalen. Zwolle : WBooks, 2014.
EHC 783676
Doorheen de geschiedenis van de Westerse cultuur hebben Bijbelverhalen een grote rol
gespeeld in de kunst. In de Gouden Eeuw schilderden tal van grote meesters Bijbeltaferelen.
In deze tentoonstellingscatalogus worden die beroemde kunstwerken opnieuw
geconfronteerd met de verhalen waarop ze gebaseerd zijn.
Annie Berthier & Anne Zali, Livres de parole. Torah, Bible, Coran. Paris : Bibliothèque nationale de
France, 2005. EHC 695692
In deze indrukwekkende tentoonstelling van de Franse nationale bibliotheek worden teksten
van joden, christenen en moslims naast elkaar gelegd. Daarbij valt op hoeveel de materiële
vormen van die teksten op elkaar gelijken, maar ook hun inhoud heeft duidelijke parallellen.
Emile Schrijver, Everlyn M. Cohen & Sharon Liberman Mintz, A journey through Jewish worlds:
highlights from the Braginski collection of Hebrew manuscripts and printed books. Zwolle : Waanders,
2009. EHC 740436
Gedurende meer dan 30 jaar verzamelde René Braginsky joodse handschriften en gedrukte
boeken. In 2008 kwam hij voor het eerst met zijn verbluffende collectie naar buiten. Enkele
topstukken die in Heilige Boeken gepresenteerd worden, zijn afkomstig uit deze
buitengewone verzameling.
Emile Schrijver & Falk Wiesemann, Schöne Seiten. Jüdische Schriftkultur aus der Braginsky Collection.
Zürich : Scheidegger & Spiess, 2011.
De Braginsky Collection bevat boeken die zowat alle aspecten van de joodse cultuur
belichten. Dat die cultuur zeer nauw verbonden is aan het schrift, blijkt uit de prachtige
stukken die in deze tentoonstellingscatalogus getoond worden.
Adri K. Offenberg, Emile Schrijver & F.J. Hoogewoud, Bibliotheca Rosenthaliana. Treasures of Jewish
booklore: marking the 200th anniversary of the birth of Leeser Rosenthal, 1794-1994. Amsterdam :
Amsterdam University Press, 1994. EHC 583142
De Bibliotheca Rosenthaliana in Amsterdam is één van de belangrijkste collecties joodse
boeken, documenten en voorwerpen van Europa. Sinds 1880 maakt ze deel uit van de
Universiteitsbibliotheek van Amsterdam. Vandaag omvat ze meer dan 100.000 gedrukte
werken en ongeveer 1000 manuscripten, daterend van de middeleeuwen tot nu.
Lieve Watteeuw & Jan Van der Stock, The Anjou Bible. A royal manuscript revealed. Leuven : Peeters,
2010. EHC 744786
De adembenemend mooie Bijbel van Anjou werd gedurende twee jaar grondig onderzocht,
gerestaureerd en gedigitaliseerd. Op de tentoonstelling en in dit boek worden alle resultaten
gebundeld, en begeleid door prachtige foto’s.

Download Report