Verslag beleidstafel 5 februari 2014_MKO-EVU

Verslag
Beleidstafel 2014-1: Binnenklimaat en energiebesparing
Organisatie:
Stichting Spaar het Klimaat (ShK)
Datum:
5 februari 2014, 12.00 – 14.00 uur
Locatie:
Villa Jongerius te Utrecht
Willem te Steege, directeur van Stichting Jongerius en kleinzoon van Jan Jongerius, geeft
tijdens de lunch een boeiende presentatie over de geschiedenis van de ondernemer,
onderneming en woning. Spaar het Klimaat is te gast in de woning, die - als gemeentelijk
monument - grondig is gerenoveerd en sinds 2013 in gebruik is als vergader- en feestlocatie.
Hierna opent gespreksleider Dick Tommel de Beleidstafel, die in het teken staat van
binnenklimaat en energiebesparing. Hij geeft aan dat het van groot belang is dat (na-)isolatie
van de woningvoorraad hand in hand dient te gaan met een gezond binnenklimaat. Het is
daarom noodzakelijk dat er daarbij aandacht is voor ventilatie om een gezond binnenklimaat
en energiebesparing te bereiken. Tijdens de bijeenkomst wordt kennis gedeeld over de risico’s
en kansen op dit vlak en worden de voorwaarden besproken, die er zijn op weg naar zeer
energiezuinige en comfortabele woningen.
Daan Steeghs (SPAingenieurs) schetst een beeld van de renovatie van Villa Jongerius en geeft
voorbeelden van isolatie- en binnenklimaatuitdagingen en de gemaakte afwegingen in het
monumentale pand.
Vervolgens geeft Piet Jacobs (International Society for Indoor Air Quality, ISIAQ) een inleiding
over een gezond binnenklimaat en energiebesparing. Hij constateert diverse kennislacunes bij
de gebruikers. Zo realiseren veel mensen zich niet dat fijnstof in woningen een grote
veroorzaker is van ziekteverschijnselen: de deeltjes kunnen tot in de longen doordringen en
zelfs daar doorheen. Fijnstofbronnen zijn onder andere het gasfornuis, kaarsen, bakken, diesel
en het verwarmen van pizza’s in de oven. Hij geeft aan dat een elektrostatisch filter de
concentratie fijnstof met 80% kan reduceren. Er is voor fijnstofconcentraties helaas nog geen
normering, omdat er (nog) geen goede methode bestaat om deze concentraties te meten.
Voor een ander onzichtbaar “gevaar”, zoals CO2, is dit inmiddels wel geregeld. Daarnaast geeft
Jacobs aan dat bewonersgedrag en ventilatie in zeer energiezuinige woningen belangrijk zijn
bij een gezond binnenklimaat. Vaak luchten bewoners hun woning vanwege de
warmtebeleving, maar ventilatie is ook essentieel om schadelijke stoffen in huis kwijt te
raken.
Onno van Rijsbergen (Woonbond Kennis- en Adviescentrum) beaamt dat isoleren en
ventileren een twee-eenheid zijn en hand in hand dienen te gaan. Ventilatie krijgt meestal
pas aandacht als er problemen optreden, zoals gezondheidsklachten of vocht en schimmel in
huis. Daarnaast hebben bewoners vaak geen idee hoe zij moeten ventileren; men denkt met
een half uurtje luchten per dag wel klaar te zijn. Hij constateert dat de bouwsector de
gestelde eisen ten aanzien van ventilatie wel hanteert, maar te weinig aandacht heeft voor
uitvoering, oplevering en bruikbaarheid van geïnstalleerde ventilatiekanalen. Van Rijsbergen
benadrukt dat er voldoende kennis over ventileren beschikbaar is, maar dat consumenten de
informatie niet ophalen en de kennis niet breed verspreid wordt. Zijn stelling is dat met het
creëren van een groter bewustzijn dit het begin is van de oplossing.
Ook Ton Willemsen (Tonzon) constateert dat er voldoende kennis aanwezig is om gezonde
binnenmilieus te creëren, maar dat deze lang niet altijd wordt toegepast. Hij gaat in op de
gevolgen van vochtproblemen die worden veroorzaakt door isolatie niet of onvoldoende te
combineren met ventileren. Daarnaast kaart hij het probleem van huisstofmijten aan, die
goed gedijen in vochtige vloeren, er ervoor zorgen dat mensen met gevoelige luchtwegen
gezondheidsklachten kunnen krijgen. Zijn stelling luidt dat muren en daken te sterk worden
geïsoleerd en vloeren te weinig.
Verslag beleidstafel 5 februari 2014_MKO-EVU.doc
Gemaakt op 11/02/2014 15:20:00 - 1/3
Peter Koppert (Desso) licht toe hoe de tapijtindustrie kan bijdragen aan een gezonde woning.
In woningen met tapijt kan de thermostaat een graadje lager, omdat tapijt bijdraagt via de
gevoelstemperatuur en het comfort van het binnenklimaat. Daarnaast heeft Desso een tapijt
ontwikkeld, dat fijnstof vasthoudt, zodat het niet in de ademzone terecht komt. Problemen in
tapijten, zoals huisstofmijt, ontstaan bij slecht onderhoud: stofzuigen is belangrijk om de
ophoping van fijnstof en voedsel van de huisstofmijt op te ruimen. Daarbij is van belang dat
de stofzuiger een HEPA-filter heeft, omdat het apparaat anders vervuilde lucht uitblaast.
Tenslotte geeft Fred Woudenberg (GGD Amsterdam) een inleiding over “invisible killers” in
woningen, zoals straling van radon en thoron (vervalproducten van stenig materiaal). Hij
merkt hij op dat bewoners zich vaak ten onrechte veilig wanen in hun woning, terwijl er wel
degelijk risico’s zijn in de vorm van straling, fijnstof en koolstofmonoxide. Hij concludeert dat
bewoners min of meer bang gemaakt moeten worden, voordat zij hun gedrag zullen
veranderen en bijvoorbeeld beter gaan ventileren.
Peter van Veen (Ministerie van Binnenlandse Zaken) vat alle presentaties samen: isoleren
zonder ventileren is niet mogelijk. Daarnaast dient in woningen permanente ventilatie
aanwezig te zijn; spuien of luchten lost de problemen van een ongezond binnenklimaat niet
op. Hij vraagt zich af hoe fabrikanten en leveranciers ervoor kunnen zorgen dat particulieren
en woningcorporaties hieraan voldoende aandacht geven en de combinatie isolatie-ventilatie
serieus nemen bij het realiseren van een gezond binnenklimaat.
Alle aanwezigen zijn het erover eens dat er totaaloplossingen geboden moeten worden en de
bewustwording bij zowel professionals als consumenten moet worden vergroot. Isolateurs en
ventilateurs dienen hierin gezamenlijk op te trekken. Er moet één verhaal komen, dat voor
iedereen helder en herkenbaar is; niet alleen voor particulieren, maar ook voor
woningcorporaties.
Een aantal concrete ideeën komt ter tafel:
•
•
•
Professionals stellen handleidingen op voor woningen en nemen deze met bewoners
door, zodat er persoonlijk contact met hen is.
Toeleveranciers creëren een follow-up, bijvoorbeeld een jaar nadat bewoners in hun
nieuwe woning zitten: hoe zit het met de concentratie CO2, zijn de energieprestaties
gehaald. Luister naar de bewoner!
Paper opstellen en breed verspreiden. Alle deelnemers zeggen toe zich beschikbaar te
stellen om mee te lezen voor wat betreft toon en inhoud van het document.
Dick Tommel dankt alle inleiders voor hun inhoudelijke bijdragen en de overige aanwezigen
voor vragen en ideeën. Spaar het Klimaat besteedt in haar vernieuwde missie en visie meer
aandacht voor het creëren van een transitie naar een gezonde, klimaatvriendelijke en
energiezuinige woningvoorraad en zal bijdragen aan de kennisverspreiding.
Afgesproken wordt dat de presentaties van de inleiders beschikbaar worden gesteld aan alle
deelnemers.
Einde bijeenkomst.
Deelnemers:
Dick Tommel, gespreksleider (vz. ShK), Willem ter Steege (Stichting Jongerius), Daan Steeghs
(SPAingenieurs), Kees Rijk (SPAingenieurs), Onno van Rijsbergen (Woonbond Kennis- en
Adviescentrum), Piet Jacobs (ISIAQ/TNO), Ton Willemsen (Tonzon), Peter Koppert
(MODINT/VNTF), Jef Wintermans (Modint/VNTF), Rob Peters (MODINT/VNTF), Fred
Woudenberg (Gezondheidsraad, voorzitter raadscommissie Binnenmilieu, GGZ Amsterdam),
Peter van Veen (Ministerie van Binnenlandse Zaken), Peter Fraanje (NVTB), Tim Beuker (BBA
Binnenmilieu), Arjan Wardekker (voormalig secretaris gezondheidsraadscommissie
Binnenmilieu), Rob Mulber (Wienerberger), Henk Sijbring (Feenstra), Hans Sponken
(Rockwool), Filip Verriest (Saint Gobain Glassolutions), Rob de Jong (Sto), Celine Lustig (Knauf
Insulation), Ernst Vuijk (ShK), Marianne Kohsiek (ShK, verslag).
Verslag beleidstafel 5 februari 2014_MKO-EVU.doc
Gemaakt op 11/02/2014 15:20:00 - 2/3
Initiatiefnemers Stichting Spaar het Klimaat
Verslag beleidstafel 5 februari 2014_MKO-EVU.doc
Gemaakt op 11/02/2014 15:20:00 - 3/3

Download Report