MINISTERIE V A N
LANDBO UW
B e stu u r v o o r L a n d b o u w k u n d ig O n d erzo e k
Com m issie v o o r T.W.O.Z.
W e rk g ro e p « B e h a n d e lin g V is »
No. 3
Enquete
over de
Behandeling van vis aan boord
V>*NU*( ir
\
BUOTHEPC
«
D oor P. HOVART
m et m e d e w e rk in g va n
R. BOELS, C. GILIS
en W . VERSTRAETE
M en kan de b a cterië n in d rie g ro e p e n o n d e r­
Het kan niet o n tke n d w o rd e n d a t de b e h a n ­
d e lin g van de vis een fa k to r van d o o rsla g g e ve n d e
b re n g e n
be te k e n is is v o o r de k w a lite it, te m e e r daar het een
b a cterië n o n tw ik k e le n zich b ij v o o rk e u r b ij te m p e ­
p ro d u k t
ra tu re n tussen 40” en 70" C ), g e m a tig d e bacteriën
b e tre ft
Een
dat
u ite ra a rd
d e g e lijk e
v a n a f het o g e n b lik
zeer b e d e rfb a a r
b e h a n d e lin g
m oe t
is.
nl.
w a rm te lie v e n d e
ba cterië n
(de ze
(t.t.z. b a cterië n d ie zich het v lu g s t o n tw ik k e le n b ij
b e g in ne n
dat de v is in a a n ra kin g
(1 ),
te m p e ra tu re n tussen 35° en 40 “ C) en k o u d e lie v e n -
kom t
m et het v is tu ig en m oet d o o rlo p e n to t deze aan de
d e ba cterië n
v e rb ru ik e r v e rko ch t w o rd t. Een k e ttin g van p e rso ­
a a n g ro e isn e lh e id
nen - vissers, lossers, handelaars, ve rvo e rd e rs, b e ­
v is b e d e rf z ijn h e t v o o ra l k o u d e lie v e n d e b a cterië n d ie
w e rk e rs - ko m t in d it p ro d u k tie - en d is trib u tie p ro c e s
een in v lo e d laten g e ld e n.
b e h a n d e lin g
w a a ro p
en
de
t ijd
va n
het
p ro d u k t.
g e d u re n d e
w e lk e
De
de
va n
w ijz e
v is
tussen
5"
en
15”
C ).
8 ij
het
De ba cterië n b e v in d e n zich in de slijm la a g
tussen en d ra a g t d e v e ra n tw o o rd e lijk h e id v o o r de
goede
(d e ze ba cterië n h e b b e n een o p tim a le
het
lichaam , o p de k ie u w e n en in de in g e ­
w a n d e n. Z ij b e g in n e n h u n w e rk in g langs de k ie u w e n
de
k e ttin g d o o rlo o p t, b e p a le n in g ro te m ate de u ite in ­
en d e d a rm h o lte en d rin g e n
d e lijk e k w a lite it.
b in n e n in het visvlees. De P ro d u kte n d ie de b a cte ­
rië n afsch eide n , h e b b e n een onaangenam e reu k en
T eneinde een in zich t te k rijg e n in de d ive rse
b e h a n d e lin g e n
d ie
de
langs de b lo e d b a n e n
sm aak en vo rm e n
Belgische v is o n d e rg a a t en
de
ke n m e rke n d e
v e rsch ijn se le n
va n het v is b e d e rf.
te ve ns een a a n d u id in g te v in d e n in w e lk e schakel
o f schakels de b e h a n d e lin g te w en se n o v e rla a t o f
De ba cterië n v e rm e n ig v u ld ig e n zich snel in
w a a r v e rb e te rin g e n ku n n e n w o rd e n vo o rg e s te ld , w e rd
een e n q u ê te o n d e rn o m e n o v e r de v e rz o rg in g van
een g u n s tig o n tw ik k e lin g s m ilie u . De v is v o rm t
u ite ra a rd een u itste ke n d e vo e d in g sb o d e m . H ij v e r­
de v is op z ijn w e g va n de v is g ro n d to t de v e r ­
schaft im m ers : (a ) een vo c h tig m ilie u : de ba cterië n
nem en
b ru ik e r.
enkel
voedsel
op
in
o p g e lo ste
toestand ;
v a n d a a r d a t natte, verse vis een g u n s tig e r o n tw ik k e ­
Een eerste o n d e rzo e k w e rd v e rric h t o ve r de b e ­
h a n d e lin g van de v is aan boo rd . Het o n d e rzo e k had
lin g s m ilie u
b e tre k k in g op de d u u r van de reis, de sleep, de
n o d ig e vo e d in gssa p p e n : de ba cterië n vo e d en zich
v o rm t
dan
g e d ro o g d e
v is ;
(b )
de
v a n g s t aan dek, de va n g st in h e t ru im en het o n d e r­
v o o ra l m et su ik e rs en e iw itte n van p la n ta a rd ig e en
h o u d van het v a a rtu ig . O p basis van deze enq uê te
d ie rlijk e
w e rd e n een aantal b e slu ite n en a a n b e ve lin g e n u it­
g e w e rk t.
b ij v is ( 2 ) , zal de o n tw ik k e lin g van de m icro ö rg a nism en p ra ktisch n ie t g e re m d w o rd e n w e g e n s g e b re k
aan voedsel.
Bij de in te rp re ta tie va n de e n q u ê te g e g e ve n s
m oest v e e lv u ld ig ve rw e ze n w o rd e n naar de o n d e r­
z o e k in g e n
b e tre ffe n d e
de
b e h a n d e lin g
d ie
Bovendíen w o r d t de w e rk in g van de ba cte ­
door
rië n
b u ite n la n d s e op zo eking sce n tra w e rd e n v e rric h t. D it
a)
g e b ie d to t nog to e een g ro te leem te bestaat. In het
is de s tu d ie
k w a lite it.
in v e rb a n d
De s tu d ie
m et de b e h a n d e lin g
is n ie t a fg e slo te n
e e rd e r
v is b e d e rf
nog
b e g u n s tig d
door
de
De
b e tre k k e lijk
ko rte
duur
van
de
lijk s t ijf ­
O nder
lijk s tijfh e id
ve rsta a t
men
het
hard
w o rd e n van het lichaam een ze ke re tijd na het a f­
en de
sterven. Bij leve n d e v is b e v in d t zich een h o e v e e l­
en daarom
w e rd e n d e p ro b le m e n g e cite e rd d ie v e rd e r
d ie p t m oeten w o rd e n ,
hef
h e id ( 3 ) .
b e d o e ld ais een basis v o o r v e rd e r w e te n s c h a p p e lijk
o n d e rzo e k
b íj
v o lg e n d e e ig e n scha p p e n van het v isvle e s :
v in d t een v e rk la rin g in h e t f e it d a t in B e lg ië o p d it
lic h t van deze v o o ro p s te llin g
o o rsp ro n g ; g e zie n h e t h oge e iw itg e h a lte
h e id m e lk z u u r in de sp ie re n ; d o o r d e z u u rs to f d ie
u ifg e -
w o rd t a a n ge vo e rd d o o r het b lo e d , w o rd t h e t m e lk ­
z u u r o m gezet to t zetm eel. Bij h e t a fste rve n va n de
vis v a lt d it o m ze ttin g sp ro ce s stil en h o o p t het m e lk ­
z u u r zich o p
XXX
v e ra n d e rin g
is h e t van bela n g even s til te staan b ij de fa kto re n
d ie h e t v is b e d e rf ve ro o rza ke n.
Tevens
e iw itte n
fa k to re n
in
g r ijp t
w e rk in g van
de ba cterië n
ve ro o rza ke n
stil.
een
de s p ie rw e e fs e ls
T ijd e n s d e d u u r van de lijk s tijfh e id
Bij het b e d e rf van. v is spelen ve rscheidene
fa k to re n een voornam e ro l ; een van de meest b e ­
is e ve n w e l de w e rk in g
de
p laats. Deze tw e e
w o rd e n van de vis.
A lv o re n s de e n q uê te g e g e ve n s te analyseren,
la n g rijk e fa k to re n
in de sp ie re n .
van
h e t s tijf
lig t de
Bij h e t o p h o u d e n
van de lijk s tijfh e id b e g in n e n de b a cterië n h u n a f ­
van de
braakproces. D aa re n b o ve n kan het m e lk z u u r, v o o ra l
b a c te rië n .
w a n n e e r het in g ro te h o e ve e lh e d e n in de sp ie re n
2
a a n w e z ig
is
(4 ),
een
v e rz u rin g
van
H o g e r w e rd v e rm e ld dat het b e d e rf v e ro o r­
h e t visvlees
za a kt w o rd t d o o r k o u d e lie v e n d e o f p s y c h ro fie le
ba cterië n . De w e rk in g va n deze b a cterië n ts het
ve ro o rza ke n.
M e t het oog op de h o u d b a a rh e id van de vis
ste rkst tussen 5° en 15" C, doch h o u d t n ie t op b e n e ­
is h e t yan g ro o t b e la n g de lijk v e r s tijv in g zo la n g rrio-
den
g e lijk aan te hou de n . V o lg e n s W . L u d o rff b e draagt
to o n d e n aan d a t k a b e lja u w b ij eert te m p e ra tu u r van
de d u u r 35 to t 45 u u r, w a n n e e r de vis in ijs w o rd t
op g eslag e n
g e g u tte
(5 )
en
ijs
g e b o rg e n
vis 31
to f
120
in G ro o t-B ritta n n ië
+ 5 “ C 2 f4 m aal en b ij 10" C 5 Vi m aal v lu g g e r b e ­
; vo lg e n s M e s s tp rff zou h e t vo o r
in
de 5" C. O n d e rz o e k in g e n
d e rft dan b ij 0” C ( 9 ) . O n d e rz o e k in g e n in Canada
u /e n
w e ze n
u ít d a t de
k w a lite it
van
k a b e lja u w
w e lk e
d u re n v o o ra le e r de lijk s tijfh e id v o lle d ig ve rd w e n e n
g e d u re n d e 8 dagen in ijs in de beste v o o rw a a rd e n
is (6 ).
was opg eslag e n , e vsn g oed was ais de k w a lite it van
De lijk s tijfh e id
Is e ve n w e l a fh a n k e lijk
ven
v o lg e n d e Faktoren : de g ro o tte van de v is (b ij g ro te
k a b e lja u w w e lk e g e d u re n d e 5 dagen b ij + 3° C o f
vissen ís de lijk s tijfh e id yan la n g e re d u u r) , de v is ­
1 Vs dag b ij + 1 0” C g e b o rg e n w e rd (1 0 ). U it sch e i­
soort ( b ij som m ige visso o rte n tre e d t de lijk s tijfh e id
k u n d ig e analyses in IJstand v e rric h t, b le e k d a t h a ­
v lu g op ; zij is tevens k ó rt en dus v lu g b e ë in d ig d ;
rin g .bij een te m p e ra tu u r van — 3" C, driem aal lan­
d it Is o,m , h e t ge va l m et h a rin g en m a k re e l), de
g e r b e w a a rd e dan b ij +
1“ C (1 0 ).
o p s la g fe m p e ra tu u r en h e t fe it o f d e vis al dan niet
g e s tik t
is
( u it
de
e rv a rin g
b lijk t,
d a t b ij
le ve n d
U it
deze
b e sch o u w in g e n
b lijk t
dat
de
g e g u tte v is de lijk s tijfh e id la n g e r a a n h o u d t dan b ij
fa k to r te m p e ra tu u r van u itz o n d e rlijk b e la n g is v o o r
g e s tik te v is ).
de
De d u u r van d e lijk s tijfh e id kan ook g u n s tig
b e ïn v lo e d
w o rd e n
door
b e rg e n
van
de v is
nem en
van
de
het
snel
v e rw e rk e n
aan boord,, d o o r h e t in
g ro o tst
m o g e lijk e
re in h e id
de
k o e lin g
zo
k o rt m o g e ü jk te
acht
vis ;
een
ve rsch il
van
w o rd t d e w e rk in g van de bacteriën in ru im e mate
de
houden.
de
van de v is rond de 0° C m oe t schom m elen. H ie rd o o r
uitg e scha ke ld .
v e rw e rk in g en h e t b e rg e n en d o o r de o n d e rb re k in g
van
van
rijk e g e vo lg e n . M en neem t aan dar de te m p e ra tu u r
en
b ij
h o u d b a a rh e id
e n ke le g ra d e n h e e ft v o o r de k w a lite it zeer b e la n g ­
De
is de
B e h a lve de bacteriën, d ra g e n ook de s p ijs v e r-
b e la n g rijk s te fa k to r to t het bekom en van een la n g ­
te riiig s e n z y m e n b ij to t de e iw ita fb ra a k . Het e ig e n lijk
d u rig e lijk s tijfh e id .
b e d e rf
g o ede
b e h a n d e lin g
van
de
vis
aan
b o o rd
w o rd t
ve ro o rza a kt
door
de
b acteriën.
De
enzym en van h é t d a rm ka n a al z ijn vo o ra l de. b e w e r­
b)
De losse s tru k tu u r van h e t vlsspierw eefse.l
Behalve
d ra a g t de
de
ko rte
d u u r vab de
(5 ).
kers, van de, v e rw e k in g cn van de o n tb in d in g vaH .de
lijk s tijfh e id
losse s tru k tu u r van het sp ie rw e e fse l
o n d e rb u iljw .a n d ; z ij b e g u n s tig e n a ld u s het b in n e n ­
in
d rin g e n van de ba cterië n (1 1 ). De w e rk in g van de
b e la n g rijk e m ate b ij tot d e sn e lle w e rk in g van de
en zym e n is b ijz o n d e r
ba cterië n ; het b in n e nd rin g e rs van de ba cterië n in
het v is v le e s w o rd t h ie rd o o r im m ers v e rg e m a k k e lijk t.
o p h é t o g e n b lik
voedsel
( 1 1 ).
sn e ld
Deze s tru k tu u r w o rd t ve ro o rza a kt d o o r het
in te n s ie f w a n n e e r de s p ijs ­
ve rte rin g so rg a n e n
b e va tte n
w anneer
de
van de va n g st
Deze w e rk in g
o n d e rb u ik w e e fs e ls
w o rd t v e r­
het
meest
kw e tsb a a r z ijn ( b ij jo n g e in d iv id u e n o f b ij deze
w ie r te e ltp ro d u k te n to t een m a xim u m z ijn o n tw ik ­
g e rin g e gehalte, van b e p aa ld e s to ffe n (sark.olem m a)
en d o o r de losse o p b o u w van de e iw ifa g g lo m e ra te n .
k e ld (1 1 ) en w a n n e er b i , h e t g u tte n resten van de
e) De
o m z e ttin g
van
s tik s to f
to t a m m o n ia k
(5 ).
in g e w a n d e n in de d a rm h o fte o v e rb lijv e n o f h e t v is ­
Het b lo e d en de w e e fs e ls van v e le visso o rte n
h e b be n
de
fysio lo g isch e , eigenschap
oni
vlees rriet enzym en besm et w o rd t.
stiksto f,
om gezet to t trim e th y la m in o x y d e a f te scheiden
in
het sp ie rw e e fs e l.
De ,e iw ita f braak, d o o r enzym en
—
ook
a u tolyse ge n oe m d — le id t to t de v o rm in g van v r ije
De trim e fh y la m in o x y d é en h e t m e lk z u u r
v o rm e n een u itste ke n d e vo e d in g sb o d e m vo o r bac­
en
basische
a m in o s tik s to ffs n ;
h ie rd o o r
w o rd e n ,
b e h a lve de v r ije a m in o zu re n en h e t reeds a a n w e zig e
te rië n . O n d e r de w e rkin g ! van de anaerobe bacteriën
m e lk z u u r en trim e th y la m in e , nog m eer v o e d in g s s to f­
(7 )
fe n
w o rd t
trim e th y la m in d x y d e .
m e th y la m in e , trim e th y la m in e
o m gezet
to t
d i-
voor
de
ba cterië n
g e v o rm d
(5 ).
A n d e rz ijd s
en v e rd e r to t a m m o ­
scheiden d é b a cterië n o p h un b e u rt p ro te o lytis c h e
niak. De trim e th y la m in e en de am m oniak ve rsp re id e n
è n zym e ri a f w e lk e de e iw ita f braak b e sp o e d ig e n ( 5 ) .
zich d o o r het visvle e s en g e ve n de onaangenam e
reu k ( 8 ) .
De a u tolyse d ie o p tre e d t na h e t b e ë in d ig e n
van de lijk s tijfh e id kan in b e la n g rijk e m ate g e re m d
Bíj de m agere visso o rte n s tijg t het trim e th y b ij ve tte v is ­
w o rd e n d o o r het z o rg v u ld ig g u tte n (1 2 ) en wassen
s oorten is d it n ie t steeds het g e va l. V o o r de m agere
la m in e g e h a lte
en d o o r het v e rm ijd e n d a t de v is in k o n ta k t k o m t
visso o rte n
m et de o p s la g d u u r ;
v o rm t
het
g e h a lte
dan
ook
een
aan­
m et d e v e rw ijd e rd e in g e w a n d e n . Tevens is bew ezen
d u id in g v o o r de o p s la g d u u r en de ve rsh e id van dé
vis.
da t b ij een te m p e ra tu u r van 0" C de a u tolyse p ra k ­
tisch s tilg e le g d w o rd t.
3
Een oorzaak van b e d e rf is ook de o x y d a fie
van
de v e ts to ffe n ;
e c h te r
e n ke l
deze vo rm
voor
b ij
de
ve tte
onaan g e n a m e reuk en een slechte sm aak, De a u to-
van b e d e rf ko m i
visso o rte n ,
o x y d a tie , o f h e t « ranzig » w o rd e n , b re n g t o o k mee
zoals
d a t h e t v e t aan de o p p e rv la k te van het visvle e s een
h a rin g , m akre e l, sprot, p ilch a rd s en za lm ach tig e n .
« roe stig * u itzich t k r ijg t en een g u m m i-a c h tig e sa­
m e n ste llin g .
Het v is v e t is vo o r een g ro o t g e d e e lte sam en­
g e steld
van
het
u it o n v e rz a d ig d e
lícht en de
z u u rs to f opnem en
v e tz u re n . O n d e r
A n d e re oorzaken van b e d e rf d ie e ch ter slechts
H ie rd o o r o n t­
b ij b e vro re n vis een in v lo e d laten g e ld e n , z ijn de
a ld e h yd e n en ketonen. Deze
cfenaturatie van p ro te in e n en het u itd ro g e n van het
deze
(a u to -o x y d a tie ).
staan v r ije v e tzu re n ,
in v lo e d
b in d in g e n
lu ch t z u lle n
s to ffe n -— en v o o ra l de v e tzu re n —
visvlees.
h e b b e n een
4
V isgronden w a a r enquêtes o p B elgische v is se rsva a rtu ig e n w e rd e n ing e steld.
20'
OEN
NOORD
ZUID
SMALLS
;
De behandeling van vis
A a n ta l
§ 1. DE DUUR V A N DE REIS
g e va lle n
Een
De e n q uê te b e tre ffe n d e de b e h a n d e lin g van
v e rsh e id
de v is aan b o o rd w e rd aan de h and van een v ra ­
g e n lijs t d o o r het personeel van de Dienst v o o r de
Z ee visse rij
en
de
leraars
van
de
van de b e la n g rijk s te fa k to re n w e lk e
en
de h o u d b a a rh e id
van
de
de v is s e rijp ro -
d u k te n b e ïn v lo e d t, is de d u u r van de reis van her
visse rijsch o len
u itg e v o e rd .
v a a rtu ig .
Hoe la n g e r de reis,
stand
vis
de
hoe
b ie d t b ij ve rd e re
m in d e r w e e r ­
b e h a n d e lin g e n
en
hoe m eer zo rg aan de va n g st m oet w o rd e n besteed.
In to ta al w e rd het o n d erzo e k v e rric h t op 19
v a a rtu ig e n . Er ko n d en e ve n w e l 20 e n q u ê te lijs te n in ­
De d u u r van de reis is a fh a n k e lijk van de
g e v u ld w o rd e n , v e rm its o p één v a a rtu ig tw e e e n ­
lig g in g van de v isg ro n d e n ten o p zich te van de vis-
q u ê te s k o n d en gedaan w o rd e n
sershavens
en
v o lle
h a rin g
In
(n l. o ve r b o d em vis
N o o rd z e e -n o o rd ) ; van de
en van de s n e lh e id
van het v a a rtu ig ;
n a a rg e la n g de bezochte v is g ro n d kan de reis 1
20
to t
22 dagen duren.
e n q u ê te s h a dden e r 16 b e tre k k in g op b o d e m vis en
4 op p e la g isch e vis, In ta b el 1 z ijn de g e ë n q u ê te e r­
Tabel 1 g e e ft een b e e ld van de d u u r van de
de v a a rtu ig e n v e rd e e ld vo lg e n s v is g ro n d .
reizen
van
de
g e ë n q u ê te e rd e
v a a rtu ig e n
vo lg e n s
bezochte visg ro n d .
Tabel 1 — A a n ta l enquêtes m e t o v e re e n ko m stig e
zeedagen, p e r v is g ro n d
V o lg e n s een ra p p o rt van de O.E.E.S. (1 3 } zou
12 dagen na de va n g st de grens vo rm e n w a a rb ij de
k w a lite it van de vis ais aanneem baar m ag w o rd e n
b e sch o u w d . H e tz e lfd e ra p p o rt m aakt vo lg e n d e v e r­
d e lin g van de k w a lite it v o o r verse vis : vis van 0
V is g ro n d e n
A a n ta l
enquêtes
A a n ta l
zeedagen
to t 6 dagen o u d : g oed ; vis van 6 to t 12 dagen
B odem vis
oud
: ta m e lijk
oud
: m in d e rw a a rd ig
g oed en v is van 12 to f 18 dagen
o f slecht.
Deze
k la s s ifica fie
v o rm t een g e m id d e ld e vo o r de meeste vissoorten.
N o o rd z e e -z u id
3
N o o rd z e e -m id d e n (w e s t
2
3 -9 -9
6-8
W itte Bank
N o o rd z e e -n o o rd
2
13-15
1
14
M o ra y -F irth
1
14
va n g st aan v o o r een
Kanaal
1
10
B ristol Kanaal
Sm alls
2
15-1 8 (a )
h o uden h ie rb ij re ke n in g m et de h u id ig e b e rg in g s en b e w a rin g s m o g e lijk h e d e n van de vis (1 4 ).
2
1 5 -1 8 (a )
2
19-21
1
14
d a t hoe la n g e r de d u u r van de reis, hoe m eer v is
1
13
er a fg e k e u rd w o r d t : b ij reizen d ie n ie t m eer dan
1
2
Ijs la n d
Pelagische vis
V o lle h a rin g
N o o rd z e e -n o o rd
H a rin g, s p ro t en
m akreel
be d erve n
e ve n w e l
veel
v lu g g e r.
A n d e re d e sku n d ig e n nem en 16 dagen na de
In
aanneem bare
W e st-D u itsla n d
k w a lite it ; zij
(C u x h a v e n )
h e e ft
men
aan de h and van de a a n voe rsta tistie ken een v e rb a n d
ku n n en leg g e n tussen de d u u r van de reis en de
k w a lite it van de vis ( 1 5 ). U it deze sta tistie ke n b lijk t
Sm alls
U le h a rin g
18 dagen d u re n , w o r d t h e t m in st v is a fg e k e u rd ;
Kustzee
b ij reizen van la n g e r dan 21 dagen w o r d t een g ro ­
Sprot
te re
1
Kustzee
1 1 /2
deel, z o n ie t de
g e h ele va n g st, a fg e k e u rd w o rd t. Er d ie n t e ve n w e l
o p g e m e rk t te w o rd e n , d a t de v e rh o u d in g tussen de
20
TOTAAL
h o e v e e lh e id a fg e k e u rd , te rw ijl b ij reizen van
25 dagen en m eer een b e la n g rijk
( a } Een reis van 18 dagen naar h e t Bristol Kanaal
d u u r van de reis en de k w a lite it van de vis enkel
en Sm alls lig t b o ve n h e t n o rm a le aantal d a gen
v o o r deze visg ro n d e n ; deze a fw ijk in g s p ru it
b e tre k k in g h e e ft op de d o o r de veeartsen a fg e k e u r­
de v is ; de vis d ie n ie t g e sch ikt is v o o r m en se lijk
v o o rt u it h e t f e it d a t deze v a a rtu ig e n van v is ­
v e rb ru ik en d ie u it de m a rkt w o r d t genom en d o o r
g ro n d ve ra n d e rd e n .
M et
u itz o n d e rin g
de m a rk ta fg e v a a rd ig d e n van de reders, de v is h a n ­
van
het
o n d e rzo e k
voor
del en
ijle h a rin g en s p ro t, ge sch ie dd e de e n q u ê te o v e r de
de v is n ijv e rh e id
w o r d t n ie t in a ch t g e n o ­
men.
b e h a n d e lin g aan b o o rd in de p e rio d e ju li-a u g u s tu s
In
1959 ; de e n q uê te o v e r de ijle h a rin g en de s p ro t
had plaats in de m aand ja n u a ri 1960.
Canada
w o rd e n
k a b e lja u w
a fg e k e u rd w a n n e e r z ij m eer dan 11
ijs z ijn op g eslag e n ( 1 6 >.
6
en
schelvis
dagen in het
B ij
toepassing
van
bovenstaande
U it de b e ko m e n e n q u ê te g e g e ve n s b lijk t dat
b eschou­
w in g e n op de e n q uê te g e g e ven s b lijk t, d a t de vis
naar de v is g ro n d en de re is d u u r
d ie w o r d t a a n ge vo e rd u it de N o o rd ze e en h e t Ka­
b o d e m vis tussen de 3 en 15 dagen o u d is. U it k w a ­
naal to t ca 12 dagen o u d is, t e r w ijl de IJslandse vis
lite its o o g p u n t is de v is a ld u s tussen de fasen I en
op de grens van de aanneem bare k w a lite it k o m t te
III o n d e r te b rengen.
Er d ie n t o p g e m e rk t te w o rd e n
lig g e n (ca 15 dagen o u d ).
M e t b e tre k k in g to t
de k w a lite it m oet
s n e lh e id
ook
van
d e a a n ge vo e rd e
het b e d e rf a fw ijk in g e n
den.
en de laatste vangsten. De eerste vangsten z ijn la n ­
v e rv u ld z ijn , d .w .z. de vis m o e t z o rg v u ld ig g e g u t,
g e r in h e t ijs opgesjag e n , zo d a t de h o u d b a a rh e id
gewassen en in ijs o p g eslag e n w a rd e n . V e rd e r z ijn
er ook nog a fw ijk in g e n w e g e n s fa k to re n ,
zoals
deze van
de
laatste vangsten.
Vaak
m oeten
de g e ste ld e
de
v e rb o n ­
een o n d e rsch e id g e m a a kt w o rd e n tussen de eerste
a fw ijk t van
V o o re e rst
d a t aan
z ijn
v o o rw a a rd e n
w o r d t de va n g st van de laatste slepen in het ruim
g ro o tte , visso o rt, v is g ro n d , seizoen
op ijs g e le g d
» ),
stadia van de vis. De in v lo e d van deze fa k to re n op
u itz ic h t v e rk r ijg t ;
he t b e d e rfp ro ce s is e ve n w e l nog n ie t vo ld o e n d e g e ­
(« s h e lffis h » o f « sh e lve d fis h
w a a rd o o r de v is een g la n ze n d
d it
u itz ic h t
is e ve n v/e l
n ie t steeds
kend.
d e te rm in e re n d
§ 2. DE SLEEP
v o o r de k w a lite it (1 7 ).
Veel h a n g t a f van de d e g e lijk e b e h a n d e lin g
Een sleep is een o n o n d e rb ro k e n tre k van de
van de v is aan b o o rd en d it g e ld t z o w e l v o o r de
tre il ; de d u u r e rva n is a fh a n k e lijk van ve e l fa k to ­
k o rte ais v o o r de lange reizen.
ren ; norm aal v a rie e rt h ij van tw e e to t v ie r uu r.
De d u u r van de zeereis trach t men te o n ­
In de e n q u ê te w e rd vo o r een p e rio d e van 48
d e rva n g e n d o o r het v e rh o g e n van de sn e lh e id van
de v a a rtu ig e n — w a a ru it echter n ie t steeds een
o p e e n vo lg e n d e uren (2 0 ) het aantal slepen o p g e n o ­
men m et de o ve re e n ko m stig e d u u r ; ook w e rd het
econom isch v o o rd e e l w o r d t ge h aa ld — en d o o r het
g e w ic h t van ie dere sleep geschat en genoteerd.
v e rb e te re n van de m etodes om de v is te bew a re n .
V o o r de 20 e n q uê te s w e rd e n ín de p e rio d e
In d it laatste v e rb a n d kan het ín va a rt b re n g e n van
van 48 uren in to ta a l 211 siepen g e n o te e rd ;
fa b rie ksch e p e n v e rm e ld w o rd e n ; in de b u u rla n d e n
138
slepen, h e tzij 65 % , lagen tussen de tijd s g re n z e n
(G ro o t-B ritta n n ië , W e s t-D u its la n d ) is m en in deze
ric h tin g v e r g e v o rd e rd , te r w ijl in B e lgië de b o u w
2 u 3 0 ' en 3 u 3 0 '. Tabel 2 v e rm e ld t h e t aantal slepen
vo lg e n s d u u r.
van d e rg e lijk e v a a rtu ig e n n og n ie t w o rd t o v e rw o ­
gen.
en m a tu rite its -
In fe ite geven b o ve nsta a n d e gegevens geen
XXX
M et b e tre k k in g to t de d u u r van de reis m oet
ju is t b e e ld , v e rm its re k e n in g m oet w o rd e n g e h o u ­
ook g e w e ze n w o rd e n op het v e rlo o p van h e t proces
ge­
den m et de so o rt v isse rij, de m oto rste rkte , de b e ­
zochte v is g ro n d , de w e e rso m sta n d ig h e d e n
(g e tij,
w ic h t (1 8 ).
Bij v e rg e lijk in g van de o rg a n o le p tisch e , che­
w in o ) , de aard van de zeebodem , de lig g in g van
w ra k k e n , de dag o f nacht, m o e ilijk h e d e n m et het
mische en b a cte rio lo g isch e ve ra n d e rin g e n van z o rg ­
net, enz. A l deze fa k to re n g e ve n aan de e n q u ê te ­
gegevens geen vaste in te rp re ta tie b a sis.
N ochtans
van
b e d e rf
v u ld ig
van
g e g u tte ,
v e rd e le n
de
v is
en
gew assen
C u ttin g ,
het v e rlie s
en
ge ijsd e
aan
k a b e lja u w
ku n n en u it de g e gevens o ve r de g e m id d e ld e d u u r
Eddie, Reay en Shewan b e t be-
van de sleep per v is g ro n d , samen m et h e t g e m id -
d e rfp ro ces in v ie r fases (1 9 ).
0
O p s la g in ijs
aantal dagen
1
2
3
4
5
O rg a n o le p tis ch e
v e ra n d e rin g e n
6
7
8
/
Ease 1
/
9
10
11
geen tekenen
Eerste
van b e d e rf
b e d e rf
vlees,
te ke ne n
slechter
aantal dagen
0
1
2
3
4
5
6
u it ­
de reu k ;
in te n sie ve r
aantal dagen
7
/
B acteriologische
v e ra n d e rin g e n
1
2
3
4
5
6
/
17
18
19
20
/
Fase IV
Snel b e d e rf
zacht
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
/
trim e th y la m in e g e h a lte neem t snel toe /
/
0
16
/
v e r-
v e ra n d e rin g e n
O p sla g Ín ijs
15
vlees.
d im e th yla m in e g e h a lte n e e m t toe
/
Chem ische
14
rase II!
sle ch te rin g
van
h e t u itz ic h t en
reuk.
O p sla g in ijs
13
M e rk b a re
van
zachter
zich t,
12
/
Fase II
7
8
9
10
11
12
13
14
b a cte rië n g e h a lte neem t snel to e
7
a m m o n ia kg e ha lte
s tijg t snel
15
16
17
/
18
19
20
S
HET
INHALEN
VAN
HET
NET
Tabel 2 — A a n ta l slepen vo lg e n s d u u r
Bij h e t tra w le n
op
b o d e m vis w o r d t de v is
o p g e ja a g d . De vis le v e rt h ie rb ij een in s p a n n in g d ie
Duur
I
A a n ta l
b e tro k k e n z ijn . Daar een sleep m eerdere u re n kan
d u re n , is de lic h a m e lijk e k ra ch tin sp a n n in g en de
7
2 uur
2 to t 2.30 u u r
26
2 30 u u r to t 3 u u r
65
3 u u r to t 3.30 u u r
3.30 u u r to t 4 u u r
73
37
+
v e r b o ve n de n o rm a le lig t en w a a rb ij a lle sp ie re n
4 uur
h ie ru it v o o rtv lo e ie n d e s p le re n v e rm o e id h e ld
z ie n lijk . V o lg e n s W. L u d o rff en. R. Kreuzer
b re n g t een u itp u ttin g
a an­
(2 1 )
van de v is d o o r h e t sle p e n
m ede d a t de e n e rcjie vo b rra a d — vo o ra l de reserve
3
aan s p ie rs u ik e r (g ly c o g e e n ) — v iu g v e rm in d e rt en
dat h e f g e h a lte aan kre a tln e fo s fa te n en adenosïned e ld e g e w ic h t van de va n g st p e r sleep, e n kélé aand u lo in g e n naar vo re n g e bracht w o rd e n (.zie tabel 3 ).
V o o r b o d e m vis schom m elde
de g e m id d e ld e
d u u r van de sleep tussen 2.25 u ( Ijs la n d ) m et een
trifo s fa a t ste rk afneem t. D it w e rk t zeer n a d e lig op
Tabel
3
—
g e m id d e ld
G e m id d e ld e
g e w ic h t
g e m id d e ld e va n g st van 1.410 k.g en 4 u (M o ra y
F irth ) m et een v a n g st van 150 kg ; v o o r pe la g isch e
vis lag de g e m id d e ld e d u u r tussen 1.47 u
(in
van
duur
van
de
va n g st
de
sleep
per
en
sleep,
vo lg e n s v is g ro n d (a )
de
Kustzee v o o r s p ro t) m e t éen va n g st van 212,5 kg
en 3.22 u (in N o o rd ze e -n o o rd v o o r v o lle h a rin g )
V is g ro n d
m et een g e m id d e ld e va n g st van 674,5 kg. In het
algem een lig t de s le e p tijd vo o r p elagische v is la ­
G e m id d e ld e
G e m id d e ld
d u u r van de
g e w ic h t van
sleep
de va n g st
(in u re n )
p e r sleep
(In k g )
g e r dan v o o r b o d e m vis.
O p v a lle n d is in tabel 3 h e t fe it d a t e r geen
rechstreeks v e rb a n d bestaat tussen de d u u r van de
Bodem vis
sleep en de g ro o tte van de v a n g s t p e r sleep. D it
Noord7.ee-zuid
v a a rtu ig 1
v in d t in h o o fd za a k een v e rk la rin g
in de d ich th e id
van de visstapels en de v is s e rijb e k w a a m h e id van de
schipper.
U it tabél 3 b lijk t eveneens dat .ér tus.sen de
v a a rtu ig e n
2
3
N oor d z e e -m id d e n -
3.30
63,7
2.45
37,5
110,0
3.00
w est
d ie d e ze lfd e v is g ro n d bezochten ste rke
v e rs c h ille n vo o rko m e n , zo w e l in d u u r van de sleep
v a a rtu ig 1
2
3.58
3.30
226,0
ais in g e w ic h t van de vangst p e r sfeep. D it m oet
toegeschreven w o rd e n aan de in v lo e d van h o g e rg e -
W itte Bank
v a a rtu ig 1
3.28
30,4
2
2.48
81,4
N o o rd ze e -n o o rd
3.33
900,0
M o ra y -rirth
Kanaal
4,00,
150,0
en de vangsten b e tre k k e lijk g ro o t ; een u itle g h ie r ­
2.55
211,5
v o o r is te zoeken in de g ro te d ic h th e id van de vis-
B ristol Kanaal
2
3.31
3.07
102,0
v a a rtu ig 1
3.30
180,5
2
2.55
101,6
een sleep 1.50 u b e lie p vo o r een vangst van 15 k g
va a rtu ig : 1
2.45
1.731,0
(o p de W itte B a n k), en de langste 4.30 u vo o r een
2
2.25
1.410^0
noem de fa k to re n en de b e kw a a m h e id van de s c h ip ­
per.
Tenslotte v a lt te noteren d a t in de IJslandso
w a te re n de d u u r van de sleep b e tre k k e lijk k o rt ís
stapel in deze w a te re n .
De in ta b el 3 o p g en o m e n
v a a rtu ig 1
gegevens
z ijn
slechts g e m id d e ld e n . De in vlo e d van de geciteerde
fa k to re n v o rm t dan ook eén v e rk la rin g van de in de
e n q u ê te
va n g st van
275
kg
(in
N o o rd z e e -m id d e n -w e s t)
v o o r pelagische vis b e d ro e g de ko rtste sleep 1.35 u
v o o r een va n g st van 3-50 kg (sprot), en de langste
Ijs la n d
Pelagische vis
V o lle h a rin g :
N o ö rd ze e -n o o rd
Sm alls
4 u. v o o r een v a n g s t van 1..0.Ö0 kg ( v o ile h a rin g in
N o o rd z e e -N o o rd ).
3.22
674,5
3.07
452,7
!J!e h a rin g :
Kustzee
Deze u ite rste g e va lle n w e rd e n g e cite erd o m ­
d a t deze vangsten eveneens w o rd e n a a n ge vo e rd en
97,5
Sm alls
g e noteerde e xtre m e g e vallen. A ld u s w e rd
va stg este ld d a t vo o r b o d e m vis de ko rtste d u u r van
202,5
S p ro t : Kustzee
2.21
995,0
1.47
212,5
m eteen een v e rk la rin g ku n n e n g even v o o r de h o u d ­
b a a rh e id en de k w a lite it va n de vis.
In het algem een m ag m en nochtans a a n ne ­
(a )
In de n a vo lg e n d e ta b e lle n
g e sch ie dt de ra n g ­
men dat de d u u r van de sleep ó p de Belgische va a r­
s c h ik k in g van de v a a rtu ig e n p e r v is g ro n d v o l­
tu ig e n g u n s tig is en d it is een fa k to r d ie van b e te ­
ke n is is v o o r de h o u d b a a rh e id van de vis.
gens de d u u r van de r e is ; de v a a rtu ig e n m e f
de ko rtste re is d u u r w o rd e n
eerst ve rm e ld .
de h o u d b a a rh e id van het visvlees. Het g e b re k aan
deze s to ffe n b e te ke n t eveneens een te k o rt aan e n e r­
g ie v o o r h e t fu n k tio n n e re n van h e t sa m e n tre kkin g sm echanism e
De w e rk in g van de ba cterië n (en o o k van de
e n zym e n ) w o rd t ten zeerste b e ïn vlo e d d o o r de
te m p e ra tu u r. De bacteriën v e rto n e n nochtans een
in de sp ie rve ze ls, een v e rk o rtin g van
v e rtra g in s g fs s e v ó ó r zij gaan v e rm e n ig v u ld ig e n ; in
de lijk s tijfh e id en een te k o rt aan s to ffe n v o o r het
th e o rie m oe i de k o e lin g van de vis b e g in n e n vó ó r
vo rm e n van m e lk z u u r ; h e t g e v o lg van d it laatste
deze fase v o o rb ij ís. De d u u r van deze fase v o o r de
is het u itb lijv e n
de
in a a n m e rkin g kom ende bacteriën is b ij 0° C o n g e ­
p H -w a a rd e o f V e rzu rin g . Een ko rte lijk s tijfh e id s d u u r
en een o n v o ld o e n d e d a lin g van de p H -w a a rd e v e r­
ve e r 3 à 4 dagen en b ij 20" C m o g e lijk n ie t m eer
m in d e rt ste rk de h o u d b a a rh e id van h e t visvle e s en
laat aan de ba cterië n toe v lu g g e r m et het o n tb in -
O p de visg ro n d e n ten oosten van Canada
hebben o n d erzo e ke rs gem eten d a t van m ei to t ¡uii
d in g s w e rk te b e g in ne n .
de
van
de ge w e n ste
d a lin g
van
Het v e rd ie n t a ld u s a a n b e ve lin g de d u u r van
de sleep zo k o rt m o g e lijk te houden.
dan 2 à 3 uren (2 3 ).
lu c h tte m p e ra tu u r 3 to t 21° C b e d ra a g t en z ij
stelden d a a rb ij vast dat g e d u re n d e w a rm e r w e d e r
een v e r b lijf o p dek van m eer dan tw e e u u r beslist
n a d e lig is vo o r de va n g st (2 3 ). E xp e rim e n te n aan
b o o rd van Britse tre ile rs h e b be n a a n ge to o n d d a t
§ 3. DE VA N G S T A A N DEK
w a n n e er
Na de sleep w o r d t de va n g st aan b o o rd g e ­
h e ve n en h o o fd z a a k w o r d t dan een v lu g g e , doch
d e g e lijk e b e h a n d e lin g aan dek. V o o r de h o u d b a a r­
h e id van de vis spelen een b e la n g rijk e rol : de re in ­
h e id van h e t dek, d e m anden, h e t m ate rie e l, enz.,
de v e rb lijfs d u u r aan
dek, de te m p e ra tu u r van de
lu c h t en aan d e k, h e t g u tte n , het wassen en h e f
b e rg e n van de vangst.
V ó ó r h e t o p h a le n v a n ie dere sleep v e rd ie n t
h e t a a n b e v e lin g h e t d e k g oed te re in ig e n ; de b a c­
te rië n
die zich o p
mers van g ro te
h e t dek b e vin d e n ,
b e te ke n is z ijn
ku n n en
im ­
v o o r de h o u d b a a r­
h e id van de vis. O p de vraa g o f v ó ó r h e t b in n e n h a ­
len van iedere sleep h e f dek g e re in ig d w o rd t, w e r ­
den op de 20 en q uê te s, 17 b e ve stig e n d e en 3 o n t­
ke n n en d e a n tw o o rd e n o p g eg e ve n . Er w e rd e ve n w e l
g e n o te e rd
(n l.
tw e e
g e va lie n
in
N o o rd z e e -z u id )
da t het dek ook g e re in ig d w o r d t na h e t wassen van
de v is en het spoelen van de bennen ; deze r e in i­
g in g g eschiedt dus o n vo ld o e n d e , zo d a t e r va a k op
het dek n ie t-c o m m e rcië le vis en andere ze e d ie re n
a c h te rb lijv e n .
M eestal w o r d t het dek g e re in ig d m et w a te r
(m e t een lans) ; in één geval (n l. ¡¡le h a rin g v a n g s t)
w e r d va stg este ld d a t de n ie t-co m m e rcië ie vis en a n ­
d e re zeedieren van dek w e rd e n geveegd.
g e g u tte
en
gewassen
b o d e m vis b lo o tg e ­
s te ld w e rd aan te m p e ra tu re n van 5 to t 7" C g e d u ­
ren d e 18 to t 20 uu r, de h o u d b a a rh e id van de vis
m et tw e e dagen v e rm in d e rd was (2 3 ). A n d e re o n ­
d e rzo e kin g e n w ezen u it d a t in de zom erm aanden
(15 to t 18° C) een tijd s v e rlo o p van 3 u u r vó ó r h e t
ijz e n
van
de v is vo ld o e n d e
is om
een
m erkb a re
in v lo e d u it te oe fen e n op de k w a lite it van de b o ­
d e m vis 6 to t 8 dagen na de va n g st ( 2 4 ) . Tenslotte
h e bben
m etin g e n a a n ge to o n d
dat ze lfs in
ko u d e
m aanden de te m p e ra tu u r van de vis (2 5 ) op een b e ­
tr e k k e lijk hoog p e il kon b lijv e n lig g e n (4 to t 5° C)
g e d u re n d e v e rsch ille n d e u ren, n ie tteg e n sta a n de het
d a le n van de lu c h tte m p e ra tu u r van 3° to t 1,6“ (2 4 ).
In de e n q u ê te w e rd
48 o p e e n v o lg e n d e
u re n
vo o r een p e rio d e van
de d u u r van
h e t v e r b lijf
aan dek van de v a n g st gen ote e rd . In tabel 4 is de
g e m id d e ld e d u u r van h e t v e r b lijf aan d e k o p g e n o ­
men, samen
m et de g e m id d e ld e te m p e ra tu u r aan
dek.
Er kan va stg este ld w o rd e n dat de grenzen
v o o r h e t v e r b lijf aan dek v o o r b o d e m vis g e m id d e ld
tussen 24 m in. en 161 m in, lagen en v o o r pe la g isch e
v is g e m id d e ld tussen 25 m in, en 40i m in. W egens
het f e it d a t pelagische
vis
m in d e r
b e h a n d e lin g e n
o n d e rg a a t, iig t de d u u r norm aal lager dan vo o r b o ­
dem vis.
V o o ra le e r een aanvang w o r d t g e m a a kt m et
V o o r b o d e m vis w e rd de m inste t ijd (24 m in .)
de b e h a n d e lin g van de v is aan dek, w o r d t eerst de
g e n o te e rd v o o r een va n g st in h e t Kanaal ; de b u i­
tre il klaar g e m a a kt v o o r een v o lg e n d e sleep. In n o r­
m ale o m sta n d ig h e d e n kan v lu g m et het re in ig e n en
te n te m p e ra tu u r b e d ro e g 14°1 C. De hoogste tijd
(161 m in .) had b e tre k k in g o p een va n g st ín de
b e rg e n van de v a n g s t b e g on n e n w o rd e n ; het kan
N o o rd z e e -z u id
e v e n w e l g e b eu re n d a t h e t net h e rste ld m oe t w o r ­
16“5 C. V o o r de pe la g isch e vis g o ld de m inste tijd
b ij
een
den, zo d a t de v a n g s t een la ngere tijd o p dek b lijf t
(25 m in .)
lig g e n . In d it tijd s v e rlo o p neem t de v is v lu g de
te m p e ra tu u r van de b u ite n lu c h t aan. Hoe la n g e r de
een
vis b lo o tg e s te ld b lijf t aan de te m p e ra tu u r van de
sp ro t,
o m g e v in g , hoe m ee r t ijd e r zal n o d ig z ijn om de vis
12°1 C en 5” C) (2 6 ).
a f te k o e le n in h e t ijs en hoe m eer de o n tw ik k e lin g
v a n de ba cterië n b e g u n s tig d zal w o rd e n .
d oende, v e rm its ta lrijk e
V o o r de h a rin g m oe t speciaal v e rm e ld w o r ­
van
een ijle h a rin g v a n g s t ín de Kustzee b ij
te m p e ra tu u r
(40 m in .)
b u ite n te m p e ra tu u r
van
— 2° C ;
w e rd o p g en o m e n
doch
b ij
de
hoogste
v o o r v o lle
a fw ijk e n d e
h a rin g
te m p e ra tu re n
t ijd
en
(resp.
Deze eerste v a s tste llin g e n z ijn e chter o n v o l­
ke n b are —
hun in v lo e d
fa k to re n —
vaak o n b e re ­
laten g e ld e n op de d u u r
d e n d a t h ij n ie t lang aan de zon n estra le n b lo o tg e ­
van h e t v e r b lijf aan dek. O n d e r deze fa k to re n z ijn
s te ld
te v e rm e ld e n
m ag b lijv e n , d a a r een
o x y d a tie b e v o rd e rt (2 2 ).
intense b e lic h tin g
de
: de g ro o tte
en de ve rsch e id e n h e id
van de vangst, het aantal m anschappen, de in rich -
Tabel 4 —
G e m id d e ld e d u u r van h e t v e r b lijf aan
d ek eu te m p e ra tu u r, p e r v is g ro n d
's nachts ( in v ie r g e v a lle n }, m aar ook b ij dag (in
d rie g e v a lle n ). Deze v ie r v a a rtu ig e n b e viste n de
N o o rd z e e -z u id ,
de
W itte
Bank,
de Sm alls en
het
B ristol Kanaal, V ijf andere g re n sg e va lle n w a re n túfe­
V is g ro n d
Duur
G e m id ­
Duur
van h e t
v e r b lijf
de ld e
te m p e ra ­
tu u r
van het
v e r b lijf
aan dek
aan dek
g e c o rri­
! ” C)
g e e rd
( in m in .)
aan dek
(in m in .)
te sch rijve n aan het scheuren van de ko rre , w a a r­
d o o r h e t b e rg e n pas na h e t h e rste lle n van h e t net
b e g o n ; a ld u s w a re n vangsten van een v a a rtu ig op
de M ora y-F irth ,. in het B ristol Kanaal, o p de Sm alls
(v o lle h a rin g ), op de W itte Bank en in de IJslandse
w a te re n m ee rd e re u re n aan dek.
V a n z e lfs p re k e n d z ijn h e t deze g re n sg e v a lle n
dié oorzaak z ijn d a t de in tabel 4 ve rm e ld e g e m id ­
delde d u u r een g ro te s p re id in g ve rto o n t. W annéér
Bodem vis
30
deze c ijfe rs g e c o rrig e e rd w o rd e n , dan b lijk e n de
resu lta te n o v e r de d u u r van h e t v e r b lijf san dek
N o o rd z e e -z u id
161
V a a rtu ig 1
16"5
2
35
12
35
heel w a t .gunstiger. Er m oet e chter ve rm e d e n w o r ­
3
48
19
48
den d a t de vangsten slechts om de tw e e slepen g e ­
bo rg e n w o rd e n .
N o o rd ze e m id d e n
A an dek m oet de vis m et zo rg b e h a n d e ld
w o rd e n . Schokken, kn e u zin g e n en kw e tsu re n h e b ­
w est
V a a rtu ig 1
50
2
43
16°3
15°1
50
ben n ie t a lleen in v lo e d op het u itz ic h t van de vis,
43
maar b e sp oe d ig e n ook h e t w e e k w o rd e n van de vis.
57
28
zo d a t h e f de bacteriën en de en zym e n to e la at in
D a arenboven kan het b u ik v lie s besch ad ig d w o rd e n ,
W itte Bank
150
V a a rtu ig 1
2
16
65
17”5
77
12“ 1
121
13"7
77
54
24
14°1
24
Een v o lg e n d b ch a n d e lin g sp ro ce s is het g u t­
te n o f s trip p e n van de vis, t.t.z. het v e rw ijd e re n van
de in g e w a n d e n van de vis.
N oo rd ze e n ó o rd
M o ra y -F irth
Kanaa i
Bristol Kanaal
V a a rtu ig 1
h e t visvle e s b in n e n te d rin g e n . H et tra p p e n o p de
vis en het w e rp e n van de vis m oet ve rm eden w o r ­
den ; d it v e ro o rza a kt in w e n d ig e b lo e d s to rtin g e n en
iaat z e lfs v le k k e n na in de file ts (2 7 ).
90
75
17
41
2
14°7
75
O p de Belgische v a a rtu ig e n w o rd e n alle p la t­
visso o rte n , de v le e t en de ka b e lja u w .ach tjg e n ge-
V a a rtu ig 1
2
51
114
17
51
44
g u t ; de po n en , baarzen en rog g e n , alsook de p e la ­
15"5
78
48
7
48
k a b e lja u w a c h tig e n
9“ 1
59
in s n ijd in g , gaande van de anus to f aan de kop ; aan
Sm alls
gische visso o rte n w o rd e n o n g e g u t aan ge vo e rd .
De g e b ru ik e lijk e m a n ie r vo o r het g u tte n van
Ijs la n d
V a a rtu ig 1
2
d e keet w o rd e n
Pelagische vis
bestaat
in
het
m aken
van
een
de darm en m e t een mes d o o rg e -
snedeh, vastgenom en en w o rd e n de in g e w a n d e n
u itg e tro k k e n . V o o r de p la tvisse n w o r d t een in s n ij­
V o lle h a rin g
N o o rd ze e n o o rd
40
Smalls
d in g g e m a a kt aan de d a rm h o lte ; langs de ru g z ijd e
40
w o rd e n
38
12"1
14»1
18
u itg e tro k k e n
25
-2 (a)
25
hofte o p e ngesneden en w o rd e n de in g e w a n d e n m et
de handen u itg e tro k k e n .
40
5 (a )
40
k u ip e n gedaan, te r w ijl de le ve rs a fz o n d e rlijk w o r ­
U le h a rin g :
Kustzee
S p ro t :
de
in g e w a n d e n
De in g e w a n d e n
Kustzee
ee rst
u itg e d u w d
en
dan
(2 8 ). V o o r de v le e t w o r d t de d a rm -
w o rd e n
zoveel
m o g e lijk
ir
den ve rz a m e ld ; op k le in e v a a rtu ig e n w e rp t men de
in g e w a n d e n o n m id d e llijk o ve r b oord.
(a )
De enquêtes o ve r de ijle h a rin g en de sp ro t
w e rd e n v e rric h t in ja n u a ri 1960.
Bij h e t g u tte n w o rd e n d e in g e w a n d e n m et
de a a n w e zig e ba cterië n , alsook h e t b lo e d , v e r w ij­
d e rd
;
b e id e
vo rm e n
v o o r de ve rd e re
een
goede
o n tw ik k e lin g
van
vo e d in g sb o d e m
de
bacteriën.
tin g aan dek, de te v e rric h te n h a n d e lin g e n , de so o rt
H ïe rd o o r is dan ook de w ijz e w a a ro p het g u tte n g e ­
v is s e rij, de dag o f nacht sn de. h e rste llin g e n aan het
sch ie d t van zeer g ro o t belang. Het ko m t er o.m. op
aan d a t de d a rm h o lte zo m in m o g e lijk b e sch ad ig d
net.
Deze fa k to re n
vo rm e n
dan
ook
de v e rk la ­
w o rd t,
dat
o n n o d ig e
in s n ijd in g e n
ve rm e d e n
w o r­
rin g v o o r b e p aa ld e g re n sg e va lle n díe w e rd e n vastgesfeld. In h e t o n d e rzo e k w e rd e n v ie r v a a rtu ig e n
den, d a t de b e sm e ttin g d o o r de in g e w a n d e n en de
g e n o te e rd , w a a ro p
is en dat de in g e w a n d e n a fd o e n d e v e rw ijd e rd w o r ­
de va n g st slechts om de tw e e
slepen g e b o rg e n w o r d t ; d ít geschiedde n ie t alleen
v e rs p re id in g
den.
van
de b a cterië n zo g e rin g
m o g e lijk
12
het
net
kom t
aan
ij e k
ln de e n q u ê te w e rd nagegaan o f het g u ite n
een d u id e lijk o n d ersch e id in zake k w a lite it va s ts te l­
van de vis aan b o o rd g ro n d ig geschiedt. In h e t a l­
len tussen gewassen en n ie t gewassen vis (3 5 ). A n ­
gem een b le e k d it h e i g e va l fe zíjn ; slechts vo o r
d e re o p z o e k in g e n (3 6 ) w e ze n u it dat na op sla g in
tw e e enquêtes ,nl. één o v e r een v a a rtu ig u it Ijs la n d
ijs van o n v o ld o e n d e gewassen v is g e d u re n d e 16 d a ­
en één o v e r een v a a rtu ig u ii N co rd z e e -m id d e n , kón
gen, de m icro b e n van ce h u id w a re n b in n e n g e d ro n ­
g en in h e t bin n e nste van het p é rim y s iu m ; b ij o p sla g
het g u tte n b e te r u itg e v o e rd w o rd e n .
In a a n s lu itin g op bovenstaande b e s c h o u w in ­
gen
m oet de vraag, ge stéld w o rd e n o f h e t g u tte n
een in v lo e d h e e ft op de h o u d b a a rh e id van de yis,
De v ra a g w o rd t n ie t zo n d er m eer b e ve stig e n d b e ­
a n tw o o rd .
Duitse o n d erzo e ke rs
(2 9 ) z ijn van o o rd e e l dat
b ij sen opslag van meer dan 5 to t 7 dagen de vis
van
goed
gewassen
vis
g e d u re n d e
d e z e lfd e
d eed zich d it ve rsch ijnse l n ie t vo o r.
t ijd
In de Deense
W et o p d e k w a lite its c o n tro le is b e p a a ld dat, m et
u itz o n d e rin g van e n ke le bep aa ld e soorten, de vis
m oet
gewassen
w o rd e n ; o o k
in
Z w ed e n
is
het
g ro n d ig wassen von' de vis aaft b o o rd voorgésehreven.
m oe t g e g u t w o rd e n .
O n d erzo e ke rs z ijn a ld u s to f nog toe to t geen
In D enem arken is. h é t g u tte n sn wassen van
de Vis — m et u itzo n d e rin g , van de le ve n d a a n ge ­
e e n s lu id e n d e o p lo ssin g van d it vra a g stu k gekom en.
H st is e ve n w e l aan te b e ve le n de v is g ro n d ig
vo e rd e vis, a lsook e n ke le andere soorten, zoals h a ­
te wassen ; er zal geen n a d elig e k w a lite its in v lo e d
rin g , sp ro t, m akre e l, ansjovis e.a. —
in de w e t op
u it re su lte re n . V o o r g e s trip te v is m oet h e t w assen
de k w a lite its k o n tro fé vo o rgeschreven. O o k de N o o r­
van de b u ik h o lte ze ke r w o rd e n aa n be vo le n . Deze
se w e tg e v in g b e va t d it v o o rs c h rift, doch m aa kt een
b e h a n d e lin g
on d ersch e id tussen « b lö g g in g
t e r w ijl ook b lo e d w o rd r v/e g g e sp o e ld .
» (sne d e achter de
k o p ) en « s lö y in g » (g u tte n en sch o o nm a ke n ).
v o rm t een
k o n lro le
op
h e t s trip p e n ,
U ít de b e ko m e n e n tju ë ïé g e g e ve ris b lijk t, dat,
O n d e rz o e k in g e n in de U.S.A. en Canada (o p
m e f u itz o n d e rin g va n h a rin g en sp ro t, op a lle v a a r­
schelvis en b o t) w ijz e n op een te g e n g e ste ld e o p v a t­
tu ig e n
tin g (3 0 ). Er b le e k d a t ,de: ba cterië n u ít de darm van
v a a rtu ig
niet g e g u tte vis ha Opslag ín ijs hef visvle e s veel
van de vis na h e t g u tte n
m in d e r h a dden g e ïn fe cte e rd dan b ij g e g u tte vis ;
goed was. Vaak w a ren
een z e lfd e vaststelling, w e rd gedaan vo o r de tr im e ­
afgesneden
th y la m in e .
In h e t algem een neem t men e ve n w e l aan dat
d a rm h o lte vari de vis b ij h e t ijzen soms h óg v o lle ­
m oet
of
gewassen w o rd t. V o o r één
v e rm e ld
b le ve n
w o rd e n
dat
en h e t
de
de In g e w a n d e n
er
re in h e id
wassen
resten
o ve r,
m in d e r
n ie t g o e d
te r w ijl
de
d ig g e v u ld was m et b lo e d g e k le u rd w a te r.
de b o d em vis m oe t g e g u t w o rd e n . Het gutten. laat
im m ers toe de ba cterië n van de darm en te v e r w ij­
deren, alsook de enzym en, d io de a fb ra a k van de
e iw its to ffe n v e ro o rza ke n (3 ) ) ; a n d e rzijd s bestaat
de vis g ro n d ig
XXX
A a n b o o rd w o r d ! de vis gewassen m et zee­
w a te r. M en h e e ft va stg este ld (3 7 ) d a t h e t w a te r op
de visg ro n d e n een hoog k ie m g e h a lte b e z it (o.m . v e r­
ook h e t g e va ar d a t b íj n ie i g e g u tte vis d o o r de d ru k
o o rza a kt d o o r het a fv a lw a te r van het v a a rtu ig , de
van
w o r­
o v e r b o o rd g e w o rp e n in g e w a n d e n , h e i m et h e t net
In h e t algem een h e e rst de o p v a ttin g dat de
b ru ik van d it ze e w a te r is h e t n ie t m o g e lijk m et z e ­
s lijm la a g van de v is te g en b e d e rf bescherm t, zodat
d o o r het wasseri de h o u c b a a rh e id van de vis zou
k e rh e id h e t k ie m g e h a lte van de gewassen v is b e n e ­
de
o p sla g
de
in g e w a n d e n
u itg e d u w d
den. (3 2 ).
w o rd e n
v e rk o rt.
b o ve n g e b ra ch te b o d e m w a te r m et s lijk ) . D o o r het g e ­
A n d e rz ijd s w o r d t naar vo re n
ge­
den h é t k ie m g e h a lte van de n ie t gewassen v is te
k rijg e n (3 3 ) ; h ie rd o o r zou dan ook de h o u d b a a r­
b ra ch t d a t de s lijm la a g een u itste ke n d e v o e d in g s b o ­
h e id van de vis n a d e lig b e ïn v lo e d w o rd e n .
dem v o o r ba cterië n v o rm t, w a a rd o o r het b e d e rf
w o r d t v e ro o rza a kt ; o p g ro n d h ie rva n v e ro n d e rs te lt
te gaan, h e e ft men o p z o e k in g e n gedaan om d e s in ­
m en dat h e t wassen de h o u d b a a rh e id g u n stig be-
fe cte re n d e
ir v lo e d t.
U it p ro e fn e m in g e n is g e b le ke n dat het p ra k ­
voegen.
tisch ó n m o g e lijk is de vis zo goed te wassen d a t de
h o u d b a a rh e id in b e la n g rijk e m ate s tijg t ( 3 3 ) , te rw jji
Z w eedse v a a rtu ig e n
ze e w a te r geschiedt.
a n d e rz ijd s d o o r h é t w e g w a sse n van de s lijm la a g de
vis een d o f u ite r lijk k r ijg t w e lk e d o o r veel afnem ers
op d a t het b e h an d e le n van g e g u tte vis. n ie t c h lo a r-
níet w o r d t geaccepteerd
O m de b e sm e ttin g d o o r het ze e w a te r tegen
d iu m ,
chem ische
P ro d u kte n
b ij
het w a te r
te
Het o n d erzo e k staat n og in een b e g in s ta ­
a lh o e w e l
m oet
v e rm e ld
reeds
w o rd e n
dat
op
het ch lo re re n
van
het
In d it ve rb a n d w ijz e n som m ige o p zo e ke rs ér
(3 4 ). In Canada o n d e rn o ­
w a te r n ie t aan té b e ve le n is, ve rm its het c h lo o rw a -
men p ro e v e n o p k a b e lja u w én schelvis w ezen u it
d a t er inzake h o u d b a a rh e id geen ve rsch il bestaat
te r zich o p de sm aak van de vis o v e rp la n t ( 3 9 ). A n ­
tussen gewassen en
niei
gewassen v is ; e r d ie n t
dere- Opzoekers z ijn van o o rd e e l d a t hef g e b ru ik
van g e ch lo o rd ze e w a te r geen in v lo e d h e e ft op de
e v e n w e l aan to e g e v o e g d te w o rd e n d a t de vis nier
k le u r en de sm aak van de vis ( b ij co n ce ntra tie van
la n g e r dan 6 to t 7 dagen w e rd
Een
50 to t 60 p.p.m . v rij c h lo o r) ; z ij w ijz e n e r v e rd e r
aantal e x p e rim e n te n o p Britse tre ile rs w ees in d e ­
op dat het wassen van de vis m et g e ch lo o rd zee­
o p geslagen.
z e lfd e ric h tin g ais de Canadese resultaten.
D aarte g e n o ve r
konden
Duitse
o p zo e kin g e n ,
na een op sla g van de vis g e d u re n d e 16 .dageri, w e l
w a te r toetaat b e ter het b lo e d en h e t s lijm te v e r ­
w ijd e re n , te rw ijl
ook
h e t v a a rtu ig
re in ig d w o rd e n (4 0 ).
XXX
b e te r kan
ge­
Een b e la n g rijk e fa k to r b ij het wassen van
de vis is ook de te m p e ra tu u r va n h e t ze e w a ter.
M en mag aannem en dat d e v o o rk e u r m oe t
gaan naar h e t wassen van de vis ín een k u ip , m et
ach tera f een a fs p o e lin g m et een lans.
Bij de e n q u ê te w e rd e n v o lg e n d e te m p e ra tu ­
ren van h e t z e e w a te r g e n o te e rd (ta b e l 5 ).
O v e r de m a n ie r van wassen g a f de enq uê te
vo lg e n d e resu lta te n ; van de 16 enquêtes (41 ) w a re n
e r 4 w a a rb ij de v is gew assen w e rd in een k u ip , 7
m et een lans en 5 in een k u ip en m et een lans. De w i j ­
Tabel
5
—
G e m id d e ld e
te m p e ra tu u r
van
het
ze van wassen b le e k w e l in zekere m ate b e p a a ld te
ze e w a te r, per vis g ro n d
V is g ro n d
w o rd e n d o o r de ge va ng e n vissoort. O o k w e rd vasigesteld d a t o p e n kele v a a rtu ig e n b ij het « rapen »
de vis reeds w e rd gespoeld.
T e m p e ra tu u r
In de jongste t ijd w o rd t op vree m d e tre ile rs
—
B odem vis
o.m.
op
Britse —
m eer en m eer een speciale
sp o e ltan k v o o r h e t wassen van de vis g e b ru ik t ( 4 2 ).
N o o rd z e e -z u id
15°6 - 17“ 8 - 18U
N o o rd z e e -m id d e n
(w e s t)
In deze ta n k ve ro o rza ke n w a te rs tra le n w e rv e lin g e n
en na h e t a fle g g e n van de w e g in de ta n k is de g e ­
1 6°4 - 16°4
s trip te v is g ro n d ig gewassen ; v a n u it de sp o e lta n k
W itte Bank
16°1 - 15“5
gaat de vis o ve r een g lijg o o t naar h e t v is ru im . In
N o o rd z e e -n o o rd
12“ 8
Z u id - A fr ik a
M o ra y -F irth
13°
15°1
w a te rstro o m
Kanaal
T l
Ijs la n d
geconstrueerd,
zo d a t
de
v is
te g e lijk
g e sp o e ld en naar h e t v is ru im v e rv o e rd w o rd t (4 2 )-
16°1 - 1 6°1
16“ - 16°
B ristol Kanaal
Sm alls
h e e ft m en een tra n s p o rïg o o t m et een
H et g e b ru ik van d e rg e lijk e w asm achines b ie d t o n ­
g e tw ijfe ld ais v o o rd e le n : (a ) een g ro n d ig e en sn e l­
- T l
le re in ig in g van de v is ; ( b ) h e t besparen van a r­
b e id ; (e) het b e p e rke n van de t ijd g e d u re n d e d e ­
Pelagische vis
w e lk e de vis op dek b lijf t en (d ) een snel v e rv o e r
V o lle h a rin g :
naar h e t v isru im .
N o o rd z e e -n o o rd
12°8
Sm alls
15-4
IJie h a rin g : Kustzee
S p ro t : Kustzee
Na
het g u tte n
en het wassen m oe t de vis
snel, doch m et z o rg In het ru im
om op g eslag e n te w o rd e n .
7“ ( s )
T (e )
g e b ra ch t w o rd e n
H et w e rp e n van de vis v a n a f het dek to t in
hef ru im is n ie t b e v o rd e rlijk v o o r de h o u d b a a rh e id ;
kn e u zin g e n er>
{ a ) De
e n q u ê te
over
ijle
h a rin g
en
s p ro t
kw e tsu re n g e ve n
n ie t
a lle e n
een
slecht u itz ic h t, doch be sp oe d ig e n eveneens het b e ­
d e rf, v e rm its de b a cterië n g e m a k k e lijk e r in h e l v is ­
w e rd
v e rric h t in ja n u a ri 1960 ; de o ve rig e enq uê te s
vlees ku n n e n b in n e n d rin g e n .
h a dden plaats in de zom e rm aa n d e n 1959.
H et o n d erzo e k naar de w ij 2 e w a a ro p de vis
in h e t ru im w o r d t g e b ra ch t, w ees u it dat d it o v e r­
U it deze tabel b lijk t d a t de te m p e ra tu u r van
w e g e n d m et eert m artd geschiedt. V o o r de b o d em vis
h e t z e e w a te r sterk a f w ijk t in de zo m e r- en de w in ­
w e rd e n o p 16 e nquêtes, 8 g e va lle n g e n o te e rd w a a r­
te rm a a n de n . V e rd e r kan va stg este ld w o rd e n d a t de
b ij de vis m et een m and in h e t ru im w e rd n e e rg e la ­
ten. V ö o r 7 g e v a lle n w e rd een m artd g e b ru ik t, doch
te m p e ra tu u r in de IJslandse w a te re n — z e lfs in de
z o m e r — o p een laag p e il lig t. T enslotte is er in
w e rd tevens de v is rechtstreeks in het ru im g e w o r­
v e rb a n d m et de k w a lite it de o p w a rm in g van de vis
p e n , te rw ijl
b ij het w assen te ve rm e ld e n , daar de vis een lagere
te m p e ra tu u r h e e ft dan het w a te r ; h ie ru it v lo e it
in 1 g e va l de v is m et een m and en
langs een g o o t in het ru im kw am . In de co m b in ä tle g e v a lle n w e rd e n de p la tv is en de k le in e ro n d vts
v o o rt dat b ij de a fk o e lin g m eer ijs zal v e re is t w o r ­
m et een m and ö f langs een g o o t in het ru im n e e r­
den.
g e la te n , dóch w e rd de g ro te ro n d v is rechtsreeks in
XXX
het ru im
g e w o rp e n . V o o r de p elagische v is w e rd
De v is w o r d t gew assen in een k u ip o f d o o r
g e n o te e rd dat v o o r 2 enq uê te s ( v o lle h a rin g ) de
a fs p o e lin g m et een lans. W anneer de vis m et een
vis m et een m and w e rd neerg e la te n en In de 2 o v e ­
lans gew assen w o rd t, laat m en het w a te r o ve r de
rig e g e v a lle n ( ijle h a rin g en s p ro t) rechtstreeks in ­
v is strom e n ; soms la a t m en de lans » spelen » d o o r
een benne g e v u ld m e t vis. H et a fsp oe le n van de vis
g e w o rp e n .
Er w e rd eveneens nagegaan o f na h e t b e r­
m et een lans is g e b ru ik e lijk v o o r n ie t g e g u tte vis.
gen van ie d e re sleep de m and o f g o o t g e re in ig d
B ij h e t g e b ru ik v a n een k u ip ro e rt m en de vis in
w e rd .
h e t w a te r. H ie rb ij z ijn de v e rh o u d in g w a te r-v is en
h e t re g e lm a tig vervangers van het w a te r van gro te
d rie , w as d it het g e va l. In deze d rie g e v a lle n g in g
b e teke n is, te rw ijl ook n a d ru k m oé t w o rd e n g e le g d
a a n ge w e n d w e r d en tw e e v a a rtu ig e n
o p het fe it dat h e t roeren n ie t in een schoppend b e ­
b o d e m vis
w e g e n m ag bestaan.
w a a rb ij een m and w e rd g e b ru ik t.
Op
a lle
v a a rtu ig e n ,
h e t o ve r het v a a rtu ig
14
en
m et
u itz o n d e rin g
van
( Ijs la n d ) , w a a rb ij een g o o t
N o o rd z e e -n o o rd
vo o r
(Sm alls v o o r
v o lle
h a rin g )
ken een n ie u w e v io e r g e le g d d íe ru st op s te u n p u n ­
§ 4. DE VANG ST IN HET RUIM
ten aan de z ijw a n d e n van de b a k ; h ie ro p w o rd e n
H e rh a a ld e lijk w e rd er reeds o p gew ezen dat
de fa k to r te m p e ra tu u r een
u ite rs t b e la n g rijk e
o p n ie u w
rol
sp e e lt b ij de h o u d b a a rh e id van de vis. A an b o o rd
van de Belgische visse rsva a rtu ig e n w o r d t deze f a k ­
van
ko e le n
is
g ro n d en p e r .geënquêteerd, v a a rtu ig w o r d t h ie rn a ­
d o o r h e t g e vo rm d e s m e ltw a ­
vo lg e n d het b e rg e n van de vangst beschreven.
de a fk o e lin g zal geschieden.
NOORDZEE-ZUID
Ten onrechte, neem t men aan d a t een lage
te m p e ra tu u r in h e t v is ru im een a fk o e lin g van de vis
b e v o rd e rt. Bij een te m p e ra tu u r in het v is ru im
V a a rtu ig 1
van
A is g ro n d la a g
0° C zal het ijs n ie t .sm elten èn zal de v is dan ook
slechts zeer langzaam koelen. Bij een hogere te m ­
zal
veel.
s m e ltw a te r
ontstaa n ,
k in g e n
de o m g e v in g s te m p e ra tu u r.
is g e b le ken
d á t vis
ca 70 kg
ijs g e le g d
;
kg ijs. Er w a re n 2 b a kkg ri ; de ene te ld e 8 ijsia g e n
en 7 visia g e n en de andere 7 ijslageij: en 6 visiagen.
w a a rd o o r
Er
De s n e lh e id w a a rm e d e , de v is a fk ö e lt, is a f­
h a n k e lijk van de b e g in te m p e ra tu u r van de vis, als­
van
w e rd
d a a ro p kw a m e n a fw is s e le n d 50 kg vis en 70 à 80
een sn e lië k o e lin g Van de v it zal w o rd e n b e re ikt.
ook
a a n ge le g d .
w e n van de va n g st zijn zeer u ite e n lo p e n d . Per v is ­
te r ; hoe m eer s m e ltw a te r a a n w e zig is, hoe sn e lle r
p e ra tu u r
ijsla g e n
Dé be ko m e n e n q uê te g e g e ven s o v e r h é t étu.-
b e tre k k e lijk
e e n v o u d ig en s te u n t op h e t sm elten van h e t ijs. De
v is w o r d t a fg e k o e ld
en
ste lagen d ru k t, ve rm its de h o riz o n ta le schoften de
ast o p va ng e n .
van h e t ijs w o r d t e ve n w e l b e ïn v lo e d d o o r de m an ie r
van a a n w e n d in g en de in ric h tin g van het vis ru im .
m ethode
vis -
w ic h t van de to ta le la d in g in een bak op de o n d e r­
to r o n d e rva n g e n d o o r m id d e l van ijs ; h e t g e b ru ik
Deze
a fw isse le n d
A ld u s ku n n en ve rs c h ille n d e va kke n b o ve n e lka a r
ge m a a kt w o rd e n in de bakken, zo n d e r d a t h e f g e ­
w e rd e n
geen
h o rizo n ta le
p la n ke n
ge­
b ru ik t.
R ondvis en pia ivis w e rd e n
b o rg e n .
U it o n d e rz o e ­
m et een te m p e ra tu u r
a fz o n d e rlijk
ge­
van ca 10 “ C na te z ijn g e ijsd en opg eslag e n in een
V a a rtu ig 2
ru im b ij 1° C eerst na 6 u u r to t ca O'1 C w a s a fg e ­
Het stu w e n in het ru im v e rsch ild e n a a rg e la n g
de vissoort. Tong kre e g een g ro n d la a g ijs van ca
koeld. In een ru im
m et een te m p e ra tu u r van 8" C
d u u rd e d it 3 u u r, te r w ijl b ij 19° C b in n e n 1 u u r de
30 cm.
ge w enste a fk o e lin g to t 0" C w as b e re ik t ( 4 3 ).
.5 cm ; de, to n g e n w e rd e n g e p aa rd schuin op e lk a a r
Roggen en haaisoorten w e rd e n samen g e b o r­
ïnge-
gen. A is g ro n d la a g h ad men 30: cm ijs.. De visia g e n
w a n d s h o lte aan te b rengen.
De vis en h e t ijs die n e n in a fw isse le n d e la ­
beston d e n u it 2 lagen ro g g e n , m et haaisoorten langs
de randen van de lagen. Boven ie dere visla a g kw a m
De visia g e n m ogen echter
3 à 5 cm ijs. De g u tv is (schar, schof, steenschol, w i j ­
tin g , k a b e lja u w , enz.) had eveneens een g ro n d la a g
n ie t íe. d ík z ijn . De d ik te van. de v isia g e n is im m ers
van g ro o t be la n g v o o r de k w a lite it om vo lg e n d e re ­
ijs van 30 cm. O p deze laag w e rd e n a fw is s e le n d 2
denen : (a ) te d ik k e lagefïi koelen m in d e r v lu g en
b e n rie n vis .(46)
m in d e r v o lle d ig a f ; (b ) het visvlees o n d e rv in d t een
u itg é s p re id en 3 ä 4 b e n ne n ijs.
N aarm ate de reis vo rd e rd e , ve rm in d e rd e de ijslaag
n a d elig e in v lo e d van de d ru k en (e) d o o r u itp e rs in g
to t 2 bennen.
v e rlie s t de v is veel g e w ic h t (4 4 ).
in v e rtik a le va kke n
zo n tale
( bakken, g e n o e m d ). Bíj h e t aan!eggen van een vi.sba kke n
van
van m instens 10 cm to e g e d e kf.
v o o rtd u re n d in k o n ta k t z ijn m et de vis. V o o r g ro te
van deze
to n g
V o o r de te ru g k e e r w e rd iedere bak m et een laag ijs
Het ijs m oe t g e lijk m a tig v e rs p re id w o rd e n en
stapel m oet de bo d em
laag
10 cm dik. w e rd . Telkens w e rd ca 5 e.m ijs to e g e ­
vo e g d. De vis- eh ijslagen w e rd e n to t 1,8 m hoog.
H ie rv o o r is h e t n o o d z a k e lijk d a t h e f ijs op de ju iste
w ijz e en in v o ld o e n d e h o e veelheden g e b ru ik t w o rd t.
is ve rd e e ld
een
rechter tegen e lka a r g e p la atst, zo d a t de visla a g 8 à
de v is iii; h e t ru im en het- ruim z e lf koel te hou con
H et v is ru im
kw am
Naar h e t ein d e van de reis toe w e rd e n de to n ge n
van dé v is to t 0 “ C té b ré n g e n , doch eveneens om
gen g e le g d te w o rd e n .
deze basis
g e le g d . O p deze iäag vis W erd ca 5 cm ijs g e le g d.
Het ijs d ie n t n ie t a lleen om de te m p e ra tu u r
ro n d v is is het aan te b e ve le n ook ijs in de
Op
O p d it v a a rtu ig w e rd e n eveneens geen h o ri­
schotten aange w e n d .
Ie d ere visla a g was
m et een ijsla a g
b e d e kt
van ca 20 cm
van
de w a n d
ge­
scheiden.
w o rd e n m et een laag ijs van m instens 20 cm (4 5 ).
V a a rtu ig 3
O p deze ijslaag w o r d t de eerste visla a g m et een
d ik te van o n g e ve e r 6 cm o f de d ik te van een vis
g e le g d ; men d ie n t er z o rg vo o r te d ra g e n d a t de
H et stu w e n op v a a rtu ig 3 v e rto o n d e veel g e ­
lijk e n is m et hetgeen: o p v a a rtu ig 2 plaatsgreep.
vis de w a n d e n van de bak n ie t raakt èh. er b ij v o o r ­
Tongen w e rd e n op een g ro n d la a g ijs yan 25
à 30 cm g e p a a rd .schuin o p e lka a r g e le g d ; naarm ate
ke u r, d o o r ijs ervan gescheiden, een 10 à 15-tal cm
van af b lijft. O p de eerste visla a g m oet o ve r de
de va n g st vo rd e rd e , pla a tste men de to n g e n rech te r
laag
tegen e lka a r. Bij het b e g in b e d ro e g de visla a g 3 à 5
ijs van o n g e ve e r 4 cm g e s tro o id w o rd e n en v e rv o l­
cm ; naar het e in d e van de va n g st wás z ij 8 a 10
gens
cm dik. O p de visia g e n
ganse o p p e rv la k te
a fw is s e le n d
van de bak o p n ie u w
vi.s-ijs
to t
een
een
m a xim u m h o o g te
van '50 erh, -lie : Pozen w o r d t d o o r m id d e l van plan--
kw a m
te lke n s een ijs la a g
van 7 à 10 cm d ik , doch op h e t e in d e van de va n g st
15
w e rd de d ik te to t 3 à 5 cm h e rle id . Iedere stapel
ben ne n ijs ; de d e rd e stapel w as o p d e z e lfd e m an ie r
(v a n 1,6 to t 1,8 m h o o g te ) w e rd m et een laag Ijs
a a n g e le g d als .de tw e e d e. De bo ve nste ijsla a g van
van 15 à 20 cm a f g edekt.
e lke bak w e rd om de tw e e dagen a a n g e v u ld m et 3
V o o r rog g e n b e d ro e g de g ro n d la a g 25 à 30
cm en de a fw is se le n d e lagen vis 5 à 10 cm en Ijs
ben ne n ijs.
8 à 10 cm. De stapel w a s m axim u m 1,5 m hoog. De
tw e e d e en tw e e d e en d e rd e laag steunden op k la m ­
h a a iso orte n w e rd e n op d e ze lfd e m an ie r g e b o rg e n
els de roggen ; b ij k le in e vangsten w e rd e n zij ze lfs
pen.
De h o rizo n ta le p la n ke n tussen de eerste en
NOORDZEE-NOORD
samen opgeslagen.
De
g ro n d la a g
bestond
u it
5
b e nnen
ijs
;
V o o r g u tv is w a s de g ro n d la a g o p n ie u w 25 à
3 0 cm. Daarop k w a m e n a fw isse le n d 2 bennen v is en
daarop kw am en a fw is s e le n d 6 visia g e n (va n 5 b e n ­
4 à 5 bennen Ijs to t een h o o g te van 1,5 à 1,7 m.
nen le d e r) en 6 ijslagen
Op
d it
v a a rtu ig
w e rd e n
geen
(van 3 b e nnen ie d e r) —
h o rizo n ta le schotten — o p n ie u w 6 visia g e n en 6 ijs ­
h o riz o n ta le
lagen — h o rizo n ta le schotten — en o p n ie u w 6 v is ­
schotten g e b ru ik t.
iagen en ó Ijslagen. De visstapel w as in h e t geheel
2,5 m hoog.
NO ORDZEE-M IDDEN (WEST)
M ORAY-FIRTH
V a a rtu ig 1
De d rie sfapels w a re n —
gescheiden m et
p la n k e n — ais v o lg t a a n g e le g d : een g ro n d la a g vars
Er w e rd een g ro n d la a g Ijs van 2 0 cm a a n ge ­
b ra c h t m et daarop a fw is s e le n d v is (a a n v a n k e lijk 2
10 à 12 cm en 5 a fw isse le n d e v is - (4 bennen ie d e r)
bennen - la te r 3 b e n ne n ) en ijs (10 c m ). Na 7 la ­
en ijsla g e n (3 bennen ie d e r). De geh ele stapel was
gen ijs en 6 lagen vis w e rd e n h o riz o n ta le p la n ke n
ge stoke n ;
op
deze
p la n ke n
kw a m
een
ca 3 m hoog en ie dere van de d rie stapels ca 1 m.
n íe uw e
g ro n d la a g van 20 cm d ie a fw isse le n d m ét v is (a a n ­
v a n k e lijk 3 .bennen - la te r 4 bennen.) ett ijs (10 cm )
KANAAL
w e rd b e le g d.
O p een g ro n d la a g ijs van 4 bennen kw am en
De k a b e lja u w w e rd tussen tw e e ijslagen g e ­
a fw is s e le n d de vis - en ijslagen ; de v e rh o u d in g w as
2 bennen vis vo o r 2 bennen ijs.
De h o riz o n ta le
s tu w d te r d ik te van een vis.
schotten w e rd e n a a n ge b ra ch t om de 7 lagen.
V a a rtu ig 2
BRISTOL K A N A A L
O p .een laag ijs van 30. e.m h a d de n de. o p ­
e e n v o lg e n d e v is ia g e n ca 6 cm en de ijsla g e n ca 8
cm d ikte .
Geen
h o riz o n ta le
schotten
w e rd e n
V a a rtu ig 1
ge­
p laatst.
De’ eerste stapel had 5 bennen ijs ais g ro n d ­
laag ; daarop kw a m en .5 visia g e n van 3. b e n ne n e lk,
a fg e w is s e id m et 5 ijslagen van. 3 b e rin e n e lk ; de
WITTE BA N K
tw e e d e stapel had d e z e lfd e g ro n d la a g ijs, dóch mei
V a a rtu ig 1
5 v isia g e n van 4 bennen e lk en 5 Ijsla g e n van 2 .à
O p d it v a a rtu ig w e rd e n slechts 2 lagen b o ­
ven
e lk a a r a a n ge le g d . Ö p
be n ne n )
o o k 5 b e n n e ti ijs ais g ro n d la a g m et daarop 5 v :sla­
bennen
ie d e r) en 3 lagen ijs (Van 3 b e n ne n ie d e r) to t een
gen van 3 bennen e lk 'en 5 ijsla g e n van 1 à; 1 1 /2
b e n ne n elk.
h o o g te van 0,75 m. De tw e e d e stapel had een
g ro n d la a g van 4 bennen ijs en daarop w e rd e n g e ­
De eerste stapel was 0,65 m hoog, de tw e e d e
0,80 m en de. d e rd e 1,15 m.
kw am en
a fw is s e le n d
3
de
lagen
Ijslaag
v is
(5
2 1 /2 bennen e lk ; v o o r de d e rd e stapel w a re n er
(v a n
3
s tu w d 3 lagen v is (va n 4 b e nnen ie d e r) en 3 lagen
ijs (v a n 4 b e nnen ie d e r)
V a a rtu ig 2
vo o r 2 visia g e n (va n 5
be nnen ie d e r) en 2 ijsla g e n (va n 5 bennen ie d e r)
die op de 2 d e stapel w e rd e n g e le g d , w e rd e n geen
De g ro n d la a g ijs had es 50 cm d ik te ; daarop
w e rd e n a fw isse le n d ( 1 0 ) v isia g e n (1 1 /2 to t 2 befte
h o riz o n ta le schotten m eer g e b ru ik t. De h o o g te van
nen e lk ) en (1 0 ) ijslagen (ee n ben ie d e r) a a n ge ­
b racht. De bovenste visla a g w e rd m et 3 b e nnen ijs
de 2de stapel b e d ro e g 0,95 m.
De
bo ve nste
ijsla a g
van
de tw e e d e
stapel
a fg e d e k t.
w e rd om de tw e e dagen a a n g e v u ld m et 5 bennen
De to ta le stapel w as ca 2 m h o o g en er w e r ­
ijs.
den geen schotten g e b ru ik t
V aartu ig 2
SMALLS
Er w e rd e n 3 la g e n b o ve n e lka a r aangebracht.
V aartuig 1
De eerste laag ( to t 1 m ) o m va tte : 5 b e n ne n ijs ais
g ro n d la a g , 2 bennen vis, 3 b e nnen ijs, 2 bennen
Per bak w e rd e n tw e e schotten g e b ru ik t ; de
to ta le h o o g te w as 2,35 m, zo d a t de dríe lagen tu s ­
v is en 3 b e nnen ijs ; de tw e e d e laag (0,75 m) b e ­
sto n d u ii een g ro n d la a g van 3 b e n ne n ijs m et daar-
sen 70 à 80 cm h oog w a re n . De g ro n d la a g v o o r g u t­
■op 3 ben ne n vis, 3 b e nnen ijs, 3 b e nnen v is en 3
v is b e d ro e g 35 cm ; daarop w e rd a fw is s e le n d vis
16
(1
ben)
en ijs
(5 cm )
aangebrachí. De bovenste
m ag aanvaarden d a t Ce e ne v isso o rt n ie t op d e z e lf­
laag vis w e rd m et ca 20 cm ijs bedekt.
de
m a n ie r
kan
g e b o rg e n
w o rd e n
ais
de a n d ere ,
V o o r ro n d v is w a s de g ro n d la a g ijs ca 40 cm.
m aar een zekere g e lijk h e id p e r so o rt is aan te b e ­
De vissen w e rd e n rriet de kop naar dé w a n d z ij aan
z ij g e ra n g s c h ikt ; e r b o ve n kw a m o p n ie u w een ijs ­
ve le n . Veel h a n gt ook a f van de In ric h tin g van h e t
laag van ca 15 cm ; deze s c h ik k in g w e rd ve rv o lg e n s
reis.
ru im , de cm va n g v a n de va n g st en de d u u r van de
herh a a ld . De bo ve nste ijsla a g b e d ro e g ca 25 cm.
M e t b e tre k k in g to t de k w a lite it is z e k e r eerr
te
T arb o t en rog w e rd e n op d e z e lfd e w ijz e ais
hoge vissta p e l
af te
rad e n .
Op
v e rsch ille n d e
op de ru g g e le g d . Tongen w e rd e n g e p aa rd (ru g aan
v a a rtu ig e n w e rd e n aanneem bare c ijfe rs o ve rs c h re ­
den, t e r w ijl o p andere de h o o gte g u n s tig te n oe­
ru g ) in de b a kke n g e stuw d.
m en w as. T erloops kan h ie r v e rm e ld w o rd e n d a t in
de ro n d v is g e b o rg e n ; de vissen w e rd e n e ve n w e l
D enem arken een v o o rs c h rift vo o r h e t stapelen van
v is g e ld t, w a a rb ij ais m a x im u m h o o g te v o o r ro n d v is
V a a rtu ig 2
65 cm is vo o rg e h o u d e n .
De g ro n d la a g i ís b e d ro e g ca 20 cm ; de v is ­
iagen (3 1 /2 b e nnen e lk ) w e rd e n a fg e w is s e ld m et
ijsla g e n
(2
bennen e lk ).
Er w e rd v e rm e id dat e rv o o r zo rg m oe t g e ­
De bovenste ijslaag w as
d ra g e n w o rd e n d a t de vis n íe t in k o n ta k t ko m t m et
de w a n d e n .
o n g e ve e r 5 cm dik.
O n d e rz o e k in g e n
h e bben
u itg e w e z e n
d a t de te m p e ra tu u r yan de v is d ie te g e n de w a n ­
den
IJSLAND
V a a rtu ig 1
b e p aa ld e
De g ro n d la a g ijs b e d ro e g een .5 à 7 -ta l cm.
7 b e n ne n vis v o o r 4 bennen ijs ; op h e t e in d e van
sp e cia le
reu k
(de
zgn.
k o n ta k t
kw a m
m et de w a n d e n ,
nl.
v o o r V a a rtuig 1 u it N o ö rd z e e -m id d e n , v a a rtu ig 2 u ii
de Sm alls en h e t v a a rtu ig
v o lle h a rin g va n g st,
A is g ro n d la a g was e r 7 à 8 cm ijs. H ie rb o ve n
u it de Sm alls
m et
de
In de V e rslagen o v e r de S tu d ie re ize n in het
(va n 6 bennen e lk ) , a fg e w is ­
B u ite n la n d (5 0 ) w e rd m e d e g e d e e ld dat in de b u u r ­
seld m et 4 ijslagen {v a n 4 bennen e lk ) .
landen ve e l aan da ch t w o r d t besteed aan aan b o o rd
Deze stapels w a ren te lke n s ca 7Q cm hoog.
in kiste n g e b org e n vis. In N e d e rla n d , W e s t-D u its la n d
tussenschotten.
en
Iedere v is b a k telde. 5 h o rizo n ta le schotten en een
afd eksch o t. De h o o g te van het ru im was 3,9 m.
G ro.o t-B rittan n ië
kiste n
w o rd t
a a n g e vo e rd , te r w ijl
v o o rn a m e lijk
h a rin g
in
ook
B o u lo g n e
In
fijn e
visso o rte n op deze m an ie r w o rd e n aangebracht.
De k w a lite it van de aan b o o rd in kiste n g e ­
b o rg e n vis is ze e r goed. De vis. w o r d t m in d e r g e ­
PELAGISCHE VIS
p erst, o n d e rg a a t m in d e r kn e u z in g e n en m o e t b ij h e t
V o o r de v o lle h a rin g va n g st, z o w e l in N o o rd -
óssen g e e rt n ie u w e b e h a n d e lin g e n ondergaan. H et
ze.e-noord ais in h e t S m a llsg e b ie d, w o rd e n geen
ijs- en v isia g e n a a n ge le g d ,- de h a rin g w o rd t g e ­
g e h a lte aan s m e ltw a te r b lijk t toe te nem en, te r w ijl
het g e h a lte aan a m in o zu re n daalt.
D aarenboven
w o o n m et ijs g e m e n g d en in h e t ru im g e stu w d .
V o o r ijle
( 4 7 ).
U it de e n q u ê te b lijk t d a t o p d rie v a a rtu ig e n
de va n g st in
V a a rtu ig 2
h a rin g en s p ro t w e rd , gezien
p e rio d e van o n d erzo e k, geen
is g e s tu w d
de vis en de w a n d e n ko m t ( 4 9 ) .
k a b e lja u w w e rd e n o o k b o ve n o p de visstëpel in ijs
g e le g d (s h e lf-c o d ).
h o riz o n ta le
de w a n d
w a n d e n , w a a rd o o r autom atisch een laag ijs tussen
en de staart naar h e t m id de n . De laatste vangsten
h ie rn a
k w a lite it
len een tra lie d ra a d aan o p een 2 0 -ta l cm van de
in één
e n k e le laag g e le g d m et de kop naar de zijsch o tte n
pla a tste
d a t de
a a n g e b ra ch t te w o rd e n ; Canadese o p zo eke rs b e v e ­
een bak te ld e 4 stapels.
M en
ís en
O rri h e t k o n ta k t van de v is m et de w e n d te
v e rm ijd e n , d ie n t een e x tra -ijs la a g te g en de w a n d e n
de va n g st 7 bennen vis v o o r 3 bennen ijs. Daarna
kw a m en schotten. Iedere stapel was 68 cm h o o g ;
k o o lv is en w o lf w e rd e n
a fstand van
anaerobe bacteriën een
.« b ilg y fis h » ) ( 4 8 ) .
gen. !n h e t b e g in van de va n g st w as de v e rh o u d in g
k w a m en 4 visia g e n
hoger
D a arenboven k r ijg t deze vis d o o r de w e rk in g van
H ie ro p w e rd e n 4 visia g e n a fg e w is s e ld m et 4 ijs la ­
Kabeljauw.,
is opg esiag e n ,
van deze vis slechter is dan van de vis d ie op een
w e rd v o o r in kiste n g e b o rg e n vis geen g e w ic h ts -
de
v e rm in d ë rin g va stg este ld (5 1 ).
ijs g e b ru ik t, Ingeval
de h a rin g v a n g s t in het b e g in van de reis arm v o o r­
R ekening h o u d e n d m et de in ric h tin g yan het
ko m t, dan w o rd e n de eerste vangsten zeer lich tje s
g ezouten.
schip en de d u u r van de reis w o r d t aa n be vo le n 3
stones ijs (ca 19 k g ) te g e b ru ik e n v o o r 4 stones vis
(ca 25 k g ) (5 2 ).
U ii deze b e sch rijv in g e n ko m t d u id e lijk to t
u itin g d a t o v e r het algem een de visstapels op een
g e lijk e s tu w in g s w ijz e steunen,
De g e b ru ik te kisten m oeten va n z e lfs p re k e n d
rein g e h ou d e n w o rd e n . In de m eeste landen w o r ­
den h o u te n kisten g e b ru ik t ; in andere (o.m . in
nl. een g ro n d la a g
ijs, m et a fw is se le n d e vis- .en ijsla g e n . In d e ta il b e ­
sch o u w d w o rd e n e ve n w e l a fw ijk in g e n
S ch o tla n d - A b e rd e e n ) z ijn e r ook kisten in a lu ­
m in iu m . H outen kisten w o rd e n best m aar éénm aal
a a n ge w e n d ; bíj h e rh a a ld e lijk g e b ru ik m oeten de
m et b e tre k ­
k in g to t de d ik te van de lagen, de v e rh o u d in g ijsvis. en de h o o g te van de stapels vasfgesteld. Mén
kisten na ie dere reis g ro n d ig g e re in ig d w o rd e n en.
17
*
HET LEDIGEN V A N HET NET
(C lich é In dépendance)
lit
b ij
m et
v o o rk e u r
w a te r
w a araan
A n d e re op zo eke rs g e ve n ais a a n w ijz in g o m ­
desin fecte re n de
tre n t de b e h o e fte inzake ijs aan b o o rd een v e rh o u ­
P ro d u k te n z ijn to e ge vo e g d .
b o o rd
d in g van 50 à 100 kg ijs v o o r 100 kg vis (5 6 ) ; nog
D oor de Belgische tre ile rs w o r d t geen aan
in kiste n g e b org e n v is aangebracht. G ezien
a ndere ve rm e ld e n
voor
d ie p z e e tre ile rs 2 h o e v e e l­
heden ijs tegen 3 h o e ve e lh e d e n v is ( 5 7 ).
de zeer goede k w a lite it van de aan b o o rd in kisten
g e b o rg e n vis, is het aan te b e ve le n deze m o g e lijk ­
O ver
de v e rh o u d in g
ijs -v is
w e rd e n
op
de
h e id te on d erzo e ke n en e ve n tu e e l een stim ulans in
g e ë n q u ê te e rd e v a a rtu ig e n u ite e n lo p e n d e c ijfe rs b e ­
deze ric h tin g te geven.
kom en. In tabel 6 z ijn de v e rh o u d in g g e g e v e n s o p ­
genom en
De v e rh o u d in g
ijs -v is
v o rm t een b e la n g rijk
; te ve ns w o rd e n
e n ke le e le m e n te n
m eld d ie op de v e rh o u d in g een
p u n t v o o r de h o u d b a a rh e id van de vis. Het is e v e n ­
in v lo e d
v e r­
ku n n en
hebben.
w e l m o e ilijk vaste w a a rd e n vo o r deze v e rh o u d in g
Het geven van een v e rk la rin g van de c ijfe rs
aan te geven ; T alrijke fa k to re n laten im m ers een
in v lo e d g e lden, o.m. het klim a a t (te m p e ra tu u r van
u it ta b el 6 lijk t o n m o g e lijk w e g e n s het f e it d a t t a l­
he f water,, van de lu c h t), de te m p e ra tu u r van de
vis en h e f v is ru im , de g ro o tte van h e t va a rtu ig , de
v lo e d heb be n . In het R a p p o rt o ve r de b e h a n d e lin g
van de vis b ij h e f lossen en de ve rk o o p z u lle n de
g ro o tte van de vangst, de d u u r van de reis, de iso­
v e rh o u d in g s c ijfe rs
la tie van het ru im , de b ro n n e n van m o g e lijk e v e r­
w a rm in g van de vis, de m a n ie r Van op sla g van de
resu lta te n van de o rg a n o le p tisch e k e u rin g . D it zal
to e la te n de v e rh o u d in g ijs -v is b e te r toe te lichten.
rijk e
fa k to re n 1 op
vis in het ru im , het b e h o u d van een h o e ve e lh e id ijs
de
v e rh o u d in g
echter
ijs -v is
een
g e toe tst w o rd e n
aan
in ­
de
Bij de v e rh o u d in g ijs -v is m oet o o k re k e n in g
to t b ij het lossen, enz.
g e h ou d e n w o rd e n m et h e f v e rlie s van ijs tijd e n s de
M en neem t aan dat b ij het sm elten van 1 kg
ijs 80 kcal w a rm te o p g e s io rp t w o rd t. Bij b e n a d e rin g
heenreis en h e t vissen, m et het ijs d a t n o d ig is om
schat men dat om 1 kg v is m et 1“ C af te koelen,
1 kcal w a rm te m oet o p g en o m e n w o rd e n , m .a.w . om
gen, alsook m et de a fsta n d tussen de bovenste ijs ­
bv. 25 kg v is van 16“ to t 0” C te ru g te b re n g e n ,
m oe t 400 kcal w a rm te o p g e s lo rp t w o rd e n en w o rd t
m oet een b ijz o n d e re n a d ru k g e le g d w o rd e n .
a ld u s 5 k g ijs ve re ist. Theoretisch is aan ijs 20 %
van h e t v a n g s tg e w ic h t n o d ig om de vis af te koelen.
A a n b o o rd van de Belgische v is s e rs v a a rtu i­
gen w o r d t b ro k k e n - en c y lin d e rijs g e b ru ik t ; in b e ­
In de p ra k tijk
paa ld e
de w a rm te van de schotten, w a n d e n , enz, op te v a n ­
laag en h e t dek. O p de in v lo e d van deze fa k to re n
ts de v e rh o u d in g echter g ro te r ; e r
landen w o r d t ook
s c h ilfe rijs
en
sn e e u w ijs
m oet n ie t a lleen re ke n in g g e h ou d e n w o rd e n m et de
a a n ge w e n d (5 8 ). M en neem t aan dat g ro ve b ro k k e n
h o e v e e lh e id ijs d ie n o o d z a k e lijk ís om de vis v o l­
ijs, w e g e n s de scherpe kanten, de vis kw e tse n en
doende a f te koelen en te b e w a re n , m aar ook m et
h e t b in n e n d rin g e n
het sm elten van het Ijs en h e t fe it d a t n ie t a lle k o u ­
lijk e n . In v e rb a n d m et de k o e lin g b lijk t e ve n w e l geen
de n u ttig is.
ve rsch il te bestaan tussen g ro te en k le in e b ro k k e n
van
de
bacteriën
v e rg e m a k k e ­
en
ijs ; de gesm olten h o e v e e lh e id ijs is n ie t a fh a n k e lijk
Reay
van de a fm e tin g e n van de ijs b ro k k e n ( 5 9 ). H o o fd ­
en J.M . Shew an in h un b ijd ra g e (5 3 ) dat een A m e ri­
zaak is de h o e v e e lh e id ijs d ie g e b ru ik t w o r d t en
kaanse o n d e rz o e ke r
de m an ie r van v e rd e lin g tussen de vis. N ochtans
w o r d t h e t ijs b e ter in k o n ta k t g e b ra ch t e n g e m a k -
Op
bouw
van
het
2 de
Kongres
visse rsva a rtu ig e n
1 :
h o u d in g
1
is.
G .A.
ais een
goede
(g e re k e n d naar het g e ­
k e fijk e r tussen de vis g e m e n g d w a n n e e r het fijn g e ­
3,8 a a n b e ve e lt ; z ijz e lf h o u de n ais v e r­
sta m p t is.
: 3 vo o r. Deze c ijfe rs geld e n vo o r g e ­
ïsoleerde en v ó ó rg e k o e ld e
m etaal
o n tw e rp e n
cite e rd e n
(M a c C a llu m )
v e rh o u d in g van ijs to f vis
w ic h t)
o ve r
schotten en h o u te n
Het ijs in sn e e u w vo rm b lijk t ook goede re ­
su lta ten te ge ve n, doch de sn e e u w la a g h e e ft de
ru im e n w a a rin alles van
Bij geïsolee rd e ru im e n
met h o u te n kie -
n e ig in g to t barsten tijd e n s de o p sla g , zo d a t het g e ­
va a r bestaat dat de v is n ie t m eer v o lle d ig g e d e k t
b lijft .
b e sch ie tin g s tijg t h e t v e rb ru ik
to t 1 : 2,25 en w a n n e e r de iso la tie o n vo ld o e n d e is
en h e t v is ru im te w ensen o ve rla a t, kan de v e rh o u ­
d in g to t 1 : 1,5 o p lo p e n
Het is va n z e lfs p re k e n d dat h e t ijs m oet v e r ­
(5 4 ). G .A. Reay en J.M .
v a a rd ig d w o rd e n u it z u iv e r w a te r.
Shew an v e rm e ld e n v e rd e r ( 5 5 ) , d a t Britse tra w le rs
van 50 to t 65 m le n g te, d ie g e m id d e ld reizen m aken
M e t het ko e le n w o r d t d o o r h e t sm e ltw a te r
van 20 dagen, o n g eve e r 90-110 ton ijs m eenem en
v o o r vangsten d ie schom m elen tussen 75 en 200
to n (in 1956 g e m id d e ld ca 110 to n ). V a n h e t m ee­
ook een zekere « u itlo g in g » van de vis v e rk re g e n
op de d u u r ook in tre k t, lost een g e d e e lte van de
g enom en ijs w o r d t dan 70 à 80 to n g e b ru ik t vo o r
zo u ten en w a t o p lo sb a a r e iw it u it h e t visvle e s op.
een
g e m id d e ld e
vangst.
Deze
h o e v e e lh e id
(6 0 ). In h e f s m e ltw a te r d a t langs de v is z ijp e lt en
b lijk t
D it le id t in de eerste plaats to t een v e rm in d e rin g
v o ld o e n d e te zijn . Een g ro o t aantal w a a rn e m in g e n
van de k w a lite it, daar vo o ra l o o k e n ke le a ro m a ti­
in de jongste ja re n h e e ft aan ge to o n d , dat b ij het
lossen de te m p e ra tu u r van de a a n ge vo e rd e vis
sche bestan d d e le n u it h e t visvle e s v e rd w ijn e n . Bij
la n g e r b e w a a rd e v is w o rd e n echter o o k o n tle d in g s -
(v n t. k a b e lja u w ) tussen - 0,6" en 5,6" C sch o m m e l­
p ro d u k te n en ro ttin g sb a cte rië n d o o r het s m e ltw a te r
de en d a t de h e lft van de gem eten w a a rd e n tussen
o p g enom en en w e g g e s p o e ld en het is w a a rsc h ïjn -
deze tw e e u ite rste n lag.
19
Tabel 6 — De verhouding ijs-vis, m et enkele bijkom ende elementen (a )
Verhouding
Duur van
Grootte
ijs-vis
de reis
(d a g en )
van de
Gem iddelde
tem peratuur
tem peratuur
G em iddelde
duur dat
Visgrond
(ijs + v is =
100)
G em iddelde
vangst
aan dek
van het
het visruim
(in kg)
(C )
w ater
open b lijft
747
16 “5
—
15"6
30'
—
—
—
N o o rd z e e -z u id
63-37
V a a rtu ig 1
2
3
3
(b )
(b )
—
—
—
—
—
—
13.322
16“3
16°4
25'
5.849
15°1
16“4
13'
N o o rd z e e -m id d e n
V a a rtu ig 1
2
65-35
62-38
W itte Bank
V a a rtu ig 1
2
N o o rd z e e -n o o rd
M o ra y -F irth
Kanaal
B ristol-K anaal
V a a rtu ig 1
2
6
8
5 2 -4 8
13
3.371
16°
16°1
14'
4 0 -6 0
38-62
15
2.973
15“5
31.038
15'
35'
5 2 -4 8
14
14
17“5
12°1
10
13°7
14-1
13°
5 2-48
8.892
5.939
15°1
23 '
13'
6 7-33
53-47
15
18
5.322
17°
14 “7
16“ 1
11'
7.426
16°1
17'
6 0 -4 0
54-46
15
9.618
12.614
17°
16°
18
15°5
16“
25'
17'
19
76.741
7°
7°7
50'
21
84.830
9*1
Tl
28'
12°8
Smalls
V a a rtu ig 1
2
Ijs la n d
V a a rtu ig 1
36-64
3 2 -6 8
2
( a ) Enkel gegevens o v e r b o d em vis.
(b ) G een g egevens ko n d en v e rza m e ld w o rd e n .
den
w o rd e n
ook
co nserverende
m id d e le n
to e g e ­
vo e g d b ij h e t ijs o f b ij h e t w a te r w a a rin de vis g e ­
lijk m ede h ie rd o o r dat in ijs b e w a a rd e v is van 0" C
wassen w o rd t. V o lle d ig h e id s h a lv e w o r d t o p deze
m eth o d e s even g e w e ze n, a lh o e w e l m oe t o p g e m e rk t
e n ig e d a gen la n g e r h o u d b a a r is dan in lu c h t g e ­
w o rd e n d a t op de B elgische v a a rtu ig e n deze pro ce -
k o e ld e v is van d e z e lfd e te m p e ra tu u r.
dé 's — m et u itz o n d e rin g van h e t m echanisch g e ­
k o e ld v is ru im — n ie t w o rd e n toegepast.
O p z o e k in g e n o p Britse tre ile rs
(6 1 )
h e bben
u itg e w e z e n d a t de v a n g s t g e m id d e ld 7 % van z ijn
g e w ic h t v e rlie s t b ij
reizen
van
18 to t 24 dagen.
1. H et gebruik van zoutwaterijs (6 3 )
V o lg e n s de o p z o e k in g e n w o r d t h e t g e w ic h ts v e rlie s
g ro te r n a a rg e la n g de vis o u d e r en de visstapel h o ­
E xp e rim e n te n
g e r w o rd t. Na een o p sla g van 18 dagen b le e k het
w e rd e n
o n d e rn o m e n
de
op
1,2-1,5 m h o o g te 14 % te b e d ra g e n te g e n 3 % aan
—
de b o ve n ka n t.
De m ate van u itlo g in g is o o k a fh a n k e lijk van
te b e re ike n m et zo e tw a te rijs ; ijs d a t e n ig z o u t b e ­
v a t daarentegen, h e e ft een s m e ltp u n t o n d e r 0° C,
de
o n re ch tstre e ks
zo d a t men naar h e t g e b ru ik van z o u tw a te rijs v o o r
(6 2 ).
h e t ko e le n van v is h e e ft u itg e zie n .
h o e v e e lh e id
s m e ltw a te r
en
dus
Im m ers,
d o o r de te m p e ra tu u r in h e t ru im laag te h o u de n ,
zal h e t ijs slechts langzaam sm elten, zo d a t m in d e r
van
om
te m p e ra tu u r v o o r
van de te m p e ra tu u r in het v is ru im
h e t b e w a re n
verse vis
g e w ic h ts v e rlie s op de bo d em van een visstapel van
1° C te b rengen. Deze te m p e ra tu u r is m o e ilijk
D oor de h o e v e e lh e id z o u t te ve ra n d e re n , kan
m en h e t s m e ltp u n t van het ijs b in n e n ze ke re g re n ­
u itlo g in g zal plaats hebben.
ijs tre e d t een
zen laten va rië re n . Door een g e sch ikte keuze van
v o o rts c h rijd e n d ve rlie s op, g e v o lg d d o o r een la n g ­
de zo u tcon ce n tratie en b ij g e b ru ik m a k in g van een
zaam b e d e rf, z e lfs b ij 0° C. Het ijze n van de v is is
v rie s a p p a ra tu u r, d ie een g e lijk m a tig e v e rd e lin g van
dus slechts
h e t z o u t in h e t ijs b e w e rk s te llig t, is h e t m o g e lijk
een te m p e ra tu u r van — 1° C 1e h a n dh a ve n in een la ­
Bij de o p sla g va n de v is in
een begrensd bew aringsm iddel.
D a a r­
om w o rd e n om de vis te ko e le n ook andere p ro ce d é 's dan z o e tw a te rijs a a n g e w e n d . De k o e lin g kan
d in g vis d ie in k o n ta k t is m et sm elte n d ijs. W a n n e er
n a m e lijk o o k geschieden d o o r m id d e l van (a ) z o u t-
het z o u tijs sm elt, is h e t w e g lo p e n d e w a te r ee rst r ijk
w a te rijs ,
aan c h lo rid e n , ve rv o lg e n s d a a lt h e t z o u tg e h a lte g e ­
(b )
.fuim en, ( d )
p e k e l, (e )
m echanisch g e k o e ld e v is -
le id e lijk , z o d a t na een ze ke re s m e ltin g s tijd het o v e r­
d ie p v rie s aan b o o rd . In b e p aa ld e la n ­
20
Een m echanische k o e lin g
b lijv e n d e ijs m eer en m eer h e t z o e tw a te rijs b e n a ­
laat toe h e t ru im
h e t z o u tw a te rijs
op een lage te m p e ra tu u r te h o u de n , z o w e l leeg ais
tijd e n s de s m e ltin g d u id t aan d a t h e t z o u t geen w e ­
g e v u ld m e t ijs op w e g naar de v is g ro n d . M en v o o r­
z e n lijk deel u itm a a k t van h e t ijs.
De e v o lu tie van de sa m e n ste llin g d e r sm elt-
k o m t ijs v e rlie s
v lo e is to ffe n v e ro o rza a kt te m p e ra tu u rsch o m m e lin g e n
m en ko e ke n
tijd e n s de s m e ltin g . De te m p e ra tu u r kan b e g in ne n
te da le n to t v e rsch ille n d e graden o n d e r 0 “ C, vooral
b e n eden 0° C a fko e ft, b lijf t h e t ijs Ios en g e m a k k e lijk h a n de lb a a r. V ó ó r de v is in h e t ru im g e s tu w d
m et h e t m eest g e zo ute n ijs, ve rv o lg e n s s tijg t z ij naar
w o rd t,
0° C. Het is dus m o g e lijk dat er zich in b e p aa ld e
k o e ld w o rd e n . De vis w o r d t m in d e r « u itg e lo o g d »
d o o r h e f s m e ltw a te r en te n slo tte ku n n en de k o e l­
d e rt.
H et o n tzo u tin g sp ro ce d é van
g e v a lle n een o p p e rv la k k ig e en k o rts to n d ig e b e v rie ­
v o lg e n d e
o p g e g e ve n
g u n s tig e
:
(a )
fa k to re n
van
h e t z o u tw a te rijs
zachter en b e sch a d ig t m in d e r de vis, (b )
het
De k o e ls p ira le n
is
lig t dan
z o u tw a ­
norm aal
en
z o u th o u d e n d
de schotten
en steunen a fg e ­
geven
een te m p e ra tu u r d ie
h e t sm elte n d
h e t dek
a f en
ijs. Z ij
deze
lager
k o e le n
g e ko e ld e
de
lu c h t
« v a lt », zodat la n g za m e rh a n d a lle lu c h t in h e t v is ­
ru im a fk o e lt en d a t n ie t a lle e n , m aar ook e lk deel
van h e t ru im w a a rin de lu ch t kan circu le re n . Een­
maal de v is in h e f ru im o p g e ijs d , m oe t de te m p e ­
Tot nog toe z ijn de g e gevens o v e r v e rg e lij­
m et
ook
d ie van
lu c h t o n d e r
vis en (e) h e f ijs v rie s t n ie t samen b ij o p sla g , zoals
g e w o o n ijs.
p ro e v e n
ku n n e n
Bij een m echanische k o e lin g bestaat e chter
h e t g e va ar dat de vis u itd ro o g t en ze lfs b e vrie st.
te rijs « lo o g t » m in d e r a ro m a sto ffe n en e iw it u it de
kende
» van het ijs ; w a n n e e r men to t iets
w a rm te , d ie van h e t dek in h e t ru im le kt, opnem en.
B ehalve het bekom en van een lage te m p e ra ­
z o u tw a te rijs
vó ó r de v is in
s p ira le n de lu ch t b o ve n de v is koel h o u de n en de
z in g v o o rd o e t van de vis d ie in k o n ta k t is m et z o u tw a te rijs .
tu u r w o rd e n
(d o o r h e t sm e lte n )
h e t ru im g e b ra ch t w o rd t. O o k b e le t men h e t « sa­
ra tu u r zo hoog w o rd e n d a t het ijs b e h o o rlijk sm elt.
ijs
schaars ; een Deens e x p e rim e n t w ees u it dat h e t
M en n eem t aan d a t een te m p e ra tu u r van 5 " C v o o r
z o u tw a te rijs slechts een g e rin g e v e rle n g in g van de
h o u d b a a rh e id van k a b e lja u w m eegebracht (6 4 ).
o p sla g van g e ijsd e v is de v o o rk e u r geniet. Om deze
te m p e ra tu u r te b e re ike n , is b ij een ge ïsolee rd ru im
en v o ld o e n d e ijs g e b ru ik geen m echanische ko e lin g
nodig.
2. H et ko e le n d o o r m id d e l van
p e ke l o f ze e w a ter (6 5 )
V e rd e r is de in s ta lla tie van de ko e lsp ira le n
m o e ilijk . H et k o m t im m ers v o o r dat de te m p e ra tu u r
V o lg e n s d it procédé w o r d t de v is opgeslagen
in
in ta n ks m et g e ko elde pekei. M en b e ko m t op deze
m an ie r n ie t a lleen een te m p e ra tu u r van —
1° C,
doch men h e e ft va stg este ld d a t de vis e r b e te r u it­
z ie t dan o p g e ijsd e vis en dat de vis m in d e r g e ­
w ic h ts v e rlie s
o n d e rg a a t.
Tevens
o p e n t o p sla g
het
ru im
p la a ts e lijk
g ro te
v e rsch ille n
v e rto o n t.
D it ko m t d o o r de fo u tie v e p la a tsin g van th e rm o m e ­
te rs o f therm ostaten.
Bij g e b ru ik van m echanische k o e lin g m oeten
in
de ve rd a m p e rs tijd ig o n td o o id w o rd e n . W a n n e er er
ta n ks m o g e lijk h e d e n v o o r m echanisch lossen.
zich ijs op afze t, w o r d t de ca p a cite it snel kle in e r.
D oorgaans o n td o o it men tijd e n s h e t lossen ; d it v e r ­
o o rza a kt e chter o n aangenam e g e v o lg e n v o o r de v is -
H et ko e le n d o o r m id d e l van pe ke l w o r d t m et
succes a a n ge w e n d vo o r vis d ie ais g ro n d s to f v o o r
de v o lc o n s e rv e n in d u s trie m oe t dienen.
lossers.
Er kan speciaal v e rm e ld w o rd e n dat h e t In ­
s titu u t v o o r Toegepast N a tu u rw e te n s c h a p p e lijk O n ­
m et een v is ru im , dat o m g e ve n
d e rz o e k te IJm u id e n m om enteel b e la n g rijk e p ro e f­
w a n d w a a rd o o r
n e m in g e n u itv o e rt op het g e b ie d van h e t koelen van
h e e ft men
vis in zeew ater.
p ro e f van een d e rg e lijk e u itru s tin g vo o rzie n . Bij
d it systeem h e e ft men a lle vo o rd e le n van een m et
In
D u its la n d
z ijn
ko u d e
verscheidene
e n ke le
schepen
gebouw d
is d o o r een
lu c h t circu le e rt.
v a a rtu ig e n
b ij
h o lle
In Canada
w ijz e
van
ve rd a m p e rs in w e n d ig g e k o e ld ru im , te r w ijl de na­
3. M echanisch g e ko e ld e v is ru im e n
In de jo n g ste
jaren
(6 6 )
h e e ft men g e p o o g d
delen
van
o n g e lijk m a tig e
te m p e ra tu u rs v e rd e lin g ,
a a n vrie ze n van ve rd a m p e rs en le k w a te r b ij h e t o n t­
in
d o o ie n v o lle d ig o p g e h e ve n w o rd e n . Om een d e rg e ­
het v is ru im een in ric h tin g v o o r m echanische k o e lin g
lijk ru im zo v o lle d ig m o g e lijk te koelen, w o r d t een
aan te b re n g e n , nl. d o o r ko e lsp ira le n o n d e r h e t dek
u itw e n d ig e iso la tie van k w ik o f g e ë xp a n d e e rd e
k u n s ts to f a angebracht. Bij de Canadese e x p e rim e n ­
te in sta lle re n .
te n w a s de b in n e n b e k le d in g van a lu m in iu m , d a t om
Deze m echanische k o e lin g h e e ft n ie t de v e r ­
w a ch te resu lta te n a fg e w o rp e n en w a n n e e r m en de
d o o rle k k e n van h e t s m e ltw a te r te v o o rko m e n gelast
balans o p m a a kt,
het
w e rd . De v is d ie d o o r deze schepen w e rd a a n ge ­
dek geen b e w e ze n v o o rd e le n o p le v e re n v o o r het
b e w a re n van de v is b o ve n een ru im en d o e lm a tig
v o e rd , w a s van b e te re k w a lite it dan d ie van sche­
p en m et n o rm a le , m e t h o u t b e kle d e , n ie t g e k o e ld e
g e b ru ik van ijs.
ruim e n .
b lijk t d a t k o e ls p ira le n
te g e n
21
HET STUWEN V A N DE VANG ST
(C lich é In dépendance)
DE VANG ST A A N DEK
HET GUTTEN V A N DE VANG ST
(C lich é In d épendance)
£2
4. Het bevriezen van de vangst
In
b e p aa ld e
la nden,
o.m.
Engeland,
D u its la n d en Rusland, z ijn fa b rie ksch e p e n
In Canada is se d e rt se p tem b e r 1956 en in d e
W est-
V e re n ig d e Staten se d e rt 21 a p ril 1959 h e t g e b ru ik
in v a a rt
van ch lo o rte tra c y c lin e vo o r b e p a a ld e v is s e rijp ro d u k -
w a a ro p aan b o o rd de v a n g st o n m id d e llijk kan v e r­
ten to e g e ia te n .
w e r k t en b e v ro re n w o rd e n . Het is v a n ze lfsp re ke n d
d a t deze v a a rtu ig e n P ro d u k te n aanvoeren van k w a ­
lite it. Nochtans v e rg t een fa b rie k s c h ip m et v o lle d ig e
v e rw e rk in g s in s ta lla tie g ro te ka p ita le n ,
In
Daarenboven
h e bben
p ro e ve n
m et
k e lijk e co n ce n tra tie in ijs is 3 to t 5 p.p.m . (p .p .m . =
25 p .p .m ., te rw ijl in o p lo ssin g w a a r de v is in b e ­
u itg e v o e rd aan b o o rd van de « N o rth e rn
w a a rd w o r d t een c ijfe r van 1 p .p .m . g e b ru ik e lijk is.
W a ve » ( 6 7 ) . O p de « D e la w a re » w e rd o n m id d e llijk
Het h o o fd p ro b le e m b ij het g e b ru ik van con­
nadat de v is aan b o o rd kw a m deze g e so rte e rd , g e ­
s p o e ld en b e vro re n in b rijn ta n k s to t — 18° C ; op
in b u lk
ja ren
p a rt p ro m illio n = 1 deel co n se rve e rm id d e l op
m iljo e n de ie n w a te r o f ijs ). In o p lo ssin g en v o o r o n ­
d e rd o m p e lin g van ko rte d u u r g e b ru ik t m en 10 to t
de b e w e rk in g . In de V e re n ig d e Staten w e rd e n p ro e ­
ven v e rric h t aan b o o rd van de « D e la w a re », t e r w ijl
de p ro e fn e m in g e n d o o r h e t T o rry Research S tation
de v is
jo n g ste
b e id e w e rk w ijz e n is eveneens m o g e lijk . De g e b ru i­
van de va n g st — geheel o f h e t eerste g e d ee lte —
te m p e ra tu u r w e rd
de
lin g in a n tib io tlc u m o p lo s s tn g ; een co m b in a tie van
het b e vrie ze n
aan b o o rd van g e w o n e tre ile rs, z o n d e r v o o ra fg a a n ­
d e z e lfd e
ge­
h e t g e b ru ik van a n tib ïo tic u m h o u d e n d ijs o f d o m p e -
van de fa b rie ksch e p e n te o n d e rva n g e n , h e e ft men
w e rd e n
zo w e l
lijk h e d e n w a t de w ijz e van toepassing b e tre ft, nl.
O m de h oge kosten en de a rb e id sp ro b le m e n
in
w o rd t
deze co n se rve re nd e m id d e le n o p n ie u w tw e e m o g e ­
eist een fa b rie k s c h ip een aangepaste m arkt.
te v in d e n
a n tib io tic u m
a u re o m ycin e en te rra m y c in e goede resu lta te n a fg e ­
w o rp e n . In p rin c ip e z ijn e r v o o r h e t g e b ru ik van
rijs t een p ro b le e m van de b e m a n n in g en te n slo tte
g e tra ch t de o p lo ssin g
D it
b r u ik t b ij de fa b rik a g e van ijs ais in een o p lo s s in g .
se rve re n d e m id d e le n lig t in het fe it d a t deze o n ­
sc h a d e lijk m oeten z ijn v o o r de g e z o n d h e id ; in v e le
opge­
g e va lle n
slagen in h e t ru im . O p de « N o rth e rn W ave » w e rd
lig t h ie r de h in d e rp a a l vo o r een g e b ru ik
van a n tib io tic a .
de vangst eerst o p g eslag e n ín ijs to f de lijk s tijfh e id
M en
m ag e ch ter e v e n m in
u it h e t
o og v e rlie z e n d a t co n serverende m id d e le n n ie t d ie ­
w a s in g e tre d e n ; daarna w e rd de vis in een p la te n ­
nen om te h e rste lle n hetgeen d o o r een slechte o f
o n h yg ië n isch e b e h a n d e lin g aan b o o rd w e rd v e r­
v rie z e r aan — 20" C b e vro re n en in p a kke n o p g e ­
slagen in het ru im , eveneens aan — 20° C.
U it m ed e d e lin g e n (6 7 ) b lijk t dat de p ro e fn e ­
n ie tig d .
m in g e n geen v o lle b e v re d ig in g heb be n gegeven. In
§ 5. HET ONDERHOUD
Ita lië en G rie k e n la n d s c h ijn t h e t pro cé d é e ve n w e l
go ede re s u lta te n a f te w e rp e n .
De k w a lite it van de vis kart ook o n g u n s tig
5. Het gebruik van conserveermiddelen (6 8 )
b e ïn v lo e d w o rd e n d o o r k o n ta k t m et de w a n d e n van
h e t v is ru im en de schotten. Zoals h o g e r w e rd b e ­
M et h e t o o g op een v e rle n g in g van de h o u d ­
b a a rh e id van de v is h e e ft m en o n d e rzo e kin g e n v e r ­
lich t, kan de w ijz e van o p sla g van de v a n g s t in
h e t ru im h ie rin een b e la n g rijk e rol spelen. Het on­
ric h t naar m id d e le n om de ba cterië n te d o den o f om
derhoud van het ruim
de w e rk in g van de bacteriën te rem m en.
A lh o e w e l het p ro b le e m van de co n se rve re n ­
de m id d e le n zeer a ktu e e l is, w o r d t in Canada reeds
s e d e rt e n ke le tijd h e t g e b ru ik van n a triu m n itrïe t
to e g e la te n . Er g e ld t e ve n w e l een b e p e rk in g in d ie
schotten
is
echter
o ve r h e t o n d e rh o u d en de re in ig in g van het ru im
en de schotten ; de vra g e n en d e resu lta te n z ijn o p ­
genom en in ta b el 7.
De bekleding
zin d a t de v is b ij de ve rk o o p n ie t m eer dan 0,02 %
n itrie t m ag b e va tte n . H et n itrie t w o r d t o fw e l b ij h e t
ijs g e v o e g d , o fw e l w o r d t de v is na h e t g u tte n
en de
eveneens van grote betekenis.
In de e n q uê te w e rd e n e n ke le vrag e n g e steld
van
het
v is ru im
b e sto n d
in
o v e rw e g e n d e m ate u it hout, nl. in 14 g e va lle n ; op
in
5 v a a rtu ig e n w as de b e k le d in g u it een ander m a te ­
een o p lo ssin g van n itrie t g e d o m p e ld . De co n ce ntra ­
tie van een d e rg e lijk e o p lo ssin g is n a tu u rlijk aan­
ria a l, n l. één u it a lu m in iu m , tw e e u it cem ent, één
u it p la s tie k en één u it w it m etaal.
z ie n lijk h o g e r dan d ie in h e t ijs. V o o r m id d e lg ro te
en g ro te v is b e v e e lt men een v e r b lijf van 2 m in u ­
Een m etalen b e k le d in g van h e t ru im laat g e ­
ten in een 2 % o p lo ssin g aan ; in h e t ijs gaat men
n o o it h o g er dan 0,2 % . Bij h e f aanw e nd e n van n i­
m a k k e lijk h e t o n d e rh o u d en de re in ig in g toe. H o u ­
tr ie t h e e ft m en va stg este ld d a t h e t m id d e l slechts
ten w a n d e n d a a re n te g en ku n n en haarden z ijn van
b e sm e ttin g : z ij z ijn p o re u s, d o o rw e e k t en b e va tte n
w e rk t
vaak ba cterië n . H et is daarom aan te bevelen de
b ij
zeer verse
vis.
V e rd e r
h e e ft m en
een
v e rk le u rin g en ran sh e id geconstateerd. V e rk le u rin g
houten w anden te verven en b ij v o o rk o m e n d g e va l
w e rd ook w a a rg e n o m e n in p la tv is en in k a b e lja u w ­
de v e rro tte p la n ke n te v e rva n g e n . D oor h e t ve rv e n
file ts , d ie n a d e rh a n d b e vro re n w a ren . O o k w e rd
g e n o te e rd dat b ij tra n s p o rt van « n itrie tijs », b v. in
w o rd e n de p o rië n van het h o u t o p g e v u ld en kan
een v is ru im , het n itrie t u it h e t ijs w e g sm e lt. In d a t
Som m ige d e sku n d ig e n
geval p re fe re e rt men dan o o k h e t d o m p e le n van de
re g e lm a tig m et stoom van d e sin fecte re n d w a te r íe.
de
o p p e rv la k te
re in ig e n (6 9 ).
v is in een n itrie to p lo s s in g .
23
g e m a k k e lijk
afgew assen
w o rd e n .
b e ve le n ze lfs aan h e t ru im
d u k te n b lijk e n g o ede resu lta te n te geven. Het des-
Tabe! 7 — Hef onderhoud
in fe c tie m id d e l m oe t nochtans een actieve o p p e rv ia k te w e rk in g hebben, b a c te rië n d o d e n d zijn , de z e ­
k e rh e id g e ve n dat e ve n tu e le resten van h e t m id d e l
B e k le d in g van het v is ru im :
hout
a lu m in iu m
k le u rlo o s z ijn in de aa n ge w e n d e co n ce ntra tie (7 0 ).
1
cem ent
pla s tie k
2
w it m etaal
1
In e lk geval vó ó r het g e b ru ik van h e f d e sin fectie m id d e l is een g ro n d ig e re in ig in g n o o d z a k e lijk .
1
Staat van de h o u te n b e k le d in g :
goed
g e v e rfd
De e n q u ê te w ees u it d a t h e t ru im en de
schotten m eestal g e re in ig d w o rd e n m et d o k w a te r
o f h a v e n w a te r, ril, v o o r 12 v a a rtu ig e n w e rd d o k w a ­
13
1
v e rro t
v o lle d ig
o n sch a d e lijk z ijn v o o r de g e zo n d h e id en sm aak- en
14
: ja
te r en v o o r 2 h a ve n w a te r g e b ru ik t, tegen slechts 5
va a rtu ig e n
4
neen
10
5
14
neen
g ro e ve n en b ij de reis een zeer g u n s tig o n fw ik k e lin g s m ilie u vin d e n .
Was het ru im g e re in ig d b ij h e t v e rtre k ?
Voor
19
ja
neen
W aar w o r d t het ru im g e re in ig d ?
in de haven
m et d o k w a te r
(b )
w e rd
m e d e g e d e e ld
dat
w e g naar de v is g ro n d (71 ). U it de e n q u ê te b lijk t dat
5
2
slechts in één ge va l (Engels Kanaal) de v lo e r en
v o o r één v a a rtu ig ( Bristol Kanaal) de p la n k e n in
12
zee nogm aals g e re in ig d w e rde n .
?
W aar w o rd e n de visb o rd e n g e re in ig d
irs zee
v a a rtu ig
Britse op zo eke rs b e ve le n aan h e t ru im en
de schotten nog eens te re in ig e n m et ze e w a ter op
1
m et sta d sw a te r
m et h a v e n w a te r (a )
één
h e t ru im na de reis m et een d e sin fe cte re n d m id d e l
w o r d t b e w e rk t.
—
in zee
a a ngew end.
vat, is h e t g e b ru ik ervan n ie t aan te raden ; de b a c­
te rië n ku n n e n zich vasthechten tussen spleten en
Staat van de h o u te n tussenschotten :
v o lle d ig g e v e rfd : ja
w a a rv o o r sta d sw a te r w e rd
G ezien d it d o k - en h a v e n w a te r reeds ba cterië n b e ­
1
5 6. BESLUITEN EN AANBEVELINGEN
in de haven
m et stadsw ater
m et h a ve n w a te r
5
2
T a lrijk e fa k to re n z ijn
sende
12
m et d o k w a te r
in v lo e d
op
aan b o o rd van b e s lis ­
de h o u d b a a rh e id
en de
k w a li­
te it van de vis. H et vo lsta a t dan o o k n ie t aan één
of
m eerdere
fa k to re n
dé
o v e rw e g e n d e
b e teke n is
to e te kennen ; h e t is een combinatie van een reeks
( a ) h a v e n w a te r w o r d t re g e lm a tig g ro te n d e e ls v e r ­
n ie u w d m et de g e tljs tro m in g e n .
elem enten d ie w e g e n s h un in te rd e p e n d e n tie in acht
m oeten w o rd e n genom en. Een va n g st van een k o r ­
(b )
te zeereis kan o n g u n s itg b e ïn vlo e d w o rd e n d o o r een
d o k w a te r
Is
het
w a te r
dat
slechts
o n re c h t­
streeks in v e rb in d in g staat m et de zee en d a t
m in d e r goede b e h a n d e lin g , het o n v o ld o e n d e g u tte n
a ld u s n ie t
en w assen, de slechte o p sla g in het ijs, enz., te rw ijl
re g e lm a tig
v e rn ie u w d
w o rd t.
een
vangst a fk o m s tig
van
een
lange
zeereis van
ís
g oede k w a lite it kan z i|n w a n n e e r de vis m et zorg
w o r d t b e h a n d e ld , v o ld o e n d e w o rd t g e ijsd , enz.
U it de e n q u ê te b lijk t dat de h o u te n b e k le ­
Het is van be la n g nogm aals in h e t k o rt stil te
staan b ij de faktoren d ie aan b o o rd de k w a lite it van
H etgeen
g e ld t v o o r
de
h o u te n
w anden,
o o k van toepassing op de schotten.
d in g van de v is ru im e n — op één u itz o n d e rin g na —
in goede staat was, doch d a t in veie g e va lle n de
de vis b e ïn vlo e d e n ; op basis van deze fa k to re n en
ste u ne n d op de bekom en e n q u ê te g e ve n s is h e t
v e rf
eveneens n o o d z a k e lijk e n ke le
afgew assen w as ; slechts v o o r 4 v a a rtu ig e n
w a s de h outen b e k le d in g v o lle d ig met v e rf bedekt,
te r w ijl
op
10 v a a rtu ig e n
de b e k le d in g
m eer had o f n ie t m eer v o lle d ig
geen v e rf
aanbevelingen
naar
vo re n te brengen.
1.
Eén van de b e la n g rijk s te fa k to re n d ie de
m et v e rf b e d e kt
ve rsh e id en de h o u d b a a rh e id van de vis b e ïn vlo e d t,
was. V o o r de h o u te n tussenschotten w as de v e rh o u ­
d in g iets g u n s tig e r : op v ijf v a a rtu ig e n w a re n de
de lig g in g van de v isg ro n d e n te n o p zich te van de
v is b o rd e n v o lle d ig
m et v e rf b e d e k t en o p 14 was
de v e rf v o lle d ig o f g e d e e lte lijk a fg esch u u rd .
Na iedere reis moet het ruim en het m ate­
riaal
(schotten,
bennen,
e n z.)
grondig
gereinigd
is de duu r van de reis. Deze d u u r is a fh a n k e lijk van
vissershavens en van de s n e lh e id van het v a a rtu ig .
O v e r h e t ve rb a n d tussen de d u u r van de reis
en de k w a lite it van de vis h e b be n b u ite n la n d s e o n ­
derzoekers b e p a a ld e crite ria aange g e ve n .
In h e t
en
lic h t van deze c rite ria kan de v is d ie u it de N o o rd ­
h e t is aan te b e ve le n o o k d e sin fecte re n de m id d e le n
zee en h e t Kanaal w o r d t a a n g e vo e rd ais g oed b e ­
te g e b ru ik e n . O v e r h e t g e b ru ik van d e sin fe c tie m id -
s ch o u w d
deJen z ijn ta i van stu d ie s g e p u b lic e e rd ; tai van P r o ­
grens van de aanneem bare k w a lite it k o m i te lig g e n .
w orden. H et g e b ru ik te
w a te r m oet z u iv e r z ijn
w o rd e n ,
t e r w ijl
de
IJslandse
v is op
de
het w a te r, alsook m et de te m p e ra tu u r van h e t w a te r.
Hef k w a lita tie f aspekt van de d u u r van de reis zou
e ch ter v o o r de Belgische v is p ro d u k te n nader b e s tu ­
Het ve rb a n d tussen de k w a lite it en deze tw e e fa k ­
d e e rd m oeten w o rd e n .
to re n
V o o r de Belgische visse rij is de d u u r van de
reis m om enteel te o n d e rva n g e n door een goede b e ­
e venals
h a n d e lin g van de vangst aan b o o rd en in de to e ­
w a araan b e p aa ld e p ro d u k te n z ijn to e g e v o e g d
kom st d o o r h e t g e b ru ik van andere co n se rve rin g s­
a n tib io tica , enz.)
zou
g ro n d ig e r
de
B elgische v a a rtu ig e n
m id d e le n dan ijs o f d o o r een s tr u k tu u r w i¡ 2 Íg in g van
m oeten
m o g e lijk h e id
b e stud e e rd
om
aan
w o rd e n ,
b o o rd
van de
de v is te wassen m et w a te r
(Ijs,
9. H et v e rd ie n t a a n b e v e lin g de vis te wassen
dé. v lo o t {ó.rri, door h e t b e vrie ze n :van de v a n g s t).
in een ta n k, doch het ro e te n mag n ie t ai schoppend
2. Een lange s le e p d u u r h e e ft to f g e v o lg dat
g e b e u re n ; a ch tera f m oe t de vis m et een lans g e ­
de kra c h tin s p a n n in g en s p ie re n v e rm o e ïd h e id b ij de
spoeld w o rd e n .
v is g ro o t w o rd t, d a t de h o u d b a a rh e id van het v is ­
O p vre e m d e tre ile rs —
vlees sterk v e rm in d e rt en d a t de ba cterië n v lu g m et
lers —
h e t o n tb in d in g s w e rk ku n n en be g in ne n . Het is d a a r­
om aan te b e ve le n de d u u r van de sleep zo k o rt
v in d t
o.m . o p Britse tr e i­
era m éér het g é b ru ik van eeh
fT ïëe r
speciale spo e ltan k in g a n g ; v o o r de B elgische v a a r­
tu ig e n lijk t h e f van bela n g ook m eer in deze ric h tin g
u it te zien.
m o g e lijk íe houden.
In het algem een mag men aannem en dat de
10. Het w e rp e n
van de vis v a n a f het d e k
d u u r van de sleep op de Belgische v a a rtu ig e n n ie t
to t in het ru im
te lang is. Het is e ve n w e l w e n s e lijk v ó ó r de B e lg i­
sche vis het v e rb a n d tussen de d u u r van de sleep
De v is d ie n t b ij v o o rk e u r m et een m and o f via een
.en de k w a lite it nader te bepalen.
3. V ó ó r h e f o p h alen van
d ie n t het a a n b e v e lin g
1.1, A a n b o o rd van de B elgische v a a rtu ig e n
iedere sleep v e r ­
w o rd t de v is a fg e k o e ld d o o r m id d e l van ijs. Deze
h e t dek goed te re in ig e n ;
m ethode van k o e lin g
w o rd t a fg e k o e ld d o o r het g e v o rm d e s m e ltw a te r ;
hoe m eer S m eltw ater a a n w e zig is, hoe s n é lle r de
b a a rh e id van de vis.
4. Hoe langer de vis b lo o tg e s te ld b lijf t aan
a fk o e lin g geschiedt.
de te m p e ra tu u r van de o m g e vin g , hoe meer tijd er
H et ijs m oet o p de ju is te w ijz e aange w e n d
zal n o d ig z ijn orri de vis ' a f te ko e le n ih h e t ijs én
w o rd e n . Het ijs d ie n t g e lijk m a tig v e rs p re id te w o r ­
hoe m eer de o n tw ik k e lin g van de bacteriën, b e g u n ­
stig d zal w o rd e n . De va n g st m ag dus n ie t la n g e r
den era v o o rtd u re n d ín ko n ta kt te z ijn m et de vis.
De
dan n o o d z a k e lijk op dek b lijv e n lig g e n .
R ekening houdend, m et zekere g re n sg e va lle n
ter
h and
ijs
m oeten
ijs van de w a n d e n
visstapel
v e rd e re s tu d ie o ve r de in v lo e d van de te m p e ra tu u r
e ve n w e l
het
in
a fw isse le n d e
lagen
V e rd e r mo.et de vis. ;>p een b e p aa ld e afstand met
Belgische v a a rtu ig e n n ie t te lang aan dek b lijft . Een
kan
v is en
g e le g d w o rd e n . De lagen m ogen n ie t te d ik zijn .
w ijz e n de e n q uê te g e g e ven s u it d a t de va n g st op de
k w a lite it
is b e tre k k e lijk e e n v o u d ig en
ste u nt in fe ite o p h e t sm elten van het ijs. De v is
im m ers een n a d elig e in v lo e d h e bben op de h o u d ­
de
v o o r de h o u d b a a rh e id .
g o o t in h e f ruim n e e rg e la te n te w o rd e n .
de b a cterië n d ie zich op h e t dek b e v in d e n , ku n n en
op
is n a d e lig
g e h o u d e n w o rd e n en m ag de
niet té hoog zíjn.
A a n d a ch t
m oet
ook
w o rd e n besteed aan de top ljsia S g en de dek isolatie.
U it de enq uê te is g e b le ke n d a t het n o o d za ­
genom en
w o rd e n .
5. A an d e k m oet de v is m et zorg b e h an d e ld
k e lijk is een g ro n d ig e stu d ie te w ijd e n aan de beste
op sla g
w o rd e n . Schokken, kn e u zin g e n en kw e tsu re n h e bben
p e r vis g ro n d
o f p e r soort.
In d it v e rb a n d
is het ook n u ttig het g e w ic h ts v e rlie s p e r stapel te
n ie t a lleen in v lo e d op h e t u itz ic h t van de vis, m aar
b e sp o e d ig e n ook het w e e k w o rd e n . D aarenboven
o n tle d e n en aars de in ric h tin g van h e t v is ru im a an­
dacht te besteden.
kan het b u ik v iie s beschadigd w o rd e n , zodat het de
De v e rh o u d in g
b a cterië n en enzym en fd e la s t ín, tie t visvle e s b in n e n
ijs -v is v o rm t een b e la n g rijk
íe d rin g e n . Het tra p p e n o p d e v is én hét w e rp e n
p u n t v o o r de h o u d b a a rh e id van de vis. Hét is e v e n ­
m oet ve rm e d e n w o rd e n .
w e l m o.e jlijk vaste w a a rd e n v o o r deze v e rh o u d in g
6. De vraa g o f de v is al dan n ie t m oet g e g u t
aan te gevent; v e rm its ta lr ijk e fa k to re n een In v lo e d
w o rd e n , w o r d t n ie t z o n d é r m eer b e ve stig e n d b e a n t­
w o o rd , In h e t algem een neem t men e ve n w e l aan dat
de vis, de te m p e ra tu u r van het v is ru im , de g ro o tte
de b o d em vis m oe t g e g u t w o rd e n . H et g u tte n Iaat im ­
van het v a a rtu ig , de ;g ro p tte van de va n g st, de d u u r
laten g e ld e n , o.rn. h e t k lim a a t, de te m p e ra tu u r van
m ers toe de bacteriën van de darm en, alsook de
van de reis, d e iso la tie van het ru im , de bro n n e n van
enzym en te v e rw ijd e re n ; a n d e rzijd s bestaat hef g e ­
m o g e lijk e v e rw a rm in g , de m a n ie r van opslag van
va a r dat b ij niet g e g u tte vis d o o r de d ru k van de
de v is in het ruim , enz.
o p sla g , de in g e w a n d e n
u itg e d u w d w o rd e n .
12.
7. O f het wassen van de v is de h o u d b a a rh e id
In b e p aa ld e b u u rla n d e n w o rd t zeer v e e i
aandacht besteed aan de aan b o o rd
in kisten g e ­
g u n s tig b e ïn v lo e d t, w o rd t d o o r o n d erzo e ke rs e ve n ­
b o rg e n
m in
aan te
geen v is op deze m a n ie r aangebracht. G ezien de
geen
z e e f igOede k w a lite it van de aan b ü o rd in kisten g e ­
ge­
te on d erzo e ke n , e xp e rim e n te n te laten u itv o e re n en
p o s itie f b e a n tw o o rd .
b e ve le n
de v is
n a d elig e
k w a iite ïts in v lo e d
8.
Bij
g ro n d ig
Het is e ve n w e l
te
wassen ; e r zal
u it resu lte re n .
het wassen m oet ook
reke n in g
vis.
D oor
de
Belgische
v a a rtu ig e n
w o rd t
b o rg e n vis, is het aan te b e ve le n deze m o g e lijk h e id
h o u d e n w o rd e n m et de b e sm e ttin g van cfe vis d o o r
eve n tu e e l een stim ulan s in deze ric h tin g te geven..
25
13. O n d e rz o e k in g e n in het b u ite n la n d hebben
en het m ateriaal g ro n d ig te re in ig e n m et z u i v e r
w a te r en onschadelijke desinfecterende middelen,
u itg e w e z e n d a t er in v e rb a n d m et de k o e lin g geen
ve rs c h il bestaat tussen g ro te en k le in e b ro k k e n ijs.
O v e r het gebruik van desinfecterende m id­
H o o fd zaa k is de h o e v e e lh e id Ijs d ie g e b ru ik t w o rd t
delen voor de Belgische vaartuigen zou een g ron­
en de m a n ie r va n v e rd e lin g tussen de vis.
d ig e studie met proefnem ingen
lijk e
s tu d ie o v e r d e
v o rm e n
van
ijs o p
h o u d b a a rh e id
van
de
worden
verband te kunnen vastleggen tussen het gebruikte
in v lo e d van d e v e rs c h ille n d e
de
moeten
uitgevoerd ; het komt e r in dit opzicht op aan het
Het lijk t nochtans van b e la n g een a fz o n d e r­
middel en de houdbaarheid van de vis.
vis
na te gaan.
14. A a n
h e t g e b ru ik
van
ijs is het nadeel
XXX
v e rb o n d e n d a t een ze ke re « uitloging » va n de v is
b e ko m e n w o rd t en dat ijs slechts een beperkt be-
U it bo ve nsta a n d e b e s lu ite n en a a n b e ve lin g e n
w aringsm iddel is. Om de vis te ko e le n , w o rd e n in
ko m t d u id e lijk naar vo re n d a t de s tu d ie o ve r de b e ­
h e t b u ite n la n d ook nog a n d ere p ro ce d é 's a a n g e w e n d
h a n d e lin g aan b o o rd n ie t ais a fg e slo te n kan w o rd e n
n l. d o o r m id d e l van z o u tw a te rijs , d o o r m id d e l van
b e sch o u w d . Een basis w erd evenw el gelegd voor
p e k e l, d o o r m id d e l
verd er w etenschappelijk onderzoek.
ru im e n
van m echanisch g e k o e ld e vis-
Het v e rd e r o n d erzo e k m oet to e la te n voor
de Belgische visserij eigen methodes te o n tw ik k e ­
en door aan b o o rd de P ro d u k te n te b e vrie ze n .
M e t u itz o n d e rin g van het g e b ru ik van m echanisch
g e k o e ld e ru im e n , v in d e n deze p ro ce d é 's op de B el­
le n en eigen kwaliteitsnorm en te fo rm u le re n . Daartoe
g isch e v a a rtu ig e n g een toepassing.
is h e t n o o d z a k e lijk
15. De k w a lite it
van
(1 ) d e o n d e rz o e k in g e n o p een
bredere basis te n e m e n ; (2 ) h e t o n d e rzo e k o p een
de v is kan o n g u n s tig
wanden
m ee r doorlopende m anier te laten geschieden ; ( 3 )
v a n h e t ru im en d e schotten. B ehalve de w ijz e van
m ee r aksent te le g g e n o p de kw alitatieve aspekten
b e ïn v lo e d
w o rd e n
door
k o n ta k t
m et
de
o p s la g sp e e lt h ie r ook het onderhoud va n h e t ru im
en (4 ) de rationalisatie van de arbeid m ede in het
en de schotten een b e la n g rijk e rol.
o n d e rzo e k te b e tre kke n .
Het
is aan te
b e ve le n
de
h o u te n
wanden
10 ju n i 1960.
e n schotten te v e rv e n en na ie dere reis het ru im
26
REFERENTIES
16) C.L. C u ttin g — Q u a lity and C ontrol —
Trades G azette, 16 m ei, 1959, b lz. 10.
1) J.J. Bronsveld - Bacteriën, oorzaak van v is b e ­
de r f - in De V isse rijvye rè ld, nr 9, 1954, blz. 15.
2)
17) Z ie P. H o va rt, m et m e d e w e rk in g van R. Boeis
en C. G ilis — G a rn a le n visse rij en G a rn a le n p e l­
De m agere visso o rte n z ijn sam engesteid u it ca
76
in Fish
% w a te r, 17 % e iw it en 2,5 % v o e d in g s -
le rij - S tu d ie re ize n - M in is te rie van L a n d b o u w
zouten.
- C om m issie v o o r T.W .O.Z. - Brussel 1960.
3 ) J.J. B ro n sve ld - De w e g
van de vis van zee
18) D it p u n t w o r d t in § 4 b e h an d e ld .
to t d is - in De V is s e rijw e re ld , n r 10, 1953, blz.
13.
19) C.L.
C u ttin g ,
G.C.
Eddie,
G .A.
Raey
en
J. M. S hew an — The Care o f the T ra w le r's Fish
4 ) D it is o.m . h e t ge va l na een h e vig e a g o n ie (b v.
— London, H. M. S. O., 1953, blz, 13.
b ij g e s tik te v is ).
5 ) W. L u d o rff - Die Ursache des F ischverderbens in Die F ischw irtschaft, m aart 1955, blz. 49.
2 0 ) V o o r v ie r enquêtes m oest een ko rte re tijd s p a n ­
6 ) W. L u d o rff en R. Kreuzer - Der Fisch vom Fang
21 ) W.
b is zum V e rb ra u ch
ne genom en w o rde n .
b is
zum
V e rb ra u ch
Der Fisch vom
—
Brem erhaven,
1956, blz. 10.
11,
7 ) Bacteriën
d ie zich slechts o n tw ik k e le n
2 2 ) W . L u d o rff en
b ij a f-
R. K re u ze r —
Der Fisch vom
Fang b is zu m V e rb ra u ch — Brem erhaven, 1956,
b lz. 28.
z ig h e id van z u u rsto f.
8)
L u d o rff en R. K re u ze r —
Fang
- B rem erhaven, 1956, b!z.
De v e rs p re id in g van de « nare v is lu c h t » in h e t
vlees, b lijk t reeds te geschieden v ó ó r h e t bac-
23) G .A Reay en J.M, Shew an — The Care o f the
te rie e l - enzym atisch b e d e rf z e lf ín h e t vlees
is d o o rg e d ro n g e n , daar tr i-, d im e th y la m ln e en
Catch — Een b ijd ra g e to t h e t 2de Kongres o v e r
o n tw e rp e n
en b o u w
van visse rsva a rtu ig e n
am m oniak in w a te r o p lo sb aa r zijn .
(F .A .O .) — Rome, 1959, b lz. 8.
9 ) C.L, C u ttin g , G.C. Eddie, G .A. Reay en J.M.
S hew an — The Care o f th e T ra w le r's Fish —
2 4 ) F. Bramsnaes — H a n d lin g a nd C h illin g o f fre sh
fis h on vessels at sea
London. H .M .5 .0 ., 1953, b l z ^ .
—
in
F.A.O .
Fisheries
B u lle tin , v o l. X , n° 1, 1957, blz. 27.
1 0 ) F. Bramsnaes - M éthodes de m a n u te n tio n du
poisson fra is - in « C om m ent a m é lio re r l'e m b a l­
2 5 ) B e ïn vlo e d d o o r de h itte v o o rtg e b ra c h t na het
in tre d e n van de d o o d ( r ig o r m o rtis ).
la g e du poisson fra is p o u r s tim u le r la consom ­
m a tio n » - A g e n ce E uropéenne de P ro d u ctivité ,
2 6 ) Zoals b ij ta b e l 4 ve rm e ld , had h e t onderzoek,
Parijs, 1955, blz. 32.
1 1 ) M.
B o u ry
—
Het
o v e r ijle h a rin g en s p ro t piaats in de m aand
b e w a re n
m id d e l van de ko u d e
(M in is te rie
van
—
van
vis
ja n u a ri 1960, te r w ijl de o v e rig e enquêtes in de
door
zom erm aanden van 1959 w e rd e n
L a n d b o u w tijd s c h rîft
Landbouw
—
u itg e v o e rd .
Ekonom ische
27) H. Einarsson —
D iensten - B ru sse l), 1957, n r 1, b lz. 58.
M a n u te n tio n et T raitem ent du
poisson destiné à la C o n g é la tio n in « Le Pois­
son con g elé » — A g e n ce E uropéenne de Pro­
d u c tiv ité , Parijs, 1956, blz. 59.
1 2 ) V e rw ijd e re n van de in g e w a n de n .
13) O.E.E.S. —
Fish m a rke tin g
in w e ste rn Europe
since 1950 — Parijs, 1957, b lz. 59.
14)
2 8 ) H ie r kan e r op g e w ezen w o rd e n d a t het g u tte n
van p la tv is e ve n tu e e l op d e ze lfd e m an ie r zou
Dr. K a u fm an n — Fragen um d ie Q u a litä ts fö rd e ru n g von Seefischen —
ku n n e n geschieden ais bíj de ka b e lja u w .
in Die F ischw irtsch a ft,
n o v e m b e r 1954, biz. 251.
2 9 ) W . L u d o rff en R. K re u ze r —
1 5 ) Dr. J. S cherm er -— Fangreise u n d F a n g q u a iifä t
im Spiegeî d e r S ta tistik
—
Der Fisch vom
Fang bis zum V e rb ra u ch — Brem erhaven, 1956,
in Die F is c h w irt­
b lz. 17.
schaft, m aart 1955, blz, 62-64.
27
30)
Frode Bramsnaes —
du
l'e m b a lla g e
du
4.4} Zie blz. 20.
M éthodes de m a n u te n tio n
poisson fra is —
in
« C om m ent a m é lio re r
poisson fra is p o u r s tim u le r
consom m ation » -— Agence E uropéenne
P ro d u c tiv ité , Parijs, 1955, blz. 31.
45)
la
Het « T o rry Research Station» b e v e e lt 9 to t 12
inch aan - zie C.L. C u ttin g , G.C. Eddie, G .A. Reay
de
en J.M . Shew an
- The Care o f the T ra w le r's
Fish — London, H.M .S.O., 1953, b lz. 9.
31 ) Bij
o n v o ld o e n d e
nawassen
ku n n en
b a cterië rt en da rm e n zym e n
de
e ve n w e l
d a rm -
een
be­
4 6 ) O n d e r benne w o rd t b e d o e ld een scheepsbenne
s m e ttin g vo rm e n .
van 35 kg.
32) Lage pakstapels, door h e t g e b ru ik van tussen-
4 7 ) C.L. C u ttin g ,
p la n k e n , k u n n e n d it nadeel w.el v e rm in d e re n .
G.C.
Eddie, G .A.
Reay
en
J.M
S hew an — The Care o f the T ra w le r's Fish —
London, H.M .S.O., 1953, blz. 5.
3 3 ) Frode Bramsnaes -— M éth o d e s de m an u te n tio n
du poisson fra is —
in : « C om m ent a m é lio re r
48 ) F. Bramsnaes — H a n d lin g and C h illin g o f Fresh
l'e m b a lla g e du poisson fra is p o u r s tim u le r la.
consom m ation » — A g e n ce E uropéenne de P ro­
Fish on vessels a t sea — in F.A.O . Fisheries
B u lle tin , vol. X, n° 1, 1957, blz. 30-31 en H.
Einarsson — M a n u te n tio n et tra ite m e n t du p o is ­
d u c tiv ité , Parijs, 1955, blz. 30.
3 4 ) H et o p vo ere n
van
de co n su m p tie van
de vis
son destiné à ta co n g é la tio n — in « Le Poisson
C ongelé » — Agence Européenne de P ro d u c ti­
—
v ité — Parijs, 1 956, blz. 62.
d o o r m id d e l van k w a lite its v e rb e te rin g
V is s e rijw e re ld , 14 o k to b e r 1955, b lz. 9.
in
49) Zie Mac C allum in B u lle tin o f th e Fisheries Re­
3 5 ) W . L u d o rff en
Fang
bis
zum
R. Kreuzer —
V e rb ra u ch
D er Fisch vom
—
search Board o f Canada — 1955, b lz. 103.
Brem erhaven,
5 0 ) Zie P. H ovart, m et m e d e w e rk in g van R. Boels
1956, blz. 21.
en C. G ilts — G a rn a le n visse rij en G a rn a le n p e l­
le rije n - S tu d ie re ize n - M in is te rie van Land­
3 6 ) Agence Européenne de P ro d u c tiv ité — Le p o is ­
b o u w , Com m issie v o o r T.W .O.Z. - Brussel 1960.
son con g elé — Parijs, 1956, blz. 72.
5 1 } O p z o e k in g e n
3 7 ) Z ie o.m . L u d o rff en Kreuzer — D er Fisch vom
Fang b is zum V e rb ra u ch — B rem erhaven, 1956,
b iz. 19-20 ; E. Lehr en H. J. W e g n e r —
in G ro o t-B ritta n n ië v e r r ic h t
w ij­
zen z e lfs op een g e w ich tstoe n a m e (1 à 2 % )
— De V is s e rijw e re ld , n° 42, 1955, blz, 5.
Der
K ie m g e h a lt des M eerw assers u n d seine B e deu­
52) C.L.
tu n g f ü r d ie Hochseefischerei — in Die Fisch­
w irts c h a ft, ju li 1954, b lz. 173-174.
C u ttin g ,
G.C.
Eddie,
G .A.
Reay en
J.M .
Shew an — • The Care o f th e T ra w le r's Fish —
London, H.M .S.O., 1953, blz. 11.
3 3 ) W.
L u d o rff en
R. K re u ze r —
Der Fisch vom
53) G .A, Reay en J.M . Shew an — The Care o f the
Fang bis zum V e rb ra u ch — Brem erhaven, 1956,
Catch — Een b ijd ra g e to t h e t 2de Kongres over
b lz. 20.
o n tw e rp e n
3 9 } A . Behre —
Q u a litä t vom Fang b is zum V e r­
b ra u ch — - in
1955, blz. 237.
Die
F ischw irtsch a ft,
en
bouw
van
v is se rsva a rtu ig e n
(F .A .O .) — Rome, 1959, b lz. 9.
au g usfu s
54) op. cit., blz. 10.
55) op. cit., blz. 11
40 ) A .H. Luida en J.W. S la vin — S a nitation aboard
fis h in g tra w le rs im p ro v e d b y using c h lo rin a te d
sea w a fe r —
5 6 } M. B o u ry — Hér b e w a re n van vis d o o r m id d e l
in C om m ercial Fisheries Review ,
van de k o u d e —
ja n u a ri 1960, blz. 19-23.
in L a n d b o u w tijd s c h rift, nc 1,
1957, b lz. 59.
41 ) Enke!
b o d em vis
kom i
in
a a n m e rkin g
—
zie
57) J.O. T ra u n g — F ishing Boats o f th e w o r ld —
tabel 1.
Londen, 1955, blz. 264 en P.H. Lecler
4 2 ) G.A. Reay en J.M , Shew an —
en
bouw
van
La
in La Pêche M a ritim e , n° 12, 1958, blz. 829.
Catch — Een b ijd ra g e to f het 2de Kongres o ve r
o n tw e rp e n
—
Chaîne du fr o id et les p ro d u its de. ta pêche —
The Care o f the
visse rsva a rtu ig e n
5 8 ) Zie P. H ovart, m et m e d e w e rk in g van R. Boels,
( F.A.O. ) — Rome, 1959, b lz. 13.
en C. G ilis — G a rn a le n visse rij en G a rn a le n p e ile rije n - S tu d ie re ize n - M in is te rie van L a n d ­
b o u w , Com m issie vo o r T.W .O.Z. - Brussel 1960,
4 3 ) J. V an M am eren — Enige p ro b le m e n b ij h e f
ko e le n van zeevis — in Het L a n d b o u w tijd s c h rift, n° 1, 1957, blz. 53.
28
59)
D.L. N icol — N o one ice is b e tte r th a n any
o th e r — in F ishing N e w s, 16, 23 en Storriei 1958.
V is s e rijw e re ld , n° 34, 1957, blz. 5 — Het K oe­
6 0 ) J. V an M am eren — K oe!- en vrie s p ro b le m e n in
van v is b ij m id d e l van de k o u d e — in Land­
b o u w tijd s c h rift, n° 1, 1957, blz, 61-62 -—- G .A.
ien van V is —
in De V is s e rijw e re ld , n° 39,
1956, blz. 3-5. — M. B oury — Het b e w a re n
de visse rij — in De V is s e rijw e re ld , n° 34, 1957,
blz. 3.
Reay
en
J.M .
Catch —
61 ) C.L. C u ttin g —
lo ss
o n tw e rp e n
o f W e ig ts and S h rin ka g e o f
Shew an
B ijd ra g e
en
—
The
to t h e t 2de
bouw
van
Care
of
th e
Kongres o v e r
visse rsva a rtu ig e n
in F ishing News, n°
(F .A .O .) — Rome, 1959, blz. 9 -1 0 — F. Bram ­
1975, 1951, b lz. 10 en G .A. Reay en J.M . She­
w a n — The Care o f th e Catch — Een b ijd ra g e
snaes — H a n d lin g and C h illin g o f fresh fis h
on vessels at Sea — in F.A.O. Fisheries B u lle ­
to t het 2de Kongres o ve r o n tw e rp e n en b o u w
tin , v o l. X, n” 1, 1957, blz. 35-36.
Iced Fish on T raw lers —
van v isse rsvaa rtu ig e n
biz. 11.
(F .A .O .),
Rome,
1959,
67) J.W . S la vin —
Icing versus Freezing — in een
B ijd ra g e to t het 2 de Kongres o ve r o n tw e rp e n
62)
Het ko e ie n
van
v is —
in
en bouw . van
Rome, 1959.
De V is s e rijw e re ld ,
n° 38, 1956, blz. 5.
68) Diverse
6 3 ) F. Bramsnaes — H a n d lin g and C h illin g o f fre sh
visse rsva a rtu ig e n
b ijd ra g e n
to t
(F .A .O .)
—
het Technologencongres
in F.A.O. Fisheries
(F .A .O .) — Rotterdam , 2 5 -2 9 ju n i 1956 — Het
B u lle tin , v o l. X, n° 1, 1957, b lz. 31 — J. Van
K oelen van V is — in de V is s e rijw e re ld , n“ 40,
fis h on vessels at sea
de
1956, blz. 3 -5 — Com m ercial Fisheries R eview ,
in De V is s e rijw e re ld , n° 34, 1957,
n “ 6, ju n i 1959, blz. 81-82 — J.M . S hew an en
J. S te w a rt — E xperim ents in the Use o f A n t i­
b io tics in Fish P re servation — T o rry Research
M am eren —
V is s e rij —
blz. 5 —
—
K o e l- en
V rie s p ro b le m e n
in
M. B o u ry - -- Het b e w a re n van vis
d o o r m id d e l van de ko u d e — in L a n d b o u w tijd sc h rift, n° 1, ja n u a ri 1957, blz. 64-65.
6 4 ) P. Hansen —
S ta tio n , 1958 — F. Bramsnaes — H a n d lin g and
C h illin g o f fre sh fis h on vessels at sea — in
Icing cod w ith salt w a te r ice —
F.A.O. Fisheries B u lle tin , vol. X, n° 1, 1957, blz.
32-33.
Een
b ijd ra g e
lo t
het
T echnologencongres
(F .A .O .) — Rotterdam , 2 5 -2 9 ju n i 1956.
69) Une h yg iè n e rig o u re u se est nécessaire s u r les
65 ) J. V an
M am eren —
in de v is s e rij —
1957, blz. 5 —
B u lle tin ,
van
zeevis
vol.
X,
n® 1,
in La Pêche M a ritim e , n"
960, m aa rt 1958, b lz. 158.
F. Bramsnaes -— H a n d lin g and
6 6 ) J. Van M am eren —
ko elen
m en t de poisson —
in De V is s e rijw e re ld , n° 34,
C h itlin g o f fre sh fis h on vessels at sea —
F.A.O. Fisheries
blz. 32.
navires de pêche et dans ies usines de tr a ite ­
K oel- en V rie sp ro b le m e n
in
70) H J. W e g n e r —
1957,
U ber e in neues D e s in fe k tio n s ­
m itte l f ü r d ie F isch w irtsch a ft — in Die Fisch­
w irts c h a ft, fe b ru a ri 1955, b lz. 33.
Enige p ro b le m e n b ij het
—
n° 1, 1957, b lz. 56-57.
in
J.
71 ) C.L. C u ttin g ,
L a n d b o u w tijd s c h rift,
Van
M am eren
—
S hew an —
blz. 7.
K o e l- en V rie s p ro b le m e n in de vis s e rij — in De
29
G.C.
Eddie, G .A.
Reay en J.M .
The Care o f th e T ra w le r's Fish —

Wij zijn op zoek naar jou! Ben jij energiek, heb je

Nummer Naam Vis 1 Vis 2 Vis 3 Vis 4 Vis 5 Totaal

Woordenschat - Welkom - sinterklaasprentenboeken.nl

Klik hier voor het Reglement Jeugdwedstrijden ONI

folder (275.79 kB)

BBQ zalm - Holiday Inn Leiden

r r r r r rrr rr r r rrr r r r r rrrrr r rrr

toon uw schelpencollectie er is belangstelling

Ervaren verkoopmedewerker in Den Haag Refnr ATL.DH.01