U kunt de brochure ook gratis downloaden. - Uneto-VNI

VAKGROEP KLIMAAT- EN DUURZAME TECHNIEK
Ventilatie: ruggengraat
van het klimaatconcept
De techniek waarop Nederland draait
Het belang en
de mogelijkheden
van ventilatietechniek
Woningen en gebouwen worden steeds beter geïsoleerd en energiezuiniger.
Ventilatie wordt daarom belangrijker. Maar ventilatie staat niet meer op zichzelf.
Een comfortabel, gezond en energiezuinig binnenklimaat vraagt tegenwoordig om
een technisch totaalconcept, met ventilatie als ruggengraat. Zulke concepten
zijn in de praktijk nog niet vanzelfsprekend. Met deze brochure biedt UNETOVNI u kennis en handvatten aan waarmee u – zonodig – uw opdrachtgevers
professioneel kunt adviseren. Zodat u de kwaliteit kunt leveren die voldoet aan de
behoeften van uw opdrachtgever én de bewoners/gebouwgebruikers.
Van ventilatie naar klimaatconcept
Of het nu in een woning, kantoor,
industriehal, ziekenhuis of school is;
niemand functioneert goed in een
ruimte waar het onfris ruikt, waar
het benauwd of bedompt is, waar het
tocht, waar het te warm of te koud is.
Het leidt onder andere tot een gevoel
van onbehagen, gezondheidsklachten,
productiviteitsverlies en slechtere leerprestaties. Bovendien vormt ventilatie
een grote energiekostenpost. Daarom
verdient ventilatie alle aandacht én
een integrale visie.
Ventilatie is op vele terreinen actueel:
in de woningbouw en utiliteitsbouw,
bij nieuwbouw en renovatie.
Nieuwbouwwoningen worden steeds
beter geïsoleerd om aan de scherper
wordende energieprestatie-eis (EPC)
te voldoen. In 2014 geldt een wettelijk
verplichte EPC van maximaal 0,6.
U dient rekening te houden met een
verdere aanscherping van de EPC: deze
wordt per januari 2015 aangescherpt
naar 0,4 en tot nul vanaf 2020. Ook
bij renovatie van woningen is het
van belang goed na te denken over
ventilatie, want in veel gevallen
zijn de regels voor nieuwbouw van
toepassing. In de utiliteitsbouw
hebben veel scholen te kampen met
slechte ventilatie, met alle gevolgen
van dien voor de gezondheid en
leerprestaties van leerlingen. Daar ligt
een grote opgave voor de verbetering
van het binnenklimaat. Ook worden
veel kantoren verduurzaamd.
Energiebesparende maatregelen en
verbetering van het binnenklimaat
dragen bij aan de verhuurbaarheid
en verhogen de waarde van deze
gebouwen aanzienlijk.
Marco Hofman, Projectcoördinator bij ISSO, over renovatie:
“Als gevolg van de economische crisis kiezen opdrachtgevers nu vaker voor renovatie dan voor nieuwbouw. Dan is ook
verbetering van de ventilatie-installatie aan de orde. Woningcorporaties bijvoorbeeld zoeken naar mogelijkheden om hun
bestaande woningvoorraad beter te isoleren en energiezuiniger te maken. Hier zijn vakmanschap en kennis van de regelgeving van belang. Want in veel gevallen zijn de regels voor
nieuwbouw van toepassing.”
Ventileren met visie
Een comfortabel en gezond binnenklimaat in een energiezuinig gebouw
is een samenspel van ventilatie,
energiebesparende maatregelen en
verwarming. Deze maatregelen/
systemen moeten goed op elkaar
afgestemd worden. In goed geïsoleerde gebouwen kunnen ventilatieroosters bijvoorbeeld tochtklachten
geven, waardoor de bewoners/
gebouwgebruikers de roosters
dichtschuiven waardoor er, afhankelijk
van het type ventilatiesysteem niet
meer geventileerd wordt, omdat er
geen verse lucht meer binnen kan
komen. Dan kan gekozen worden voor
bijvoorbeeld balans-ventilatie (centraal
of per ruimte geregeld). Daarbij vindt
de afvoer van binnenlucht en de
aanvoer van buitenlucht mechanisch
plaats. Daarbij wordt energie bespaard
via de warmtewisselaar in het
ventilatiesysteem.
De benodigde capaciteit van een
warmtepompsysteem kan bijvoorbeeld
aanzienlijk worden gereduceerd m.b.v.
balansventilatie met warmteterugwinning. Dit resulteert in lagere
investeringskosten en een beter
comfort niveau. Ook zijn er systemen
met een luchtkwaliteitsregeling, die
de hoeveelheid aan- en afgevoerde
lucht regelen op basis van CO2-meting.
Kortom, er is veel mogelijk voor een
optimaal binnenklimaat.
Gert-Harm ten Bolscher, Manager Strategy & Exchange DWA, over ‘frisse’ scholen:
“Het binnenklimaat moet ontworpen worden met de eindgebruiker voor ogen. De technieken zijn er en er is volop
kennis aanwezig. Die worden echter niet altijd gebruikt. Zo
worden nog steeds scholen gebouwd waarvan de ventilatie
te wensen overlaat, ook al is er de laatste jaren veel aandacht besteed aan het belang van een goed binnenklimaat
op scholen. Wanneer er dan in de winter onvoldoende geventileerd wordt, bijvoorbeeld vanwege tochtklachten,
kan dat ten koste gaan van de gezondheid en leerprestaties van de leerlingen en gezondheidsklachten bij de
leerkrachten veroorzaken.”
Ventilatie vraagt om
verantwoordelijkheid
en vakmanschap
Kalle Heesen, boer en coach van de
Plus Boerderij in Wapserveen:
“We hebben een boerderij uit 1750 verbouwd tot
zorgboerderij. Natuurlijke
ventilatie via roosters in de
kleine ramen was weliswaar
mogelijk om aan de wettelijke
normen te voldoen. Maar dan
zou alle warmte uit het pand
wegstromen. Dat moest dus
anders. Maar hoe? Onze installateur, Hupkes Installatie
uit Beilen, gaf ons gelukkig
een goed advies. Hij adviseerde ons balansventilatie
met warmteterugwinning
en legde ons uit waarom.
Het werkt voortreffelijk. In
de winter blijven alle ramen
dicht en toch genieten we in
elke ruimte van een gezond
en prettig binnenklimaat. We
kregen er onverwacht nog
een cadeau bij: in de zomer
blaast het systeem ‘s nachts
frisse lucht naar binnen en is
het overdag in huis heerlijk
koel.”
De kwaliteit van het binnenklimaat is
een gedeelde verantwoordelijkheid van
alle partijen binnen de bouwkolom:
van het programma van eisen tot de
gebruiks- en onderhoudsinstructies.
Voor installateurs is het belangrijk
de kennis van nieuwe ventilatietechnieken, totaalconcepten en
wet- en regelgeving in te brengen.
Net zo belangrijk zijn communicatieve
vaardigheden om de behoefte van
de opdrachtgever en bewoners/
gebouwgebruikers in kaart te brengen
en hen goed te adviseren.
Opdrachtgever bereid te investeren
Uit de praktijk blijkt dat opdrachtgevers zich meestal niet bewust
zijn van het belang van een goed
binnenklimaat, de kansen voor energiebesparing en de mogelijkheden die de
techniek hen biedt. Als zij echter goed
voorgelicht zijn, zijn zij wel degelijk
bereid te investeren in een optimaal
systeem. Bespreek deze onderwerpen
daarom met de opdrachtgever. Breng
zijn verwachtingen en de behoeften
van de bewoners/gebouwgebruikers
in kaart. Vraag door op de wensen
omtrent comfort, gezondheid, energiebesparing en kosten. Bespreek daarna
de technische oplossingen en de vooren nadelen ervan.
Kans voor advies
Uiteraard is de praktijk weerbarstig.
Met name in de woningbouw is de
(financiële) ruimte om een goed
ventilatiesysteem te realiseren
vaak beperkt. Er wordt dan niet
aanbesteed op prijs-kwaliteit maar
op laagste prijs. Hier is uw advies en
kritische houding ter bewaking van de
werkelijke eisen van belang. Gelukkig
wordt in utiliteitsprojecten, denk aan
kantoren, ziekenhuizen of scholen,
steeds meer in bouwteamverband en
in een BIM gewerkt. De installateur
zit dan vanaf de ontwerpfase aan tafel
met de opdrachtgever en de andere
bouwpartijen. Dat biedt de kans
om gedegen te adviseren over een
integrale klimaatoplossing. Zo kunt
u een binnenklimaat ontwerpen en
opleveren dat voldoet aan de gestelde
eisen en is afgestemd op de behoeften
van de specifieke doelgroepen.
Ventilatieactieplan
Nieuwbouwwoningen krijgen betere ventilatiesystemen om voor een gezonder binnenmilieu te zorgen. De bouw- en installatiesector, projectontwikkelaars, woningbouwverenigingen en consumentenorganisaties hebben daarover in 2012 afspraken gemaakt
met de ministeries van Infrastructuur en Milieu en Binnenlandse Zaken. De afspraken
zijn vastgelegd in het ‘Actieplan kwaliteitsverbetering ventilatievoorzieningen’. De
deelname van UNETO-VNI is gericht op beproeving en oplevering van de ventilatievoorziening. Meer informatie hierover vindt u op het ledennet van UNETO-VNI, in het dossier
‘Ventilatie’ op www.uneto-vni.nl/leden, menu “Dossiers”, “dossier Ventilatie”.
Tips voor meer kwaliteit
en minder faalkosten
1.Investeer in kennis over ventilatietechniek, totaalconcepten op het
gebied van ventilatie, verwarming,
koeling en energiebesparing
en investeer in kennis over
regelgeving.
2.Ligt de keuze voor het
ventilatiesysteem nog niet vast,
breng dan eerst de behoefte van
de opdrachtgever en de bewoners/
gebouwgebruikers in kaart.
Vraag door op de eisen en wensen
omtrent comfort, gezondheid,
energiebesparing, investering en
exploitatiekosten. Bespreek daarna
de technische oplossingen en de
voor- en nadelen ervan. Adviseer
de opdrachtgever en informeer hem
over de voordelen van een integrale
aanpak.
3. Zorg voor een doordachte offerte.
+O
ntwerp de ventilatie conform
de prestatie-eisen van het
Bouwbesluit o.a. voor de
luchthoeveelheden, het geluid en
de bedienbaarheid. Vermeld deze
ontwerpuitgangspunten in de
offerte.
+O
ntwerp met ruime luchthoeveelheden en leg de reden hiervan uit
aan uw klant. Vermijd een installatie waarvan de maximumstand
ontworpen is op de minimumeisen
van het Bouwbesluit.
Verschillende ISSO-publicaties
over ventilatie geven hiervoor
de ontwerprichtlijnen. Voor een
overzicht ga naar www.isso.nl, klik
op ‘Producten en Winkel’ en vul bij
zoekcriteria ‘ventilatiesysteem’ in.
4.Controleer bij opdrachtneming
een aantal zaken:
+B
eoordeel vooraf het bouwkundig
ontwerp. Beoordeel of er
voldoende ruimte is om de
installatie aan te leggen.
+ Check of het voorgeschreven
ventilatiesysteem tenminste
voldoet aan de eisen van het
Bouwbesluit. Bekijk ook of het
ventilatie-ontwerp nog steeds
in overeenstemming is met het
bouwontwerp (uitbreidingen
zijn meestal van invloed op de
ventilatie).
+ Blijkt bij opdrachtneming dat
het niveau van het Bouwbesluit
niet wordt gehaald, dan bent
u als installateur verplicht de
opdrachtgever te waarschuwen.
Waarschuw altijd schriftelijk.
5.Regel de installatie in en beproef
de installatie.
+ Bij het beproeven is het zaak
het geluid te meten (conform de
eisen vastgelegd in het ISSOrapport 111) en na inregelen
de luchthoeveelheden te
meten. Naast het inschakelen
van een gekwalificeerd
installatiebedrijf kan de
opdrachtgever ervoor kiezen
een Ventilatieprestatiekeuring
(VPK) te laten uitvoeren om de
installatie te laten beoordelen
door een onafhankelijke
deskundige. Op www.qbisnl.nl
kunt u dergelijke bedrijven vinden.
Op www.kvinl.nl zijn erkende
bedrijven te vinden specifiek voor
luchtbehandeling.
+ Garandeer prestaties van
het ventilatiesysteem over
bijvoorbeeld geluid, debiet en
onderhoudskosten. Daarmee
onderscheid u zich van ‘zomaar’
een aanbieder.
6.Lever de installatie op.
+ Maak een afspraak met de
opdrachtgever, meestal de
bouwkundige aannemer, om
de installatie op te leveren.
Leg de oplevering schriftelijk
vast en overhandig de
beproevingsrapportage.
+ Bied een onderhoudscontract aan.
7.Zorg voor een duidelijke
handleiding voor de eindgebruiker.
+ Als lid van UNETO-VNI
kunt u via de website www.
publicatieplatform.nl een op maat
gemaakte gebruikershandleiding
samenstellen. Uw klant
kan ook zelf een algemene
gebruikershandleiding
samenstellen via: www.
mijnhuisinstallatie.nl.
Volgens de meterruimtennorm
NEN 2768 is de binnenkant van de
meterkast de aangewezen plek om
de handleiding op te bergen.
Ton van der Laan, directeur Bouwbedrijf
van der Gragt:
Over de offerte: “In de ontwerpfase
van nieuwbouwwoningen wordt
vaak te weinig aandacht besteed
aan ventilatie. Dan wordt in het
bestek alleen de geldende norm
en hooguit een fabricaat genoemd. De installateur moet dan
het leidingverloop ontwerpen en
aanleggen. Als de prijs al vast
staat, moet hij uit concurrentie
overwegingen vaak concessies
doen. Daarom adviseer ik installateurs om een tekening van het
leidingverloop bij de offerte te
voegen.”
Over de handleiding: “Een alternatief
voor een geschreven handleiding
is een USB-stick met een filmpje
waarin te zien is hoe je het ventilatiesysteem onderhoudt.”
Volop informatie, kennis en kunde bij
UNETO-VNI
Kennis op peil houden, bijscholing en/
of vaardigheden verder ontwikkelen;
het is een must als u kwaliteit
wilt leveren en zich als expert
wilt profileren op het gebied van
binnenklimaat. UNETO-VNI heeft
alle relevante, actuele informatie
gebundeld op het Ledennet.Meer
informatie over ventilatie vindt u
op www.uneto-vni.nl/leden, menu
“Dossiers”, dossier Ventilatie. U
vindt er informatie over onder andere
normen en certificering, voorschriften,
achtergrondinformatie, ISSO
publicaties, opleidingen, filmpjes, en
links naar informatieve websites.
Meer informatie
Heeft u vragen of wilt u meer informatie, neemt u dan contact op met:
Terry Heemskerk, Vakgroepmanager Klimaat- en Duurzame Techniek
T 079 325 06 20
E [email protected]
I www.uneto-vni.nl/leden/dossiers/ventilatie
Fred Vos, Beleidsmedewerker Klimaattechniek
T 079 325 07 48
E [email protected]
I www.uneto-vni.nl/leden/dossiers/ventilatie
Fotografie:
Met dank aan Hans Buitenhuis, DWA,
voor het ter beschikking stellen van
zijn unieke woning: Project buitenHUIS.
De eerste vrijstaande woning in
Nederland die aan de internationale
passiefhuisnorm voldoet.
© UNETO-VNI, juli 2014
www.uneto-vni.nl
UNETO-VNI Bredewater 20 - 2715 CA Zoetermeer - Postbus 188 - 2700 AD Zoetermeer
T 079 325 06 50 - F 079 325 06 66 - E [email protected] - W www.uneto-vni.nl

Download Report