ESSM-EFS 2014 - Lichaamsbeeld en seksualiteit

ESSM- EFS Congres, Istanbul
Zaterdag 1 februari 2014
Lichaamsbeeld en seksualiteit
Op zaterdag begon de ochtend met een Nederlands-Israelisch onderonsje. Het blok over
lichaamsbeeld en seksualiteit werd voorgezeten door Moshe Mock (deels Nederlands, deels
Israelisch). Trudy Griffioen en Mudje Ozer hielden presentaties evenals twee Israëlische sprekers.
Trudy gaf een inleiding over lichaamsbeeld waarin zij bijdragende factoren, definities en de rol van
mentalisatie besprak. Veel indruk maakte de door haar getoonde videobeelden van een experiment
bij baby’s van een jaar oud met betrekking tot hun reacties op non-verbaal gedrag van de moeder.
Hierin wordt duidelijk getoond dat lichamelijke signalen emotionele reacties bij de baby oproepen,
wat helder maakt dat non-verbaal gedrag erg belangrijk is in de opvoeding en hechting. De link met
lichaamsbeeld is dat een positief lichaamsbeeld gerelateerd is aan non-verbale signalen en
lichamelijk contact gedurende de vroege jeugd en de periode van opgroeien. Wie het filmpje wil zien
gaat naar: http://www.youtube.com/watch?v=apzXGEbZht0 Een troost: om een goed genoeg ouder
te zijn hoeven we in slechts 50% van de gevallen adequaat non-verbaal te reageren.
Mudje had een helder verhaal over lichaamsbeeld en seksualiteit bij personen met brandwonden.
Zoals we allemaal weten is de huid ons grootste orgaan en ook ons grootste seksuele orgaan. Het is
belangrijk voor contact, sensatie en bescherming. Wanneer er brandwonden zijn worden al deze
functies beïnvloed. We kunnen ons allemaal voorstellen dat lichaamsbeeld en (de perceptie van )
aantrekkelijkheid negatief beïnvloed worden. Tevens wordt de seksuele functie direct beperkt
doordat aanraking andere of geen sensaties meer geeft. In het geval van genitale brandwonden
speelt dit des te meer en is soms de volledige seksuele functie verloren gegaan.
Indirecte gevolgen van brandwonden zijn primair: functionele beperkingen (vb. handfunctie), jeuk,
pijn en angst voor pijn en secundair: PTSS (naar aanleiding van de ziekenhuisperiode met pijn tijdens
verzorging, aangeraakt zijn door vele verschillende personen en de beelden van slangen en
apparaten), littekens (contacten, sensibiliteit, lichaam opnieuw leren kennen) en in het geval van
brandwonden aan de nek/borst bijv. het niet kunnen ontwikkelen van borstvorming. Het meeste
risico op seksuele problemen is er bij jongere leeftijd, genitale brandwonden, zichtbare
brandwonden, een langer verblijf in het ziekenhuis, vermijdende coping, mentale problemen en een
verbrand oppervlak van minstens 20%. Overige zaken zijn het dragen van drukgevende kleding,
bijwerkingen van medicatie, problemen bij zwangerschap en borstvoeding (als de brandwonden zich
daar bevinden), de regelmatige operaties en de rol van de partner of verzorgers.
Ondanks dit heldere verhaal, moest ook gezegd worden dat er weinig bekend is over seksuele
problemen bij deze doelgroep. Het boek geredigeerd door Woet Gianotten over Seksualiteit bij ziekte
en lichamelijke beperkingen bevat wel een hoofdstuk geschreven door de mensen uit het
Brandwondencentrum Beverwijk. Zij zijn nu bezig met onderzoek en hopen op korte termijn hun
resultaten te presenteren. Dat zou een mooie stap zijn in hopelijk meer aandacht en begeleiding voor
deze doelgroep.
Hester Pastoor, ESSM-EFS reporter

Download Report