Herfst 2014
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Inhoud
1
Kaft getekend door Kees Hollander klas 10F
3Redactioneel
4Colofon
5
‘Fijne baan, leraar, maar wel zwaar’, door Harry Gubbels
6
Naderende herfst in de kleuterklassen
7
Schoolreis naar India, door Wanda Kasbergen
9
De seizoenstafel in de herfst, door de redactie
10
Voorstellen nieuwe docenten KGC
13
Voorstellen nieuwe docenten Meander
15
Het licht in onszelf en de wereld, door Berit Hooghoudt
17
Help, ik herfst!, door Paul Beekers
19
Herfstbezigheden, door Marie van der Zanden
21
Wie voedt de opvoeder op? met Jacques Meulman, door Ingeborg Jacobs-Eelman
22
Temperamenten in de praktijk: de cholericus, door Frans Schobbe
27
Irena Sendlerowa, door de redactie
28
Schatten verzamelen, door Monique van der Zanden
31
Herfst, door Peter Josemans
33
Van winter tot herfst: het komen tot de essentie, door Ingeborg Jacobs-Eelman
34
Spinnen, door Anne Vellinga
37
Mijn reis naar Malawi, door Eva Spijkerboer
39
Wat is euritmie therapie?, door Dita Turkenburg
door Kadir Beerens, kleuterklas
door Lotta van der Zanden, kleuterklas
Redactioneel
Branding Herfst 2014
Thema:
Herfst
Onze schoolkrant wordt nog steeds zwart-wit afgedrukt, maar de talrijke
ingezonden stukken in de vorm van tekeningen, foto’s, verhalen en
gedichten hebben aan deze uitgave een mooie herfstkleur gegeven!
Als bladeren van een boom, zo dwarrelden op ons digitale
redactiekantoor de laatste week voor de deadline de vele berichten in
de rondte en het was voor ons, als nieuw aangetreden redactie, nog een
hele klus om uit die bontheid van kleuren een mooi herfstboeket samen
te stellen. Maar we kijken met voldoening terug op deze eerste ervaring
met het maken van een schoolkrant.
Mooi om te zien hoe het thema weemoed in ons wakker maakt en
aanzet tot contemplatie en bezinning. Wat dat betreft hadden we
de artikelenreeks over de vier temperamenten in dit herfstnummer
misschien beter af kunnen sluiten met de melancholicus…
In deze eerste Branding van het nieuwe schooljaar stellen zich
natuurlijk een aantal nieuwe leerkrachten voor. Er zijn spinnen, er is
een reisverhaal, herfstcolumns, dichtregels en een uitnodiging voor de
herfstmarkt.
Lees ze tegen de achtergrond van de kleurwisseling in de natuur,
vormgegeven op de herfsttafels, die symbool staat voor de uitdaging om
in en rondom onszelf – op een menswaardige manier - steeds de draak
te verslaan.
Thema volgende nummer:
Licht
De sluitingsdatum voor
kopij is 18 novenber
Redactieadres:
[email protected]
Voorjaar 2014:
24 maart 2015
- deadline: 24 februari Zomer 2014:
7 juli 2015
- deadline: 9 juni -
Data volgende Branding
Ook het aspect van strijden voor een rechtvaardige zaak of tegen het
kwade wat je soms in je voelt sprak menigeen aan, omdat dit een
strijd is van alle tijden en voortdurende oefening van ons allen vergt.
Het is daarom dat de kinderen vanaf jonge leeftijd tot aan de hogere
klassen het verhaal van Sint Michael meekrijgen: het is een ‘scholing’ in
menswaardigheid.
De winterbranding
verschijnt op 16 december
met het thema
Licht
In de donkere tijd die met de herfst aanbreekt, zien we dat mensen zich terugtrekken van het ‘buitenleven’ en
meer in hun eigen geborgen omgeving tot rust komen.
Ook de aarde en de hele natuur om ons heen daalt af naar stilheid.
In die periode krijgt licht een bijzondere betekenis: lantaarns die worden geknutseld om buiten mee rond te
lopen, kaarsen die worden aangestoken; bescheiden vlammetjes, die het licht schoorvoetend naar de aarde
brengen…
En als de zonnewende eenmaal daar is dan is er de kerstboom die volop mag stralen!
Wat betekent licht voor mensen?
Hoe belangrijk is licht? En ook: welke betekenis heeft de duisternis?
Laat je inspireren maar wees vooral vrij in je interpretatie van het thema.
Zie het licht!
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 3
- Advertenties -
door Paul Beekers
Workshops creatief en bezinnend
schrijven, voor als je zin hebt te
luisteren naar je eigen verhaal en te
ontdekken wat jou raakt en inspireert.
* November: Schrijfweekend
LUISTEREN NAAR JE PEN
* Maandelijks Schrijfcafé in café
de Hemel, Nijmegen
* Regelmatig
Thema-schrijfdagen
Voor informatie
en opgeven zie:
www.zininschrijven.nl
Colofon
De Branding is het tijdschrift van en voor Meander vrijesschool voor basisonderwijs en het Karel de Grote College,
Regionale School voor Voortgezet Onderwijs. Het verschijnt vier keer per jaar in elk seizoen en is een platform
voor ouders, leerkrachten en belangstellenden. We stellen uw bijdragen dan ook zeer op prijs. Dat kunnen teksten,
illustraties of thema’s zijn. Mail gerust als u hulp nodig heeft om uw gedachten te verwoorden. Redactieadres
Groesbeekseweg 146, 6524 DN Nijmegen, (024) 360 03 56 [email protected]
Redactie
Mylene van Irsel, Laurens de
Vries, Marie van der Zanden,
Colet Falke, Laura Hagemeijer
(docente Meander), Jolien
Woortman (docente bovenbouw)
Lay Out
Colet Falke
Ontwerp Voorkant
Wisselend, door leerlingen
Illustraties/Fotografie
Diverse bronnen:
Google en zie vermelding
bij de foto’s
4 | Herfst 2014| Herfst
Advertenties
Colet Falke
[email protected]
Tarieven advertentie
hele pagina (16 x 23 cm) € 50,00
halve pagina (16 x 11 cm) € 25,00
1/4 pagina (8 x 11 cm)
€ 12,50
Tarieven zijn per nummer.
Factuur wordt 1 keer per jaar, in de
zomer verstuurd.
Kopiëren, rapen en nieten
ProPersona Nijmegen
AdministratiefWerk
Verspreiding
Maud Peters
Oplage
1000 stuks
Aan dit nummer werkten mee:
Harry Gubbels, Wanda Kasbergen,
Berit Hooghoudt, Paul Beekers,
Marie van der Zanden, Ingeborg
Jacobs-Eelman, Frans Schobbe,
Monique van der Zanden, Peter
Josemans, Anne Vellinga, Eva
Spijkerboer, Dita Turkenburg,
Herman Beeren, Ingrid Kappen
Herfst 2014
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Van de directeur Meander
‘Fijne baan, leraar, maar wel zwaar’
door Harry Gubbels, directeur Meander
Dit was de kop van een artikel in het Dagblad Trouw van dinsdag 9
september 2014. De schrijfster van het stuk geeft aan dat de jonge
docenten graag les geven, maar de werkdruk als te hoog ervaren.
“De begeleiding van beginnende leerkrachten op de basisschool laat te wensen
over. Ze geven hun baan een dikke zeven. Toch denken bijna twee van de drie
jonge leerkrachten er weleens over om de handdoek in de ring te gooien. Het vak
is afwisselend en nuttig, maar bijna 90 procent vindt de werkdruk (erg) hoog. Dat
blijkt uit een enquête van de Algemene Onderwijsbond AOb en het NCRVprogramma ‘Altijd Wat’.
Zij ondervroegen ruim zevenhonderd docenten uit het basis- en voortgezet
onderwijs die minder dan vijf jaar voor de klas staan. De jonge leerkrachten
werken graag met kinderen en vinden dat ze veel ruimte krijgen bij het invullen van
de lessen. Over hun eigen functioneren zijn ze ook erg positief: 79 procent van de
basisschoolleerkrachten kan (erg) goed orde houden en 84 procent stelt duidelijke
uitleg te kunnen geven.
Daar staat tegenover dat 64 procent van de docenten
zijn taken niet binnen werktijd afkrijgt. Ze zijn naar eigen zeggen veel tijd kwijt aan
administratie en zaken als vergaderingen, schoolreisjes en oudergesprekken.
“Natuurlijk is het heel normaal dat starters hun werk de eerste jaren als zwaar
ervaren”, zegt Jan Willem Hengeveld van de Groene Golf, de afdeling voor jonge
docenten van de AOb. “Maar het verschil met andere beroepsgroepen is dat je als
jonge leerkracht de verantwoordelijkheid hebt voor dertig kinderen.”
Dus zouden
jonge docenten in het basisonderwijs beter moeten worden begeleid, vindt de
vakbond. Negen van de tien beginners zegt daar behoefte aan te hebben, maar
slechts de helft krijgt het nu.”
Directeur Harry Gubbels
06-48 16 48 56
[email protected]
Werktijden:
Maandag, dinsdag,
donderdag en vrijdag
op de Groesbeekseweg.
Woensdag op de
Prins Bernhardstraat
Afspraak: via de
administratie,
tel.: 024 360 03 56.
Bellen: Maandag tussen
08.30 – 16.00 uur,
dinsdag, donderdag en
vrijdag tussen 09.00 – 14.00
uur, woensdag tussen
08.30 – 15.00u
Dit jaar zijn bij ons op school twee leerkrachten gestart die te scharen zijn
onder de noemer ‘jonge docent’. Heel blij zijn we met de start die door deze
leerkrachten is gemaakt. We zijn er ons bewust van dat het een grote overgang is
om verantwoordelijk te zijn voor een klas van dertig leerlingen. Daarom doorlopen
deze nieuwe leerkrachten een uitgebreid begeleidingstraject dat gestart is
voorafgaand aan hun eerste werkdag.
Net voor de grote vakantie is door een oud-leerkracht van onze school een dagdeel
gewerkt aan het thema ‘hoe start je met een klas’. In de grote vakantie hebben
de nieuwe collega’s een studieweek in Zutphen gevolgd met als inzet het werken
vanuit de vrijeschool pedagogiek en gericht op de leeftijdsgroep waarmee ze aan
de slag zouden gaan.
Sinds de start van het schooljaar worden ze begeleid door een ervaren collega
die alle spectrums van het vrijeschool onderwijs beheerst. Er is ervaring van
kleuterklas tot zesde klas, in Remedial Teaching en tevens is deze begeleider
opgeleid tot intern begeleider. Deze coach zal in een wekelijks overleg aandacht
besteden aan met name de organisatorische en inhoudelijke onderdelen van het
onderwijs. Daarnaast zal zij ook ouderzaken begeleiden. We maken het tevens
mogelijk dat collega’s in de klas gastlessen komen verzorgen zodat het voorbeeld in
de eigen omgeving wordt gegeven. Daarnaast is er tweewekelijks overleg met een
oud vrijeschool-leerkracht die de nieuwe collega’s begeleidt met spreuken, liedjes,
gedichten, ritmiek, enzovoort. Zij zal ook wekelijks een gastles in de klas verzorgen.
De gehele opzet wordt natuurlijk op gezette tijden geëvalueerd en waar nodig
bijgesteld. Op deze manier hopen we aan alle facetten voldoende aandacht
te hebben besteed om te zorgen dat deze leerkrachten horen bij het kleine
percentage startende docenten in Nederland dat goed wordt begeleid.
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 5
6 | Herfst 2014| Herfst
Van de rector KGC
Schoolreis naar India
door Wanda Kasbergen, rector KGC
Op 10 oktober vliegen Ivon Hummel (leerkracht maatschappijleer, zij was ook jaren
lang onderbouwleerkracht op Meander) en ik (rector en leerkracht kunstvakken)
naar Hyderabad in India. We gaan daar de twee onderstaande vrijescholen
bezoeken. Via het internationaal hulpfonds voor vrijescholen is ons gevraagd of wij
de vier vrijescholen in Hyderabad voor een aantal jaar willen ondersteunen door
elk jaar twee leerkrachten met bepaalde expertise werkgroepen te leiden op deze
scholen.
We gaan twee werkgroepen geven op twee van de vier scholen aan een
gecombineerde groep van 8e klas leerlingen en leerkrachten. Het onderwerp is de
werking van de zintuigen n.a.v. de biografie van Jacques Luysserant.
Daarnaast gaan we spreken over de jaarfeesten, het invlechten van een vrijeschool
in een examenprogramma en wij willen vooral ook een goed plan maken voor de
komende jaren over welke expertise we welk jaar kunnen leveren.
Jacques Luysserant
Links:
www.abhayaschool.org
www.waldorfprerana-india.org
http://preranawaldorf.org
Herfstmarkt 2014
zaterdag 1 november van 11.00 uur tot 14.30 uur
Beste ouders,
Met rasse schreden nadert de dag waarop we de school
omtoveren in een bruisend herfstfeest. Achter de schermen werkt
iedereen er hard aan om deze dag een groot succes te laten zijn.
Van de opbrengst van vorig jaar heeft de herfstmarktorganisatie
circusmaterialen en een picknicktafel gekocht die we op het
schoolplein kunnen gebruiken.
Om ook dit jaar de ‘grote opbrengst’ te realiseren hebben wij uw
hulp nodig. Het zou fantastisch zijn als u de intekenlijsten invult
en ook daarbij uw e mailadres opgeeft.
Met dank voor jullie inzet.
De herfstmarktorganisatie,
Monique Albers, Afra van Ammers, Ankie Ebskamp, Marina Godes
en Ydo Ehlers.
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 7
Advertenties
8 | Herfst 2014| Herfst
Onderbouw
De seizoenstafel in de herfst
door de redactie
Wat is een seizoenstafel?
Elk seizoen wordt er op een vaste plek in huis een
hoekje, plank of tafel ingericht waar je de kringloop
van de natuur op laat zien. Zo krijgen kinderen binnen
nog bewuster mee wat er buiten allemaal gebeurt. Je
bent natuurlijk niet gebonden aan de seizoenen en
jaarfeesten. Kinderen kunnen er op elk moment iets aan
toevoegen of weghalen van de seizoenstafel.
Een seizoenstafel ‘leeft’. Naarmate het seizoen zich
verder ontwikkelt veranderen de kleuren en spelen zich
hele verhalen af op de tafel. Op echte antroposofische
tafels speelt Moeder Aarde een belangrijke rol. Daarom
zie je vaak een pop als symbool voor Moeder Aarde
en kleine poppetjes, die haar wortelkinderen zijn. Die
worden in de herfst naar binnen geroepen en komen in
de lente weer tevoorschijn.
Hoe maak je een seizoenstafel?
De basis wordt gevormd door soepel vallende stof in de
kleuren van het betreffende seizoen. Vervolgens maak je
met natuurlijke materialen leuke poppetjes en versiering
van bijvoorbeeld takken, schelpen, nootjes, kastanjes,
houten figuren van bijvoorbeeld Ostheimer en stenen.
Elke seizoenstafel is anders, leef je uit!
Je kunt inspiratie halen uit wat er in de natuur gebeurt.
In de herfst wordt er bijvoorbeeld geoogst. Om het
oogsten te vieren kun je pompoenen, appels, zaden
en noten gebruiken op de seizoenstafel. De herfst is
ook de periode voor de paddestoelen en de kabouters,
draken en ridders. In de herfst kun je je ook uitleven met
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
lantarens.
Rond Sint Maarten (11 november) kun je van allerlei
knollen en bieten lantarens maken. Deze staan
symbool voor een zomer die ons warmte en licht heeft
geschonken.
Herfstkleuren
De kleuren veranderen van het oranjerood en
grasgroen van de zomer naar zachte rood-paarse en
groen bruine tinten, en ook verschillende tinten oranje
en goudgeel. De echte kenners van de antroposofie
gebruiken de kleurencirkel van Goethe, maar je kunt
natuurlijk ook gewoon naar buiten kijken en kleuren
nemen die je in de natuur terugziet.
Inspiratie nodig?
In het boek Jaarfeesten vieren met kinderen vind
je nog meer achtergrondinformatie en bak- en
knutselideetjes per jaarfeest. Ook het boek Herfst
van G. Muller bevat veel plaatjes en inspiratie voor je
seizoenstafel. In het boek Okke, Nootje En Doppejan
beleven twee eikeljongetjes allerlei avonturen in het
bos.
Op Pinterest vind je allemaal ideetjes voor de
seizoenstafel in de herfst.
Leuke foto’s: De seizoenstafel van Mama Ilse door het
jaar heen.
Ook op de site van Poppelien staan veel poppetjes die
als inspiratie kunnen dienen voor jouw seizoenstafel.
Bron van informatie en ideeën: www.Ecomama.nl
Vrije Opvoeding en het Koekendiefje.
Herfst | Herfst 2014 | 9
KGC
Voorstellen nieuwe docenten KGC
Aernout Casier
10 | Herfst 2014| Herfst
Hallo allemaal,
Ik ben Aernout Casier, de nieuwe docent voor het vak Engels. Ik ben 35 jaar oud en
woon samen met mijn vriendin in de schitterende wijk Hazenkamp. Langs deze weg
stel ik me graag aan jullie voor.
Je zou kunnen zeggen dat onderwijs mij in het bloed zit. Ik draai vanaf mijn vierde
levensjaar ononderbroken fulltime in deze tak van sport mee. Eerst als afnemer,
uiteraard, maar meteen daarna ook als verzorger. De afgelopen drie jaar heb ik
als lerarenopleider gewerkt. Dat bevalt nog steeds, maar de heimwee naar het
voortgezet onderwijs (waarin ik daarvoor 9 jaar werkzaam ben geweest) was steeds
moeilijker te negeren. Toen ik vorig jaar als stagebegeleider het Karel de Grote
College leerde kennen, liet ik me - zowel thuis als hier - al snel ontvallen dat dit me
een leuke werkplek leek. Nog geen jaar later was het contract getekend en mocht ik
beginnen.
Naast het onderwijs heb ik natuurlijk andere interesses. Zo is de kans groot dat je
mij ‘in het wild’ tegenkomt. Ik wandel namelijk graag, en geniet dan van de rust
en de uitzichten die de natuur te bieden heeft. Met name de fauna spreekt tot de
verbeelding. Als die fauna dan ook nog eens veren heeft, sta ik nog wat langer stil.
Niet zelden met een verrekijker voor mijn ogen.
Naast het buiten zijn is het spelen van bordspelletjes mijn grote hobby. Jaarlijks ga
ik op ‘bedevaart’ naar Essen waar in oktober de grootste spelletjesbeurs ter wereld
gehouden wordt. Daarnaast zit ik, als het ook maar enigszins uitkomt, met vrienden
aan tafel rondom een spel. Dat kunnen allerlei soorten spellen zijn. Het gaat uiteraard
om de gezelligheid, niet om het winnen. Wat niet betekent dat we niet ons best doen
overigens. Wat dat betreft is het spelen van een spel eigenlijk best goed te vergelijken
met het onderwijs, bedenk ik me nu: het is vooral de moeite als alle betrokkenen er
echt voor gaan!
Wegdromen, ten slotte. Dat kan in de natuur, dat kan bij spelletjes, of op reis.
Maar dat kan ook met behulp van muziek, film, boeken of andere kunstuitingen. Ik
beschouw die altijd als mini-reisjes. Je wordt immers uitgenodigd op avontuur te
gaan met de artiest. Hoe mooi de reis wordt, ligt aan de communicatie tussen zender
en ontvanger en de bereidheid elkaar te begrijpen. Mijn smaak in dezen is breed en
onvoorspelbaar. Dat maakt hem moeilijk in een beperkt aantal woorden te vangen.
Opvallend is in elk geval dat mijn voorkeur over het algemeen uitgaat naar het
modernere werk (bijv. Antony Gormley, Nils Frahm, Reif Larsen, PT Anderson.)
Ik geef dit schooljaar les aan de klassen 7C, 8A, 8B en 10D. Ik heb er erg veel zin in
en ik kijk er naar uit zowel mijn leerlingen als collega’s als het KGC te leren kennen.
Mocht je nog vragen hebben: schroom niet!
Hallo beste lezer(es),
Bij deze wil ik een korte introductie geven. Mijn naam is Mark van den Berg en
ik ben geboren te Warnsveld op 14 maart 1978. In Zutphen heb ik 20 jaar op
steenworp afstand gewoond van de Vrije School De Berkel. Op figuurlijke wijze
dicht bij het vuur zou men kunnen zeggen, toch heb ik zelf via reguliere scholen
mijn pad gevonden.
Op mijn twintigste ben ik naar Tilburg verhuisd om econometrie te gaan studeren
en daar heb ik vervolgens de HBO–opleiding Bedrijfswiskunde afgerond. Puzzelen,
raadsels, de schoonheid en de toepasbaarheid van de wiskunde hebben mij van
jongs af aan gegrepen. Deze kennis wil ik graag inzetten om de huidige jonge
generatie mee op weg te helpen.
Sinds drie jaar woon ik samen met mijn vriendin Elleke in het mooie dorpje Ooij,
vlakbij Nijmegen. Daar zijn onze twee dochters geboren. Op de foto hangt Hannah
in de draagdoek, de oudste van de twee. De jongste heet Sarah.
Nu zit ik op letterlijke wijze dichter bij het vuur als docent op het KGC en zal ik
uitgebreider kennis maken met de antroposofiche opvattingen van Rudlof Steiner.
En dit is een mooi vooruitzicht.
Mark van den Berg
Hallo, mijn naam is Sandra Weinz.
Ik ben een nieuwe docent Duits op de bovenbouw (afgelopen jaar stagiaire bij
Astrid Zimmermann),ook werkend aan AOC-Oost te Enschede (vmbo), studerend in
deeltijd aan de HAN (Nijmegen)
Ik ben 47 jaar en getrouwd met Peter Kalkowsky (graficus/vormgever).
We hebben een dochter van 14 jaar 3e klas tto, zoon van 12 jaar 2e klas tto.
Wij wonen met z’n vieren in Zutphen en praten Duits met elkaar.
Ik houd van zingen, teksten, dichten, tuinieren en met glas met/zonder lood
werken.
Werkervaring
Als docent Duits heb ik stage-ervaring met leerlingen van klas 1, 2 en 3, maar vooral
met de beginners. Ik ben lij dat ik nu op het Karel de Grote lessen mag geven.
Dinsdag, woensdag en donderdag zijn hier mijn dagen.
Alleen, als in Overijssel vakantie is, kan ik zonder hinder naar Nijmegen op een
andere dag in de week komen.
Dinsdags en donderdags zit ik ‘s avonds op college van de HAN.
In de museumdidactiek heb ik 4 jaar workshops en rondleidingen gegeven aan
mensen van 8 jaar t/m 80 jaar.
Ik heb altijd bijlessen gegeven, als tiener aan mijn oudere broer, als volwassene
aan leerlingen met achterstand tijdens mijn glazeniersopleiding. Ook nu heb ik het
voor het tentamen druk, om andere medestudenten de essentie van de lesstof
begrijpelijk te maken.
Twintig jaar heb ik fulltime als glazenier gewerkt, 10 jaar daarvan in Nederland, in
de restauratie en als brandschilder.
Soms heb ik kunstenaars mogen begeleiden en hun de technische finesses van het
materiaal glas uitgelegd.
Graag maak ik jonge collega’s wegwijs.
Sandra Weinz
Visies
Uitleggen en instructies geven vind ik boeiend. Vooral is het leuk om te merken dat
leerlingen de hoofdzaken begrepen hebben. Graag zou ik zien, dat ze de taal als
middel van communicatie ervaren, en niet als iets, wat vol zit van obstakels, rijtjes
en dergelijke.
Ik verheug me op het feedback geven van mijn leerlingen: staan zij open voor de
taal van de oosterburen, die harder klinkt als het bedoeld is? Zien zij het nut van
de ontmoeting met Duits, zo dichtbij aan de grens? Zijn ze gewend, zichzelf te laten
zien of moeten ze alleen maar stoer doen?
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 11
Advertorial
Herfst en Michaëlstijd
En dan toch lijkt het er weer
van te komen, die overgang
van een fijne (na)zomer
naar een heuse herfst. Met
bijbehorende kortere dagen,
weer lagere temperaturen, de
verwarming die soms alweer
aanspringt, de zomerkleding
die nu langzaam aan verruild
kan worden voor een meer
winterse variant. Ook een
heerlijke tijd om de bossen
in te trekken, zo ontdekte ik
afgelopen weekend weer. Prachtig, de bladeren die
verkleuren, het groen wat voorzichtig aan plaats
maakt voor geel, oranje, rood en bruin.
Mooi, en, toegegeven, het heeft ook iets
deprimerends, die vallende bladeren. Er is meer
donker dan licht. De natuur trekt zich terug en begint
af te sterven. En dieren als de egel, de vleermuis, de
kikker en zelfs het lieveheersbeestje (wist je dat?)
maken zich klaar voor hun winterslaap. In zekere zin
doen wij dat ook: in plaats van het leven buitenshuis,
cocoonen we meer binnen. En dat heeft toch ook wel
weer wat: lekker knus en meer samen zijn.
De oogst
Naast loslaten staan herfst en het Michaëlsfeest
daarnaast voor oogsten. We zien in deze tijd
pompoenen, appels, peren, druiven en ook eikels,
beukennootjes, kastanjes, dennenappels. En
pompoenen. Heerlijk vind ik het trouwens, om weer
de keuken in te duiken en een vers pompoensoepje
en pompoencake op tafel te kunnen zetten. Sinds
dat ik de tip kreeg de pompoen met schil te koken,
is het vervelende ontvelklusje van daarvoor, ook
verleden tijd. Mooi meegenomen.
Loslaten en draken verslaan
Herfst is de tijd van loslaten. Storm waait dorre
takken uit de bomen. En ook wij kunnen, gelijk met
het ritme van de natuur, voor onszelf nagaan of en
wat er in ons stormt en wat we kunnen laten voor wat
het is. Gewoon omdat het ons niet (meer) dient en
het alleen nog ballast is.
Ballast…oftewel: draken! Klinkt toch net wat
spannender en dat brengt ons bij het Michaëlsfeest,
wat in deze tijd wordt gevierd. Michaël is een van
de aartsengelen en de overwinnaar van de draak,
Dankbaar
Eigenlijk waren die oogstfeesten van vroeger zo
gek nog niet: het uiten van onze dankbaarheid
voor wat de natuur ons brengt. Eerlijk gezegd zou
ik ook best vaker mijn zegeningen mogen tellen
in plaats van vooral te kijken naar alles wat nog
anders en beter kan. Wel zo leuk. Mijn oogst, als
resultaat van dat wat ik de afgelopen maanden
gezaaid heb, mag er eigenlijk best zijn. De jouwe
ongetwijfeld ook. We hoeven er alleen maar oog
voor te hebben!
zo stelt de mythe. Dit feest
staat in het teken van het
bewust wakker zijn van ons
als mens om het kwaad in
de wereld te doorzien en
te bevechten. De krachten
van de geest in ieder
mens worden op dit feest
aangesproken.
Heb jij, net als ik, eigen
draken te doorzien en te
verslaan? Om weer ruimte te
maken voor nieuwe dingen?
Anke van der Vorst is eigenaar van coachpraktijk In Praesentia
Meer inzicht in je persoonlijke drijfveren? Op zoek naar een heldere richting in je
leven of loopbaan? Weten waar jouw kwaliteiten en ambities liggen? Wil jij (nog)
meer leven, werken en handelen vanuit jouw eigen kracht? Dan ben je aan het
goede adres. Van harte welkom!
Soms is het fijn als er iemand even meeloopt op jouw weg. Omdat je er zelf zo
dicht op zit, dat je niet meer scherp kunt zien. Iemand om je te ondersteunen,
de spiegel voor te houden, tot inzicht te komen en richting te geven. Ik kan je
hiermee helpen. Zodat je weer terug komt in je eigen kracht. Om van daaruit met
meer energie, plezier en succes verder te gaan. Voor meer informatie en/of een
vrijblijvend kennismakingsgesprek: www.inpraesentia.nl.
Anke van der Vorst
[email protected]
06-43998872
12 | Herfst 2014| Herfst
Onderbouw
Voorstellen nieuwe docenten Meander
Dag allemaal,
Even voorstellen... Mijn naam is Elena van der Steen. Dit schooljaar ben ik vol
enthousiasme in mijn nieuwe baan als leerkracht gedoken! Ik geef les op De
Meander in de eerste klas. Hier werk ik met veel plezier en heb ik al een aantal leuke
eerste weken samen met de kinderen gehad. Ik geniet met volle teugen en voel me
thuis op de Vrijeschool, ondanks dat alles nieuw is voor mij. Ik ben afgestudeerd aan
Pabo Groenewoud en kwam er later achter dat de vrijeschoolvisie erg goed paste
bij mijn eigen visie op het leven en op hoe onderwijs aan kinderen gegeven zou
moeten worden. Zo kwam ik dan ook bij de Vrijeschool terecht en ik ben erg blij met
deze gemaakte keuze. Ik hoop dan ook nog vele jaren met veel plezier les te mogen
geven en te genieten van al het moois wat de Vrijeschool te bieden heeft voor zowel
de kinderen als voor mij als leerkracht.
Voor nu wens ik iedereen een mooi, goed en inspirerend nieuw schooljaar toe.
Met een glimlach,
Elena
Dag allemaal! Tijd om me eens even voor te stellen…
Mijn naam is Laura Hagemeijer en ik ben dit jaar de leerkracht van klas 1A, naast juf
Janneke en juf Sara. Samen met Elena ben ik dit jaar nieuw op de Meander. Ik heb
hiervoor drie jaar als invaller in het regulier onderwijs gewerkt, waar ik zowel korte
als langere invalklussen heb gedaan. Het Vrije Schoolonderwijs is voor mij nieuw,
dus daar zal ik mij de aankomende tijd volop in gaan verdiepen. Ik ben samen met
Elena op de Zomercursus in Zutphen geweest en we zijn ook al samen begonnen
aan de twee jaar durende applicatiecursus, om zo ons papiertje te halen voor het
Vrije Schoolonderwijs. Erg interessant tot nu toe!
Het kleine stukje antroposofische achtergrond dat ik heb, is vanuit mijn jaar op
de Vrije Hogeschool in Driebergen. Hier heb ik het oriëntatiejaar gevolgd, wat een
geweldige ervaring is geweest.
Na de Vrije Hogeschool heb ik gestudeerd aan de Pabo in Deventer, waar ik ook een
hele fijne tijd heb gehad. Hier heb ik ook mijn liefde voor reizen ontdekt. Zo heb
ik een zomer op een Summercamp in de Verenigde Staten gewerkt en heb ik een
buitenlandstage in Nieuw Zeeland kunnen doen. Mijn volgende grote reis was mijn
huwelijksreis naar Thailand, met mijn lieve man Erik. En nu zijn we de volgende
grote reis alweer aan het plannen!
Vrij onverwachts is de Meander op mijn pad gekomen. Een mooie verrassing!
Ik merk dat ik van alle kanten fijn wordt ontvangen: door collega’s, ouders en
kinderen. Ik heb het tot nu toe al enorm naar mijn zin op de Meander en ik ben
benieuwd wat me nog allemaal te wachten staat. Ik hoop dat we er samen een mooi
jaar van kunnen maken!
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Elena van der Steen
Laura Hagemeijer
Herfst | Herfst 2014 | 13
Advertentie
14 | Herfst 2014| Herfst
Interview
Het licht in onszelf en de wereld
door Berit Hooghoudt, mama van Mila (9), Noah & Sverre (5), getrouwd met Ernst
De herfst breekt aan, en veel mensen verheugen zich
op de verfrissende wind, die ons de bladeren om de
oren doet dwarrelen, beukennootjes zoeken in het
bos, de prachtige herfstkleuren…. Van zonnig geel, diep
oranje, tot intens rood. Onze trouwdag valt in de herfst,
en elk jaar opnieuw kan ik in die periode de intense
kleurschakeringen die de bomen sieren weer beleven.
Een zo natuurlijk cyclisch proces van dichtbij mogen
aanschouwen geeft mij een rijk gevoel. Een gevoel
van ontzag ook, voor het wonder dat natuur heet. Wij
zijn verbonden met de natuur, en ook bij ons mensen
zien we de processen van groei en afbraak terug. In
mijn werk met oudere mensen met een psychiatrische
aandoening (GGZ) beleef ik de herfstperiode ook van
een andere kant. Voor veel mensen die bij ons in zorg
zijn, breekt met de herfst een periode aan van angst
en onzekerheid. Niet zelden ervaren mensen juist in
deze periode van afnemend licht een toename van
somberheidsklachten.
Sommige van hen hebben al vaker in hun leven een
ernstige depressie doorgemaakt. Wat mij raakt, is
wanneer een oma vertelt: “ik WEET dat ik van mijn
kinderen en kleinkinderen houd, maar ik VOEL het niet
meer”. En daarover kan wel verdriet gevoeld worden.
Zelfs zo erg, dat sommige mensen het leven met dat
grote lijden als ondraaglijk ervaren.
Vaak heb ik gedacht: hoe zou het zijn, als deze mensen
wiens verbinding met hun innerlijk licht zo fragiel is
geworden, mochten baden in de warmte van onze
school? Als elk mensenkind al in zijn jeugd omhuld zou
worden op deze warme wijze, hoe zou de wereld er dan
uitzien?
Pas later in mijn leven kwam ik, via onze kinderen,
in aanraking met het vrije school gedachtegoed, de
antroposofie. Wat was ik blij met een plek zoals de
Kleine Sterre, het voelde direct zo goed om onze
dochter aan de mensen en het leefritme daar toe te
vertrouwen. Als vanzelfsprekend volgde de stap naar de
Vrije basisschool Meander, en nog altijd voelt het goed.
De eerste herfstmarkt maakte voor mij als startende
ouder vooral zo zicht- en voelbaar:op deze plek zijn
mensen samen, verenigd in de zorg en liefde voor hun
kinderen. En wat wordt er hard gewerkt!
Ik heb prachtige groene schoolpleinen zien ontstaan,
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
een heuse waterput, en mocht een paar keer de school
mee versieren voor de herfstmarkt. Mensen, die zich in
vriendschap verbinden dwars door schoolklassen heen.
Hoe bijzonder is dat? De jaarfeesten….Bij ons trouwfeest
sprak een dierbare vriendin de volgende tekst van
Nelson Mandela uit. Ik deel hem graag met jullie.
Onze diepste angst is niet dat we ontoereikend zijn.
Onze diepste angst is dat we oneindig machtig zijn.
Het is ons licht, niet onze duisternis,
waar we het allerbangst voor zijn.
We vragen ons af:
Wie ben ik dat ik briljant buitengewoon aantrekkelijk,
getalenteerd en geweldig zou zijn?
Maar waarom eigenlijk niet?
Je bent toch een kind van God?
Dat je je kleiner voordoet dan je bent
komt de wereld niet ten goede.
Er is niets verheffends aan je kleiner voor te doen dan je
bent,
opdat de mensen om je heen zich vooral niet onzeker
gaan voelen.
Wij zijn geboren om de luister van God uit te dragen die
in ons woont.
Niet in slechts enkelen van ons, maar in ons allemaal.
Als wij ons licht laten schijnen, geven we anderen
onbewust toestemming dat ook te doen.
Als wij bevrijd zijn van onze angst,
bevrijd onze aanwezigheid automatisch anderen.
Nelson Mandela, Inaugurale rede 1994
In deze tijd waarin zoveel mensen in de wereld lijden als
gevolg van armoede, ziekte, honger of oorlog zou ik het
wel van de daken willen roepen: laten wij ons verbinden
met ons innerlijk licht, en dit laten stralen zo krachtig als
maar kan….
Vele lichtpuntjes samen….straks weer op de herfstmarkt
voelbaar!
Ook al lijkt wereldvrede in onze huidige wereld een
utopie, we kunnen wel bij onszelf, ons eigen gezin
&familie, vriendenkring en gemeenschap waarbinnen
we leven beginnen.
Herfst | Herfst 2014 | 15
- Advertenties -
16 | Herfst 2014| Herfst
Column
Help, ik herfst!
‘door Paul Beelers
Drs P. dichtte het al, ‘In de winter en de herfst, zijn bejaarden op hun sterfst’.
Aan de herfst kleeft de melancholie en het drama van het vallende blad en de
intredende kou van een nakende winter. En terwijl buiten de zon de zomer nog
een laatste staart geeft, mijmer ik over de herfst van mijn vaderschap. O wee,
dat klinkt dramatisch. Maar misschien moet ik m’n hart maar eens laten spreken.
Drie dochters heb ik, en daarmee ben ik gezegend met drie seizoenen in mijn
leven, een lente, een zomer en een (naderende) herfst. M’n jongste dochter
komt eigenlijk nog maar net kijken. Alles bloeit en groeit en lurkt en loeit nog
in en aan haar. Ze is de immer sprankelende en dartelende lente in ons leven.
Heerlijk die onstuimigheid en stuivigheid. Al krijg ik er ook af en toe kriebel van
in m’n neus. En de rest van m’n lijf : ) Maar meestal huppel ik heerlijk mee en
geniet van al het leven dat zij steeds weer in me wekt. Mijn middelste dochter
heeft deze intense bloei-fase al achter zich en staat meer en meer stevig met
haar wortels in de aarde. En laat zo stralend haar talenten en leergierigheid
zien. Die straling werkt aanstekelijk. Ik ga als vanzelf mee stralen. En voel me
uitgenodigd in mijn eigenheid en kracht te gaan staan. Oog in oog met de
twinkeling van de zomer in haar ogen. En dan is er mijn oudste dochter. Ze zit nu
net in het laatste jaar van de basisschool. En maakt langzaam de stap de grote
wereld in. En laat zo langzaam maar gestaag mij steeds meer los…
‘Pap, je hoeft ons echt niet meer voor te lezen voor het naar bed gaan hoor. We
lezen zelf wel een boek’. Ben ik zo naïef? Heb ik mn kop in het zand gestoken?
Maar echt, ik zag dit totaal niet aankomen. En ineens waren daar deze woorden.
En de onverwachte tranen die ze bij mij opriepen. Het is gedaan met voorlezen.
Een hoofdstuk wordt afgesloten. En ze lezen zelf wel verder… En plots is het
afscheid nemen en loslaten alom. ‘Geen afscheid meer op het schoolplein pap,
alsjeblieft. En zeker geen kus, duh!’ ‘Ik kan wel zelf naar huis fietsen, hoor,
kom me alsjeblieft niet ophalen’. Hoe spannend, dit loslaten, dit vaderschap
dat meer en meer op afstand komt. Sinds maanden hangt haar kamer vol
posters van tieneridolen. Chat ze met vriendinnen op msn en instagram. Heeft
ze haar weekend al vol met plannen en afspraken voordat ik zelf maar een
idee heb kunnen opperen. En natuurlijk is het ook goed zo. Een nieuwe stap
in zelfstandigheid. Kleine meisjes worden groot. Maar papa was nog even
sentimenteel blijven hangen in het samen op bed een laatste verhaaltje voor het
slapengaan. Een veilige en overzichtelijke wereld.
Maar het was natuurlijk a veel langer geleden begonnen. Toen ze zelf wel haar
tanden kon poetsen. Kleren uitzocht voor de volgende dag. Of boterhammen
smeerde voor de lunchpauze. Maar dat was nog onschuldig. Ik had nog
voldoende het gevoel ‘nodig’ te zijn. Als de (vader)stam die alle bladeren droeg
in een trotse tooi. Maar afgelopen zomer is toch echt de herfst ingetreden.
Het blad laat los. De vrije val is begonnen. Laat ik er dan ook maar ten volle van
genieten. Nieuwsgierig naar de reis die deze jongedame gaat maken. Op zoek
naar haar eigen plek in deze wereld. Papa laat los. Laat die herfst maar komen.
En stiekem, natuurlijk, weet ik me gezegend met nog een lente en zomer in mijn
huis.
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 17
Advertentie
18 | Herfst 2014| Herfst
Ingezonden
Herfstbezigheden
Door Marie van der Zanden, ouder en redactielid
Wat je in de herfst allemaal kunt doen en maken met kleuters en
oudere schoolkinderen…De herfst is het seizoen waarin mensen
kunnen oogsten wat ze in de lente hebben gezaaid en geplant, en
wat in de zomer is gerijpt. Er valt veel te oogsten: appels, peren,
pruimen, vlierbessen en duindoorn. Ook veel groente is er te
vinden: pompoenen, tomaten, kastanjes...
Er valt zo veel te beleven in de herfst. Een aantal voorbeelden wil ik
hier noemen.
Gedroogde appels maken
je hebt er een aantal appels nodig, een klokhuisverwijderaar en een
touwtje.
Allereerst ga je het klokhuis uit alle appels verwijderen. Daarna kunnen de
kinderen de appels in dunne ringen snijden en samen op het touwtje doen
en het touwtje ophangen. Een aantal dagen in de keuken (of een andere
kamer) laten drogen en dan kunnen de appels gegeten worden.
Jam maken
1000g fruit kleingesneden, met 500g geleisuiker in een pan roeren en 4
minuten laten koken. In schone glazen vullen. Ondersteboven draaien. Koud
en donker bewaren.
Seizoenstafel maken
In de herfst kun je daarnaast heel veel verschillende materialen in de natuur vinden: zo denk ik aan kastanjes,
eikels, beukennootjes, verschillende gekleurde blaadjes, rozenbottels enz.
Lotta en ik gaan vaak een seizoenstafel maken van deze materialen. Ik vind het vooral belangrijk om niet in nieuwe
‘goedkope winkels’ kant-en-klare herfstknutseleieren te kopen, maar juist met veel fantasie aan de seizoenstafel te
beginnen. Dat kunnen boomblaadjes zijn, die op een bruin tafelkleed neergelegd worden. Verder kun je van eikels
en kastanjes, van rozenbottels en van beukennootjes veel verschillende dieren bouwen. Simpelweg door met een
draad er doorheen te gaan en deze aan elkaar te rijgen.
Een grote pompoen, een cougette en een kleine vaas met gekleurde herfstblaadjes op een rood tafelkleed kan
voor een ontspannen en gezellige sfeer zorgen. Tussendoor een of twee kaarsjes aan, en klaar is de herfsttafel!
Ik merk aan Lotta dat ze geniet van lekker buiten zijn en spelen. Gecombineerd met een wandeling door het bos en
een grote zak voor alle ‘schatten’ brengt wonderen met zich mee.
Het is heerlijk om zo met mijn dochter samen te zijn en te genieten van haar bloeiende fantasie over kabouters in
houten boomstammen…
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 19
- Advertenties -
“Om clown te zijn hoef je
niets te leren, je hoeft alleen
weer terug te halen wat je
vroeger hebt afgeleerd.”
Ton Kurstjens is sinds 1989 clownsdocent en
professioneel clown. Tijdens zijn cursussen
besteedt hij aandacht aan contact-clownen;
zonder oordeel en met liefde voor de mensen
het open contact met elkaar zoeken.
•
Voor het programma kunt U kijken op:
Groenestraat 189 te Nijmegen
www.clownerie.nl
De cursussen zijn bedoeld voor volwassenen.
Voor meer informatie kunt u een mail sturen
naar [email protected] of bellen: 024-354 21 05
•
•
•
Volledig assortiment vers lamsvlees, kalfsvlees,
rundvlees, vakensvlees, kip / gevogelte,
worst en vleeswaren;
Het adres voor barbeque / fondue / gourmet;
Goede parkeergelegenheid;
Gevestigd naast ‘Ekoplaza’.
tel: 024- 355 50 60 | email: [email protected]
Openingstijden:
maandag: gesloten
dinsdag t/m vrijdag: 8.00 - 18.00 uur
zaterdag: 8.00 - 16.00 uur
WWW.DEGROENEWEG.NL
0
0
20 | Herfst 2014| Herfst
Ingezonden
Wie voedt de opvoeder op? met Jacques Meulman
door Ingeborg Jacobs-Eelman, moeder en Biografisch Coach
Soms ken je iemand die jou inspireert en krijg je het idee om anderen wellicht ook te laten inspireren. Als
dat idee door de schoolleiding omarmt wordt, dan hangen er zomaar ineens aankondigingen waarop een
algemene ouderavond met Jacques Meulman genoemd wordt. Dat gebeurde mij afgelopen lente.
Soms ken je iemand die jou inspireert en krijg je het idee
om anderen wellicht ook te laten inspireren. Als dat idee
door de schoolleiding omarmt wordt, dan hangen er
zomaar ineens aankondigingen waarop een algemene
ouderavond met Jacques Meulman genoemd wordt. Dat
gebeurde mij afgelopen lente.
Jacques Meulman is voormalig vrijeschool-leerkracht,
nu werkzaam als psycholoog, biografisch consulent en
gesprektherapeut. En docent, want zo leerde ik hem
kennen.
Kortom, Jacques Meulman is door de wol geverfd.
Terug naar 13 mei, waar een lekker gevulde zolderzaal
benieuwd was naar wat deze toch best prikkelende
vraag: “Wie voedt de opvoeder op?” op de aankondiging,
inhoudelijk zou gaan brengen.
Tijdens de lezing bracht Jacques ons inzicht over
dat we als kind allemaal geboren worden met
levenswil. De levenswil zorgt dat we in onze eerste
levensjaren het lopen, daarna het spreken en dan het
denken ontwikkelen. In de tijd tot ongeveer het 21e
levensjaar moet de levenswil omgevormd worden
naar ontwikkelingwil. In deze tijd zal het lopen moeten
omgevormd worden naar helder denken; het spreken
moet omgevormd worden naar objectief voelen; het
denken moet omgevormd worden naar verantwoord
handelen.
In een tekening ziet het er zo uit:
Denken
↑
↑
Spreken
↑
↑
Lopen
↑
↑
0: Levenswil
Helder denken
Objectief voelen
naar Wereldwil. Dat deel bleef tijdens deze lezing
onbelicht, want er waren flink wat vragen die beantwoord
moesten worden. Daarbij nam niet iedere toehoorder alles
zomaar voor zoete koek. Jacques vertelde me achteraf dat
hij dát juist fijn vond.
Maar Jacques komt terug, en wel op de algemene
ouderavond van woensdag 15 oktober a.s.. Na de
afgelopen lezing zijn er enkele vragen ontstaan over
het onderwijs op de Vrije School en meer specifiek
misschien de Meander. Wellicht dat hij deze vragen kan
beantwoorden, alsook het verdergaan waar hij de vorige
keer moest stoppen. Laat dit geen belemmering zijn om
te komen, Jacques weet de soms als taaie stof ervaren
antroposofie goed te vertalen naar de hedendaagse
realiteit.
Jacques Meulman is tevens mede-organisator van het
overweldigend druk bezochte symposium “Gezondmakend
onderwijs” van 12 april j.l. op het Geert Groote College
in Amsterdam, waar het gelijknamige boek met oa 16
goed leesbare voordrachten van Rudolf Steiner over de
antroposofische pedagogie en didactiek, gepresenteerd
werd. De –meeste- deelnemers kregen het boek mee:
de eerste oplage van het boek bleek ontoereikend voor
de ruim 300 deelnemers, allen begaan met het huidige
onderwijs voor kinderen.
Het symposium krijgt op 22 november een vervolg waar
u zich voor kunt opgeven via jmeulman45@hotmail.
com. Voor € 25,- kunt u deelnemen aan een inspirerend
symposium!
Er zijn reeds een aantal mensen die zich hiervoor vanuit
Nijmegen opgegeven hebben, wellicht dat er samen
gereisd kan worden. Informatie hierover op te vragen via
[email protected]
Verantwoord handelen
21: Ontwikkelingswil
Het onderwijs op de Vrije School richt zich op de
ontwikkeling van de vrije wil: het begeleiden van
het kind bij het omvormen van de levenswil naar de
ontwikkelingwil.
Daarna moet je jezelf verder ontwikkelen in de volgende
21 jaar: de ontwikkelingswil moet omgevormd worden
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 21
Serie
Temperamenten in de praktijk: de cholericus
door Frans Schobbe
Bij het cholerische temperament is het ik van de mens overheersend en om dat
in zijn volle omvang te bevatten, moeten we ons goed realiseren wat het ik is.
Het ik van de mens is niet datgene wat we in het dagelijks spraakgebruik met ik
aanspreken. Dat ik voor dagelijks gebruik is meer ons ego dan ons werkelijke ik.
Dat ik blijft normaliter op de achtergrond, het houdt verblijf in onze drijfveren
voor het leven. Het is dus ons hogere wezen dat we bedoelen met ik. Dit hogere
ik van de mens vindt zijn uitdrukking in het fysieke in het bloed. De pulserende
kracht van het bloed is uitdrukking van het aanwezig zijn van het ik. Maar ook in
de samenstelling van het bloed uit zich de aanwezigheid van het ik. Als het bloed
onvoldoende ijzer bevat kan het ik zich niet goed verbinden met het fysieke; we
zien een soort ik-armoede in het geval van bloedarmoede, waarvan dan sprake is.
Het bloed is dus het toonaangevende bij het cholerische temperament! Het ik uit
zich in een krachtige polsslag!
“Bij degenen, bij wie geestelijk het ik en fysiek het bloed hoofdzakelijk actief is,
zien we hoe de meest innerlijke kracht, gespannen en krachtig het hele organisme
in stand houdt. Als zo iemand de wereld tegemoet treedt, zal de kracht van zijn
ik zich doen gelden. Dat is het gevolg van een zodanig ik. De cholerische mens
zal daarom optreden als iemand, die onder alle omstandigheden zijn wil zal
doorzetten. De bloedsomloop is de oorzaak van al het agressieve, van alles, wat
met de sterke wil van de cholerische mens samenhangt.“
Zo schrijft Rudolf Steiner in Raadsels van het menselijk temperament.
Cholerici zijn krachtnaturen, gericht op de daad, het handelen. Met hun sterke
hartstochten en instincten leven zij in het vuurelement. Ze zijn innerlijk heel
actief, nemen veel indrukken op die ook lang nawerken. Het ik van de cholericus
is zo krachtig dat het zelfs invloed heeft op de fysieke groei. Als het ik domineert
wordt de groei geremd, het houdt de krachten van het etherlichaam tegen.
“Bij het cholerische temperament wordt zichtbaar in groei en vorm, wat innerlijk
werkt: de gesloten, de gerichte kracht van het ik. In de regel is het cholerische
temperament herkenbaar aan de teruggehouden geremde groei”, zegt Steiner.
De gestalte is fors, breed, krachtig met een zekere gezetheid. Als we een aantal
elementen die genoemd zijn bij dit temperament op een rijtje zetten zal snel
duidelijk worden welke planeet bij dit temperament hoort: vuur, kracht, ijzer,
daad. Het gaat natuurlijk om de planeet Mars. Inderdaad heeft een marstype
(het agressieve type) veelal een cholerisch temperament. Het agressieve type is
in overmaat extravert, reageert onmiddellijk op indrukken, kan helder denken
maar heeft de neiging meteen in de daad te schieten. In tegenstelling tot de
Saturnusmens leeft de Marsmens niet in het verleden, maar in het nu, de
herinnering is van geen betekenis, hij stoot vooruit!
Het optreden van de Marsmens is dynamisch: snelle bewegingen, hij loopt
hoorbaar krachtig op zijn hakken, hij kan zeer grof zijn en gewelddadig. Hij wil
de wereld naar zijn hand zetten en komt daardoor onvermijdelijk met anderen in
conflict, maar dat lijkt hij ook nodig te hebben. Hij is een initiatiefnemer, die met
kracht projecten op kan zetten en met zijn grote wilskracht alle beginproblemen
de baas kan. Het is een echte pionier, die echter na verloop van tijd heel
destructief kan werken tegen zijn eigen scheppingen, omdat hij altijd weer een
nieuwe stoot wil geven. De deugd van het marstype is de moed, de ondeugd de
toorn.
Voorbeelden van marstypes, of cholerische types zijn: Napoleon, Fichte, koningin
Elizabeth (niet de huidige maar de historische), Voltaire, prins Maurits.
Het cholerische kind
In een Nederlandse klas zullen niet veel cholerische kinderen zitten, onze
oosterburen hebben meer van dit temperament. Het kan wel een bof zijn als je
22 | Herfst 2014| Herfst
Frans Schobbe was
leerkracht aan de
Meander in de jaren ’90
en ’00. Hij heeft talloze
artikelen geschreven
over antroposofische
onderwerpen, niet alleen
voor de Branding toentertijd,
maar, en ook nu nog, voor
de Seizoener, tijdschrift voor
vrijescholen.
Hij heeft ook boeken
geschreven, o.a. over oude
culturen in India, Perzië,
Mesopotamië en Egypte.
Frans geeft momenteel les
aan de Johannesschool in
Tiel.
Literatuur:
Raadsels van het
menselijk temperament,
Rudolf Steiner. Uitg. Vrij
Geestesleven
Ieder kind zijn temperament,
Wil van Houwelingen
Harmsen. Folder
Mensen en planeten,
W.F.Veltman. Uitg.
Cbristofoor
Mensentypen, Max Stibbe.
Uitg. Christofoor
De beeldentaal van de
dierenriem, Frits Julius
er een paar hebt, want ze kunnen een stuwende kracht
zijn in een klas. Hun enthousiasme werkt aanstekelijk
en het zijn de leiders in een klas.
Steiner zegt over het cholerische kind:
“Moet een cholerisch kind opgevoed worden, dan moet
men er op letten, dat het krachtige innerlijk ontwikkeld
dient te worden. Daarvoor is het nodig, dat zo een kind
in aanraking komt met dingen, die niet gemakkelijk
op te lossen zijn. Hij moet te maken krijgen met iets,
dat weerstand biedt, iets moeilijks moet hem in de
weg worden gelegd, geef hem maar zware taken. Die
weerstand moet zo gekozen worden, dat het cholerische
temperament niet teruggeslagen wordt; het moet zich
erin kunnen uitleven door de tegenstand te overwinnen.
Men mag het cholerische temperament nooit bestrijden
door te trachten het onder de duim te krijgen. ...Het
cholerische kind zal niet gauw
genegenheid voor iemand opvatten;
het is een ander aspect van de
intermenselijke relatie, waar het
gevoelig voor is. Voor het cholerische
kind is er ook een omweg, waarlangs
zijn ontwikkeling is bij te sturen. Het
middel voor de opvoeding is dan:
eerbied en waardering voor een
persoon. Men moet in een cholerisch
kind in hoge mate vertrouwen
opwekken.”
De cholericus is aan zijn gestalte
het eenvoudigste te herkennen.
Het geheel maakt een gedrongen, gebalde indruk.
Het hoekige overheerst het beeld, het zijn stevige
kinderen met krachtige gelaatsuitdrukkingen. In het
extreme geval valt aan hen op dat hun hoofd op hun
schouders rust zonder dat er veel hals tussen zit. In hun
bewegingspatroon zijn ze al net zo gebald. Ze lopen
krachtig, op hun hakken en zijn hoorbaar voordat ze
zichtbaar zijn. Korte, krachtige gebaren begeleiden hun
spraak. De cholericus heeft een voorkeur voor korte
zinnen en voor werkwoorden. Duidelijkheid zonder
franje!
De kinderen met dit temperament kunnen opvliegend
zijn, driftbuien hebben en moeite hebben met te
lang stil zitten. Ze moeten wat te doen hebben en
dan vooral ook fysiek. Dat werk moet bij voorkeur
moeilijk zijn, maar niet te moeilijk. Bovendien vraagt
dit temperament om werk waar de ledematen bij
nodig zijn. In een groep is het goed als ze leiding
kunnen geven, maar deze moet goed gekanaliseerd
worden, anders gaat hun heersersnatuur te dictatoriaal
met ze aan de haal. Hun drift vraagt om een goede
aanpak van de leraar. Een cholericus op gelijke wijze
aanspreken, dus vuur willen doven met vuur, is vragen
om moeilijkheden. Ze zijn licht ontvlambaar en kunnen
behoorlijk doordraven in hun driftbuien. Zeker als het
cholerische gemengd is met een dosis melancholie (wat
vaker voorkomt) is het onverstandig als volwassene ook
cholerisch te doen tegenover een dergelijk kind.
De beste benadering is die van de kalme
onwrikbaarheid. Nooit terug schreeuwen en zeker
niet slaan, want dat maakt de tegenstand van dit soort
kinderen alleen maar erger. Bij de cholericus is het
goed om er een nacht overheen te laten gaan voordat
ze worden aangesproken op hun daden. Dan krijgt de
geheugenkant een kans en geven we ze gelegenheid
een relatie te krijgen met het verleden. In mijn huidige
eerste klas laat ik al een tijdje een cholerisch kind,
dat elke keer aan het eind van de dag bij de deur aan
mij vroeg of het een goede dag was geweest, steeds
zelf antwoord geven op die vraag, als hij de volgende
ochtend binnen komt. Dan moet hij terugdenken en
proberen de vorige dag weer tot leven te wekken in
zijn geheugen. Dat kost moeite, want de cholericus
neigt ernaar het verleden tot zeer handzame proporties
terug te brengen (in zijn eigen voordeel).
De hiaten in zijn geheugen vul ik dan
voor hem aan en zo ontstaat dan de
mogelijkheid hem terecht te wijzen,
zonder hem te veroordelen. Humor is
daarbij een onmisbaar pedagogisch
middel. Nu ik het toch over de eerste
klas heb: in de sprookjeswereld (de
vertelstof in de eerste klas) zijn mooie
beelden te vinden van de verschillende
temperamenten. Met name de veel
voorkomende beroepen in sprookjes
bieden de mogelijkheid tot het in beeld
brengen daarvan.
De temperamenten in sprookjes
Zo is er de beroemde kleermaker ofwel het snijdertje.
Deze vrolijke onbezorgde spring-in-het-veld, die
onverschrokken, maar ook wat naïef, de wijde wereld
intrekt, is een oerbeeld van de sanguinicus. Alleen
al de eerste zin van Het dappere snijdertje spreekt
boekdelen:
“Op een zomerochtend zat een snijdertje vergenoegd op
zijn tafel bij het raam en naaide dat het een holst was.”
Of deze zin uit De twee reisgezellen : ‘’De kleermaker
was een aardig klein kereltje, altijd vrolijk en
opgewekt.” In hetzelfde sprookje vinden we een ander
beeld, dat van de schoenmaker: ‘’Maar de schoenmaker
was iemand die geen grapjes kon verdragen. Hij trok
een gezicht of hij azijn had gedronken en maakte
aanstalten het kleermakertje bij z’n kraag te grijpen.”
En wat verder: ‘’De schoenmaker zei: ‘Men moet
verder kijken dan zijn neus lang is, ik neem voor zeven
dagen brood mee.’” Hier zien we het melancholische in
sprookjesgewaad.
Het sprookje van De trommelslager biedt ons een
beeld van de cholericus. De trommelslager zegt het zelf
letterlijk: ‘’Wat ik wil, dat kan ik. Ik heb medelijden met
je en ik ben nergens bang voor.” Hij gaat op weg om
een koningsdochter te verlossen (echt een opdracht
voor dit temperament) en hij moet allereerst door een
woud vol mensen-etende reuzen. In plaats van stil te
sluipen, doet hij het tegenovergestelde: “Ik moet die
Lees verder op pagina 25
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 23
Advertenties
Biologische producten voor een redelijke prijs
De sfeer van de winkel om de hoek
Gratis parkeerplaatsen direct voor de deur
Gerard Noodtstraat 135 Nijmegen
024 3605081
www.VanNature-natuurvoeding.nl
GZ-Psycholoog
Cranio-sacraal therapeut
Fytotherapeut
Staringstraat 2 Nijmegen
www.stokkochtherapie.nl
tel 06-183 24 045
De natuur heeft ons zelfgenezende kracht gegeven en een groot aanpassingsvermogen.
Er zijn momenten in het leven dat we klachten krijgen. Vaak in periodes waarin er veel
gebeurt of gebeurd is met ons lichaam, onze geest, ons gevoel. Het zelfgenezend vermogen
krijgt dan te maken met hindernissen.
In mijn praktijk begeleid ik mensen op hun levenspad met hoofd, hart en handen, opdat het
zelfgenezend vermogen weer kan stromen.
24 | Herfst 2014| Herfst
Vervolg van pagina 23 de cholericus
langslapers eens wekken”, zegt hij tegen zichzelf en
slaat vervolgens een oorverdovende roffel op zijn
trommel. Bang is hij niet en hij pakt de koe meteen
bij de horens . Hij betreedt steeds onbekend gebied,
weet alleen in grove trekken wat hem te wachten
staat, kan niet terugvallen op eerdere ervaringen,
maar gaat onverschrokken te werk.
De molenaar tenslotte is het beeld van het
flegmatische temperament. De molen verwerkt,
zet om wat is gegroeid. Het is het beeld van de
levenskrachten in ons. Dat wat bouwt aan ons
lichaam is in de molen gerepresenteerd. De molenaar
hoort daarbij en in het sprookje van De arme
molenaarsknecht en het katje is de domme Hans de
molenaarszoon.
Hij moet zeven jaar bij een lapjeskat dienen om een
paard te krijgen. “Hans bouwde het huisje en toen het
klaar was zei hij, dat hij nu alles had gedaan en nog
steeds geen paard had. Toch waren de zeven jaren
voor hem omgevlogen alsof het een halfjaar was .”
Het cholerische in de vakken
Het vak rekenen is zeker in de lagere klassen een echt
vak voor cholerici: er wordt veel bewogen, gestampt
en gedacht. Er is volop beweging en ook gelegenheid
tot het maken van moeilijke sommen. Er is een
basisbewerking die aansluit bij dit temperament en
dat is het delen. Hier wordt gevraagd om overzicht
over het geheel en om eerlijkheid in het verdelen.
Vooral in een eerste klas, waar nog veel met concreet
materiaal wordt gewerkt en vaak alle kinderen deel
zijn van het te verdelen geheel, komt de cholericus
volop aan zijn trekken. In de taal is met name bij het
reciteren veel plezier te beleven aan dit temperament.
Hele grote lappen tekst leren en dan fors opdreunen
is leuk voor de cholericus, daarin kan dit kind laten
zien wat het kan. Het zal niet verbazen dat het netjes
schrijven wat meer moeite kost en dus oefening vraagt!
Bij het leren van de grammatica komt in de derde
klas het woordsoorten leren aan de orde. Vooral de
werkwoorden zullen de cholericus aanspreken en ook
de zelfstandige naamwoorden.
Slotopmerkingen bij de reeks artikelen
over de temperamenten
Door Frans Schobbe
Tot slot van deze reeks wil ik nog een paar
opmerkingen over de temperamentenleer in zijn
algemeenheid kwijt.
We kunnen de temperamentenleer op twee manieren
benaderen: vanuit het idee, dat was onze benadering
in deze reeks artikelen, en vanuit de waarneming
aan het kind, dat moet onze benadering zijn in het
werkelijke leven. Vanuit de idee alleen kunnen we niet
vruchtbaar maken wat deze blikrichting ons kan bieden
in de opvoeding. Werken met temperamentsonderwijs
is geen kwestie van predikaten plakken, maar is een
manier om een gezonde toestand teweeg te brengen
in een klas met kinderen. Rudolf Steiner zei zelfs heel
hoopvol: “Wenn das Temperament einmal deutlich isst
lösen sich alle Probleme.”
Hardplastic jasbeschermers een must!
Bijna iedere dag is het raak op mijn Spoedeisende hulp afdeling. Een huilend kind komt binnen met een forse wond
of soms een botbreuk aan de enkel omdat het voetje tussen de spaken is gekomen. Deze letsels zijn zo pijnlijk, dat
we standaard 1 week gips moeten geven.
Even voorstellen: mijn naam is Gaël Smits, ik ben Spoedarts. Ik hou van mijn vak, maar spaakverwondingen zijn echt
niet nodig. Toch gebeurt het 3000 keer per jaar in Nederland. Preventie is heel eenvoudig. Voor alle kinderen die
achterop gaan:
•
Hardplastic voetbeschermers bijv. van Bobike (ca 8-20euro) of
•
Fietstassen met een harde binnenplaat (voeten in de fietstas)
Vergeet ook niet dat je kind bij de grotere broertje
achterop kan springen (daar ook jasbeschermers)
Momenteel zijn er leveringsproblemen bij Bobike,
waardoor het minder goed te verkrijgen is. Na wat
speurwerk heb ik een lijstje gemaakt waar ze nog te
krijgen zijn (www.gael.nl/kindveilig)
Hopelijk zien we binnenkort op school alleen nog maar
fietsen met goede voetbescherming!
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 25
Advertenties
erprakti
ind
jk
K
r
a
na
ga
j e m ee
ho
t Bouederr e&n
e
kind l
H voor verrassende en effectieve hulp via Presentchild® Methode Berenholremedies Beweging en dans
Voor info of afspraak:
Dorothee Helmert, lid V.I.T.
024 ­ 360 79 67
info@het­berenhol.com
www.het­berenhol.com 26 | Herfst 2014| Herfst
Ingezonden
Irena Sendlerowa
door de redactie
“Het was gedurende het verhaal dat ik kippevel kreeg.
Ik zag het gezicht van een olijke oudere mevrouw
die kwiek de camera inkeek op haar 97 jarige leeftijd
en vroeg mij af hoe een vrouw in haar leven in staat
kon zijn geweest zo ongelofelijk dapper te zijn. Zo
standvastig ondanks alle gruwelijkheden die zij waarnan.
Een vrouw die in weerwil van ‘atrocities’, een krachtiger
nederlands woord kan ik niet voor vinden, toch
doorgaat met het goede, wat ook in de mens huist, te
laten voortbestaan. Op verschillende manieren redde
zij in 1942-1943 persoonlijk honderden joodse kinderen
uit de ghetto in Warschau met 380.000 duizend mensen
levend onder erbarmelijke omstandigheden, waar zij
als maatschappelijk werkster toegang toe kreeg: de
duitse militairen lieten welzijnsmedewerkers toe om
te controleren op typhus, ter voorkoming van een
epidemie. Met de verzetsgroep, genaamd Zegota, die
in haar een inspirator hadden, heeft zij in totaal 2500
kinderen gered, door ze op verschillende manieren uit
de ghetto in Warshau te brengen naar een veilige plek
onder een andere naam.
Ze hield de namen bij van de kinderen op vloeipapier in
tweevoud voor de zekerheid en begroef beiden glazen
potten in een tuin van een mede-verzetslieden, zodat
ze na de oorlog herenigd konden worden met hun
ouders. Een hereniging die in de meerderheid van de
gevallen nooit meer plaats vond, door de erbarmelijke
omstandigheden in de ghetto, waar de ouders
voortleefden zonder hun kinderen en vaak stierven in de
kampen die hen daarna te wachten stonden.
Deze tekst van een website over de Vrije School die
het St. Michaelsfeest beschrijft, geeft haar streven
voor mij weer en daarmee het belang van deze
vieringen: Irena Sendlerowa heeft het opgenomen
tegen een veelkoppige draak en gewonnen:
honderden mensen kunnen dat navertellen. Een
lichtend voorbeeld van een groot strijdster.”
“Het hele leven kan soms ook een moment van
verkilling hebben. Maar juist dan kunnen we hulp
verwachten van hoger hand. Wij moeten ons niet
verliezen in het uiterlijk, het is juist wanneer wij
op zoek gaan naar de innerlijke bron dat wij zullen
merken dat Michaël ons kan helpen. We moeten
de moeilijke dingen niet uit de weg gaan, maar juist
tegemoet treden, verslaan.Ook die draak is in onszelf.
Deze draak weerhoudt de mens ervan een werkelijk
geestelijk wezen te zijn. Hij wil de ziel van de mens
verdoffen, de geest mechaniseren en het lichaam
verdierlijken.
Michaël is géén verzinsel maar een geestelijk
wezen. Hij wil dat de mens die geestelijke verbinding
behoudt. Michaël dwingt niet, hij wijst slechts de
weg. Hij kan dienen als inspiratiebron. Het feest
van Michaël is het feest van de moed, van innerlijk
wakker zijn. Alleen dan kun je werkelijk in staat zijn
de gluipende macht van de draak te onderkennen én
te overwinnen.”
Zij is opgepakt en gemarteld door de Gestapo om te
vertellen waar de anderen waren, maar ze heeft niets
toegegeven. Veroordeeld tot de dood en ontsnapt op
weg naar het vuurpeleton, door de omkoping van een
bewaker: een aanplakbiljet vermeldde haar dood. De
wereld kende dit verhaal nauwelijk totdat drie kinderen
op een school in Kansas America een schoolproject
uitvoerden op school en erachter kwamen welk
heldhaftig gedrag deze vrouw getoond had. Zij schreven
er een toneelstuk over op school: “Life in a jar” die
meer dan 200 maal opgevoerd is over de hele wereld en
vernoemd naar de glazen potten, waarin zij de namen
bewaarde van de kinderen die zij redde. Er zijn 2.500
mensen gered, die rondlopen in de wereld door de
moed van deze vrouw. Een moed die zij getoond heeft
toen het voor de mensheid heel donker werd.
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 27
Verhaal
Schatten verzamelen
door Monique van der Zanden
De herfst is de tijd om natuurschatten te verzamelen: prachtig gekleurde bladeren, kastanjes,
nootjes, eikelhoedjes en alles wat je nog meer vindt. Het is ook de tijd om woorden- en
Buiten is het donker en loeit de wind. Bladeren
wervelen en de regen slaat tegen de ruiten. Binnen
branden gezellig de kaarsjes. Je kruipt bij elkaar
in de kussens en papa of mama slaat ritselend de
bladzijden om… Bij de dansende kaarsvlammetjes
komen kabouters, ridders, tovenaars, sprekende
dieren en elfjes tot leven. De kamer wordt een
vriendelijk bos, een oud stadje of een geheimzinnig
kasteel. Voorlezen is vooral heerlijk. Maar terwijl
je samen geniet van een verhaal, schenk je je kind
schatten voor het leven.
Een schat aan woorden
Om te beginnen een woordenschat! Een voorbeeld:
Ik was verbaasd.
Ik was verwonderd.
Ik was overdonderd.
Ik was verrast.
Ik was onthutst.
Deze zinnetjes zeggen allemaal hetzelfde, maar
allemaal met iets andere woorden. Daarmee geven
ze subtiele verschillen aan. Wie overdonderd is, is op
een andere manier verbaasd dan wie verrast is. Wie
onthutst is, is allesbehalve aangenaam verrast.
Met woorden geef je de nuances in je emoties
aan. Wie veel verschillende woorden kent, kan zich
preciezer uitdrukken dan iemand, die maar een paar
woorden tot zijn beschikking heeft. Wie de ander
goed kan vertellen hoe hij zich voelt, kweekt een
beter begrip en komt tot betere communicatie. We
spreken niet voor niets over een woorden-SCHAT!
Sem (met zijn pop Lap) en Vik
wonen in de leukste flat van de hele
wereld: Torenhoog!
In Torenhoog verveel je je nooit.
Je kunt met de lift op en neer.
Er is een spannende zolder, een
dichtbegroeide daktuin en een
kelder met bergen wasgoed.
Er wonen allerlei mensen in
Torenhoog: de dichter Ed Couplet,
Ben Ali de sterkste man van de
wereld, de kunstenares Lot, opa
Kras die vroeger in het circus
werkte, Mie Moe die zo van muziek
houdt, poppenspeelster Lim Sie en
nog veel meer.
28 | Herfst 2014| Herfst
Een schat aan beelden
Maar er gebeurt nog meer als je
voorleest. Ik gebruik een beeld van
Jeanne Meijs:
Een jong kind is als een boompje,
geworteld in een vijver. Het water
wordt verrijkt met alles wat het kind
beleeft, ziet, hoort, voelt, ruikt en
proeft. De vijver wordt sprankelend
en vitaal van alle gevoelens, beelden,
ervaringen, gedachten en dromen die
erin opgenomen worden. Terwijl het
kind opgroeit, zakt het water
langzaam in de bodem. De vijver
droogt op… en wordt een bron.
Daaruit kan het boompje met zijn
wortels levenslang putten!
Een rijke bron maakt de boom sterk,
waardoor hij periodes van storm,
droogte en kou beter doorstaat.
Hoe meer we het vijverwater verrijken,
hoe meer plezier onze ‘boompjes’ er nu
en in de toekomst aan beleven.
Monique van der Zanden
is kinderboekenschrijfster.
Met haar organisatie
De Wereldboom wil ze
bevorderen dat kinderen
meer ruimte krijgen voor
fantasie, creativiteit en
natuur; ruimte om zich te
verbinden met zichzelf, de
ander en de aarde.
www.
moniquevanderzanden.nl
www.dewereldboom.nl
Herfstverhalen
Mijn liefde voor kinderen, lezen, voorlezen en
schrijven heeft geleid tot De dief van Torenhoog,
een vrolijk voorleesboek met 30 herfstverhalen
voor kinderen van 4 tot en met 7 jaar. Helen van
Vliet maakte er prachtige tekeningen bij. Het boek
behoort tot de allereerste duurzaam gedrukte
kinderboeken van Nederland.
De dief van Torenhoog is een uitnodiging
om samen de wereld te ontdekken op 1001
manieren. De voorleesverhalen en de gratis
doe-tips op de website brengen je op allerlei
ideeën. Bakker Sam verklapt bijvoorbeeld
op de site zijn recept voor het bakken van
letterbroodjes. Ook zijn er drie speciaal voor
Torenhoog geschreven liedjes te beluisteren.
•
Nog een verhaal uit De dief van
Torenhoog? Ga naar www.dewereldboom.
nl/boeken/voorlezen
•
Torenhoogliedjes beluisteren? Ga
naar www.dewereldboom.nl/speelboom/
liedjes
Het boek is te bestellen via www.
dewereldboom.nl. Van 5 oktober tot 5
december kost het geen €14,50 maar geldt
een feestprijs van €7,25.
Vik en Sem zijn bij Mie Moe. Mie Moe is dol op muziek.
Haar hele flat is behangen met muzieknotenpapier. Er staat
een grote, deftig-zwarte piano in de kamer, de kast ligt vol
fluiten en naast de keukentafel staat een drumstel.
Buiten schuiven donkere wolken langs het raam. Het
schemert al.
‘Herfst is gezellig,’ zegt Mie Moe, ‘nu kunnen de kaarsjes
weer aan.’
Sem en Vik mogen om beurten de lucifer uitblazen. Daarna
drinken ze met z’n allen rozebottelthee.
‘Ik kan muziek maken op een eikeldopje,’ zegt Sem.
Hij haalt een eikeldopje uit zijn broekzak tevoorschijn en zet
het aan zijn mond. Er klinkt een schelle fluittoon.
‘Goed zo!’ lacht Mie Moe.
Vik kijkt een beetje jaloers toe. Ze heeft al vaak geprobeerd
op een eikeldopje te fluiten, maar ze krijgt er geen geluid
uit. Het enige wat je hoort is: fff, fff!
‘Zullen we een herfstliedje maken?’ vraagt Mie Moe. ‘Heb
je nog meer eikeldopjes, Sem?’
‘Een heleboel,’ zegt Sem.
Mie Moe doet de eikeldopjes in een papieren zak en draait
die dicht.
‘Kijk Vik,’ zegt ze, ‘hier is
jouw herfstinstrument.
Schud er maar eens mee.’
Vik schudt met de zak en
de eikeldopjes maken een
rammelend geluid.
‘Leuk!’ lacht Vik blij.
‘Hé, en ik?’ vraagt Lap.
‘Jij was het publiek,’ zegt
Vik bazig. ‘Je moet wel
klappen hoor, na ons liedje.’
Mie Moe pakt een fluit
en begint een melodietje
te blazen. Vik rammelt
zachtjes mee. Af en toe
schudt ze wat harder met
de papieren zak. Sem luistert goed naar de muziek. Hij
hoort precies wanneer er een harde eikeldopjesfluittoon
moet klinken. Het wordt een echt herfstliedje, en de regen
die buiten tegen de ruiten tikt en de kaarsvlammetjes die
dansen op de muziek maken het nog mooier.
‘Wat is dat?’ vraagt Sem als het liedje uit is. Hij heeft iets
nieuws gezien in de kamer en wijst ernaar. Het ziet eruit als
een gewone keukentrap, maar toch ook weer niet. Hij blinkt
zilverig, net als de dwarsfluit van Mie Moe en de treden
hebben allemaal een andere kleur.
‘Dat is een toonladder,’ vertelt Mie Moe. ‘Die heb ik zelf
uitgevonden. Klim maar eens naar boven.’
Sem gaat op de onderste tree staan. Er klinkt een luide
toon. Van schrik springt hij van de trap.
Mie Moe en Vik lachen hard om zijn gezicht.
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
‘Laat mij eens,’ zegt Vik.
Ze loopt langzaam de trap op. Do re mi fa so la ti do
klinkt het, steeds een toon hoger.
‘Nu ik, nu ik!’ roept Sem.
Vik komt naar beneden: do ti la so fa mi re do, en ze
springt op de grond.
Vik en Sem klimmen om beurten de toonladder op en
af. Ze schateren van het lachen.
‘Dit is de leukste ladder van de hele wereld!’ roept Vik.
Lap kijkt een poosje toe, maar algauw verveelt hij
zich. Ik mag vandaag nergens aan meedoen, denkt hij
mopperig. Ze vergeten me gewoon. Hij staat op en
slentert door de kamer. Opeens ziet hij de papieren zak
met eikeldopjes liggen. Lap pakt de zak op en schudt
er zachtjes mee. Wat een mooi geluid. Hij schudt
wat harder, steeds als Vik of Sem op een tree van de
toonladder gaat staan. Het klinkt prachtig samen.
‘Horen jullie mij? Ik kan het ook!’ gilt Lap. ‘Hoor dan!’
Wilder en wilder zwaait hij met de papieren zak. De
eikeldopjes rammelen woest.
‘Pas op,’ roept Mie Moe, maar het is al te laat.
Lap zwaait de zak door een kaarsvlam en de rammelaar
vliegt in brand. Vuur schiet omhoog door het papier.
‘Brand!’ gilt Vik.
‘Lap!’ schreeuwt Sem.
Lap laat de brandende
zak vlug op de grond
vallen en rent bang naar
Sem.
Gelukkig krijgt Mie
Moe een goed idee. Ze
pakt snel de theepot
met rozebottelthee en
kiepert hem om boven
de vlammen. Sss, sissen
de vlammen en de brand
is geblust.
Met bleke gezichten
kijken Vik en Sem naar
de zwarte rommel die
is overgebleven van
de rammelaar. Lap zit
helemaal weggekropen in het holletje van Sems arm.
‘Zijn jullie boos?’ jammert hij.
‘Het was wel een beetje dom wat je deed,’ zegt Mie
Moe. ‘Je moet voortaan beter oppassen. Maar kijk
eens?’
Ze drukt haar vinger op het roet van de verbrande zak
en daarna op het behang. Er blijft een zwarte, ronde
vlek achter. Mie Moe tekent er met potlood een stokje
aan.
‘Nu kunnen we nog wat extra muzieknootjes maken,’
lacht ze.
En terwijl Vik en Sem een heleboel muzieknootjes
maken op het behang, gaat Mie Moe nog een lekkere
pot rozebottelthee zetten. Voor de schrik.
Herfst | Herfst 2014 | 29
Advertorial
S T R U I N
BUITENSCHOOLSE OPVANG IN DE NATUUR
Struin en de geboorte van de
vliegenzwam
Naar de BSO en dan buiten in de natuur
bij de geboorte zijn van de vliegenzwam.
Dat willen alle kinderen wel. Bij Struin kan
het. Want Struin is een natuur-BSO die op
speelse wijze natuurbeleving en –educatie
aanbiedt. De kinderen worden vervoerd
op de bekende Struin-groepsfiets. Als
tussendoortje krijgen ze biologische snacks.
Niet voor niets is Struin in 2012 uitgeroepen
tot meest duurzame BSO van Nederland.
Het ‘EKO-keurmerk horeca’ heeft Struin
sinds zomer 2013. De hoofdlocatie van
Struin heeft een Struinland en sinds nu ook
een Struin-huisje in de Ooijpolder!
Waarom Struin?
• Voor de mooiste buitenschoolse
natuurbelevenissen
• Voor kinderen van 3 tot 12 jaar
• KDV/3-jarigen zijn welkom op woensdagen vrijdagmiddag
• De jongste groepen hebben een
begeleidingsratio van 1 op 8
• Gemotiveerd en hoogopgeleid personeel
• Vervoer met de bekende Struingroepsfiets
• Biologisch eten (met EKO-keurmerk!)
• Al meer dan 7 jaar dé Natuur BSO
W W W. S T R U I N . N L
30 | Herfst 2014| Herfst
Kijkje nemen?
Bij Struin is het mogelijk dat uw kind een
dagje meeloopt. Hij of zij kan bijvoorbeeld
mee met een vriendje of vriendinnetje dat
al naar Struin gaat. Wij willen dit wel vooraf
weten!
Contact
Struin
Natuur BSO & KDV
Ooysedijk 61
6522 KV Nijmegen
024-7506085
Column
Herfst
door Peter Josemans, leerkracht zesde klas Meander
Herfstig wordt getemperd nu,
bekoring van de zinnen…
(R.S.)
Eerste herfst hangt aan de bomen,
Glijdt in zweefvlucht naar benee…
(E. v P.)
We schoten de harde rode besjes die van de bomen in
Van alle vakanties vond ik de herfstvakantie toch
de straat kwamen met onze blaasbuizen naar elkaar:
heel lang de leukste. Wij kinderen waren in zo’n korte
indiaantje en cowboytje, politie en boefje. Ook de witte
schoolvakantie – zonder feestdagen – min of meer de
baas over de bossen en straten. De volwassenen werkten sneeuwbessen van de struiken in sommige tuinen waren
geschikt: ze deden niet zo’n pijn als je geraakt werd, een
en huismoeders vonden het ook fijn als het kroost erop
vriendelijk besje dus. Alleen moest je je besjes wel kennen,
uit trok.
want als je een te dikke of een te slappe in je buis stopte
Wat deden we dan? We maakten tochten, we struinden
had je zomaar een probleem!
onze omgeving af, we verdeelden ons
in zogenaamde kampen ( vijanden van
…om de herfstvakantie
elkaar) en we beheersten ons territorium. etend mee door te komen,
We liepen door de bossen, bossen zonder
wandelaars en andere mensen. We waren
En dan raapten we en plukten we:
ook appels en kruisbessen,
alleen in onze eigen wereld. We dwaalden
beukennootjes en tamme kastanjes om
hoewel die in een tuin
rond, we haalden onze voeten in slowmotion
de herfstvakantie etend mee door te
stonden en die dus eigenlijk
door de dichte bladerhopen en liepen, in
komen, ook appels en kruisbessen,
werden ‘gejat…’
het ritme van ons eigen ritselruisgeluid. Een
hoewel die in een tuin stonden en die dus
rustgevende bezigheid.
eigenlijk werden ‘gejat’. Maar ook eikels, de langwerpige
We stampten in vaart over de dikke aardappelbovisten die
en de dikke, liefst met die leuke hoedjes er nog aan. We
soms met tientallen tegelijk een stuk bosgrond bevolkten,
floten (schel) en gooiden, maar we verzamelden ook
een wolk van okergeel stuifstof achterlatend. Het was niet
gewoon zakken vol voor thuis, samen met de prachtige
erg dat ze stukgingen, we bevrijdden hen juist van hun
paardenkastanjes. Soms doodden we de tijd op een
zware aardse bestaan. Je hoefde niet meer voorzichtig te
druilerige middag met het maken van poppetjes en
dierfiguren met luciferen benen en poten.
doen met plantjes en bloemetjes, de dood van de herfst
hing in de lucht, een heerlijke dood, een gezonde dood.
Maar het was ook zeker genoeg om die zakken vol
enkelweg te bezitten, zonder er eigenlijk verder veel mee Eindelijk konden we die haast verstikkende volheid van
de zomer achter ons laten, de herfst deed onze zielen
te doen. Je liet je handen zo nu en dan eens door die
zakken gaan en je voelde de gladde lijfjes, je bewonderde opleven.
hun vorm en glans alsof ze van louter goud waren. Je
voelde je rijk.
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 31
- Advertenties -
Elke donderdag
Consultatiebureau
Berg en Dalseweg 83
6522 BC Nijmegen
024- 323 46 56
Mail: [email protected]
[email protected]
www.dewittemolen.eu
32 | Herfst 2014| Herfst
Website: www.hypericon.nl
Ingezonden
Van winter tot herfst: het komen tot de essentie
door Ingeborg Jacobs-Eelman, moeder en biografisch coach
Meestal zijn we het ons overdag niet zo bewust, maar tijdens ons hele leven volgen én worden we
beïnvloed door de cyclus van de zon en haar invloed op alles wat groeit en bloeit. De aarde draait in één
jaar om de zon, en omdat ze met haar as licht gekanteld staat ten opzichte van de zon, hebben we op
onze breedtegraad de zo herkenbare vier seizoenen: Winter, lente, zomer en herfst.
De zon klimt in de wintermaanden eerst langzaam maar
steeds moeizamer omhoog en de aarde koelt steeds
gestaag steeds sneller en hoger. In Noord Noorwegen is het
meer af. We hebben weer een dikkere jas nodig, laarzen,
effect van deze versnelling heel goed merkbaar: de ene dag
regenjas. Elke dag de hele dag buiten spelen kan niet vaak
komt de zon nog niet boven de horizon uit, de dag daarop is niet meer: we willen zelf ook weer meer naar binnen
ze bijna een uur zichtbaar.
keren. Niets prachtiger dan de kleuren van de oogst
Terwijl de aarde soms letterlijk afgedekt is met een warme
zich te zien vermengen op een nat vel schilderpapier als
sneeuwdeken, ligt daarin het plan, de zaden, de essentie
het buiten regent dat het giet. We kunnen op de bank
van het voorgaande jaar te wachten. Kijk maar eens om
met een boek én een deken, geconcentreerd het rijke
je heen in de winter: ook mensen hebben zich meer
avondeten koken en genieten van de verwarmende
teruggetrokken en bewaren innerlijk in de winter vaak ook
geuren die uit de keuken onze neus bereiken. Alle goede
een plan: een plan voor het nieuwe jaar.
krachten hebben zich geconcentreerd: zó was de zomer
Het begin van de winter, de kersttijd, is een bijzondere tijd.
en dit is de oogst. Van het zonlicht buiten gaan we naar
In deze tijd, tot aan Driekoningen, kun je door achterwaarts ons innerlijke licht: onze eigen oogst van het afgelopen
terug te kijken op het afgelopen
jaar.
Dan kondigt de herfst zich aan met de
jaar een vermoeden krijgen van
eerste nevelsluiers, spinnenwebben en Zoals het jaar seizoenen heeft, zo kun je
jouw plan voor het nieuwe jaar.
een
rijke oogst vol warme kleuren; rode ook in de dag hier iets terugvinden. Zo kun
Deze periode wordt de 13 heilige
tomaten,
snijbiet, paprika, wortelen,
nachten genoemd.
je de nacht vergelijken met de winter: warm
pompoen, mais…
toegedekt lig je te slapen. De ochtend kun
In het begin van de lente bereik
je vergelijken met de lente: de dag is nog
de zon haar grootste versnelling, om daarna nog door te
vol potentie! De zomer kun je vergelijken met de middag:
klimmen, maar in steeds lager tempo. De natuur juicht
hier komt de dag tot volle ont-wikkeling.
haar plan naar buiten bij de eerste warme zonnestralen.
De avond kun je heel mooi met de herfst vergelijken: het
De onstuimigheid waarmee het plan eindelijk naar buiten
moment om te kijken naar de oogst van de dag: wat heb
gebracht wordt kun je in de lente ook regelmatig als beeld
ik gedaan, wat heb ik meegemaakt, gezegd? Wat was de
terugvinden in het weer: de temperatuurs-verschillen
essentie?
tussen grond en lucht zijn nog zó groot dat het weer vaak
Veel mensen kijken al schrijvend terug op hun dag,
onstabiel is: het ene moment schijnt de zon heerlijk, maar
een mooie manier om de gedachten te ordenen en de
dan volgt ineens een plensbui. Het kost vast geen moeite
dingen van de dag af te ronden. Een andere mogelijkheid
om het ongeduld die de lente met zich mee lijkt te brengen
is om de dag, net zoals tijdens de 13 heiligen nachten,
voor te stellen: wánneer wordt het eindelijk warm genoeg
achterwaarts terug te gaan. Na enige malen dit gedaan
voor géén jas, of mag ik dan nú eindelijk een ijsje!
te hebben, ontstaat er meestal een gevoel voor rode
draden door de dag, of zelfs de week: een thema wat
Op de zomerzonnewende lijkt de zon wel stil te hangen
je onbewust mee draagt in de dag welke van invloed
boven in de lucht, net als een bal die omhoog gegooid
blijkt op veel dingen gedurende de dag of week. Het
wordt en op het hoogste punt een fractie besluitloos lijkt.
bewust worden van deze rode draden kan betekenen
De lentekleuren hebben plaats gemaakt voor dieper groen
dat je er “wakker” op een rode draad bent, en met
en de mensen lijken wel buiten te leven. Men wil alle
tegenwoordigheid van geest kunt
kleuren- en geurenpracht opdrinken, alles beleven en voluit gaan handelen als dit nodig is. Zo ontmoet je jezelf op
genieten. Het is voor sommigen lastig om weer een beetje
een andere manier, je ontmoet een onbewuste laag waar
tot zichzelf te komen, we slapen vaak zelfs korter door alles
je voornemens, je plan, om jezelf te ontwikkelen liggen.
wat zo in het zonnelicht gebracht wordt. De zomer brengt
ons in contact met de buitenwereld, met de anderen om
ons heen.
Dan kondigt de herfst zich aan met de eerste nevelsluiers,
spinnenwebben en een rijke oogst vol warme kleuren: denk
maar rode tomaten, snijbiet, paprika, wortelen, pompoen,
mais…
Alle zomerkleuren zijn gevangen in de oogst, het groene
bladerendek begint valer, geliger te worden. De zon klimt
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 33
Column
Spinnen
door Anne Vellinga
Ik houd van de herfst, het verkleuren van bladeren, de oogst van vruchten, en
ook wat het teweegbrengt in mijn binnenste, het zakken in mezelf, dat diepe
deel dat in uitbundige lentes en lome zomers ingeslapen lijkt. Maar als de zon
het eveningspunt verlaten heeft, de dagen korter worden dan de nacht en nevels
dalen over land, dan zak ik langzaam in de stilte van mijn ziel.
Wanneer vers geweven webben glanzen van ochtenddauw, kan ik onderhuids
geraakt worden door webben van weleer…
Anne was, met juf Jaant Loos,
de eerste leerkracht aan onze
school, van 1974 tot 1981. Ze
Elke dag is een vers web gespannen voor mijn voordeur. Het is een reusachtig web
schrijft al tien jaar columns
van deurpost tot deurpost. Wie het huis in of uit wil, moet door het web. Je kunt er
voor het Noordhollands
niet omheen, noch onderdoor. Ik ga door het web, voorzichtigheid helpt niet, ik laat
Dagblad. Daarnaast heeft
verwoesting achter voor de spin. Dat spijt mij, ik houd van webben en ik weet hoeveel ze een eigen weblog (www.
werk het is.
annevellinga.nl) en schrijft ze
Tot mijn verbazing hangt er de volgende ochtend een nieuw web, ongehavend. De spin gedichten, korte verhalen en
zit in de uiterste bovenhoek, ze is er net mee klaar, en weer beschaam ik haar werk.
romans.
De spin houdt van spinnen. Elk volgende web is groter en hechter. Nog even en ik heb
een helm nodig om erdoor te komen.
Blog: www.annevellinga.nl
De spin werkt aan haar web als ik weg ben, niet kijk, niet stoor, ergens in de late
middag, de vroege avond, de hele nacht, wanneer de deur gesloten blijft en zij niet
gestoord wordt.
Ze zou elders een web kunnen weven, maar dat doet ze niet, het is een eigengereide
spin. Ze weet waar ze haar web wil en daar weeft ze hem, koste wat kost. Geen
verwoesting kan haar weerhouden.
Het gat van mijn deur is kennelijk de perfecte vangplaats voor vliegen, muggen,
nachtvlinders, motjes en wat verder mijn huis in wil. Dankzij mijn spin heb ik geen
horren, vliegengordijnen of blauwe lampen nodig. Ik heb haar. En haar hele familie.
Voor elke buitendeur, elk raam hangt een web.
Stappend door het web, zak ik in mezelf.
Ik was een jaar of acht. Mijn ouders hadden vrienden op een boot die een vaste
ligplaats had in de Rijn bij Oosterbeek. Het waren spannende vrienden, anders dan
anderen; ze hadden een camping met vreemde bouwsels, bosjes en verboden. Zo was
er een verboden bunker, een verboden hond en een verboden roeiboot.
Naar de woonboot liep een smalle loopplank. Hij boog door als je er overheen liep
en hij wiebelde boven zwarte golven. Was je op de boot, dan ging je door een klein
deurtje naar binnen en moest je kiezen: de trap naar boven of de trap naar beneden,
naar het vooronder of naar de stuurhut. Wij daalden af naar de buik van de boot, daar
werd visite gehouden, gelachen, gepraat en gerookt,
veel gerookt. De smog was erger dan dichte mist. Ik vluchtte twee
trappen op naar de stuurhut.
,,Niet aan het stuurwiel komen!’’ Hoorde ik de zware stem van oom
Henk in mijn gebeente. Oom Henk was de bootsman en de baas van
de camping. Bulderend gelach volgde op zijn waarschuwing.
Ik was blij dat ik boven was, in de stuurhut. Wat een licht! Aan alle
kanten waren raampjes en elk venster bood ander uitzicht: de vaste
wal, de Rijn, de brug over de Rijn, de overkant, langsvarende boten,
golven en lucht. Mijn oog viel op het verboden stuurwiel, dat des te
aantrekkelijker was. Het was een groot stuurwiel, rond natuurlijk en
van binnen had het stevige spaken, alles van glanzend hout. Daar
mocht ik niet aankomen en het moeilijkste dat bestaat, is kijken naar
iets waar je niet aan mag komen en er dsn niet aankomen. Mijn ogen
staarden zo intens dat ze het wiel bijna aanraakten. En toen viel er
een zwart bolletje van het plafond recht omlaag. Bijna op het
34 | Herfst 2014| Herfst
Recent is haar debuutroman
‘Sophie – Genius Loci’
verschenen.
stuurwiel. Mijn adem stokte. Pal boven het stuurwiel bleef het hangen. Er
kwamen acht poten tevoorschijn.
Het was een spin, een levende! Ze hing aan een veiligheidslijntje dat uit haar
achterste kwam. Zonder dat ragfijne draadje was ze te pletter geslagen. Haar
poten vonden houvast op het wiel en gingen in de weer met de draad uit haar
kont. De draad plakte vast aan het rad en mijn ogen plakten vast aan de spin.
Ze klom als een acrobaat langs haar eigen veiligheidsdraad terug naar het
plafond en liep ondersteboven naar de hoek. Ze viel weer. Gelukkig had ze nog
meer draad en landde zacht op het verboden stuur, op de zijkant. Het was een
slimme spin. Weer klom ze langs haar eigen draad naar het plafond.
Toen viel ze nog een keer. Het was een domme spin. Ze belandde nu op
de onderkant van het stuurwiel. Het was haar geluk dat ze een buik vol
zilverdraad had, er moest wel een zilverklosje in zitten. De spin had schik met
haar klosje en maakte een netwerk van zilveren draden, kriskras kruisend
van het stuurwiel naar het plafond. Al doende ontstond een kruis van draden
over het kruis van het stuurwiel. De spin zag het en ging naar het kruispunt.
Ze begon rond te lopen vanuit het midden in steeds grotere cirkels en almaar
door bleef er zilverdraad uit haar achterste komen.
Telkens als ze een draad passeerde, plakte ze de draad vast met haar
spinnenpoten. Zo ontstond een groot net met veel tussenruimtes. De spin
vond het veel te grof. Ze ging terug naar het midden en begon opnieuw.
Ditmaal werkte ze ragfijn. Telkens als ze een mislukte draad tegenkwam, at
ze hem op. Toen het weefwerk klaar was, ging ze in het midden zitten als een
koningin.
Kijkend naar het spinnen van de spin, ben ik er middenin.
ingezonden
Zaterdagochtendgedachten
door moeder leerling klas1 Meander
In de herfst van mijn leven
tel ik zoveel lentes jong
De zomer heeft me zon en regen gegeven
the winter is yet to come
Denkend aan het herfstthema, stroomden deze 4 regeltjes binnen, op een zaterdagochtend vroeg. De
gedachten en overpeinzingen die daaruit voortvloeiden leidden een geheel eigen patroon gelijk met de
pen in mijn hand.
Wat is nou eigenlijk de herfst van het leven?
Is het een leeftijd of een levensfase? Of misschien een gebeurtenis die het startsein voor een ander begin
inluidt?
Is de herfst alleen afscheid nemen van een uitbundige zomer of is er ook ruimte om van de herfst zelf te
genieten?
Niet iedere zomer is even prachtig en niet iedere herfst even “troosteloos”.
De dieren kijken naar wat ze vandaag nodig hebben als basis voor de tijd die daarna komt.
Struikelen wij over vandaag omdat de ogen zo strak gericht zijn op de horizon?
Naarmate dat laatste dichterbij komt, is het beeld toch anders.
Hebben we in de herfst nog meer vragen dan dat er antwoorden zijn?
Al die prachtige kleurschakeringen, het spel van de wind en de bladeren, de onstuimigheid en de stilte.
Het trekt aan je voorbij of je staat er middenin.
Het is “en”?! Het is of”?! Het is wat anders?!
Wat het ook mag zijn, wanneer het ook mag zijn en hoe het ook mag zijn: het is in ieder geval jou herfst.
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
Herfst | Herfst 2014 | 35
- Advertenties -
HUISWERKBEGELEIDERS
NIJMEGEN
dé plek voor kleinschalige begeleiding
We bieden middelbare scholieren in Nijmegen een
gemoedelijke plek voor huiswerkbegeleiding, bijles en
orthopedagogische ondersteuning.
Ontspanning, huiselijkheid en persoonlijke aandacht
staan bij ons voorop.
We hebben ervaring met vrijeschoolonderwijs.
Neem gerust contact met ons op:
Marleen Ehrisman (06) 25043700
of Mariëtte Groenwold (06) 57883930.
Op www.huiswerkbegeleidersnijmegen.nl is meer
informatie te vinden.
36 | Herfst 2014| Herfst
Ingezonden
Mijn reis naar Malawi
door Eva Spijkerboer, klas 12A
Een jaar geleden zag ik op internet een meisje dat geld aan het inzamelen was voor haar reis naar Afrika. Dit trok mijn
aandacht en ik bekeek de organisatie waarmee zij zou gaan: Worldmapping. Toevallig had deze organisatie een aantal dagen
later een open dag in Nijmegen. Hier ben ik toen heen gegaan en ik was eigenlijk meteen verkocht. Ik wilde ook naar Afrika.
Het was niet zo dat reizen of Afrika me altijd al
getrokken hadden, maar een reis naar Afrika maken
leek me een mooie kans om meer van de wereld te
zien en mezelf te ontwikkelen. Vanaf dat moment ben
ik gaan sparen voor mijn reis en iets later heb ik een
benefietavond georganiseerd. Zo heb ik de 1300 euro bij
elkaar gekregen en kon ik afgelopen zomervakantie met
negentien andere jongeren 2,5 week naar Malawi.
Malawi ligt in Zuid-Oost-Afrika en is een van de armste
landen ter wereld, de mensen verdienen omgerekend
maar een paar euro per dag. Worldmapping organiseert reizen voor jongeren tussen
de 14 en 18 jaar, naar onder andere Malawi, Uganda,
Zuid-Afrika en Cambodja. Ik had voor Malawi gekozen,
omdat ik nog niet veel van het land wist, we het meest
primitief zouden verblijven en we in contact zouden
komen met jongeren van onze leeftijd.
De reis bestond voor de helft uit vrijwilligerswerk en
voor de andere helft uit dingen zoals een safari, markt
en ziekenhuisbezoeken. Het vrijwilligerswerk bestond
uit verschillende werkzaamheden. Zo hebben we
bijvoorbeeld een speeltoestel in elkaar gezet, een huis
opgeknapt en bakstenen gemaakt voor de toilet van een
bejaarde vrouw. Een toilet is in Malawi niet zoals hier.
Het is een heel diep gat in de grond, met een bakstenen
muur eromheen voor de privacy, al zit hier meestal geen
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
deur. Soms voelden de dingen die we deden een beetje
onnuttig. We moesten bijvoorbeeld plantjes op de akkers
water geven, terwijl het heel duidelijk was dat het zou
gaan regenen.
Hieruit blijkt maar weer dat de mensen daar heel anders
denken en leven dan wij hier. Ze leven veel meer in
het nu en zien wel wat er later gebeurt. Het werk dat
wél nuttig was, was niet iets wat de mensen daar zelf
niet konden, maar toch bedankten ze ons steeds heel
uitgebreid en vertelden ze dat we ze geïnspireerd hadden
met ons harde werken en doorzetten. Hier zeiden ze
veel van geleerd te hebben. Het is in Malawi namelijk
gebruikelijk om veel werk uit te stellen en veel pauze te
nemen. Een ander verschil tussen de mensen in Malawi
en in Nederland is dat men daar over het algemeen veel
positiever is ingesteld en ook veel vrolijker is. Dat was
wel iets wat ik miste toen ik terug was in Nederland.
Ik ben nu ruim vier weken terug in Nederland en er gaat
geen dag voorbij dat ik niet aan Malawi denk. Het daar
zijn en mensen leren kennen uit een andere cultuur heeft
mij veel goeds gebracht. Als je ook de kans hebt om zo’n
reis te maken, zou ik dat zeker doen!
Meer informatie over Worldmapping:
www.worldmapping.nl
mijn reisverslag: www.blog.worldmapping.nl/spijkerboer
Herfst | Herfst 2014 | 37
Tentoonstelling
Kunsthal tentoonstelling over Rudolf Steiner
door de redactie
Sinds zaterdag 13 september 2014 herbergt de Kunsthal Rotterdam een
groots opgezette tentoonstelling over één van de invloedrijkste vernieuwers
van de 20ste eeuw, Rudolf Steiner (1861–1925). De tentoonstelling ‘Rudolf
Steiner. Alchemie van het alledaagse’ presenteert een uitgebreid overzicht
van zijn leven, werk en wijdverbreide gedachtegoed. Een collectie maquettes,
meubels, ‘blackboard’ tekeningen, brieven, foto’s en filmmateriaal biedt een
fascinerend inzicht in zijn veelomvattende oeuvre.
Educatie en Steinerweekend
Speciaal voor deze tentoonstelling ontwikkelt de Kunsthal
educatieprogramma’s voor het reguliere onderwijs
en vrijescholen, waarmee leerlingen kennismaken
met de ‘hoofd, hart en handen’ ideeën van Steiner en
gestimuleerd worden hun creativiteit aan te spreken.
In het SteinerLAB doen kinderen en families mee aan
activiteiten waarbij de zintuigen geprikkeld worden. Op
zaterdag 27 en zondag 28 september vond in de Kunsthal
het ‘Steinerweekend’ plaats. Een afwisselend programma,
met lezingen, workshops, minitours en activiteiten op
het gebied van voeding & landbouw, architectuur, dans,
sociaal ondernemen en kunst & design, biedt zowel
doorgewinterde antroposofen als ‘Steiner–onbekenden’
van alle leeftijden een inspirerende ervaring.
Rudolf Steiner
Steiner is de grondlegger van de antroposofie en
zijn nalatenschap is onder meer zichtbaar in het
vrijeschoolonderwijs, de organische architectuur,
antroposofische geneeskunde en biodynamische
landbouw. Hij inspireert in zijn tijd kunstenaars
zoals Piet Mondriaan, Wassily Kandinsky en Josef
Beuys en houdt een vurig pleidooi voor sociaal
ondernemen en duurzaamheid. In onze huidige tijd
waarin maatschappelijke kwesties als een toenemend
milieubewustzijn, aandacht voor biodynamische landbouw,
eerlijke voeding en sociaal ondernemen gemeengoed
zijn geworden, lijkt zijn gedachtegoed relevanter dan
ooit. De tentoonstelling en activiteiten in de Kunsthal
plaatsen Steiner in het licht van de actualiteit en laten
zijn wereldwijde invloed op het gebied van design, kunst,
architectuur, voeding, geneeskunde en onderwijs zien.
Vernieuwende ideeën
Eind negentiende eeuw presenteert Steiner zijn ideeën
als een universele leefwijze waarin wetenschap, kunst en
spiritualiteit samensmelten. In Steiners visie heeft alles
met alles te maken; het planetaire stelsel beïnvloedt de
groei en bloei van de natuur en het welzijn van de mens en
de mens moet zich hiervan bewust zijn. Hij ontwikkelt de
antroposofische leer, die uitgaat van de vrije ontplooiing
van de mens door onderzoek, innerlijke scholing en de
38 | Herfst 2014| Herfst
verbinding van het aardse met het geestelijke. Steiner
zet zijn artistieke en filosofische inzichten in om het
dagelijks leven op een praktische manier te verbeteren.
Zijn vernieuwende ideeën trekken, naast soms stevige
kritiek, veel volgelingen aan. Ruim een eeuw later
werken wereldwijd honderden vrijescholen en vele
gezondheidsklinieken, boerderijen en financiële instanties
volgens zijn antroposofische grondbeginselen.
Intrigerende wisselwerking
De tentoonstelling in de Kunsthal plaatst Steiner in de
context van zijn tijd, waarin nieuwe kunststromingen
en natuurwetenschappelijke ontdekkingen elkaar in
hoog tempo opvolgen. Te zien is hoe Steiner onder deze
invloeden zijn ideeën vormt en met de wereld deelt.
Aandacht is er voor de intrigerende wisselwerking met
beroemde tijdgenoten als Friedrich Nietzsche, Franz
Kafka, Piet Mondriaan, Wassily Kandinsky en Frank Lloyd
Wright. Daarnaast toont ‘Alchemie van het alledaagse’
hoe Steiner een geheel nieuwe ‘organische’ esthetica
in architectuur en design ontwikkelt. De meubels en
gebouwen met de natuurlijke vormen die zo kenmerkend
zijn voor Steiners werk, tonen een duidelijke parallel
met hedendaags design van kunstenaars, vormgevers en
architecten als Olafur Eliasson, Ronan & Ewan Bouroullec
en het Rotterdamse bureau 24H Architecture.
De tentoonstelling duurt tot 15 januari 2015
Links:
www.kunsthal.nl/22-721-Rudolf-Steiner.html
www.vrijescholen.nl/nieuws/2014/06/24/kunsthal-komtmet-tentoonstelling-over-rudolf-steiner.html
Ingezonden
Wat is euritmie therapie?
door Dita Turkenburg, euritmietherapeut bij hypericon
Euritmietherapie is een bewegingstherapie die ontstaan
is uit een samenwerking tussen artsen en Rudolf Steiner,
de grondlegger van de antroposofie. Euritmietherapie
gebruikt als basis ritmisch vloeiende bewegingen, die de
patiënt zowel uiterlijk als innerlijk in beweging brengen.
De euritmische bewegingen hebben een directe band met
de taal en klanken en met de natuur en de kosmos om ons
heen, en brengen die in relatie tot de verschillende functies
en processen in het menselijk lichaam. Euritmietherapie
heeft als doel genezingsprocessen te bevorderen en
te ondersteunen, zowel bij lichamelijke als psychische
klachten. Ook kan de euritmietherapie inzetbaar zijn bij
ontwikkelingsproblematiek bij kinderen.
Hoe wordt er gewerkt?
Een euritmietherapeut kan aan de hand van de diagnose
van de arts zelfstandig een behandelplan opstellen en
uitvoeren. De therapeut doet samen met de patiënt de
oefeningen die de patiënt dan leert en zelfstandig thuis
kan oefenen. Indien nodig is de euritmietherapeut in staat
tijdens het behandeltraject de doelstelling bij te stellen
en het behandelplan aan te passen. De euritmietherapeut
werkt altijd vanuit de antroposofische mensbeelden. Na
behandeling kan er met patiënt en arts gekeken worden naar
een eventueel vervolgtraject.
Wie geeft er euritmietherapie?
Euritmietherapeuten hebben een HBO opleiding dans of
docent euritmie afgerond en aansluitend de post HBO
opleiding euritmie therapie. De euritmietherapeut is lid van
de beroepsvereniging en aan geregistreerde leden zijn een
aantal voorwaarden gesteld met betrekking tot bijscholingen
en kwaliteitszorg. De geregistreerde leden zijn tevens
geregistreerd bij de zorgverzekeringen .
Binnen Hypericon wordt euritmietherapie gegeven door
Dita Turkenburg. Zij volgde de Academie voor Euritmie in
Den Haag (4 jaar), de Euritmietherapie Opleiding aan het
Goetheanum in Dornach, Zwitserland (1 jaar).
Euritmie therapie bij kinderen
Als wij naar het opgroeiende kind kijken, zien wij
verschillende ontwikkelingsstadia en fasen van groei en
ontplooiing in welke het kind zijn lichaam, ziel en geest
ontwikkelt om uiteindelijk een gezonde, zelfstandige
persoonlijkheid te worden. Het zich ontwikkelende lichaam
van het kind kan gezien worden als een huis waarin
gevoelens en ideeën alsook de vaardigheden tot handelen
wonen. Dit huisje moet ontwikkeld en bewoonbaar gemaakt
worden. Als ouders, leraren en opvoeders is ons handelen
er op gericht een positieve en harmonische ontwikkeling te
ondersteunen, opdat het kind zijn huisje kan bewonen en
voor het leven leert gebruiken.
Het opgroeien voltrekt zich in bepaalde duidelijk te
onderscheiden stappen. Hierbij kan men bijvoorbeeld
Branding
Schoolkrant Vrije Scholen Nijmegen
denken aan de eerste 3
levensjaren waar het leren
lopen, spreken en denken op
de voorgrond staat. Daarna is
er een fase tot 7e jaar waar de
organen zo ver uitrijpen dat het
kind tanden wisselt en schoolrijp
wordt. Rond het 14e jaar staat de puberteit centraal en
uiteindelijk met 21 jaar de jong volwassen mens. Er is een
samenhang tussen de lichamelijke ontwikkeling en de
emotionele en geestelijke rijping.
Een ideale en harmonische ontwikkeling van het kind is niet
altijd vanzelfsprekend. Er kan een storing of een eenzijdige
aanleg optreden. Het kind kan deze knelpunten op de meest
uiteenlopende manieren zichtbaar maken. Dat kan verbaal
zijn maar ook non-verbaal, in gedrag.
Euritmietherapie kan het kind helpen door middel van
specifieke bewegingsoefeningen deze drempels aan te
gaan, mogelijk te overwinnen en zijn of haar ontwikkeling te
harmoniseren. De euritmie maakt gebruik van bewegingen
die samenhangen met de inhoud van de natuur om ons
heen en de natuur in ons en wat wij terugvinden in de
inhoud van onze taal. De taal als middel om onszelf uit
te drukken, kan ook andersom werken; het kan ook naar
binnen werken.
Omdat euritmietherapie gebruik maakt van de natuur
en kosmos om ons heen en van de taal, daardoor is het
ritme een belangrijk aspect van de oefeningen. Juist door
het ritme, ritmische herhalen en het oefenen worden
groeiprocessen gestuurd en aangesproken. Niet zozeer het
weten van, maar het doen en bewegen staan centraal in de
therapie.
Enkele voorbeelden voor een verwijzing naar
euritmietherapie zijn:
• Slaapstoornissen, eetstoornissen en allergieën, onrust
en overbeweeglijkheid, bedplassen, taalproblemen,
algemeen vertraagde of te snelle ontwikkeling;
• Vitaliteitproblemen en organische afwijkingen die
ok het gedrag kunnen beïnvloeden, ademhaling- en
stofwisselingsproblemen, motorische onhandigheid of
achterstand
• Emotionele onevenwichtigheid zoals angst, huilen,
lustloosheid en depressie, ongeremd of te afstandelijk
gedrag;
• Leerproblematiek op school zoals dyslexie, dyspraxie,
lees- en schrijfproblemen maar ook concentratieproblemen en sociaal-emotionele problemen;
• Orthodontie en tandregulatie.
Op school kunnen kinderen euritmietherapie krijgen na een
verwijzing door de schoolarts, Mena Kiene. De therapie is
2x per week een half uur. De therapie wordt niet betaald
door school maar wordt door veel verzekeringen in de
aanvullende polis vergoed.
Herfst | Herfst 2014 | 39
Meander vrijeschool voor basisonderwijs
Groesbeeksweg 146, 6524 DN Nijmegen 024-360 03 56
Prins Bernhardstraat 12-14, 6521 AB Nijmegen
024-344 82 06 www.vrijeschoolmeander.nl
Karel de Grote College scholengemeenschap voor
voortgezet vrijeschoolonderwijs
Wilhelminasingel 13-15, 6524 AJ Nijmegen
024-382 04 60 www.kgcnijmegen.nl

A5 sjabloon folder binnendruk kaft v1

het volledige juryrapport - Natuur en Milieufederatie Groningen

MM 04 2014-10-31 - Montessorischool Oegstgeest

5x Lief-30-IW.indd - Philippine Dankelman

Trix week 43 - Prinses Beatrixschool

Spinazie industrie 2012/2013

Nieuwsbrief van 27 oktober 2014 - Christelijke Basisschool De Ark

gebiedspagina Hillegersberg-Schiebroek

Nieuwsbrief Windroos november 2014

Deze mail niet rechtstreeks beantwoorden maar via info