Download hier het programmaboekje.

ZA
22/03/14
20.15
Concertinleiding
door Klaas Coulembier
21.00
Concert
Goeyvaerts Strijktrio & Cappella Pratensis
Stratton Bull, artistiek leider
Kristien Roels, viool| Kris Matthynssens, altviool | Pieter Stas, cello
Stratton Bull, superius | Andrew Hallock, superius | Christopher Kale, altus | Lior Leibovici, altus | Peter de
Laurentiis, tenor | Olivier Berten, tenor | Lionel Meunier, bassus | Pieter Stas, bassus
Gregoriaans | Processie
O sanctissime presul Donatiane, responsorium uit liturgie voor Sint-Donaas
Nikolay Korndorf (1947-2001)
In Memoriam Alfred Schnittke (AGSCH)
Koraal
Johannes Ockeghem (1410-1497)
Requiem
Introitus
Kyrie
Graduale
Nikolay Korndorf
In Memoriam Alfred Schnittke (AGSCH)
Toccata
Aria
Johannes Ockeghem
Requiem
Tractus
Offertorium
Anoniem
Proch dolor
Ockeghem en Korndorf: oud en nieuw
Oude en nieuwe muziek combineren, is op het eerste gezicht misschien gewaagd, maar dat is het niet
per se. Oude en nieuwe muziek hebben immers één ding met elkaar gemeen: ze zijn niet ‘klassiek’.
Met oude muziek verwijzen we meestal naar de muziek uit de periode tot Bach; muziek die voorafgaat
aan het grote repertoire van de klassiek-romantische traditie. Het begrip nieuwe muziek slaat dan
weer op de muziek die de tonaliteit achter zich liet in de loop van de 20ste eeuw.
De pioniers van de historische uitvoeringspraktijk in de jaren 1960 waren dan ook vaak even
gefascineerd door nieuwe muziek als door oude muziek. In beide repertoires speelt immers de idee van
‘het onbekende’ mee. De historische uitvoeringspraktijk probeerde te achterhalen hoe de oude muziek
in haar tijd zou hebben geklonken. Hiervoor werd wetenschappelijk onderzoek gecombineerd met vaak
experimentele opstellingen. Tegelijkertijd vroegen muzikanten en componisten zich af hoe de muziek
van hun eigen tijd nu moest klinken. Het ontbreken van een echte uitvoeringstraditie vormde een
uitdaging voor zowel de oude als de nieuwe muziek. In beide gevallen moesten muzikanten zichzelf als
het ware heruitvinden. Het feit dat klassieke muzikanten aan de conservatoria tot niet zo lang geleden
werden opgeleid met hoofdzakelijk muziek uit de 18de en 19de eeuw verklaart misschien waarom de
nieuwsgierigheid naar het onbekende zich in twee richtingen tegelijk manifesteerde: naar het verre
verleden, en naar het nabije heden.
De oude en nieuwe muziek in dit programma is dus niet per definitie een combinatie van tegengestelden.
Zowel Johannes Ockeghem als Nikolay Korndorf verschillen sterk van de klassiek-romantische
muziek, alleen ging Ockeghem aan die periode vooraf terwijl Korndorf erop volgde. Bovendien zijn
de beide werken op dit programma herdenkingscomposities. Het Requiem van Ockeghem is een
muzikale zetting van de Latijnse dodenmis, terwijl Korndorf een muzikale hommage brengt aan Alfred
Schnittke, een componist met wie hij lange tijd bevriend was. Korndorf schreef dit eerbetoon niet
naar aanleiding van Schnittkes overlijden, maar wel nadat Schnittke in 1986 een zware hartaanval
had overleefd. De drie delen van zijn hommage dragen titels die verwijzen naar de barok, en dus
ook teruggaan naar de periode van de oude muziek: koraal, toccata en aria. Toevallig of niet konden
zowel Ockeghem als Korndorf tijdens hun leven rekenen op een uiterst grote waardering van andere
componisten en muzikanten.
Nikolay Korndorf is vandaag veel minder bekend dan die andere grote Russische componist Alfred
Schnittke, aan wie hij zijn compositie opdroeg. Korndorf werd geboren in 1947 in Rusland, en overleed
in 2001 in Vancouver, waar hij toen tien jaar had geleefd en gewerkt. Hij stond vooral bekend als
een briljant pianist met een onfeilbaar geheugen en een enorme kennis van het repertoire van de
klassieke muziek. Hij componeerde veel en experimenteerde met verschillende stijlen en genres. Hij
werd als vanzelfsprekend gevormd in de Russische traditie, met een grote aandacht voor de klassieke
meesterwerken. Al snel groeide zijn interesse voor modernere technieken en in de jaren 1970
ontwikkelde hij een persoonlijke stijl waarin hij twaalftoonsmuziek combineerde met elementen van
Russisch-orthodoxe hymnes. Later zou hij geleidelijk aan terugkeren naar meer klassieke harmonieën.
Dat betekent echter niet dat hij ‘klassieke muziek’ begon te componeren. Hij maakte bijvoorbeeld vaak
gebruik van herhalingspatronen, geïnspireerd door minimalistische muziek.
Zijn compositie In Honour of Alfred Schnittke (AGSCH) – de letters staan voor Alfred Garrievitsj
Schnittke – is een huzarenstukje voor de drie uitvoerders. Niet alleen vraagt het werk een enorme
controle en beheersing, de strijkers moeten bovendien hun snaren anders stemmen dan ze gewend
zijn. Dat werkt op zijn minst desoriënterend, maar resulteert bovendien in een apart klankbeeld. De
cello opent het Koraal met één lage, aangehouden toon waaruit andere stemmen zich geleidelijk aan
losmaken en hogere regionen opzoeken. Uiteindelijk valt de lage toon weg en blijft er een hoge, ijle
klank over. Na ongeveer twee derde van het koraal wordt dit proces omgekeerd en keert Korndorf
terug naar de beginsonoriteit. Deze wordt brutaal onderbroken door de altviool die het tweede deel,
de Toccata inzet nog voor het koraal is afgerond. Het contrast kan moeilijk groter zijn en is misschien
wel een referentie aan de grote veelzijdigheid binnen Schnittkes oeuvre. Na een periode met ronduit
modernistische composities, koos Schnittke immers voor een soort poly-stilistische aanpak waarbij hij
de meest diverse componeerstijlen in zijn eigen muzikale taal integreerde. In het derde deel, Aria, tapt
Korndorf uit nog een ander vaatje en komt Johann Sebastian Bach als het ware om het hoekje kijken.
Deze laatste referentie hoeft niet te verwonderen in het geval van Korndorf. Zijn voorliefde voor oude
muziek sijpelde wel vaker door in zijn eigen werk. De combinatie van zijn In Honour of Alfred Schnittke
(AGSCH) met het Requiem van Johannes Ockeghem voelt dan ook erg natuurlijk aan.
Het Requiem van Ockeghem is wellicht de oudste bewaarde meerstemmige zetting van de dodenmis.
Wanneer hij het precies componeerde, is onduidelijk. Volgens sommigen was de overledene in kwestie
de Franse koning Karel VII, die in 1461 stierf. Anderen koppelen dit werk dan weer aan de dood van
Karels zoon en opvolger Lodewijk XI die in 1483 het leven liet. Net zoals Korndorf werd Ockeghem
geroemd omwille van zijn uitzonderlijke talent als uitvoerder. Niemand minder dan Erasmus, de grote
humanist, herinnerde zich tien jaar na Ockeghems dood in 1497 nog de ‘aurea vox Okegi’, de ‘gouden
stem van Ockeghem’.
Zijn Requiem bevat niet alle onderdelen van de gregoriaanse dodenmis zoals we ze vandaag kennen.
Zo is er geen sanctus of agnus dei, waardoor soms wordt aangenomen dat de mis onvolledig zou zijn.
Anderzijds was het in de 15de eeuw niet uitzonderlijk dat slechts enkele delen van een mis werden
gecomponeerd. Een meer strikte opbouw van de requiemtekst werd immers pas na het Concilie van
Trente vastgelegd in het midden van de 16de eeuw.
Door het werk heen speelt Ockeghem met verschillende combinaties van stemmen. Sommige passages
zijn eenstemmig, andere drie- of vierstemmig, en heel vaak heeft hij aan twee stemmen genoeg om
een rijk en gekleurd muzikaal palet te creëren dat de requiemtekst ondersteunt. Het meest opvallend
is misschien wel de stilistische verscheidenheid binnen deze dodenmis, van originele gregoriaanse
melodieën tot glorieus vierstemmig contrapunt. Ockeghems muziek wordt in het algemeen gekenmerkt
door een grote rijkdom aan stijlen en genres, maar in dit Requiem is de variatie wel bijzonder groot
en doeltreffend.
Misschien is deze combinatie van stijlen, het creëren van een rijke diversiteit binnen de eenheid van
een compositie, het meest verrassende cement tussen Korndorf en Ockeghem. Op die manier bekeken,
verschilt de muziek van de 20ste eeuw helemaal niet zoveel van die van de 15de eeuw.
Klaas Coulembier
O sanctissime presul Christi, Donatiane
O sanctissime presul Christi, Donatiane,
angelorum choris asscripte,
et electorum Dei
gaudiis addicte:
O allerheiligste voorganger van Christus, Donaas,
gevoegd bij het koor van de engelen,
en geroepen tot de vreugden
van de uitverkorenen van de Heer:
Defende nos continua intercessione
et ab hostili animarum
et corporum impugnacione.
Exaudi preces coram te fusas
et suscipe vota ad te suspirantium.
Verdedig ons met uw voortdurende tussenkomst
tegen de vijandige aanval
op onze zielen en lichamen.
Aanhoor onze gebeden in uw tegenwoordigheid
uitgestort en de verlangens van hen die om u smachten.
Introïtus
Requiem aeternam dona eis, Domine:
et lux perpetua luceat eis.
Ps. Te decet hymnus, Deus, in Sion;
et tibi reddetur votum in Ierusalem:
Exaudi orationem meam,
ad te omnis caro veniet.
Requiem aeternam dona eis, Domine:
et lux perpetua luceat eis.
Heer, geef hun de eeuwige rust en het eeuwige
licht verlichte hen.
Ps. Voor U moet men zingen, God, op de Sion, en U
dank brengen in Jeruzalem.
Verhoor mijn gebed,
tot U komt alle vlees.
Heer, geef hun de eeuwige rust en het eeuwige
licht verlichte hen.
Kyrie
Kyrie eleison.
Christe eleison.
Kyrie eleison.
Heer, ontferm U over ons.
Christus, ontferm U over ons.
Heer, ontferm U over ons.
Graduale
Si ambulem in medio umbrae mortis
non timebo mala,
quoniam mecum es, Domine.
Virga tuaet baculus tuus
ipsa me consolata sunt.
Al moet ik door dalen van duisternis en dood,
ik ben voor geen onheil bang,
want U bent bij mij, Heer.
Uw knots en uw staf
geven mij nieuwe moed.
Tractus
Sicut cervus desiderat ad fontes aquarum:
ita desiderat anima mea ad te, Deus.
Sitivit anima mea ad Deum vivum:
quando veniam
et apparebo ante faciem Dei mei?
Fuerunt mihi lacrimae meae panes die ac nocte,
dum dicitur mihi per singulos dies:
Ubi est Deus tuus?
Zoals een hinde smacht naar stromend water:
zo smacht mijn ziel naar U, o God.
Mijn ziel dorst naar God,
wanneer mag ik nader komen
en Gods gelaat aanschouwen?
Tranen zijn mijn brood, bij dag en bij nacht,
want heel de dag hoor ik zeggen:
‘Waar is dan je God?’
Offertorium
Domine Jesu Christe, Rex gloriae,
libera animas omnium fidelium defunctorum
de poenis inferni, et de profundo lacu:
Libera eas de ore leonis,
ne absorbeat eas tartarus,
ne cadant in obscorum:
Heer, Jezus Christus, Koning der heerlijkheid,
verlos de zielen van alle overleden gelovigen
van de straffen der hel en van de ondergang.
Ontruk hen aan de muil van de leeuw, opdat de
afgrond hen niet verslindt
en zij niet vallen in de duisternis.
Sed signifier sanctus Maichael
repraesentet eas in lucem sanctam:
Quam olim Abrahae promisti,
et semini eius.
Maar moge de aanvoerder, de heilige Michaël,
hen binnenleiden in het heilige licht;
dat Gij eertijds hebt beloofd aan Abraham
en zijn zaad.
Hostias et preces tibi Domine laudis offerimus:
Tu suscipe pro animabus illis,
quarum hodie memoriam facimus:
Fac eas, Domine,
de morte transire ad vitam.
Quam olim Abrahae promisti,
et semini eius.
Offers en gebeden van lof dragen wij U op, Heer;
neem ze aan voor de zielen
die wij heden gedenken;
doe hen overgaan, Heer,
van de dood tot het leven:
dat Gij eertijds hebt beloofd aan Abraham
en zijn zaad.
Proch dolor
Proch dolor! Amissum terris Germanica turba magnanimum regem defleat!
Oh smart!
Laat de massa van de Duitsers wenen voor de
koning met de grote geest die voor hun landen
Ille jacet, atque ruit subito
praeclarum Caesaris astrum:
Vulnere non major nunc
dolor esse potest.
Fortia stelliferi
pandantur lumina celi
excipitat magnumcelica turma virum!
verloren is!
Hij ligt dood en de schitterende ster
van Caesar is plotseling gevallen:
Er kan nu geen grotere pijn zijn
dan deze wond.
Moge de heldere lichten van de sterrenhemels
open gaan en de hemelse gastheer de grote held
verwelkomen!
[Cantus firmus:]
Pie Jhesu Domine, dona ei requiem.
Amen.
Liefhebbende heer Jezus, vergun hem rust.
Amen.
Vertaling: Capella Pratensis
Goeyvaerts Strijktrio
Het Goeyvaerts Strijktrio bestaat sinds 1997 en concentreert zich uitsluitend op het 20ste- en 21steeeuwse repertoire. Violiste Kristien Roels, altviolist Kris Matthynssens en cellist Pieter Stas bouwen
concertprogramma’s op uit het omvangrijke en indrukwekkende repertoire voor strijktrio; ze geven ook
compositieopdrachten voor nieuwe strijktrio’s.
Hun eerste album brachten ze uit bij Pavane Records met werk van Joseph Jongen, Eugène Ysaÿe en
Louis De Meester. Deze cd werd tot in Japan toe enthousiast onthaald. Ook het tweede album String
Trios met composities van Arnold Schönberg, Anton Webern en Alfred Schnittke, dat begin 2010 werd
uitgebracht, werd overladen met superlatieven en was genomineerd voor de Klara Award van beste
Vlaamse cd-productie van 2010. In 2013 werden het Stabat mater van Arvo Pärt en Simeron van Ivan
Moody opgenomen.
Cappella Pratensis
Het vocale ensemble Cappella Pratensis specialiseerde zich in de uitvoering van de 15de- en 16deeeuwse polyfonisten. Zoals gebruikelijk in die tijd voeren de zangers de muziek uit terwijl ze samen rond
een gemeenschappelijke muziekstaander staan, waarbij ze zingen uit grote koorboeken met mensurale
notennotatie. Buiten Nederland en België trad het ensemble op in Canada, Japan en de Verenigde Staten, waar
het een week in residentie was aan Harvard University. Van 2005 tot 2007 was Cappella Pratensis ensemble
in residentie aan de Fondation Royaumont in Frankrijk, waar het cursussen en concerten gaf. Verscheidene
cd’s van het ensemble werden bekroond met prijzen, waaronder een Diapason d’Or en een Prix Choc. Cappella
Pratensis geeft de verworven inzichten over de uitvoering van vocale polyfonie vanuit de originele notatie door
aan professionelen en amateurs door middel van cursussen, presentaties en masterclasses.
Stratton Bull
Contratenor Stratton Bull studeerde zang aan het conservatorium van zijn geboortestad Toronto, aan het
conservatorium in Den Haag bij tenor Marius Van Altena en bij bariton Max van Egmond in Amsterdam.
Hij trad op met toonaangevende ensembles als Tafelmusik Toronto, Hesperion XXI, Cantus Colln en Capilla
Flamenca en met dirigenten als Andrew Parrott, Sigiswald Kuijken en Bernard Labadie. Zijn interesse gaat
in het bijzonder uit naar de vertolking van renaissancemuziek vanuit de bron, en naar de interpretatie van
oudemuzieknotatie. Deze voorliefde kan hij botvieren met de ensembles Cappella Pratensis en Thamyris,
waarin hij zowel de rol van zanger als van dirigent op zich neemt. Stratton Bull is ook projectmedewerker
bij de Alamire Foundation en docent van cursussen renaissancemuziek.
Volgende concerten
ZO 23/03/14 - 15.00 uur
Omar Bashir & friends
Eerbetoon aan vader Munir Bashir
tickets € 24 / € 20 / € 16 / € 5
ZO 30/03/14 - 15.00 uur
Romina Lischka
Suites voor viola da gamba van Mr. Demachy
tickets € 16 / € 14 / € 12 / € 5
VR 04/04/14 - 21.00 uur
Barokorkest B’Rock
Bach - Goeyvaerts
tickets € 24 / € 20 / € 16 / € 5
ZA 05/04/14 - 21.00 uur
Claire Lefilliâtre & Oxalis
Joseph Canteloube: Chants d’Auvergne
tickets € 20 / € 16 / € 14 / € 5
Goed om te weten
Foyer
De foyer van AMUZ is open vanaf een uur voor aanvang
van het concert en blijft ook na afloop van het concert nog
geruime tijd open.
Beeld- en geluidsopnamen
Het is absoluut verboden beeld- en geluidsopnamen te
maken tijdens de concerten en voorstellingen zonder
Rondleidingen en zaalverhuur
Wenst u met een groep een rondleiding in de gebouwen
van AMUZ, om zo het fascinerende verhaal te horen
van de gerenoveerde kerk en AMUZ als concertgebouw
en -organisator, of wenst u meer informatie over de
mogelijkheden om de zaal te huren voor concerten,
voorstellingen en presentaties? Gelieve dan tijdens de
kantooruren contact op te nemen met de administratie
expliciete toelating van de directie van AMUZ.
van AMUZ.
Concertinleidingen, aanvangsuur
en duur van de concerten
De concerten in AMUZ vangen op zondag steeds aan
om 15.00 uur. Op andere dagen starten de concerten
om 21.00 uur. Voor de avondconcerten is er steeds een
inleiding om 20.15 uur. De concerten in AMUZ hebben
in principe geen pauze en duren tussen de 65 en 80
minuten, tenzij anders vermeld.
Medewerkers AMUZ
Bart Demuyt, directie & artistiek leiding | Veerle
Braem, zakelijk directie | Robin Steins, assistentie
programmering & educatie | Elise Simoens, assistentie
programmering & dramaturgie | Klaartje Heiremans,
pers & communicatie | Kathleen Engels, communicatie |
Tine Clevers, eindredactie & ticketing | Mona Heyrman,
directieassistentie & productie | Jan Tambuyser,
productie & techniek | Evelyne Van Mieghem, productie
& zaalhuur | Bart Tambuyser, techniek & gebouwbeheer
| Koen Koninkx, foyer & ticketing | Anne Struelens,
vrijwilliger distributie | Maarten Marijnissen, stagiair |
Joël Wouters, stagiair
Programmaboekjes en cd-verkoop
De programmaboekjes bij de concerten van AMUZ zijn
downloadbaar van de website www.amuz.be vanaf
enkele dagen na het concert. Een selectie cd’s van de
aantredende artiesten wordt te koop aangeboden voor
en na het concert in de inkomhal/aan de balie, i.s.m. ‘t
KLAverVier uit Schilde.
Laatkomers
De concerten in AMUZ hebben in principe geen pauze.
Laatkomers kunnen dan ook niet meer worden toegelaten
in de concertzaal. Op vertoon van hun concertticket
kunnen zij het concert volgen op de plasmaschermen in
de foyer.
Binnenwerk geprint bij
www.prints-copy.be
wettelijk depotnummer: D/2013/0306/215

Download Report