terugblikken & vooruitzien
Commissie m.e.r. in 2013 en haar visie op de toekomst
Doorwerking
van de
Commissieadviezen is
groot
lees erover op pagina 8
Wat doet de Commissie?
M.e.r. voor
waterprojecten:
een schot in
de roos
lees erover op pagina 11
Water en m.e.r.
Europese
m.e.r.richtlijn
beïnvloedt
Omgevingswet
lees erover op pagina 16
Wetgeving en m.e.r.
Schaliegas,
windparken,
gaswinning:
pak het
zorgvuldig
aan
Nederlandse
investeerders
in het
buitenland
hebben profijt
van m.e.r.expertise
lees erover op pagina 21
lees erover op pagina 25
Energie en m.e.r.
M.e.r. Internationaal
Inhoudsopgave
1.Wat doet de Commissie?
3.Wetgeving en m.e.r.
5.M.e.r. internationaal
• Voorwoord3
• Omgevingswet16
• Screening projectvoorstellen
• Adviezen in 2013
4
• Europese wetgeving17
• Georgische stuwdam26
• Financiën en personeel
• Kwaliteit6
•PAS18
• Dutch Sustainability Unit
27
• Overzicht medewerkers42
• Doorwerking m.e.r.
8
•Natuurbeschermingswet19
• M.e.r. in Centraal-Afrika
28
• Leden en adviseurs Nederland 43
• Procesgerichte advisering
9
•Toekomstvisie
• Wetgeving en m.e.r. Internationaal 29
•Toekomstvisie
20
10
7.Organisatie
25
4.Energie en m.e.r.
6.Kenniscentrum
• Hedwigepolder11
• Schaliegas21
• Kennisfeiten Nederland 2013
32
• Marker Wadden
•Windenergie22
•Presentaties & publicaties 33
•Gaswinning Waddenzee
23
•Klimaat14
•Toekomstvisie
24
•Toekomstvisie
15
44
Internationaal
31
2.Water en m.e.r.
• Deltaprogramma13
41
•Leden en adviseurs • Uitbreiding haven Colombia30
•Toekomstvisie
12
• Wat doet de Commissie m.e.r.? 40
8.Uitgebrachte adviezen
•Uitgebrachte adviezen 2013
Nederland
Nederland 2013
•Uitgebrachte adviezen 2013
• Kenniscentrum Nederland 2014
35
• Kennisfeiten Internationaal
36
• Presentaties & publicaties 37
45
50
Internationaal
Internationaal 2013
Afkortingen Internationaal54
•Kenniscentrum Internationaal 2014 39
Colofon55
Commissie m.e.r.
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 2 van 56
Voorwoord
Dames en Heren,
Het afgelopen jaar begon goed
als onafhankelijk toetser niet in
verbeteren van m.e.r.-wet- en
het gedrang komt, mits het mee-
-regelgeving in vijf Centraal-Afri-
denken in het voortraject selec-
kaanse landen, de introductie
voor de Commissie. Uit een exter- tief, zorgvuldig en transparant
van plan-m.e.r. in Rusland, Paki-
ne audit bleek doorwerking van
gebeurt. Een opdracht die de
stan en Bangladesh, en toetsing
milieueffectrapportage en onze
Commissie graag oppakt.
van milieueffectrapporten in
adviezen bij maar liefst 80 pro-
Kijk ook bij:
Commissie in verandering
Kenniscentrum
Kenia en Georgië. Dit doet zij
cent effectief. Door aanpassing
Een scala aan plannen en pro-
zoveel mogelijk in samenwerking
nisinstituten en het Nederlands
van plan of project dan wel door
jecten op nationaal, provinciaal
met organisaties op het gebied
bedrijfsleven.
een verbeterde onderbouwing.
en lokaal niveau trok in 2013
van klimaat, deltaplanning en
Een resultaat waar we trots op
weer aan ons voorbij. In totaal
inspectie/handhaving.
zijn. Met continue kritische re-
251 adviestrajecten, variërend
flectie en een blijvend streven
van effectenonderzoek naar
Onze Dutch Sustainability Unit
de inspirerende contacten. De
naar verbetering willen we dit
schaliegaswinning en inrichting
(DSU) heeft ambassades en de-
deskundigen dank ik voor hun
goede resultaat vasthouden.
van de Hedwigepolder tot tal
partementen ondersteund bij de
expertise en betrokkenheid. De
Terugkijkend op 15 jaar voorzit-
Nederlandse wetgever geef ik
Naar mijn stellige overtuiging is
gebied. In al deze advies-
keling in hun beleid en plannen.
tot slot graag het advies mee het
vroege inbreng in het proces van
trajecten maken we gebruik van
Daarbij is het afgelopen jaar in
unieke model ‘Commissie m.e.r.’
onze kennis zo’n verbetering. De
de uitgebreide expertise van
het bijzonder aandacht besteed
te koesteren.
externe evaluatie van de pilots
een groot aantal deskundigen,
aan klimaat. Ook werd veel ad-
Procesgericht adviseren geeft dit
die hun kennis volstrekt onaf-
vies gevraagd over de integratie
Niek Ketting,
ook aan. De nieuwe aanpak blijkt hankelijk inbrengen.
van gender-gelijkheid. De ko-
Voorzitter Commissie voor de
meerwaarde te hebben voor u als Ook internationaal heeft de
mende jaren gaan we verder op
milieueffectrapportage (tot en
bevoegd gezag en initiatief-
Commissie zich het afgelopen
de ingeslagen weg, waarbij wij
met 2013)
nemer. Een andere conclusie is
jaar ingezet voor effectieve toe-
intensiever willen samenwerken
dat de positie van de Commissie
passing van m.e.r. Zoals bij het
met andere (internationale) ken-
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Voorwoord
terschap dank ik u allen voor
van bestemmingsplannen buiten- integratie van duurzame ontwik-
Wat doet de Commissie?
Wat doet de Commissie?
Wetgeving en m.e.r.
Adviezen in 2013
Kwaliteit
Doorwerking m.e.r.
Procesgerichte
advisering
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
M.e.r. Internationaal
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 3 van 56
Adviezen in 2013
In 2013 bracht de Commissie 251
Hiermee is veelal tot het laatste
adviezen uit:
moment gewacht, waardoor 2013
• 24 adviezen reikwijdte &
hierin een piek laat zien. Zoals
detailniveau project-m.e.r. of
verwacht, zette de dalende trend
combinatie plan-/project-m.e.r.
in advisering over reikwijdte &
• 23 adviezen reikwijdte &
detailniveau plan-m.e.r.
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen in 2013
Aantal en type uitgebrachte adviezen 2009-2013
Kenniscentrum
300
250
detailniveau (R&D) in 2013 door.
Vergeleken met 2012 halveerde dit
• 62 toetsingsadviezen project-
type adviezen, met als oorzaak de
m.e.r. of combinatie plan-/
verhoging van het tarief voor vrij-
project-m.e.r.
willig advies van de Commissie
200
Wat doet de Commissie?
150
Voorwoord
• 130 toetsingsadviezen plan-m.e.r. per 1 juli 2012.
• 12 overige vrijwillige adviezen
100
Vrijwillig versus verplicht
Adviezen in 2013
Het aantal adviezen steeg met 27
Vanwege diezelfde tariefverhoging
ten opzichte van 2012. Het aantal
lag het aantal vrijwillige adviezen
toetsingsadviezen verdubbelde
ongeveer 40% lager dan in 2012.
zelfs, omdat veel gemeenten be-
Doordat het aantal verplichte ad-
stemmingsplannen per 1 juli 2013
viezen in 2013 sterk toenam, daal-
geactualiseerd en gedigitaliseerd
de het totale aandeel van vrijwillig
Reikwijdte en detailniveau project-m.e.r. of combinatie
plan- en project-m.e.r.
moesten hebben.
advies in 2013 zelfs tot 25%.
Reikwijdte en detailniveau plan-m.e.r.
50
0
2009
2010
2011
2012
Kwaliteit
2013
Doorwerking m.e.r.
Toetsingsadvies project-m.e.r. of combinatie plan- en project-m.e.r.
Procesgerichte
advisering
Toetsingsadvies plan-m.e.r.
Overige adviezen
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
Toekomstvisie
M.e.r. Internationaal
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 4 van 56
Adviezen in 2013
Wie vraagt advies?
Zienswijzen
De verdeling van adviezen aan
De Commissie nam bij 127 ad-
gemeenten, provincie, Rijk en
viestrajecten de zienswijzen mee
waterschap is de afgelopen jaren
(53%): bij 97 toetsingen (51%) en
vrijwel constant:
30 adviezen in de voorfase (64%).
• 65% is gericht aan gemeenten
De dalende trend sinds 1 juli
(64% in 2012);
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen in 2013
Verplichte versus vrijwillige inschakeling 2009-2013
Kenniscentrum
100
80
Wat doet de Commissie?
2010, toen het meenemen van
• 21% aan provincies (21%
in 2012);
zienswijzen door de Commissie
vrijwillig werd, zet hiermee
• 12% aan het Rijk (14% in 2012);
door. In 2012 zijn nog in 62% van
• 2% aan het waterschap (4%
de projecten zienswijzen bij de
in 2012).
advisering betrokken, in 2011 was
60
Voorwoord
40
Adviezen in 2013
dat 73%.
Een spijtige ontwikkeling,
want met specifieke informatie
20
Kwaliteit
uit zienswijzen neemt de
kwaliteit van advisering door de
Commissie toe.
0
2009
2010
Verplicht
2011
2012
2013
Doorwerking m.e.r.
Vrijwillig
Procesgerichte
advisering
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
Toekomstvisie
M.e.r. Internationaal
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 5 van 56
Kwaliteit
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen in 2013
Reikwijdte en detailniveau
over natuurwaarden (42%) en de
tergerelateerde projecten waren
2012 schommelde het tussen de
De notitie reikwijdte & detail-
omgang met ‘gezondheid’ (23%).
deze net als voorgaande jaren
50 en 66%.
niveau is voor de Commissie
Slechts in 6% van de gevallen
kwalitatief goed.
In 2013 ging het meestal om
uitgangspunt voor het te geven
nam het bevoegd gezag het
advies R&D. Bij 91% van haar
R&D-advies niet volledig over.
adviezen bracht de Commissie
Het ging dan vooral om uit te wer- In 63% van de 116 rapporten
nieuwe elementen in ten opzichte
ken alternatieven en varianten.
van de R&D-notitie. Vaak betrof
Tekortkomingen
(exclusief bestemmingsplannen
buitengebied) zijn belangrijke
het nieuwe alternatieven of vari-
Milieueffectrapport
anten (58%), onderbouwing van
In 2013 toetste de Commissie 192
Dit percentage is in lijn met voor-
het voornemen (51%), informatie
milieueffectrapporten. Voor wa-
gaande jaren. Tussen 2008 en
tekortkomingen geconstateerd.
Kenniscentrum
ontbrekende informatie over:
• natuur (70%);
• ontbrekende alternatieven
en varianten (42%);
Wat doet de Commissie?
• onderbouwing en geluidseffecten (beide 20%).
Voorwoord
meer op volgende pagina
Adviezen in 2013
Kwaliteit MER 2013
Energie, industrie en grondstoffen
Kwaliteit
Infrastructuur
Intensieve veehouderijen
Doorwerking m.e.r.
Landelijk gebied
Recreatie
Water
Procesgerichte
advisering
Woningbouw, bedrijventerreinen en stadsprojecten
0
20
40
Geen essentiële tekortkoming
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
60
80
100
Toekomstvisie
Wel essentiële tekortkoming
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
M.e.r. Internationaal
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 6 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen in 2013
ling op het milieueffectrapport
na toetsing van de aanvulling
Ontbrekende informatie
extra informatie toetsen.
concluderen dat het milieu-
In 89% van de rapporten was
De Commissie krijgt minder ver-
effectrapport de vereiste milieu-
sprake van één of meer tekort-
Nog steeds onderschatten velen
zoeken om deze aanvulling te
informatie bevatte. In ongeveer
komingen. Het ging meestal om
de gevolgen voor Natura 2000.
beoordelen. In 2013 gebeurde dit
40% van de aangevulde
ontbrekende informatie over:
Een goede beoordeling opstellen
in 41% van de gevallen. In 2010
rapporten bleef die informatie
• effecten op natuur (79%);
blijkt nog steeds lastig.
was dit nog 90%. Mogelijk speelt
toch onvoldoende of onvolledig.
• ontbrekende alternatieven en
Milieu-informatie in MER
Natuur
varianten (50%);
het tarief van 3.500 euro voor dit
Veehouderijen
vrijwillig advies hierbij een rol.
Bij intensieve veehouderijen
Buitengebied
• effecten op het landschap (20%).
ontbreekt vooral informatie over
de effecten op natuur van ver-
Vooral bij plan-m.e.r. voor
Met het oog op de piek in 2013 en
Tekortkomingen op het onder-
zurende en vermestende stoffen.
bestemmingsplannen buiten-
de zwaarwegende problematiek
werp natuur zijn te wijten aan
In bestemmingsplannen voor
gebied blijft beoordeling van
van stikstofdepositie zijn de
ontbrekende of onjuiste infor-
woningbouw, bedrijventerreinen
aanvullingen achterwege.
resultaten van bestemmings-
matie over de effecten van ver-
en stadsprojecten ontbreken
Rekenen we bestemmingsplannen plannen buitengebied apart ge-
zurende en vermestende stoffen,
behalve informatie over natuur
buitengebied niet mee, dan vraagt analyseerd. Bestemmingsplan-
afkomstig van de agrarische
vaak de onderbouwing van al-
het bevoegd gezag de Commissie
nen leggen beleid vast voor het
sector. Meer dan in voorgaande
ternatieven en varianten, en de
in 62% van de gevallen een aan-
hele grondgebied van gemeenten
jaren ontbrak informatie over
effecten op de leefomgeving.
vulling op het MER te toetsen.
buiten de bebouwde kom en de
landschap. Deze informatie is
Soms kiezen initiatiefnemers
agrarische sector. De Commissie
van belang bij het maken van
ervoor meer tijd voor een plan of
toetste 76 milieueffectrapporten
keuzes over de inrichting van het
Als er belangrijke milieu-infor-
project te nemen en geven ze aan
van bestemmingsplannen die
buitengebied.
matie ontbreekt kan de Commis-
dat aanvulling later volgt.
vaak jarenlang niet waren
sie, om genoemde tekortkomin-
In meer dan de helft van de
geactualiseerd.
gen te verhelpen, via een aanvul- gevallen kon de Commissie
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wat doet de Commissie?
• onderbouwing (28%);
Plan-m.e.r.
Aanvulling op het MER
Kenniscentrum
Voorwoord
Adviezen in 2013
Kwaliteit
Doorwerking m.e.r.
Procesgerichte
advisering
Toekomstvisie
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
M.e.r. Internationaal
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 7 van 56
De meerwaarde van milieueffectrapportage
Doorwerking m.e.r.
Uit recente evaluaties door de uni- • M.e.r. draagt duidelijk bij aan
Kijk ook bij:
Commissie in verandering
de effectiviteit van m.e.r.
versiteiten van Utrecht en Gronin-
een groter milieubewustzijn
gen en door Bureau Berenschot
van initiatiefnemers en bevoegd
rapporten is van groot belang
de Commissie duidelijke meer-
komen de volgende conclusies
gezag en resulteert in meer mili-
voor de doorwerking van m.e.r.
waarde. Bij nog eens 20% is
over de meerwaarde van milieuef-
euvriendelijke besluiten.
De Commissie heeft een sub-
sprake van enige doorwerking.
fectrapportage en advisering door • De wettelijke plicht van m.e.r. is
stantiële rol als onafhankelijk
Die kent verschillende vormen,
de Commissie naar voren:
bewaker van die kwaliteit.
zoals betere onderbouwing van
een belangrijke verklaring voor
• De kwaliteit van milieueffect-
• Bij ruim 60% van de besluiten
hebben m.e.r. en het advies van
Kenniscentrum
Wat doet de Commissie?
een besluit of milieuvriendelijke
aanpassing van een voornemen.
Voorwoord
Juridisch
M.e.r. en het advies van de Commissie spelen ook regelmatig een
Adviezen in 2013
rol in juridische procedures. De
Raad van State weegt de onafhankelijke toets van de Commissie
Kwaliteit
zwaar mee in haar oordeel. Doorwerking vindt tot slot plaats in het
actief uitdragen van onze kennis
Doorwerking m.e.r.
en ervaring. Met een nieuwsbrief,
themabijeenkomsten en publicaties willen we de kwaliteit van milieueffectrapporten verbeteren en
Procesgerichte
advisering
bevoegd gezag en initiatiefnemers
een helpende hand bieden.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
Toekomstvisie
M.e.r. Internationaal
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 8 van 56
Kennis en praktijkervaring van de Commissie nog beter ontsloten
“De adviezen
van de
Commissie
hebben in zo’n
80 procent van
de gevallen
een positieve
doorwerking:
een kostbaar
goed. De
Europese
Unie lijkt hier
beter van
doordrongen
dan de
Nederlandse
wetgever”
Procesgerichte advisering
Kijk ook bij:
Commissie in verandering
Kenniscentrum
Met flexibele inzet kan de Commissie beter aansluiten op
het keuzeproces van initiatiefnemers en bevoegd gezag.
Wat doet de Commissie?
Voorwoord
Adviezen in 2013
Kwaliteit
Doorwerking m.e.r.
Procesgerichte
advisering
Niek Ketting, voorzitter van
de Commissie m.e.r. (tot en
met 2013)
Toekomstvisie
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
M.e.r. Internationaal
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 9 van 56
Toekomstvisie · Nederland
Kijk ook bij:
Toekomstvisie Internationaal
Kenniscentrum
Uitnodigingsplanologie
zichtelijk te houden. Duidelijkheid
over reikwijdte en detailniveau wij- sociaal-economische effectbe-
Met de komst van de Omgevings-
over welke vuistregels op strate-
zen we, waar relevant, al expliciet
palingen. Door de informatie in
wet zal de overgang van toela-
gisch en projectniveau bruikbaar
op het belang van gezondheid. Bij
milieueffectrapporten en de maat-
tings- naar uitnodigingsplanologie
zijn, is hiervoor nodig. Met onze
de ontwikkeling en beoordeling
schappelijke kosten-batenanalyse
de komende jaren veel aandacht
deskundigen en de m.e.r.-praktijk
van alternatieven gaan we gezond- beter op elkaar aan te laten slui-
vragen van de m.e.r.-praktijk en
willen we in 2014 hierin concrete
heidsaspecten nu ook zwaarder
ten, willen we beide instrumenten
onze advisering. De combinatie
stappen vooruit zetten. Goed om-
wegen.
versterken. Hiermee leggen we
van flexibiliteit in planvorming en
gaan met onzekerheden in effect-
ook de basis voor een praktijk die
zorgvuldige effectbeschrijving in
bepaling, is onontgonnen terrein.
Duurzame ontwikkeling
m.e.r., zonder toenemende on-
Zeer incidenteel krijgt dit aan-
Duurzame groei komt centraal te
derzoekslast, vereist creativiteit.
dacht in een milieueffectrapport.
staan: minder belasting van het
Wij zoeken actief de dialoog op
Dat moet structureel worden, ze-
milieu, minder afhankelijkheid van Advies op maat
om hieraan samen met betrokken
ker in het licht van de verschuiving fossiele energie en efficiënt ge-
partijen invulling te geven. In onze
richting uitnodigingsplanologie.
advisering en kennisproducten
duurzaam georiënteerde besluitvorming ondersteunt.
Wat doet de Commissie?
Voorwoord
Adviezen in 2013
Op basis van de positieve evalu-
bruik van natuurlijke hulpbronnen. atie van de pilots Procesgericht
Wij zullen daarom in onze advise-
adviseren gaan we de komende
leggen we de komende tijd de vol-
Gezondheid
ring meer aandacht vragen voor
jaren structureel adviestrajecten
gende accenten.
In het publieke debat neemt de
thema’s als klimaat, energietran-
op maat bieden aan bevoegd
aandacht voor gezondheidsef-
sitie en gebruik van natuurlijke
gezag en initiatiefnemers.
Vuistregels en onzekerheden
fecten toe. M.e.r. moet en kan de
hulpbronnen.
Meer gebruikmaken van vuist-
informatie leveren om gezondheid
Milieueffectrapportage moet als
regels kan helpen om het milieu-
volwaardig mee te wegen in de
integraal instrument meer dan
effectrapport compact en over-
besluitvorming. In onze adviezen
tot nu toe verbinding maken met
Kwaliteit
Doorwerking m.e.r.
Procesgerichte
advisering
Toekomstvisie
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 10 van 56
Natuurwinst voor Westerschelde
Hedwigepolder
Kijk ook bij Internationaal:
Uitbreiding haven Colombia
Nederland en Vlaanderen werken
de Schelde-monding en ontstaat
grond aan het water’ veel weer-
voorspellingen afbreuk doen aan
samen aan natuurherstel in het
nieuwe estuariene natuur.
stand op. Daarom is nog enkele
de natuurwaarde van het gebied.
Schelde-estuarium. Een van de
In Vlaanderen is in 2007 een
keren opnieuw onderzocht of er
Het rapport was als zienswijze op
projecten is herinrichting van de
besluit over de Prosperpolder ge-
alternatieve oplossingen zijn. Uit-
het milieueffectrapport gepubli-
Hedwigepolder in Nederland en
nomen en zijn de graafwerkzaam- eindelijk is toch het besluit geval-
de Prosperpolder in Vlaanderen.
heden gestart. In Nederland trad
len om de m.e.r.-procedure voort
tie heeft de Commissie in haar
Door verplaatsing van de dijk zijn
vertraging op. In Zeeland roept
te zetten. Uit het milieueffectrap-
advies uitspraak gedaan over het
de polders straks onderdeel van
het ‘teruggeven van landbouw-
port blijkt dat het voorspellen van MER en over de opvattingen van
toekomstige ontwikkelingen in
Kenniscentrum
ceerd. Als onafhankelijke instan-
tegenstanders. De Commissie
Water en m.e.r.
een estuarium lastig is. De natuur vond dat het milieueffectrapport
kenmerkt zich door dynamiek.
terecht concludeert dat de herin-
De geulen, slikken, schorren en
gerichte polder in elk stadium van
platen staan onder invloed van
zijn ontwikkeling natuurwinst
getijdestroming. Gebieden slibben betekent voor het estuarium van
op en bij hoogwater en storm ero-
de Westerschelde. Het gebied zal
deren ze weer.
in de loop der jaren inderdaad
dellen in het MER aangeven. Maar
Een tegenstander van de ontpol-
omdat opgeslibd gebied ook een
dering toonde een rapport met
bijdrage levert aan het beoogde
afwijkende voorspellingen over
natuurherstel, onderschreef de
de snelheid waarmee het ontpol-
Commissie de positieve conclusie
derde gebied zou opslibben. Te
voor natuur in het MER.
snelle opslibbing zou volgens die
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Marker Wadden
opslibben, en sneller dan de mo-
Advies
Wat doet de Commissie?
Hedwigepolder
Wetgeving en m.e.r.
Deltaprogramma
Klimaat
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 11 van 56
Gefaseerde aanleg natuureilanden
Marker Wadden in de kijker
Kijk ook bij Internationaal:
Uitbreiding haven Colombia
De ecologische kwaliteit van het
ringswijze in overleg met markt-
ke verbetering van de ecologische
viseerde de ontwikkeling van een
Markermeer is slecht. Het project
partijen zal gebeuren en tussen-
kwaliteit van het Markermeer is
toetsingskader voor bijsturing.
Marker Wadden van Vereniging
tijdse bijstelling mogelijk nodig
hiermee goed onderbouwd. Ge-
Ook raadt zij aan de relatie te
Natuurmonumenten moet de
is, beschrijft Natuurmonumenten
zien de lange looptijd van het pro- leggen met de ‘ecologische over-
situatie de komende 30 à 40 jaar
een bandbreedte van uitvoerings-
ject, de bepalende rol van markt-
waarde’ die nodig is om economi-
verbeteren door invang van slib
mogelijkheden met bijbehorende
partijen en de onzekerheden,
sche ontwikkeling in het gebied
en een gefaseerde aanleg van
effecten. De conclusie dat het pro- onderschreef de Commissie de
natuureilanden. Het bestem-
ject kan leiden tot een aanzienlij-
noodzaak van monitoring. Zij ad-
Kenniscentrum
Amsterdam-Almere-Markermeer
mogelijk te maken.
mingsplan van de gemeente
Lelystad moet de eerste fase van
Water en m.e.r.
de ontwikkeling mogelijk maken.
In haar advies over reikwijdte en
Hedwigepolder
detailniveau van het milieueffectrapport richtte de Commissie
zich op verzoek van de gemeente
Marker Wadden
Lelystad alleen op de hoofdonderwerpen voor het MER: slib en
natuurontwikkeling. Toetsing van
Deltaprogramma
het MER gebeurde zoals gebruikelijk integraal.
Goede onderbouwing
Klimaat
De Commissie was enthousiast
over de aanpak van het MER.
Omdat vaststelling van de uitvoe-
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Toekomstvisie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 12 van 56
Op naar een klimaatbestendig Nederland
Deltaprogramma
Kijk ook bij:
Monitoring klimaateffecten
Het Deltaprogramma brengt
• waterveiligheid;
is door de Deltacommissaris ge-
tailniveau voor het milieuonder-
oplossingen in beeld die het
• zoetwaterstrategie;
vraagd om regelmatig mee te den-
zoek, met als belangrijkste tips:
hoofd bieden aan de gevolgen van • ruimtelijke adaptatie;
ken over dit niet-alledaagse pro-
• Onderbouw keuzes, vooral voor
klimaatverandering en sociaal-
• Rijn-Maasdelta;
ces. Zodat het milieu – naast veel
de Deltabeslissing waterveilig-
economische ontwikkelingen
• peilbeheer IJsselmeergebied.
andere belangen – een gepaste rol
heid. Hiervoor geldt namelijk
krijgt in de besluitvorming.
een nieuwe normering.
tot 2050 (met een doorkijk naar
2100). In 2015 valt het besluit
Hier wordt in fasen naar toege-
over vijf richtinggevende en
werkt, met onder meer de jaarlijkse Advies R&D
onderling samenhangende
presentatie van het Deltaprogram-
In 2013 bracht de Commissie
deltabeslissingen:
ma op Prinsjesdag. De Commissie
advies uit over reikwijdte en de-
Kenniscentrum
• Beschrijf strategische keuzes en
concrete maatregelen per Deltabeslissing.
• Ontwikkel een eenduidig refe-
Water en m.e.r.
rentiescenario, waarin het huidig beleid tot bijvoorbeeld 2050
doorloopt.
Hedwigepolder
• Beschrijf milieugevolgen van
gemaakte keuzes en alternatieven, inclusief een Passende
Marker Wadden
beoordeling waarin de risico’s
voor Natura 2000-gebieden zijn
opgenomen. Zet deze gevolgen
Deltaprogramma
af tegen de gevolgen voor de referentiesituatie.
Klimaat
De Deltacommissaris gaf in zijn
reactie aan dat het advies sterk zal
doorwerken in de vervolgstappen.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Toekomstvisie
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 13 van 56
Diepgang in denken over klimaatverandering ontbreekt in m.e.r.
Monitoring klimaateffecten
Kijk ook bij:
Deltaprogramma
Volgens planologen en schrijvers
Door Universiteit Wageningen is
instrumenten beschikbaar komen.
• Beschrijf klimaatkwetsbaar-
van milieueffectrapporten krijgt
onderzoek gedaan naar klimaat-
In 2013 organiseerde de Commis-
heden en klimaateffecten:
het thema klimaatverandering
verandering in milieueffectrappor-
sie een themabijeenkomst over
•
nog onvoldoende aandacht
tage voor structuurvisies. Daaruit
klimaat en milieueffectrappor-
lokaal niveau. Deze test is in
binnen milieueffectrapportage.
blijkt dat er wel vaak aandacht is
tage. Tijdens deze middag zijn
ontwikkeling in het kader van
Vooral de langere termijn en on-
voor klimaatverandering, maar dat suggesties en tips verzameld om
zekerheden over de omvang van
diepgang ontbreekt. De focus op
klimaat in m.e.r. te verankeren,
klimaateffecten maken het lastig
klimaat in planvorming en m.e.r.
zoals:
om deze effecten mee te wegen.
lijkt toe te nemen, nu er steeds
• Gebruik m.e.r. bij planontwik-
Milieueffectrapportage hanteert
meer praktische voorbeelden en
Kenniscentrum
doe de Klimaat-stresstest op
het Deltaprogramma;
•
gebruik kwetsbaarhedenkaarten;
•
keling en niet als toets achteraf.
doe een gevoeligheidsanalyse
bij de effectbeschrijving over
een planhorizon van 10, soms 20
Water en m.e.r.
bodem en water;
jaar, terwijl klimaatscenario’s een
•
vooruitblik van 50 tot 100 jaar
formuleer adaptatiemaatregelen.
vereisen.
Hedwigepolder
• Omgaan met onzekerheden:
•
Europese richtlijnen
koppel onzekerheid aan
gebiedsdoelen en
Toch geldt milieueffectrapportage
Marker Wadden
no-regret-maatregelen;
als hét instrument om klimaat-
•
monitor regelmatig en
effecten en de maatregelen daar-
formuleer maatregelen om
tegen goed in beeld te brengen.
achter de hand te houden.
Deltaprogramma
Dat is ook terug te zien in de
nieuwe Europese m.e.r.-richtlijn,
In 2014 volgt verdere uitwerking
die momenteel in ontwikkeling
van deze suggesties en tips in een
is. Die zal meer aandacht vragen
praktische handreiking. Zie ook
voor klimaatverandering.
de factsheet Klimaat en m.e.r.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Klimaat
Toekomstvisie
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 14 van 56
Toekomstvisie · water en m.e.r.
Kijk ook bij Internationaal:
Uitbreiding haven Colombia
Kenniscentrum
De komende jaren stellen Rijk, pro-
een zorgvuldige belangenafweging
vincies en waterschappen nieuwe
tot breed gedragen keuzes voor het terkwaliteit volgen uit de Europese
waterplannen op voor het beleid tot waterbeleid. Deze keuzes kunnen
waterkwaliteit. De normen voor wa- voor Natura 2000-gebieden, die
Kaderrichtlijn Water. Dat Nederland
sterk afhankelijk zijn van de watercondities.
2021. Aan de basis van deze plan-
vervolgens weer bepalend zijn voor nog lang niet overal aan deze nor-
nen liggen de deltabeslissingen en
projecten en plannen met invloed
men voldoet, betekent dat er een
Hulp bij keuzes
gebiedsprocessen. Deze leiden via
op de (grond)waterhuishouding of
forse opgave ligt. Dit geldt vooral
De m.e.r.-procedure kan een belangrijke rol spelen bij het maken
van keuzes in het waterbeleid.
Voor het nieuwe Nationale Water-
Water en m.e.r.
plan en enkele regionale waterplannen wordt de m.e.r.procedure doorlopen. Waterbeleid
Hedwigepolder
zal een steeds grotere rol spelen
in m.e.r.-procedures voor plannen
en projecten. Een milieueffect-
Marker Wadden
rapport moet inzicht geven in
de negatieve effecten op de
waterhuishouding én in de mo-
Deltaprogramma
gelijkheden om bij te dragen aan
verbetering daarvan. De Commissie zal via haar advisering zorg
Klimaat
dragen voor optimale inzet van
het m.e.r.-instrument voor deze
Toekomstvisie
doelen.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 15 van 56
Meer integrale besluitvorming gewenst
Omgevingswet Elverding-proof?
Kijk ook bij:
Wetgeving en m.e.r.
Internationaal
De Omgevingswet moet een in-
lende organisaties, waaronder
wens om tot meer integrale be-
met vroegtijdige publieksparti-
tegraal kader bieden voor de nu
de Commissie, werd gevraagd
sluitvorming te komen. Dit sluit
cipatie leiden tot besluitvorming
nog sectoraal georganiseerde
hierop te reageren. Alle reacties
heel goed aan bij de m.e.r.-sys-
met groter draagvlak en tot
omgevingsregelgeving. In 2013
zijn verwerkt in een nieuwe ver-
tematiek. Ook de integratie van
aanzienlijke tijd- en geldwinst.
werd voor het eerst concreet wat
sie van het wetsvoorstel. Deze
m.e.r. in plan- en besluitvor-
De Commissie is kritisch over
deze wet voor m.e.r. zal beteke-
versie is najaar 2013 voor advies
mingsprocedures is positief, mits
afschaffing van de uitgebreide
nen, door publicatie van de zo-
verstuurd aan de Raad van State.
het instrument tijdig wordt inge-
project-m.e.r.-procedure, want
genoemde toetsversie. Verschil-
De Commissie ondersteunt de
zet, zodat er nog keuzeruimte is
daarmee vervallen inhoudelijke
voor alternatieven. Het mag niet
en procedurele waarborgen, zo-
zo zijn dat procedurele integratie
als alternatievenonderzoek en
leidt tot inhoudelijke beperkin-
toetsing door de Commissie van
gen voor m.e.r.
projecten waarvoor belangrijke
Groter draagvlak
keuzes rond milieu nodig zijn.
Kenniscentrum
Wetgeving en m.e.r.
Omgevingswet
Maar ook de indeling van de
Daarnaast deed de Commissie
wet is voor verbetering vatbaar,
verbetersuggesties voor het wets-
zodat initiatiefnemers tijdig aan
voorstel. Het gaat er dan vooral
de m.e.r.-procedure denken. Naar
Europese wetgeving
om de wet meer in lijn te brengen verwachting gaat het wetsvoormet de Elverding-aanpak. Die
stel rond de zomer van 2014 naar
benadrukt het belang om in de
de Tweede Kamer. Het duurt
voorbereidingsfase van besluit-
daarna nog enkele jaren voordat
vorming te investeren: vroeg-
de m.e.r.-praktijk echt met de wet
tijdige probleemanalyse, brede
te maken krijgt.
PAS
Natuurbeschermingswet
verkenning van oplossingsvarianten en milieueffectbeoordeling
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 16 van 56
Europa neemt milieueffectrapportage serieus
Kijk ook bij:
Wetgeving en m.e.r.
Internationaal
Strakker jasje voor m.e.r.
Kenniscentrum
De Europese
Commissie wil
de kwaliteit
van m.e.r.
verbeteren,
procedures
stroomlijnen
en samenhang
met overige
EU-wetgeving
versterken
Eind 2012 publiceerde de Euro-
sterken. Zo wordt de scope van
waarborging door erkende des-
pese Commissie een voorstel tot
m.e.r. uitgebreid met nieuwe mi-
kundigen of een comité van natio-
wijziging van de M.e.r.-richtlijn.
lieuaspecten als klimaatverande-
nale deskundigen, zoals de Com-
Dit voorstel leidde in 2013 tot veel
ring en biodiversiteit. Bovendien
missie m.e.r. Tot slot verplicht het
discussie in Brussel. Waar de
moet m.e.r. worden afgestemd
voorstel om monitoringmaatrege-
Raad van ministers het voorstel
of zelfs geïntegreerd in andere
len uit het MER op te nemen in de
wilde afzwakken, wilde het Euro-
milieutoetsen, zoals de Passen-
vergunning.
pees Parlement juist zwaarder op
de beoordeling. En de eisen aan
Eind 2013 hebben de Europese
m.e.r. inzetten.
een m.e.r.-beoordeling behoeven
Commissie, het Europees Parle-
De M.e.r.-richtlijn bestaat al meer
nadere specificatie om tot meer
ment en de Europese Raad van
dan 25 jaar en is in die tijd amper
uniformiteit te komen.
ministers een gezamenlijk eind-
gewijzigd. Op basis van ervarin-
Wetgeving en m.e.r.
voorstel geschreven. Naar ver-
gen in de praktijk is aanpassing
Focus op kwaliteit
inmiddels wel nodig. Zo blijkt
Omdat de kwaliteit van m.e.r.
voorjaar van 2014 openbaar zijn.
uitwerking van de richtlijn per
nogal eens te wensen overlaat,
Het duurt dan nog drie jaar voor-
lidstaat nogal te verschillen. De
krijgt dit onderwerp veel aan-
dat de Nederlandse regelgeving
Europese Commissie wil met haar
dacht in het voorstel van de Eu-
hierop moet zijn aangepast.
voorstel de kwaliteit van m.e.r.
ropese Commissie. Alternatieven-
verbeteren, procedurestappen
onderzoek is straks een verplicht
stroomlijnen en de samenhang
onderdeel van m.e.r. Daarnaast
met overige EU-wetgeving ver-
vereist de kwaliteit van elk MER
wachting zal het resultaat in het
Omgevingswet
Europese wetgeving
PAS
Natuurbeschermingswet
Toekomstvisie
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 17 van 56
MER voor PAS moet nut en noodzaak onderbouwen
Programmatische aanpak stikstofdepositie
De stikstofdepositie op de meeste
Nederlandse Natura 2000-gebieden is (veel) te hoog. Nieuwe
Kijk ook bij: Natura 2000
• Laat zien hoe de gewenste
doelen bereikbaar zijn.
• Kijk naar alternatieven met
activiteiten die een toename
meer (gebiedsgerichte) maat-
hiervan veroorzaken zijn daar-
regelen, waarmee de gewenste
door niet mogelijk. Met de Pro-
doelen mogelijk sneller te rea-
grammatische Aanpak Stikstof
liseren zijn. Zoals verplaatsing
(PAS) wil het Rijk economische
van veehouderijen of vervan-
ontwikkelingsruimte creëren en
ging van oude stallen door
tegelijkertijd de biodiversiteit in
emissiearme stallen.
Natura 2000-gebieden op termijn
Kenniscentrum
Wetgeving en m.e.r.
• Kijk niet alleen naar de effecten
verbeteren. De staatssecretarissen
van stikstofdepositie op Natura
van Economische Zaken en van
2000-gebieden, maar ook naar
Infrastructuur en Milieu willen de
overige milieueffecten, zoals
PAS vaststellen. In het milieuef-
gevolgen voor andere natuurge-
fectrapport moeten, voorafgaand
bieden, gezondheid, landschap
aan het besluit over de PAS, de
en energie.
Omgevingswet
Europese wetgeving
onderzochte effecten aan de orde
komen. De Commissie is gevraagd Momenteel werkt het ministerie
advies te geven over de gewens-
van Economische Zaken aan het
te inhoud van het MER voor
milieueffectrapport. Naar ver-
reikwijdte en detailniveau.
wachting kan de Commissie in
PAS
Natuurbeschermingswet
2014 in haar advies aangeven of
Aandachtspunten voor het MER het rapport voldoende en de juiste
• Onderbouw nut en noodzaak.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
milieu-informatie bevat.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Toekomstvisie
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 18 van 56
Natuurbeschermingswet weer helder
Natura 2000
In april 2013 trad een wijziging
Kijk ook bij:
Programmatische aanpak
stikstofdepositie
Kenniscentrum
• er inhoudelijk niets verandert
van artikel 19kd van de
ten opzichte van de situatie
Natuurbeschermingswet 1998
zonder gewijzigd artikel 19kd,
in werking. Daarmee ontstond
maar dat met de wetswijziging
veel onduidelijkheid voor de
plansaldering formeel is
m.e.r.-praktijk. In het bijzonder
geregeld;
over de vaststelling van bestem-
• de plantoets in lijn met de vaste
mingsplannen met gevolgen voor
jurisprudentie van de Afdeling
Natura 2000-gebieden. Want
bestuursrechtspraak van de
deze wetswijziging was voor
Raad van State moet worden
meerderlei uitleg vatbaar. De
uitgevoerd.
Wetgeving en m.e.r.
Omgevingswet
Commissie vroeg aan de betrokken bewindspersonen om nadere
Met deze werkbare uitleg
interpretatie van het artikel.
kan de m.e.r.-praktijk weer
Toelichting ministerie
Europese wetgeving
vooruit. De Commissie volgt in
haar advies de uitleg van de
Staatssecretaris Dijksma van
staatssecretaris. Dit betekent
Economische Zaken heeft de vra-
dat zij voor de effectbeoordeling
gen op verzoek van de Commissie
van stikstofdepositie op Natura
in een brief beantwoord. Zij gaf
2000-gebieden de feitelijke –
aan dat:
legale – situatie beschouwt als
PAS
Natuurbeschermingswet
referentiesituatie.
Toekomstvisie
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 19 van 56
Kijk ook bij:
Wetgeving en m.e.r.
Internationaal
Toekomstvisie · wetgeving en m.e.r.
De gewijzigde
M.e.r.-richtlijn
is van groot
belang voor de
rol van m.e.r.
in de nieuwe
Omgevingswet
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Voor milieueffectrapportage wordt Kamer. Daarin is vooralsnog
Specifiek voor de Commissie is tot
2014 een belangrijk jaar: bepalend uitgegaan van de bestaande
slot de nieuwe tariefstelling van
voor de wijze waarop m.e.r. ver-
richtlijn. Het is de vraag of de
belang. Het bevoegd gezag moet
ankering krijgt in de Nederlandse
voorgestelde versoepelingen van
zelf gaan betalen voor adviezen
wetgeving.
de huidige m.e.r.-regelgeving in
van de Commissie. De Tweede
de Omgevingswet houdbaar zijn
Kamer ging op 4 februari 2014
Europa
in het licht van de vernieuwde
akkoord met het wetsvoorstel
In het eerste kwartaal van 2014
M.e.r.-richtlijn. Het gaat dan met
dat kostendekkende tariefstelling
hebben de Europese Commissie,
name om de vraag of een advies
mogelijk moet maken. Het wets-
het Europees Parlement en de
over reikwijdte en detailniveau
voorstel is nu in behandeling bij
Europese Raad van ministers on-
en een kwaliteitscontrole van het
de Eerste Kamer.
derhandeld over een gezamenlijk
MER verplicht moeten zijn. Dit
De m.e.r.-regelgeving is kortom
tekstvoorstel ter wijziging van de
jaar zal dus blijken of de Europe-
sterk in beweging. Welke kant het
M.e.r.-richtlijn. Nu het erop lijkt
se regelgeving tot nationale aan-
opgaat, zullen we volgend jaar
dat dit gelukt is, kan de vernieuw-
passingen leidt.
weten.
Omgevingswet
gen dan drie jaar de tijd om hun
Intussen werkt het ministerie al
wetgeving hierop aan te passen.
hard aan de uitvoeringsregelge-
De vernieuwde M.e.r.-richtlijn is
ving van de Omgevingswet. Ook
vervolgens van groot belang voor
het Besluit m.e.r., met de beken-
de rol van m.e.r. in de nieuwe
de C- en D-lijsten uit de bijlage,
Omgevingswet. Het wetsvoorstel
gaat hierin mee. Hoe dat eruit
hiervoor gaat naar verwachting
komt te zien, is op dit moment
dit voorjaar naar de Tweede
nog onbekend.
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Wetgeving en m.e.r.
Omgevingswet
Europese wetgeving
de M.e.r.-richtlijn nog voor de zomer een feit zijn. De lidstaten krij-
Kenniscentrum
PAS
Natuurbeschermingswet
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 20 van 56
Wat zijn de gevolgen voor leefomgeving, landschap en natuur?
Schaliegaswinning in Nederland
Kenniscentrum
Al in 2009 kreeg de Britse gas- en schijnlijk veel boringen nodig,
oliemaatschappij Cuadrilla ver-
waardoor er veel en langdurige
gunning voor het opsporen van
hinder ontstaat. Die informatie
schaliegas in Noord-Brabant en
ontbreekt in het rapport. Daar-
de Noordoostpolder en wilde het
naast is er geen aandacht voor
bedrijf een proefboring doen in
nut en noodzaak van schalie-
Boxtel. Door de groeiende weer-
gaswinning, terwijl dat juist een
stand tegen schaliegaswinning
belangrijk punt is in het maat-
Kijk ook bij Internationaal:
Georgische stuwdam
besloot de minister van Economi- schappelijk debat. De Commissie
sche Zaken alle proefboringen op adviseerde de minister in een
te schorten, eerst onderzoek te
structuurvisie en milieueffectrap-
doen en een onafhankelijk oor-
port in te gaan op deze punten
deel over het rapport te vragen
en daarnaast het participatiepro-
aan de Commissie.
ces breed in te zetten, zodat er
Energie en m.e.r.
Schaliegas
een goede maatschappelijke dis-
Veiligheid
cussie van de grond komt.
De Commissie vond dat het rap-
Windenergie
port een redelijk overzicht geeft
Locatiebepaling
van de risico’s. Maar omdat het
De minister nam het advies over
wordt nu welke locaties het
van structuurvisie en MER is er
rapport niet echt ingaat op de
en liet weten een structuurvi-
meest geschikt zijn voor een
ruimte voor inspraak en overleg.
gevolgen voor leefomgeving,
sie en milieueffectrapport op te
kansrijke winning én minimale
De Commissie zal hierbij
landschap en natuur, is nog niet
zullen stellen, voordat hij een
gevolgen voor natuur, mens en
betrokken zijn.
zeker dat schaliegaswinning vei-
besluit neemt over proefborin-
milieu. Tijdens voorbereiding,
lig is. Voor de winning zijn waar-
gen naar schaliegas. Onderzocht
uitvoering, en na afronding
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Gaswinning Waddenzee
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 21 van 56
Locatiebepaling turbines is maatwerk
De windenergiepuzzel
Kijk ook bij Internationaal:
Georgische stuwdam
Rijk, provincies en gemeenten
waren van gebieden. Dan weer
kiezen verschillende strategieën
ligt de concretisering bij ande-
Kenniscentrum
om windenergie te sturen. Het
ren, met veel vrijheid van hande-
globaal aanwijzen van gebieden
len voor private partijen. In beide
of het juist gedetailleerd voor-
gevallen zullen de hoeken van
schrijven van opstellingsplaat-
het speelveld zichtbaar gemaakt
sen van windturbines zijn daar
moeten worden via alternatieven
voorbeelden van. Reden waarom
met een maximale hernieuwbare
milieueffectrapporten over wind-
energieopbrengst en alternatie-
energie er verschillend uitzien.
ven, gericht op minimalisatie
Antwoord geven op vragen als
van effecten of leefomgeving,
waar, hoe en hoeveel, blijkt hier-
landschap en natuur. Maatwerk
bij een ingewikkelde puzzel.
is met andere woorden leidraad
Effectbepaling
Energie en m.e.r.
bij de ontwikkeling van alternatieven. Die op hun beurt essenti-
In haar adviserende rol richt de
eel zijn voor het maken van goed
Commissie zich op een optimale
onderbouwde en transparante
en zorgvuldige effectbepaling
afwegingen over windenergie.
binnen het planproces dat het
Schaliegas
Windenergie
bevoegd gezag voor ogen heeft.
Soms is het bevoegd gezag zelf
aan zet om in het MER concrete
Gaswinning Waddenzee
alternatieven te beschrijven, bijvoorbeeld met een landschappelijk masterplan of door het vrij-
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 22 van 56
Evaluatie onvoldoende en incompleet
Vijf jaar gaswinning Waddenzee
De Commissie adviseert sinds
Kijk ook bij Internationaal:
Georgische stuwdam
metingen onvoldoende op elkaar
2007 jaarlijks als Auditcommissie afgestemd. Uit de evaluatie blijkt
over de monitoring van gaswin-
bijvoorbeeld dat het programma
ning onder de Waddenzee. In
voor de meeste vogelsoorten in
2013 adviseerde zij ook over de
de Waddenzee niet nauwkeurig
resultaten van de evaluatie van
genoeg is om op korte en lange
het monitoringprogramma 2007-
termijn verbanden te kunnen
2012. De afgelopen vijf jaar zette
leggen met de bodemdaling door
Kenniscentrum
de NAM al wijzigingen en nieuwe gaswinning. De Auditcommissie
ontwikkelingen in, maar nu is
pleit daarom voor een aanpak
het moment gekomen om fun-
waarin de vogeltellingen in sa-
damenteel na te denken over dit
menhang worden bekeken met
programma.
ander onderzoek, zoals naar
Afstemming en samenhang
Energie en m.e.r.
bodemdieren en metingen van
natuuroppervlakte. Dan kan de
Na een conceptevaluatie advi-
focus liggen op vogelsoorten die
seerde de Commissie begin 2013
in samenhang met andere onder-
vooral meer focus, afstemming
delen (wel) voldoende nauwkeuri-
en samenhang in het programma ge informatie geven. Net voor de
aan te brengen. De evaluatie die
Kerst ontving de Auditcommissie
zij najaar 2013 ontving, vond zij
een aangepaste evaluatie met een
nog onvoldoende. Niet voor alle
voorstel voor monitoring. In 2014
Schaliegas
Windenergie
Gaswinning Waddenzee
onderwerpen waren meetreeksen zal zij adviseren over de beoogde
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
met voldoende meetnauwkeurig-
wijzigingen in het nieuwe moni-
heid beschikbaar. Ook waren de
toringprogramma 2014–2019.
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Toekomstvisie
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 23 van 56
Toekomstvisie · energie en m.e.r.
Kijk ook bij Internationaal:
Georgische stuwdam
Het thema m.e.r. en energie kent
Schaliegas
kan leiden tot andere alternatie-
verschillende invalshoeken. Zo
Ook komen er voor energie be-
ven. Goede voorbeelden zijn pro-
is er milieueffectrapportage voor
langrijke Rijksstructuurvisies aan,
jecten in de Rotterdamse Haven.
olie- en gaswinning, elektriciteits-
zoals Wind op Zee, schaliegas en
Die toonden aan dat er ruimte is
productie, energietransport en
STRONG (over bodemenergie en
om de luchtkwaliteit – ook onder
-opslag. Denk ook aan buisleidin-
aardgaswinning). De Commissie
de norm – te verbeteren en onno-
gen en hoogspanningsleidingen.
zet haar expertise in bij advisering dige vervuiling tegen te gaan.
over de bijbehorende plan-milieu-
Energietransitie zal steeds belang-
Hernieuwbare energie
effectrapportages en levert zo
rijker worden in m.e.r., net als de
De afgelopen jaren adviseerde de
concrete handvatten voor een goe- mogelijkheden om alternatieven
Commissie veel over m.e.r.-pro-
de onderbouwing van te maken
te ontwikkelen die hierin voorzien.
jecten voor nieuwe kolen-, gas-,
keuzes.
De Commissie zal via haar advi-
afval- en kernenergiecentrales.
M.e.r. is een
uitstekend
instrument om
alternatieven bij
energieplannen
en -projecten in
beeld te brengen
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
sering blijven stimuleren dat deze
Het jaar 2013 liet een verschuiving
Alternatieven in beeld
alternatieven op tafel komen en ze
zien naar hernieuwbare energie,
De m.e.r.-procedure is een uitste-
toetsen aan doelen voor hernieuw-
zoals biomassa en windturbi-
kend instrument om alternatieven
bare energie.
neparken. Rijk, provincies en
bij energieplannen en -projecten
gemeenten werken aan structuur-
in beeld te brengen. Veel milieugericht op techniek en veiligheid.
land mogelijk te maken.
Een meer integrale benadering van
Energie en m.e.r.
Schaliegas
Windenergie
visies en bestemmingsplannen om effectrapporten zijn eenzijdig
6000 megawatt windenergie op
Kenniscentrum
Gaswinning Waddenzee
leefomgeving, hinder en beleving
Toekomstvisie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 24 van 56
Milieueffectrapportage verplicht voor Nederlandse initiatieven in het buitenland?
Screening projectvoorstellen
Kijk ook bij:
Procesgerichte advisering
Nederlandse partijen die activitei- van publieke infrastructuur. De
Advies en ondersteuning
circa de helft van de voorstellen
ten willen ontplooien in ontwik-
PPP-programma’s richten zich op
De Commissie ondersteunt de
m.e.r.-plichtig.
kelingslanden kunnen gebruik-
publiek-private samenwerking in
Rijksdienst voor Ondernemend
maken van diverse subsidierege-
de water- en voedselzekerheids-
Nederland, de uitvoeringsinstan-
M.e.r.-plicht
lingen van Nederlandse ministe-
sector, waarbij samenwerking
tie belast met toekenning van de
Wanneer er sprake is van m.e.r.-
ries, zoals het ORIO-programma
tussen overheid, bedrijfsleven en
subsidies, bij de screening van
plicht, kunnen Nederlandse en
en het PPP-programma. ORIO
maatschappelijke organisaties
projectvoorstellen. De Commissie
lokale partijen gebruikmaken
geeft subsidie voor de aanleg
een voorwaarde is.
bekijkt op basis van nationale re- van de helpdesk van de
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
M.e.r. Internationaal
gelgeving in de betreffende lan-
Commissie. Zo kunnen zij meer
den of er een m.e.r.-plicht geldt
te weten komen over de lokale
voor het projectvoorstel. Waar
m.e.r.-wet- en regelgeving en de
relevant verwijst zij door naar
gevolgen voor het projectvoorstel.
sector(milieu)richtlijnen
Ook tijdens het m.e.r.-proces
en voorbeeldprojecten. Door de
kan de Commissie desgewenst
ruime expertise die de Com-
een rol spelen, bijvoorbeeld met
missie in veel van de betrokken
advies over richtlijnen voor het
landen heeft opgebouwd kan
milieueffectrapport of toetsing
zij vaak ook adviseren over de
daarvan. Zo is de Commissie
capaciteit van de lokale milieu-
door de Burundese overheid
autoriteit en andere stakeholders
gevraagd te adviseren over een
die betrokken zijn bij m.e.r. In
m.e.r. voor afvalverwerking in
2013 zijn 41 projectvoorstellen op
Bujumbura, een project dat mede
m.e.r.-plicht gescreend. Volgens
wordt gefinancierd met ORIO-
de nationale regelgeving bleek
gelden.
Wetgeving en m.e.r.
Kenniscentrum
Screening projectvoorstellen
Georgische stuwdam
Dutch Sustainability Unit
M.e.r. in
Centraal-Afrika
Wet en m.e.r. Internationaal
Uitbreiding haven Colombia
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
m.e.r. internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 25 van 56
Omstreden Georgische stuwdam volop in het nieuws
Commissie toetst MER Khudoni-dam
Om voor energievoorziening
politieke gevoeligheid van
• Plannen voor verplaatsing en
• Er is geen maatschappelijke
minder afhankelijk te worden van het plan heeft de minister van
compensatie van circa 200 huis-
kosten-batenanalyse uitge-
Rusland, overweegt Georgië de in
houdens ontbreken.
voerd; alleen een financiële
Milieu de Commissie gevraagd
de jaren tachtig gestarte Khudoni- het gecombineerde milieu- en
• De levensduur van de dam be-
analyse is beschikbaar.
Kijk ook bij:
Georgisch journaal over
bezoek Commissie
Kenniscentrum
M.e.r. Internationaal
stuwdam af te bouwen. Deze
sociale effectrapport te toetsen.
draagt niet 90 jaar, zoals het
dam in het stroomgebied van de
Een internationale werkgroep
MER vermeldt, maar waarschijn-
Advies van de Commissie
Enguri-rivier zou een capaciteit
bezocht Georgië in april 2013 en
lijk slechts 30 jaar omdat het
De Commissie adviseert verplaat-
krijgen van circa 700 megawatt.
concludeerde dat het MER op een
stuwmeer zich sneller dan ver-
sings- en compensatieplannen
Vanwege de complexiteit en
aantal punten nog onvolledig is:
wacht zal vullen met sediment.
volgens de internationaal geldende regels op te stellen. Ook
adviseert zij opnieuw onderzoek
Screening projectvoorstellen
Georgische stuwdam
te doen naar de levensduur van
de dam en deze informatie mee
te nemen in een nieuw op te stel-
Dutch Sustainability Unit
len maatschappelijke kostenbatenanalyse.
Deze en andere bevindingen
M.e.r. in
Centraal-Afrika
heeft de Commissie onder veel
media-aandacht gepresenteerd.
De premier gaf de ministers van
Wet en m.e.r. Internationaal
Energie en Milieu vervolgens
opdracht de aanbevelingen van
de Commissie op te volgen. In
Uitbreiding haven Colombia
2014 verwacht de Commissie het
definitieve milieueffectrapport te
kunnen toetsen.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
m.e.r. internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 26 van 56
Opdrachtgevers tevreden over advisering
Dutch Sustainability Unit
Kijk ook bij:
Deltaprogramma
De Dutch Sustainability Unit
de DSU, net als die van het
snel te formuleren en uit te
medewerkers van Buitenlandse
(DSU) is onderdeel van de Com-
m.e.r.-programma, ligt in het
zetten bij externe deskundigen.
Zaken en ambassades optimaal
missie m.e.r. en ondersteunt het
gehanteerde secretariaatsmodel.
De Commissie heeft hiertoe een
worden ondersteund in hun stre-
ministerie van Buitenlandse Za-
Daarbij houdt een relatief klein
deskundigenbestand opgebouwd
ven programma’s zoveel mogelijk
ken bij het verduurzamen van in-
secretariaat goed contact met
dat alle gebieden van duurzame
te laten bijdragen aan duurzame
terventies op het gebied van wa-
de ambassades en directies
ontwikkeling bestrijkt.
ontwikkeling, gender-gelijkheid
ter en voedselzekerheid. Speciale
van Buitenlandse Zaken.
In 2014 richt de DSU zich voor-
en klimaatbeheersing?
aandacht krijgen klimaat en gen-
Adviesprojecten zijn daardoor
al op de praktijk: hoe kunnen
der-gelijkheid. De DSU verstrekte
Kenniscentrum
M.e.r. Internationaal
Screening projectvoorstellen
Georgische stuwdam
in 2013 25 adviezen, zowel aan
ambassades als departementen
van het ministerie. De verzoeken
Dutch Sustainability Unit
varieerden van het doorlichten
van meerjarenprogramma’s voor
ambassades tot advisering over
M.e.r. in
Centraal-Afrika
klimaat-, gender- en milieuaspecten in programmavoorstellen van
het departement in Den Haag.
Wet en m.e.r. Internationaal
Secretariaatsmodel
De DSU is eind 2013 extern
geëvalueerd en vrijwel alle
Uitbreiding haven Colombia
opdrachtgevers blijken tevreden
met de ontvangen adviezen.
Zij vinden dat de kracht van
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Toekomstvisie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
m.e.r. internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 27 van 56
Kennisdeling, inspiratie en samenwerking op nationaal en regionaal niveau
M.e.r.-verenigingen Centraal-Afrika
Kijk ook bij:
Commissie in verandering
Kenniscentrum
Milieueffectrapportage staat op de agenda in Centraal-Afrika. De afgelopen vijf jaar heeft de Commissie vijf
nationale m.e.r.-verenigingen en hun regionale koepelorganisatie SEEAC gecoacht. Deze video neemt u mee
M.e.r. Internationaal
naar Kameroen, naar de afsluitende bijeenkomst van dit programma.
Screening projectvoorstellen
Georgische stuwdam
Dutch Sustainability Unit
M.e.r. in
Centraal-Afrika
Wet en m.e.r. Internationaal
Uitbreiding haven Colombia
Toekomstvisie
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
m.e.r. internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 28 van 56
“Voor megaprojecten is een
milieueffectrapportage nu al
een vereiste. In
het ontwerpvoorstel voor nieuwe
wetgeving stellen
wij voor dat ook
de milieueffecten
van plannen en
beleid in beeld
worden gebracht”
Wet en m.e.r. Internationaal
Een aanzienlijk deel van onze
ook aanzienlijk verbeterd. Dit is
werkzaamheden in het buiten-
een van de veelbelovende resulta- en stimuleert bewustwording op
land bestaat uit adviezen over
ten van het programma waarin de hoog politiek niveau. Met resul-
m.e.r.-wet- en regelgeving. Dat
Commissie het Burundese minis-
taat, want het ziet ernaar uit dat
kan gaan over aanpassing van
terie van Milieu ondersteunt bij
plan-m.e.r. een plek krijgt in de
wet- en regelgeving. Vooruitstre-
staande wetgeving of uitwerking
de m.e.r.-procedure. De Commis-
vende provincies, die in Pakistan
van richtlijnen. Vaak zijn deze
sie helpt ook bij het becommen-
een belangrijke rol spelen bij
activiteiten onderdeel van meerja- tariëren van wetteksten, het in-
milieumanagement, geven aan
rige samenwerkingsprogramma’s
zichtelijk maken van keuzemoge-
dat ze ook na het afronden van
met nationale overheden.
lijkheden voor m.e.r.-regelgeving,
het samenwerkingsprogramma,
Burundi: scoping in m.e.r.
het faciliteren van workshops, het in 2014, willen doorgaan met
ontwikkelen van handleidingen,
Sinds 2013 is scoping per minis-
en het coachen van het m.e.r.-
terieel besluit formeel onderdeel
team op het ministerie.
van de Burundese m.e.r.-wetge-
Plan-m.e.r. in Pakistan
gestandaardiseerde richtlijnen
In Pakistan is de Commissie
voor milieueffectrapporten. Deze
betrokken bij een vierjarig pro-
Mohammad Bashir Khan,
richtlijnen zijn inmiddels gang-
gramma voor het versterken van
directeur van de Milieu-
baar en betekenen een grote ver-
milieueffectrapportage. Behalve
autoriteit in de Pakistaanse
betering in efficiëntie van het pro- op project-m.e.r. richt het pro-
provincie Khyber Pakhtunkhwa
ces. Het toetsingskader voor de
gramma zich op de introductie
kwaliteit van rapporten is meteen
van plan-m.e.r. De Commissie
inhoudsopgave
organisatie
ondersteunt plan-m.e.r.-pilots
huidige regels, herziening van be- aanpassing en implementatie van
ving. Het besluit is uitgewerkt in
Wat doet de Commissie?
Kijk ook bij:
Europese wetgeving
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Kenniscentrum
M.e.r. Internationaal
Screening projectvoorstellen
Georgische stuwdam
Dutch Sustainability Unit
plan-m.e.r.
M.e.r. in
Centraal-Afrika
Wet en m.e.r. Internationaal
Uitbreiding haven Colombia
Toekomstvisie
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
m.e.r. internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 29 van 56
Controversieel toegangskanaal Colombiaanse haven
Nieuw kanaal Cartagena?
De mogelijke uitbreiding van de
Kijk ook bij:
Marker Wadden
de ambitie van de initiatiefnemer
• Het MER bevat geen onderbou-
Met name de feedback over het
haven van Cartagena is belangrijk om het project op milieuvriendelij-
wing voor het uitgangspunt dat
voor de Colombiaanse economie.
ke en sociaal acceptabele wijze uit
dit project de beste oplossing zou MER heeft bijgedragen aan her-
Ervan uitgaande dat het huidige
te voeren. In het MER heeft zij wel
zijn. Locatiealternatieven zijn bij- nieuwde reflectie binnen de over-
toegangskanaal zijn maximale
een aantal essentiële tekortkomin-
voorbeeld niet beschreven.
breedte en diepte heeft bereikt, is
gen gesignaleerd. De belangrijkste: • De methode noch de locatiekeu- ontwikkeling van het project stil
een nieuw toegangskanaal ont-
• De relatie tussen dit project en
ontbreken van alternatieven in het
heid. Zij heeft daarop besloten de
ze voor de geplande verplaat-
te leggen en te onderzoeken of het
worpen om de verwachte groei op
toekomstig gebruik van de ha-
sing van kooraalgebieden is
huidige toegangskanaal toch kan
te vangen. Dit project is omstre-
ven is onduidelijk.
uitgewerkt.
worden verbreed en verdiept.
Kenniscentrum
M.e.r. Internationaal
Screening projectvoorstellen
Georgische stuwdam
den vanwege mogelijk negatieve
milieueffecten, zoals aantasting
Dutch Sustainability Unit
van mangrovegebieden en koraalrif, en beperkingen voor vissers.
M.e.r. in
Centraal-Afrika
Toetsing MER
De Commissie m.e.r. is, mede op
voordracht van de Nederlandse
Wet en m.e.r. Internationaal
ambassade, door het Colombiaanse ministerie van Milieu en
duurzame ontwikkeling gevraagd
om het MER te toetsen. Tijdens het
Uitbreiding haven Colombia
bezoek aan Colombia was de Commissie onder de indruk van de
betrokkenheid van stakeholders en
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Toekomstvisie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
m.e.r. internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 30 van 56
Toekomstvisie · Internationaal
Kijk ook bij:
Wereldkaart
De combinatie van onafhankelijke
intensief samenwerken, als met
DSU
advisering dan wel toetsing en
die in West- en Oost-Afrika, waar
Onder de naam Dutch Sustainabi-
capaciteitsontwikkeling blijft een
we nieuwe regionale programma’s
lity Unit (DSU) verlenen we ook in
van de belangrijkste pijlers van
onderzoeken.
2014 ondersteuning aan ambassa-
ons werk in 2014. Onder andere
Onze
ondersteuning
van ambassades
en directies van
het ministerie
van Buitenlandse
Zaken is eind
2013 als zeer
succesvol
geëvalueerd
Kenniscentrum
des en directies van het ministerie
in Burundi, Rwanda, Mozambique
Kennis- en leerplatform
van Buitenlandse Zaken op het
en Pakistan continueren we pro-
Advisering en capaciteitsontwikke-
gebied van klimaat, gender-gelijk-
gramma’s die uit deze combinatie
ling krijgen ondersteuning van ons
heid en duurzame ontwikkeling
bestaan. In Kenia zijn we uitgeno-
Kennis- en Leerplatform. De focus
in water- en voedselactiviteiten.
digd een dergelijk programma te
van dit platform ligt in 2014 op:
Deze ondersteuning is eind 2013
ontwikkelen, aansluitend op onze
• de mid term review van onze
als zeer succesvol geëvalueerd.
advisering over het milieueffect-
vijfjarenovereenkomst met het
Onze werkzaamheden stemmen
rapport voor ruimtelijke planning
ministerie van Buitenlandse
we af met organisaties als NWP,
van de Tana-Delta. Ook in Benin,
Zaken;
CDI, WRI en CDKN. In onze ogen is
Mali, Bangladesh, Ethiopië en
• het verder uitrollen en ont-
een geïntegreerde ondersteuning
Indonesië zijn we in gesprek
wikkelen van tools voor het
essentieel bij het realiseren van
over capaciteitsontwikkeling, en
maken van SWOT-analyses van
duurzame ontwikkeling.
hopelijk staat de situatie in Jemen
m.e.r.-systemen;
De DSU is principieel vraagge-
het toe om de draad weer op te
M.e.r. Internationaal
• uitbreiding van onze m.e.r.-lan-
stuurd. Het is dus koffiedik kijken
pakken. Behalve met overheden,
denprofielen, waarin we per land welke activiteiten de unit in 2014
blijven we ook samenwerken met
de informatie vastleggen die
zal ontplooien. In elk geval staat
m.e.r.-verenigingen in Afrika.
Nederlandse en lokale partijen
het gender- en climate-smart ma-
Zowel met de Centraal-Afrikaan-
nodig hebben om effectief met
ken van themaprogramma’s hoog
se verenigingen waarmee we al
m.e.r. aan de slag te kunnen.
op de agenda.
Screening projectvoorstellen
Georgische stuwdam
Dutch Sustainability Unit
M.e.r. in
Centraal-Afrika
Wet en m.e.r. Internationaal
Uitbreiding haven Colombia
Toekomstvisie
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
m.e.r. internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 31 van 56
Kijk ook bij:
Kennisfeiten
Internationaal 2013
Kenniscentrum · kennisfeiten Nederland 2013
De sinds 2010 versterkte inzet
• Nieuwe factsheets: onder
• De helpdesk ontving 165
op de kennisfunctie heeft de
meer over veehouderij en
kennisvragen, veelal over de
Commissie in 2013 voortgezet.
gezondheid in m.e.r. en over
opzet van het m.e.r.-proces en
Doelen zijn: grotere zelfred-
MER en bestemmingsplannen
de rol van de Commissie hierin.
zaamheid van het bevoegd gezag,
voor bedrijventerreinen en
betere toepassing van milieu-
industrieterreinen.
effectrapportage en kwalitatief
betere milieueffectrapporten.
IenM-m.e.r.-dag verzorgde de
• Er zijn 6 themabijeenkomsten
Commissie workshops en was zij
georganiseerd, onder andere
aanwezig met een stand. In 2013
over de Flora- en faunawet,
organiseerde de Commissie in
Kennisfeiten
landschap, klimaat en
totaal 29 workshops.
• E-nieuwsbrief OpMERkelijk is
gezondheid.
12 maal verstuurd.
• Er gingen 12 persberichten
• Bijna 308.800 webpagina’s zijn
bekeken door 77.625 bezoekers.
• Webbezoekers zochten 12.000
keer naar jurisprudentie. 90
nieuwe uitspraken werden
uit, waarbij vooral het
persbericht rond advies over
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
6 artikelen in tijdschriften en
leverde 6 bijdragen aan boeken.
Kenniscentrum
Nederland 2014
• Er zijn twee video’s gemaakt:
over de Commissie m.e.r. en
opgepikt door de pers.
over procesgerichte advisering.
Kennisfeiten
Internationaal 2013
• De Commissie twitterde over
adviezen, persberichten,
voorzien van conclusies voor
nieuwsbrieven en jurisprudentie.
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
• LinkedIn is ingezet,
• De website telt 31 factsheets.
voorafgaand aan thema-
In 2013 is het merendeel
bijeenkomsten, om discussie
geactualiseerd.
op gang te brengen.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
Kennisfeiten Nederland 2013
• De Commissie publiceerde
schaliegaswinning breed werd
toegevoegd aan de website,
de m.e.r.-praktijk.
Kenniscentrum
• Tijdens de Schakeldag en de
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Kenniscentrum
Internationaal 2014
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 32 van 56
Kijk ook bij:
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
Kenniscentrum · presentaties & publicaties Nederland 2013
Presentaties
• Presentatie IIR Schaliegascon-
• Basiscursus M.e.r., Geoplan,
Amsterdam
gres, Amersfoort
• Presentatie Kaderstelling, werk-
• Basiscursus M.e.r., Schakeldag,
’s-Hertogenbosch
bijeenkomst DCMR, Schiedam
• Presentatie over PAS, Instituut
• Basiscursus Milieurecht,
Geoplan, Amsterdam
• Basistrainingen voor deskundigen, Driebergen/Utrecht
• Beeldvormingsbijeenkomst
voor Bouwrecht, Utrecht
• Presentatie tijdens academische
workshop over Nederlandse
• Themabijeenkomsten Landschap, Commissie m.e.r., Drie-
en m.e.r.-onderzoek, Schakel-
bergen/Utrecht
dag, ’s-Hertogenbosch
• Verdiepingstrainingen voor deskundigen, Driebergen/Utrecht
• Werkwijze van de Commissie
m.e.r., Geoplan, Utrecht
voor niet-juristen, onderdeel
besluitvorming en milieueffect-
m.e.r.-dag, Amersfoort
milieueffectrapportage, Univer-
post-graduate master-opleiding
Cambridge
Management of Safety, Health
rechtspraak van de Raad van
State
• Technische briefing schaliegas
aan Commissie Economische
Zaken van de Tweede Kamer,
Den Haag
• Themabijeenkomsten Flora- en
• Cursus Milieurecht, onderdeel
milieueffectrapportage, Studiecentrum voor Bedrijf en Beroep,
Rotterdam
faunawet, Commissie m.e.r.,
Utrecht
• Themabijeenkomst Gezondheid,
Commissie m.e.r., Utrecht
• Presentatie bij DOG/BRB, IPO,
Breda
• Themabijeenkomst Klimaat,
Commissie m.e.r., Utrecht
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
• Workshop Impact Assessment,
siteit van Amsterdam
Publicaties
Delft
• ‘Pilot procesgericht adviseren
m.e.r.’ Ten Holder, V.J.H.M. en
Amersfoort
C.T. Smit. Toets (2) 2013, p. 12-16
diger? Toepassen vuistregels
dag, Amsterdam
en expert judgement in m.e.r.’
en m.e.r. voor de gemeente Tilburg
Draaijers G. e.a. Toets (3) 2013,
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
p. 10-15
meer op volgende pagina
Wetgeving en m.e.r.
Kennisfeiten
Internationaal 2013
• ‘Kan Effectbepaling niet eenvou-
m.e.r., Nationale windenergie• Workshop Ruimtelijke ordening
Kenniscentrum
Nederland 2014
m.e.r. Flexibele inzet Commissie
perspectief, IenM-m.e.r.-dag,
• Workshop RCR-projecten en
Kennisfeiten Nederland 2013
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
and Environment, TopTech TU
• Workshop M.e.r. in Europees
Kenniscentrum
m.e.r.-dag, Amersfoort
Hulp in moeilijke tijden, IenM-
energienetwerken (TEN-E),
• Cursus M.e.r., Afdeling bestuurs-
heden bij effectbepaling, IenM-
ervaringen met stroomlijning van
bant, ’s-Hertogenbosch
hauser Pont, Utrecht
regels en omgaan met onzeker-
• Zomercursus Omgevingsrecht
rapportage bij trans-Europese
• Cursus M.e.r.-beoordeling, Berg-
• Workshop Toepassen van vuist-
• Workshop De Commissie m.e.r.:
schaliegas, provincie Noord-Bra• Cursus M.e.r., StAB, Den Haag
• Workshop Ruimtelijke ordening
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Kenniscentrum
Internationaal 2014
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 33 van 56
Kijk ook bij:
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
Kenniscentrum · presentaties & publicaties Nederland 2013
• Bestemmingsplannen en proce-
• M.e.r. en ruimte. Hoevenaars,
• ‘Representatieve invulling van
dures, 3 geheel herziene druk
G.A.J.M. Utrecht: Berghauser
de maximale planologische
en katern met actualisaties. Den
Pont, 2013
mogelijkheden van een
e
Haag: SDU, 2013
• ‘M.e.r.: Omgevingswetinstru-
bestemmingsplan (deel 1).
• Tekst en Commentaar Wet
ment bij uitstek!’ Hoevenaars,
Een analyse van (recente)
milieubeheer, onderdeel
G.A.J.M. Tijdschrift voor Omge-
jurisprudentie en rechtsvragen
m.e.r.-wetgeving (vijfde druk).
vingsrecht (4) 2013, p. 154-160
die zijn blijven bestaan.’ Van
Den Haag: Kluwer, 2013
• Tekst en Commentaar Wabo,
• ‘Quality Review of EIAs/SEAs:
a Dutch perspective Assessing
Velsen, S.M. Tijdschrift voor
the assessment.’ Hoevenaars,
• ‘Representatieve invulling van
druk). Den Haag: Kluwer, 2013
G. Environmental Law Network
de maximale planologische
• Periodieke annotaties m.e.r.-ju-
International (ELNI) (1/2) 2013,
mogelijkheden van een bestem-
p. 30-37
mingsplan (deel 2). Een analyse
Milieurecht. Den Haag: SDU,
2013
• Archeologie en ruimte. Korf G. en
N. Vossen. Utrecht: Berghauser
• Praktijkboek
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
van (recente) jurisprudentie en
bestemmingsplannen en
rechtsvragen die zijn blijven be-
procedures 2013-14 (3e druk).
staan.’ Van Velsen, S.M.
Den Haag: SDU, 2013
Tijdschrift voor Bouwrecht (77)
Pont, 2013
Kennisfeiten Nederland 2013
Bouwrecht (65) 2013, p. 412-421
onderdeel Bor en Mor (tweede
risprudentie voor Jurisprudentie
Kenniscentrum
Kenniscentrum
Nederland 2014
Kennisfeiten
Internationaal 2013
2013, p. 516-525
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
Kenniscentrum
Internationaal 2014
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 34 van 56
Kijk ook bij:
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
Kenniscentrum · Nederland 2014
Praktijkvoorbeelden
En verder…
Commissie de zelfredzaamheid van Nieuwsbrief OpMERkelijk ver-
De Commissie beschrijft projecten
• Met vragen over de m.e.r.-
het bevoegd gezag, de toepassing
schijnt in 2014 circa 20 maal.
uit de m.e.r.-praktijk die opval-
praktijk kunt u bellen of mailen
van milieueffectrapportage en de
Ontvangt u de nieuwsbrief nog
len door hun aanpak of de wijze
met de helpdesk van de
kwaliteit van milieueffectrapporten
niet? U kunt zich hier aanmelden.
waarop er wordt gekeken naar
Commissie m.e.r.: 030-2347666
milieuaspecten. Deze interessante
of [email protected].
Met het kenniscentrum beoogt de
Nieuwsbrief en website
te verbeteren.
Welke kennisactiviteiten en
De website biedt een compleet
voorbeelden vindt u op
-producten kunt u in 2014 van de
overzicht van alle adviezen, inclu-
www.commissiemer.nl.
Commissie verwachten?
sief bijbehorende documenten.
• U komt ons in 2014 tegen op
Kenniscentrum
Kennisfeiten Nederland 2013
congressen met een workshop
of stand.
U vindt er jurisprudentie met con-
De m.e.r.-praktijk in beeld
Bijeenkomsten en meer
clusies voor de m.e.r.-praktijk en
In dit jaarverslag treft u twee
zoek een lezing of workshop.
Er staan onder meer bijeenkom-
veel informatie rond actuele m.e.r.-
video’s aan: over de Commissie
Meer informatie? 030-2347666.
sten op stapel over de thema’s
thema’s, zoals windenergie, natuur
m.e.r. en over procesgerichte ad-
landschap, klimaat en water,
en klimaat. www.commissiemer.nl.
visering. In 2014 wil de Commissie
gezondheid, uitnodigingsplano-
de m.e.r.-praktijk in beeld brengen.
logie, zinvolle effectbepaling en
Hoe? Daar denken we nog over na.
• De Commissie verzorgt op ver-
• U kunt de Commissie volgen via
Twitter en LinkedIn.
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
Kenniscentrum
Nederland 2014
Kennisfeiten
Internationaal 2013
duurzame ontwikkeling. Voor de
themabijeenkomsten en rond actuele onderwerpen schrijven we
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
factsheets en position papers:
praktische handreikingen voor de
m.e.r.-praktijk. U vindt ze op
Kenniscentrum
Internationaal 2014
www.commissiemer.nl.
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 35 van 56
Kenniscentrum · kennisfeiten Internationaal 2013
Ontsluiting van informatie over
Kennisfeiten
milieueffectrapportage in ontwik-
• De internationale website is
kelingslanden is een wezenlijk
onderdeel van het werk van de
geheel vernieuwd.
• Ruim 36.500 website pagina’s
• Grootschalige update van
bestaande landenprofielen
over m.e.r.-wet- en -regelgeving
Kijk ook bij:
Kennisfeiten Nederland 2013
• (Bijdragen aan) 5 (wetenschappelijke) publicaties.
• Verbetering en vertaling in 3
en m.e.r.-praktijk. Daarnaast:
talen van de EIA Mapping Tool,
Commissie. Daartoe onderhoudt
zijn bekeken door ruim 7.000
toevoeging van 7 nieuwe
een SWOT-analyse van m.e.r.-
zij een aparte website met nieuws,
bezoekers.
landen (Afghanistan,
systemen.
publicaties, landenprofielen en
Bangladesh, Benin, Georgië ,
adviezen. Voor verbetertrajecten
Mali, Mozambique, Palestijnse
verstuurd aan ruim 750
ontwikkelt zij nieuwe methodes
Gebieden), vertaling van
abonnees.
om m.e.r.-systemen in kaart te
9 profielen in het Frans
brengen, publiceert zij over haar
(Centraal-Afrikaanse landen)
werk en draagt bij aan uitgaven
en voorbereiding van nieuwe
van derden.
zoekfunctie.
• Productie video over het
• Engelstalige nieuwsbrief
Kenniscentrum
Kennisfeiten Nederland 2013
• 1 nieuwe en 4 geactualiseerde
key sheets.
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
• Ruim 2.400 bronnen over ‘m.e.r.
Internationaal’ in de online
catalogus.
Kenniscentrum
Nederland 2014
PAANEEAC-programma.
• Ruim 25 presentaties wereldwijd
Kennisfeiten
Internationaal 2013
over m.e.r. en relevante thema’s
en sectoren.
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
Kenniscentrum
Internationaal 2014
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 36 van 56
Kijk ook bij:
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
Kenniscentrum · presentaties & publicaties Internationaal 2013
Presentaties 2013
• Pre-conferentieworkshop EIA
• Diverse presentaties over m.e.r.
• Diverse presentaties over
• Masterclass over m.e.r. en plan-
review, are we doing it right?
m.e.r.-toetsing, accreditatie van
m.e.r. voor medewerkers van
en inspectie voor het ministerie
South Asian Environmental
m.e.r.-experts en ontwikkeling
IUCN, Both Ends, WWF, Wet-
van Milieu van Georgië in het
Assessment Conference; Islama-
van m.e.r.-verenigingen als on-
lands International, Global Wit-
kader van tweejarig govern-
bad, Pakistan
derdeel van het National Impact
ness; Utrecht, Nederland
ment-to-government-ondersteu-
• Presentaties over: 1) Plan-m.e.r.
ningsprogramma voor m.e.r.,
voor de Rotterdamse haven, 2)
vergunning en inspectie
Plan-m.e.r en watermanagement
• Presentaties over: 1)
Assessment Programme (NIAP)
van Pakistan
• Diverse presentaties en trainin-
Kenniscentrum
• Workshop over m.e.r., monitoring en evaluatie voor medewer-
en 3) De Commissie m.e.r. en
gen over scoping en toetsing
kader van het ORIO-programma;
Performance criteria for SEA,
haar internationale activiteiten
voor het ministerie van Milieu;
Den Haag, Nederland
2) NCEA’s systems approach
voor Indonesische delegatie van
Bujumbura, Burundi.
to effective SEA, 3) Case study
het ministerie van Maritieme
evaluation of EIA system
Zaken; Utrecht, Nederland
• Training of trainers in het kader
• Diverse presentaties over (Neringen tijdens workshops met
Kibuye, Rwanda
Chinese delegaties, als onder-
performance in Ghana, tijdens
• Panelpresentatie over plan-
het International Association
m.e.r. voor hernieuwbare
for Impact Assessment (IAIA)-
energieplanning, in het kader
mechanismes voor m.e.r. in vijf
gramma met het Chinese minis-
congres 2013, Calgary, Canada
van het Energy Sector Manage-
Centraal-Afrikaanse landen,
terie van Mileu; Bejing, China/
• Introductieworkshop over plan-
ment Assistance Programme van
SEEAC-jaarcongres 2013; Doua-
Utrecht, Nederland
m.e.r. voor het m.e.r.-depar-
de Wereldbank en het ministerie
la, Kameroen
tement van het ministerie van
van Buitenlandse Zaken; Den
Milieu; Dhaka, Bangladesh
Haag, Nederland
• Drie maanden durende Distant
• Workshops over plan-m.e.r. voor
olie en gas in het kader van de
Nederlandse handelsmissie in
in samenwerking met Loyola
Moskou, Rusland
Universidad Loyola en ITC; La
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Kenniscentrum
Nederland 2014
deel van het samenwerkingspro-
learning-cursus over plan-m.e.r.
Paz, Bolivia
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
derlandse) plan-m.e.r.-erva-
van het PAANEEAC-programma;
• Presentatie over financierings-
Kennisfeiten Nederland 2013
kers van AgentschapNL in het
meer op volgende pagina
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Kennisfeiten
Internationaal 2013
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
Kenniscentrum
Internationaal 2014
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 37 van 56
Kijk ook bij:
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
Kenniscentrum · presentaties & publicaties Internationaal 2013
• Presentatie over m.e.r., land use
• ‘Public participation in
planning en de activiteiten van
Environmental Impact
de l’action publique en
de Commissie voor een dele-
Assessment. Why, who and
matière d’études d’impact
gatie van de Gambella Region
how?’ Glucker, A.N., P.J.
environnemental.’ Netherlands
Land Administration, Utilisation
Driessen, A.J. Kolhoff en H.A.C.
Commission for Environmental
and Environmental Protection
Runhaar. Environmental Impact
Assessment, Utrecht 2013
Authority (Ethiopia); Utrecht,
Assessment Review (43) 2013, p.
Nederland
104-111
• Gastcolleges over (plan-)m.e.r.
• ‘Les mécanismes de financement
Kenniscentrum
Kennisfeiten Nederland 2013
• ‘Evaluating the substantive
bij UNESCO-IHE/Delft; Universi-
effectiveness of SEA. Towards a
teit Leiden, Universiteit Utrecht
better understanding.’ Doren, D.,
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
P.P.J. van, Driessen, B. Schijf en
Publicaties 2013
H.A.C. Runhaar. Environmental
• ‘An analysis framework for
Impact Assessment Review (38)
characterizing and explaining
Kenniscentrum
Nederland 2014
2013, p. 120-130
development of EIA legislation in
• ‘Evolution des systèmes d’étude
developing countries. Illustrated
d’impact sur l’environnement
for Georgia, Ghana and Yemen.’
en Afrique centrale. Rôle des
Driessen, P.P.J., H.A.C. Runhaar
associations nationales de
en A.J. Kolhoff. Environmental
professionnels.’ Bitondo, D., R.
Impact Assessment Review (38)
Post, G.J. Van Boven. SEEAC,
2013, p. 1-15
2013
Kennisfeiten
Internationaal 2013
Presentaties & publicaties
Internationaal
Kenniscentrum
Internationaal 2014
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 38 van 56
Kenniscentrum · Internationaal 2014
In 2014 werken we weer hard aan
• publicaties over onze benade-
Kijk ook bij: Kenniscentrum
Nederland 2014
• een zoek-/presentatiescherm
brengen wij mogelijke keuzes in
het up-to-date houden van de
ring van het m.e.r.-systeem, ge-
voor de m.e.r.-landenprofielen.
kaart voor overheden en andere
website, het vertalen van onze
baseerd op zowel de Nederland-
Om onder meer onderdelen van
stakeholders voor aanpassing
kennis in relevante en vernieuwen-
se als internationale praktijk:
m.e.r.-systemen in verschillende
en verbetering van deze
de producten en het toegankelijk
A systems approach to EIA and
landen te kunnen vergelijken;
componenten. De keuzes die
maken en verspreiden van deze
SEA effectiveness.
kennis.
• een korte video over het hoe en
wat van EIA mapping;
• ontwikkeling van ‘Bouwstenen
men maakt, hangen mede af van
m.e.r. -systeem’. Publicaties,
context, beschikbare middelen
waarschijnlijk interactieve
en haalbare ambitie;
Voorbeelden van producten voor
• een Quick Reference Guide over
het komend jaar zijn (deels begin
Integrating Gender Equality in
van een m.e.r.-proces en/of
m.e.r., onder andere tijdens
2014 al gerealiseerd):
Climate-Smart Development in
m.e.r.-systeem, zoals screening
het internationaal IAIA-congres
• een nieuwe website voor de
interactief pdf-format;
of toetsing, zijn uitgewerkt.
2014, in Chili.
Dutch Sustainability Unit (DSU);
pdfs, waarin de componenten
Kenniscentrum
Kennisfeiten Nederland 2013
• diverse presentaties over
Op basis van onze expertise
Presentaties & publicaties
Nederland 2013
Kenniscentrum
Nederland 2014
Kennisfeiten
Internationaal 2013
Presentaties & publicaties
Internationaal 2013
Kenniscentrum
Internationaal 2014
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 39 van 56
Focus van m.e.r. verschuift van verplicht naar vrijwillig
Wat doet de Commissie m.e.r.?
Veronica ten Holder, directeur van de Commissie m.e.r., over de rol van de Commissie nu en in de toekomst.
Kijk ook bij:
Procesgerichte advisering
Kenniscentrum
Organisatie
Commissie in
verandering
Financiën en personeel
Overzicht medewerkers
Leden en adviseurs
Leden en adviseurs
Internationaal
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 40 van 56
Financiën en personeel
Kijk ook bij:
Overzicht medewerkers
Financiële verantwoording 2013
Kenniscentrum
Voor haar wettelijke taken in Neder- viteiten van de Commissie worden
Nederland en € 2.293.156
land en de kennisfunctie ontvangt
gefinancierd door het ministerie
internationaal. Na afronding
de Commissie subsidie van de
van Buitenlandse Zaken.
en accountantscontrole van
ministeries van Infrastructuur en
In 2013 bedroegen de totale
het financieel jaarrapport 2013
Milieu, van Economische Zaken en
uitgaven van de Commissie
plaatsen we een samenvatting
van Onderwijs, Cultuur en Weten-
€ 8.601.692. Hiervan is
hiervan op de website (mei 2014).
schappen. De internationale acti-
€ 6.308.536 uitgegeven voor
Organisatie
Personeelsgegevens 31 december 2013
Nederland
Internationaal
Totaal
Aantal medewerkers
45
14
59
Fte
31
11
42
Mannen
19
4
23
Vrouwen
26
10
36
3
3
Nieuwe medewerkers
Vertrokken medewerkers
1
Commissie in
verandering
Financiën en personeel
Overzicht medewerkers
Leden en adviseurs
1
Leden en adviseurs
Internationaal
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 41 van 56
Medewerkers per 31 december 2013
College van voorzitters
Bestuur
voorzitter
voorzitter
ir. N.G. Ketting (Niek)
Kijk ook bij:
Leden en adviseurs Nederland
Administratieve en huishoudelijke
ondersteuning
ir. N.G. Ketting (Niek)
secretaresses Nederland
plaatsvervangend voorzitters
Directie
secretaris/penningmeester
A.J.C. van Asperen (Angelina)
drs. ing. J. Bout (Jan)
ir. V.J.H.M. ten Holder (Veronica)
drs. J.G.M. van Rhijn (Marieke)
B.C. Benkers (Linda)
mr. F.W.R. Evers (Frans)
drs. M.P. Laeven (Marc)
bestuursleden
H.J. Bijvank (Heleen)
mr. F.D. van Heijningen (Erik)
drs. R.A.A. Verheem (Rob)
T.A. Maas-De Brouwer (Trude)
G. Lesman (Greet)
prof. dr. ir. R. Rabbinge (Rudy)
ir. J. van der Vlist (Hans)
J. Raaben (Jacqueline)
drs. J.G.M. van Rhijn (Marieke)
prof. dr. H.H.F. Wijffels (Herman)
G.W. Takken (Bep)
M.A.J. van der Tas (Marja)
gevolmachtigden
M.E.C. van den Tempel (Marijke)
drs. L.H.J. Verheijen (Lambert)
ir. V.J.H.M. ten Holder (Veronica)
secretaresses internationaal
ir. J. van der Vlist (Hans)
drs. M.P. Laeven (Marc)
V.M. Fortes (Vanda)
ad hoc plaatsvervangend voorzitters
Organisatie
Commissie in
verandering
W. Sun (Wayin)
drs. H.G. Ouwerkerk (Hans)
Werkgroepsecretarissen Nederland
drs. L. van Rijn-Vellekoop (Leni)
ir. B. Barten (Bart)
Kennis & informatie
J.W. Zomer (Jamila)
dr. D.K.J. Tommel (Dick)
drs. B.F.M. Beerlage (Bart)
drs. H.M.E. Boerman (Heleen)
receptie/helpdesk
ir. J.M. Bremmer (Marijke)
drs. A.T. Hardon (Anne)
A.M.E.M. Evers (Margareth)
dr. G.P.J. Draaijers (Geert)
G. Sonderegger, MSc (Gabi)
M. Verbon-van Lemmeren (Mirelle)
drs. M. van Eck (Marja)
V.G.J. van Stokkom (Véronique)
W. Visser (Nanny)
L.M. Wildenburg (Liduina)
Financiën en personeel
Werkgroepsecretarissen
drs. S.J. Harkema (Sjoerd)
huishoudelijke ondersteuning
Internationaal
mr. drs. G.A.J.M. Hoevenaars (Gijs)
G. Brakkee (Gea)
drs. G.J. van Boven (Gwen)
drs. P.J. Jongejans (Pieter)
Financiële administratie
S. Groenendijk, MSc (Sara)
dr. J.F.M.M. Lembrechts (Johan)
W.M.G.B. Lucassen (Willeke)
drs. A.J. Kolhoff (Arend)
drs. R. Meeuwsen (Roel)
A. Roelofsen (Aleks)
ir. S.G. Nooteboom (Sibout)
drs. J.P. Siedsma (Jeltje)
Automatisering
ing. R.A.M. Post (Reinoud)
drs. W. Smal (Willemijn)
P. Kop (Peter)
dr. B. Schijf (Bobbi)
ir. C.T. Smit (Corrie)
Personeelszaken
A.M. Voogt-van Hamersveld (Astrid)
ir. I.A. Steinhauer (Ineke)
mr. S.M. van Velsen (Selma)
drs. M.T.C. van Bilsen (Marjos)
M.J.F. Wagenbuur (Mark)
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Kenniscentrum
Wetgeving en m.e.r.
Overzicht medewerkers
J.H.M. Lammers-Zieltjes (Janny)
Leden en adviseurs
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Leden en adviseurs
Internationaal
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 42 van 56
Leden en adviseurs die in 2013 aan een werkgroep deelnamen
Nederland
Leden
• ing. H.H. Ellen
• ir. P.H.R. Langeweg
• ir. P.P.A. van Vugt
• ir. H.G. van der Aa
• dr. F.H. Everts
• ir. J.E.M. Lax
• drs. K. Wardenaar
• ing. R. Aagten
• prof. mr. A. Freriks
• drs. J.A.A.M. Leemans
• prof. dr. G.P. van Wee
• dr. ir. F.G. van den Aarsen
• ir. C. van der Giessen
• drs. A. van Leerdam
• drs. R.B. van der Werff
• dr. ir. H.F.M. Aarts
• ing. J.M. van der Grift
• ing. J.J.A. van Leeuwen
• drs. H.A.T.M. van Wezel
• prof. dr. B.J.M. Ale
• ir. J.H.J. van der Gun
• dr. R.S.E.W. Leuven
• ir. J.H.A. Wijbenga
• drs. W. Altenburg
• ing. D. Hamhuis
• mr. ing. M.J.P. van Lieshout
• drs. F. Wijnants
• ir. C.J.M. Anzion
• dr. R.M. van Heeringen
• prof. ir. E.A.J. Luiten
• drs. J. van der Winden
• prof. dr. E.J.M.M. Arts
• prof. dr. ir. R.E.C.M. van der
• drs. Y.J. van Manen
• ir. Th. G.J. Witjes
• drs. R.G. Mes
• drs. R.A.M. van Woerden
Heijden
• ir. J.J. Bakker
Kenniscentrum
• drs. ing. A. van Beek
• ir. D.L.J. Heikens
• prof. dr. H.J. Meurs
• dr. F. Woudenberg
• drs. D.J.F. Bel
• dr. C.J. Hemker
• dr. G.W.N.M. van Moorsel
• ing. E. Wymenga
• dr. J.H. van den Berg
• ing. H.J.M. Hendriks
• ir. J. Mulder
• ir. J.H. de Zeeuw
• drs. L. Bijlmakers
• prof. dr. P. Hoekstra
• drs. L. Oprel
• drs. G. de Zoeten
• ir. A.J. Bliek
• ir. J.A. Huizer
• ir. H. Otte
• dr. G.J. van Blokland
• ing. S. Jak
• dr. M.J.F. van Pelt
Adviseurs
• prof. dr. P.L. de Boer
• ing. R.P.M. Jansen
• ing. B. Peters
• ir. W. Beekman
• ir. S. Bokma
• drs. S.R.J. Jansen
• ing. M.M.J. Pijnenburg
• ing. E.H.A. de Beer
• ir. D.A. Boogert
• ir. J.H. de Jong
• ir. A.J. Pikaar
• ir. L. Besselink
• ir. P. van der Boom
• ing. L.M. De Jong
• drs. C.C.D.F. van Ree
• dr. ir. J. de Best
• ing. P.J.M. van den Bosch
• ir. W.H.A.M. Keijsers
• dr. J. Renes
• drs. A. Biesheuvel
• H. Boukes
• drs. R.J. van Kerkhoff
• ir. K.A.A. van der Spek
• ing. J. den Boeft
• ir. T.B.J. Bremer
• drs. ing. H.J. Kingma
• ir. J. Termorshuizen
• ing. R.J.J.M. van Bommel
• dr. M.J. Brolsma
• drs. R.J.M. Kleijberg
• drs. ing. F. ten Thij
• ir. L.D. Boom
• drs. ir. B.A.H.V. Brorens
• T.R. Knottnerus
• drs. C.T.M. Vertegaal
• dr. F.A.A. Boons
• dr. N.M.J.A. Dankers
• drs. M.A. Kooiman
• ing. R.L. Vogel
• dr. W.B.M. ten Brinke
• ir. J.A.M. van Dijk
• dr. ir. J.A.M.M. Kops
• prof. dr. ir. H.J. de Vriend
• ir. A. J. F. Brinkmann
• ing. A.J. Dragt
• drs. B. Korf
• dr. N.P.J. de Vries
• ir. H.S. Buijtenhek
• ir. P. van Eck
• ing. P.A. Kroeze
• ir. R.F. de Vries
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Kijk ook bij:
Leden en Adviseurs
Internationaal
Organisatie
Commissie in
verandering
Financiën en personeel
Overzicht medewerkers
Leden en adviseurs
Leden en adviseurs
Internationaal
meer op volgende pagina
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 43 van 56
• ir. ing. R.B. Buiting
• prof. ir. H. Ligteringen
• drs. F.A.M. Claessen
• dr. H. van Londen
internationaal
• ing. E.E.M. Coopmann-van
• B. Lowijs
• prof. dr. E.J.M.M. Arts
• Drs. D. Mpinganzima
• G. Lukken
• prof. dr. R.P.M. Bak
• ir. J.A.C. van Oudenhoven
• ir. J.G.A. Coppes
• dr. M.P.W. Meffert
• dr. ir. C.L. van Beek
• J.B. Oranje, MSc
• ir. J.J. Cuijpers
• ir. H.R.M. Mentink
• C.L.M. Bentvelsen, MSc
• K.K. Pereira Taela, PhD
• drs. J.L.F.M.M. Dagevos
• ir. D. Metz
• dr. D. Bitondo
• dr. ir. J. Pluimers
• ir. A.G.M. Dassen
• drs. H. Nijenhuis
• drs. H. Blonk
• J.K.G. Rohde, MSc
• drs. G.B. Dekker
• ing. B.W.G. van Pagée
• prof. dr. M.G. Bos
• G.J.A.W. Rots, MSc, MD
• ing. R.J. van Dijk
• drs. J.L.P.M. van der Pluijm
• ir. H. van den Bosch
• dr. K. Samoura
• drs. S. Dirksen
• drs. ing. T. Prins
• dr. M.J. Brolsma
• dr. R. Slootweg
• dr. J.M. Drees
• ir. J.G.M. Rademakers
• prof. dr. R. Brouwer
• dr. P. Tarr
• drs. R. During
• dr. S.A. Rienstra
• drs. T.H.M. Bucx
• ir. C.T.H.M. Terwisscha van
• dr. ing. J.W. Erisman
• ing. R.H. Schokker
• S.S. Dhillion, PhD
• ir. M.H. Fast
• dr. ir. F. Schokking
• ir. P. Dobbelaar
• T.A.R. Turkington, AiO
• ir. E.M.A. Fischer-de Bruijn
• dr. H. Slaper
• dr. ir. N. van Duivenbooden
• ir. A. van der Velden
• W. Foppen
• ing. C.P. Slijpen
• dr. ir. J. Ettema
• dr. M. Vis
• drs. G. Gabry
• ir. H.T. Sman
• dr. C. van de Guchte
• dr. S.M. Visser
• ir. R. Geerts
• ir. E.R. Snijders
• Ms. H. Heesmans
• ir. A.C.L. Zuidberg
• dr. W.J.E. van de Graaff
• mr. dr. M.A.A. Soppe
• drs. S. Hiller
• mr. J. Gundelach
• dr. M.B. Spoelstra
• prof. dr. V.G. Jetten
• dr. H.R.G.K. Hack
• drs. ing. C. Sueur
• O. de Keizer, MSc
• prof. dr. ir. T.J. Heimovaara
• ir. S. Teeuwisse
• dr. J.J. Kessler
• ing. W. Hoeve
• ir. T.F.A.M. Teunissen
• dr. R. Kolokosso
• drs. W.C.M. van Hooff
• ir. M.L. Verspui
• drs. J. de Kwaadsteniet
• dr. F.L. Hooimeijer
• ir. M.A.J. Vervoort
• P.C. de Koning, MSc
• ing. E. van Horssen-Maas
• drs. N.F.H.H. Vossen
• drs. J.F.A. Krijnen
• ing. J.A. Janse
• R. Vrolijks
• dr. V.T. Langenberg
• dr. ir. drs. R.B. Jongejan
• ir. R.N. Walter
• ir. P.C. Letitre
• dr. M.P. Keuken
• drs. D.H.J. van de Weerdt
• drs. J. Looijen
• drs. E.S. Kooi
• dr. J. Wesseling
• H. Majoor, MSc
• B.J.H. Koolstra
• ir. B.J. Wiekema
• drs. W.A.J. Mandersloot
• ir. P.J.A. van de Laak
• prof. dr. ir. J.P.M. Witte
• L. Mossman, MA
Overbeek
Kijk ook bij:
Leden en Adviseurs Nederland
Kenniscentrum
Scheltinga
Organisatie
Commissie in
verandering
Financiën en personeel
Overzicht medewerkers
Leden en adviseurs
Leden en adviseurs
Internationaal
• ing. L.T.M. Lamers
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 44 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Internationaal
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Nederland
Adviezen over reikwijdte & detailniveau
1826 Verruiming vaargeul
Eemshaven-Noordzee
2562Deltaprogramma
2668 Noordoostcorridor (N279 Zuid)
2706 Provinciaal Omgevingsplan
Limburg 2014
2718 POL-aanvulling randweg N266,
Nederweert
2719 Provinciaal inpassingsplan
N280 West - randweg Baexem
2721 Bestemmingsplan buitengebied
2011, Weert
2724 Windmolenplan Lage Weide
2728 Melkveehouderij Klaverkoe te
Winkel, gemeente Hollands
Kroon
2732 Natuurontwikkeling randweg
Zevenbergen, gemeente
Moerdijk
2736 Uitbreiding veehouderij Van
Deuveren, Beitelweg, Putten
2737 Overnachtingshaven Lobith
2738 Gaswinning door NAM bij
Maasland
2739Bestemmingsplan
Scheveningen Haven
2742 Grenscorridor N69
2744Recreatieve
gebiedsontwikkeling
Appelscha Hoog
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Toetsingsadviezen
2749 Bestemmingsplan buitengebied
Heerhugowaard
2751 Herziening structuurvisie
Ruimtelijke Ordening transitie
veehouderij provincie NoordBrabant
2753 Programmatische Aanpak
Stikstof (PAS)
2757 Rondweg N345 De Hoven,
Zutphen
2767 Uitbreiding varkenshouderij
Vevar, Neulensteeg, Ospel
2769 Marker Wadden
2771 Visie Ruimte en Mobiliteit ZuidHolland
2775 Windenergie op Zee
2777 Oprichting thermische
reinigingsinstallatie A. Jansen
BV, Son
2781 Bestemmingsplan haven en
industrieterrein Eemshaven,
Eemsmond
2784 Locatie Valkenburg, gemeente
Katwijk
2786 Ontgronding spaarbekken De
Gijster
2791 Aanpassing reactor TU Delft OYSTER-project
2792 Luchthavenbesluit Lelystad
Airport
2798 Duinpolderweg, verbinding
N206-A4
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
2799 Gebiedsontwikkeling OoijenWanssum
2800 Windenergie GoereeOverflakkee
2809 Mobiliteitsplan provincie
Utrecht
2815 Proefboringen gaswinning
ten noorden van
Schiermonnikoog
2820 Droge voeten 2050,
beheergebied waterschap
Noorderzijlvest
2822 WoodSpirit, Delfzijl
2826 Regioplan Windenergie
Zuidelijk en Oostelijk
Flevoland
2833 Planuitwerking Afsluitdijk
2834Bestemmingsplan
gebiedsontwikkeling VlijmenOost
2836Calandbrug
2838 Energie Transitie Park MiddenDrenthe
2847 Hof van Cranendonck,
Soerendonk
2848 Windturbines A15 Nijmegen
2849Rioolwaterzuiveringsinstallatie
(RWZI) Utrecht
2850 Windpark Wieringermeer
2860 Bergwijkpark Diemen
Kenniscentrum
1196Harselaar-Zuid
1267 Fort De Pol, Zutphen
1662 CVI Zandmaas, gemeente Horst
aan de Maas
1773Ontwikkeling
intergetijdengebied Hedwigeen Prosperpolder
1775 Verbreding N244 Purmerend en
N247 Edam-Volendam
1872 Park De Bavelse Berg, Breda
1905 Capaciteitsvergroting N279
’s Hertogenbosch - Veghel
1925 Herinrichting Millingerwaard
2019 Uitbreiding Golfbaan De Haar,
gemeente Utrecht
2093 Verbreding Tractaatweg,
Terneuzen
2113IJsseldelta-Zuid
2120 Bedrijvenpark IBF Heerenveen,
1e partiële herziening
2120 Bedrijvenpark IBF Heerenveen,
2e partiële herziening
2127 Golfbaan De Hooge Vorssel,
Bernheze
2154 N331 Zwartsluis - Vollenhove
2218 Regionaal motorcrossterrein,
Landerd
2220 Bestemmingsplan LOG
Graspeel
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
meer op volgende pagina
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 45 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Internationaal
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Nederland
2224 Waterberging VolkerakZoommeer
2231 Dijkverbetering Waddenzeedijk
Ameland
2270 Ontwikkeling Skûlenboarch en
Westkern
2321 Bestemmingsplan buitengebied
Oirschot
2349 Uitbreiding fokvarkensbedrijf
W.F. Huirne te Erica, gemeente
Emmen
2360 Bestemmingsplan buitengebied
Berkelland
2365 Zuidelijke ontsluitingsweg Erp
2395 Ontbrekende Schakel N316
’s-Heerenberg, Montferland
2398 Bereikbaarheid Regio
Rotterdam en Nieuwe
Westelijke Oeververbinding
2409 Dijkverbetering KinderdijkSchoonhovenseveer
2428 Bestemmingsplan buitengebied
Veghel
2441 Dijkversterking HagesteinOpheusden
2442 Randweg Haps, gemeente
Cuijk
2444 Kustwerk Nieuwvliet, gemeente
Sluis
2445 Traverse Dieren
2447 Buizenzone Eemsdelta
2458 Gasolieopslag in zoutcavernes
regio Twente
2469 Ruimte voor de rivier:
Dijkverlegging Cortenoever en
dijkverlegging Voorsterklei
2477 Dijkversterking Spui-West,
Voorne-Putten
2485 Zomerbedverlaging BenedenIJssel
2486 Herinrichting Neherkade, Den
Haag
2494Bestemmingsplan
Zevenhuizen-Oost
2496 Derde spoor Zevenaar-Duitse
grens
2502 Windturbines AmsterdamNoord
2517 Vleeskuikenhouderij F.A.M. uit
het Broek, Verlengde elfde Wijk
8, Dedemsvaart
2518 Rijksstructuurvisie AlmereAmsterdam-Markermeer
(voorheen RRAAM)
2520 Structuurvisie gemeente
Westland
2527Gebiedsontwikkeling
Badhoevedorp-Lijnden Oost
2538 Infra-studie Kempenbaan
en nieuwe aansluiting A67,
Veldhoven
2544 Zorgpark en landgoed
Monnikenberg, Hilversum
2546 Provinciale weg N309 ’t HardeOostendorp
2549 Ontgronding in het kader
van gebiedsontwikkeling
Poelkampen, Borger-Odoorn
2556 Aanpassing N207 Alphen aan
den Rijn-Leimuiderbrug
2559 Winning suppletiezand
Noordzee
2564 Stedelijke ontwikkeling
Overamstel, Amsterdam
2566 Hervestiging grindoverslag
locatie Waalwaard
(Dodewaard)
2574 Toetsing Natuurontwikkeling
en ontgronding Koningsven-De
Diepen, Gennep
2577 Kabeltracé(s) Gemini
windparken tot aan de
Eemshaven
2578 Windpark Den Tol, Oude
IJsselstreek
2579 Maaspark Well, gedeelte
rivierverruiming
2587Natuurontwikkeling
Moerputten-Vlijmens Ven
2594 Toetsing Structuurvisie
Friesland Windstreek 2012
2594 Toetsing aanvulling
Structuurvisie Friesland
Windstreek 2012
2596 Dijkversterking Hellevoetsluis
2602Bestemmingsplannen
Boerestreek en Bosberg
(Appelscha), Ooststellingwerf
2603 Buitengebied Kollumerland c.a.
2604 Toetsing A4 Zone West,
Haarlemmermeer
2604 Toetsing aanvulling A4 Zone
West, Haarlemmermeer
2607 Bestemmingsplan westelijk
buitengebied, Putten
2609Bestemmingsplan
bedrijventerrein Arnestein,
Middelburg
2610 Bestemmingsplan buitengebied
Smallingerland
2611 Dijkversterking Hoeksche
Waard Noord
2615 Jachthaven Cadzand-Bad
2618 Shtandart Tank Terminal West
2620 Programma Hoogfrequent
Spoorvervoer: goederenroute
Oost-Nederland
2623 Bestemmingsplan buitengebied
Castricum
2624Structuurvisie
bestemmingsplan buitengebied
Coevorden
2634Landbouwontwikkelingsgebied
(LOG) Egchelse Heide
2638 Buitengebied Lith 2013
2645Bestemmingplannen
buitengebied Waterland en
Marken 2013
2646 Bestemmingsplan Drechterland
Zuid
Kenniscentrum
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 46 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Internationaal
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Nederland
2650 Verdieping Langwarder
Wielen
2653Structuurvisie
Noordoostpolder
2657 Bestemmingsplan buitengebied
Tynaarlo
2658 Bestemmingsplan buitengebied
Noordenveld
2659 Realisatie insteekhaven en
afmeergelegenheden Tank
Terminal Europoort West
2664 Bestemmingsplan buitengebied
Delfzijl
2665 Uitbreiding pluimveehouderij T.
Engelen, Someren
2669 Bestemmingsplan buitengebied
West Maas en Waal
2670 Bestemmingsplan buitengebied
Noord, Breda
2672 Windpark Heineken,
Zoeterwoude (Barrepolder)
2674 Oprichting biomassaenergiecentrale NUON,
Utrecht
2675 Rotterdamsebaan, Den Haag
2676 Bestemmingsplan buitengebied
Uden
2685 Bestemmingsplan buitengebied
Zijpe
2691 Bestemmingsplan buitengebied
Lingewaard
2692 Bestemmingsplan landelijk
gebied Schagen
2693 Bestemmingsplan buitengebied
Loppersum en Winsum
2699 Bestemmingsplan buitengebied
Texel
2700 Bestemmingsplan buitengebied
Veere
2701 Structuurvisie windenergie
Emmen
2702 Bestemmingsplan buitengebied
Achtkarspelen
2712 Bedrijventerrein Oosteind,
Papendrecht
2713 Varkenshouderij Larestraat 2a
in Esbeek, Hilvarenbeek
2714 Structuurvisie Maasplassen
2716 Bestemmingsplan buitengebied
Uitgeest
2721 Bestemmingsplan buitengebied
2011, Weert
2722 MER Ede-Oost en Spoorzone
Bestemmingsplan kazerneterreinen, Ede
2723Bestemmingsplan
natuurgebied Veluwe, Ede
2724 Windmolenplan Lage Weide
2725 Verplaatsing varkenshouderij
Hendriks naar Begijnenstraat,
Winssen, gemeente
Beuningen
2726 Toetsing Bedrijventerrein
Schielands Hoge Zeedijk,
Gouda
2726 Toetsing aanvulling
Bedrijventerrein Schielands
Hoge Zeedijk, Gouda
2729 Buitengebied Dalfsen
2730 Bedrijventerrein Nieuw
Reijerwaard, Ridderkerk
2731Havenbestemmingsplannen
Rotterdam
2733 Bestemmingsplan bûtengebiet
Dongeradeel
2734 Grote bedrijventerreinen
Reimerswaal
2735 Bestemmingsplan buitengebied
Hilvarenbeek
2739Bestemmingsplan
Scheveningen Haven
2740 Uitbreiding Friesland Campina
Domo, Borculo
2741 Bestemmingsplan buitengebied
Dantumadiel
2743 Bestemmingsplan landelijk
buitengebied West, Stichtse
Vecht
2744 Recreatieve gebiedsontwikkeling Appelscha Hoog
2745 Bestemmingsplan buitengebied
Kaag en Braassem West
2746 Windparken Buitengaats en
ZeeEnergie
2747 Bestemmingsplan ZuidplasNoord, Waddinxveen
2748 Bestemmingsplan landelijk
gebied Koggenland
2750 Structuurvisie Woudenberg
2030
2751 Herziening Structuurvisie
Ruimtelijke Ordening transitie
veehouderij, provincie NoordBrabant
2752Bestemmingsplannen
buitengebied Steenbergen en
buitengebied Dinteloord en
Prinsenland
2754 Bestemmingsplan buitengebied
Oostzaan
2755 Bestemmingsplan buitengebied
Wageningen
2756 Bestemmingsplan buitengebied
Medemblik
2758 Bestemmingsplan buitengebied
Someren
2759 Bestemmingsplan buitengebied
Valkenswaard
2760 Bedrijventerrein Delfweg,
Noordwijkerhout
2761 Bestemmingsplan bedrijventerrein Stormpolder, Krimpen
aan den IJssel
2762 Bestemmingsplan buitengebied
Terneuzen
2763Bedrijventerreinen
Drieschouwen, Vaartwijk en
Stroodorpe, Terneuzen
Kenniscentrum
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 47 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Internationaal
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Nederland
2764 Bestemmingsplan buitengebied
Echt-Susteren
2765 Bestemmingsplan buitengebied
Zaltbommel
2766 Bestemmingsplan bedrijventerrein Nijverdal-Noord
2768 Bestemmingsplan buitengebied
Staphorst
2769 Marker Wadden
2770 Bestemmingsplan verblijfsrecratieterreinen Steenwijkerland
2772 Bestemmingsplan buitengebied
Waalre
2773 Bestemmingsplan buitengebied
Zuid en West, Zutphen
2774 Bestemmingsplan bedrijventerrein De Wetering,
Bergambacht
2776 Bedrijventerreinen RivierzoneOost en Leverterrein
Vlaardingen
2778 Bestemmingsplan buitengebied
Groesbeek
2779 Bestemmingsplan buitengebied
Doetinchem
2780 Bestemmingsplan buitengebied
Soest
2782 Bestemmingsplan buitengebied
2009, Reusel-De Mierden
2783 Structuurvisie Oosterwold
2785 Nieuw Mathenesse, Schiedam
2787 Varkenshouderij Van Deijne
Zeeland BV, Landerd
2788 Bestemmingsplan landelijk
gebied Schijndel
2789 Bestemmingsplan buitengebied
Bellingswedde
2790/Bestemmingsplan buiten2801 gebieden Leeuwarderadeel
& Ferwerderadiel
2793 Kustversterking Zwakke
Schakels Noord-Holland
2794 Bestemmingsplan buitengebied
Dronten
2795 Zandwinning Zwakke Schakels
Noord-Holland
2797 Bestemmingsplan buitengebied
Breda Zuid
2802 Zandwinning en gebiedsontwikkeling Lingemeer 2,
Buren
2803 Bestemmingsplan buitengebied
Franekeradeel
2804 Bestemmingsplan buitengebied
Deurne
2805 Landelijk gebied Binnenmaas
2806 Bestemmingsplan buitengebied
Menterwolde
2808 Pluimveebedrijf Jofra-Poultry,
Houtbroekstraat 8, Someren
2810 Uitbreiding Zandwinplas
Rutbekerveld
2811 Bestemmingsplan buitengebied
Ubbergen
2812 Structuurvisie Breda 2030
2813 Offshore windpark Q4 West
2814 Waterberging PanjerdVeeningen en Traandijk,
Echten
2816 Capaciteitsuitbreiding sluis
Eefde, gemeente Lochem
2817 Structuurvisie Meppel 2030
2819Vermeerderingsbedrijf
Exterkate, Slaghekkenweg 18,
Bentelo
2821 Verplaatsing melkveebedrijf
Koonstra, Vinkenbuurt
2823 Regionaal havengebonden
bedrijventerrein (RHB),
Hollands Kroon
2825 Zandwinning Randwijkse
Uiterwaarden
2827 Bestemmingsplan buitengebied
Tholen
2828 Uitbreiding varkenshouderij
De Steeg in Reek, gemeente
Landerd
2829 Jazz City Roermond
2830 Bestemmingsplan OukoopNegenviertel, BodegravenReeuwijk
2832 Bestemmingsplan buitengebied
Bergen (Limburg)
2837 Sportpark Kastanjebos te
Otterlo, gemeente Ede
2839 Bestemmingsplan buitengebied
Maartensdijk
2840 Inpassingsplan tuinbouw
Bommelerwaard
2841 Herinrichting uiterwaarden
Nederrijn, gemeente Rhenen
28435e Actieprogramma Nitraatrichtlijn
2844 Bestemmingsplan buitengebied
Kampen
2845 Bestemmingsplan buitengebied
Leeuwarden
2846 Bestemmingsplan buitengebied
Noord, Bergen op Zoom
2857 Structuurvisie uitbreiding
regionaal bedrijventerrein
Laarberg, gemeente Oost-Gelre
Kenniscentrum
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 48 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Internationaal
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Nederland
Overige adviezen
23
23
2506
2574
2576
2655
2677
Kenniscentrum
Tussenadvies Beoordeling
effectstudie Schaliegaswinning
Advies Schaliegas
Ring Utrecht 2e fase, onderdeel
Noordelijke Randweg Utrecht
(NRU)
Tussentijdse toetsing
Natuurontwikkeling en
ontgronding Koningsven-De
Diepen, Gennep
Integrale milieueffectenstudie
kabels en leidingen Waddengebied
Pilot Stabilisatie Cavernes
Twente
Advies Auditcommissie
monitoring aardgaswinning
onder de Waddenzee vanaf
de locaties Moddergat,
Lauwersoog en Vierhuizen
2677 Advies Auditcommissie
Opzet evaluatie monitoring
aardgaswinning onder de
Waddenzee, vanaf de locaties
Moddergat, Lauwersoog en
Vierhuizen
2719 Provinciaal inpassingsplan
N280 West-randweg Baexem
2757 Rondweg N345, De Hoven/
Zutphen
2796 Advies Evaluatie monitoring
gaswinning Waddenzee
Moddergat, Lauwersoog/
Vierhuizen
2824M.e.r.-beoordeling
Gebiedsontwikkeling De Logt,
Oirschot en Oisterwijk
Kijk voor alle projectinformatie en
adviezen op www.commissiemer.nl
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 49 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Nederland
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Internationaal
Werkgroepadviezen
Secretariaatsadviezen
O95 Scoping Advice for the Dutch
IWRM Support Programme,
Rwanda
O96 Review EIA report for dredging
of el Varadero access canal to
Cartagena Bay, Colombia
B017 Advisory Review of the
Environmental and Social
Impact Assessment of the
Khudoni Hydropower Project,
Georgië
• Appraisal of EIA requirements
for projects submitted for
financing under Fonds Duurzaam
Ondernemen en Voedselzekerheid
(FDOV), Rijksdienst voor
Ondernemend Nederland
• Advice on quality of draft
environmental pre-feasibility
scoping study (EPDA) and terms
of reference by EcoFarm sugar
plantation, Mozambique
• Advice on quality of ESIA project
brief for proposed increase of
sugar production by reclamation of
papyrus area, Rwanda.
• Advice on tender process for the
Zambezi Multi-Sector Agenda/SEA/
PEOTT, Mozambique
• Advice on the terms of reference
(structure) for the ESIA of the
project Clean and Waste Free
Bujumbura (CaWFB), Burundi
• Conseil sur la validation de l’EIE
du Projet de Redéveloppement du
Champ Pétrolifère de Sèmè, Benin
• Instruments for the application of
EIA (scoping/review) in Burundi
Kenniscentrum
Capaciteitsontwikkeling landen/regio’s
Afrika
• Burundi
• Ghana
• Mozambique
• Oeganda
• Tunesië
• CLEAA (geheel Afrika)
• SEEAC (Centraal-Afrika)
• WAAEA (West-Afrika)
Azië
• Bangladesh
• China
• Indonesië
• Pakistan
Europa
• Georgië
Zuid-Amerika
• Bolivia
EIA mapping workshops
• Burundi
• Kameroen
• Centraal-Afrikaanse Republiek
• Congo-Brazzaville
• Rwanda
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Kijk voor projectinformatie en
adviezen op www.eia.nl
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 50 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Nederland
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Internationaal
Kenniscentrum
Adviezen Dutch Sustainability Unit (DSU)
SU01-10 Assuring sustainability
in Dutch development
programmes. An evaluation
of three sustainability
frameworks in relation to
cross-cutting themes and
sustainability principles,
DGIS
SU01-11 Preparing the dialogue/
cooperation with CDKN
– Analysis of climate
adaptation within multi
annual strategic plans of 6
Dutch embassies, DGIS
SU01-12 Peer review of draft paper
‘Sturing op mainstreamen
van klimaat in OS’, DGIS
SU01-14 An inventory of existing risk
profiles on climate change
and extreme weather
SU01-24Assessment of climate
change relevance of the
Alliances in the MFS-II
Programme, ministry of
Foreign Affairs, Nederland
SU01-26Key sheet: Climate change
and disaster risk reduction:
Links to country-specific risk
profiles
SU01-29Assessment of the ‘Climate
Justice Dialogue project
proposal by Mary
Robinson Foundation
and WRI’ for the Dutch
government, DGIS
SU01-30Workshop on intervention
logic: Women’s rights and
gender equality, DGIS
SU01-31 Gender integration in
‘Online course to enhance
understanding on water and
development cooperation’
for professionals at Dutch
ministry of Foreign Affairs,
DGIS
SU01-34International Workshop
on Implementation of the
Strategic Environmental
Assessment in Russia
SU01-36Formulation and reporting of
DGIS contribution to UNFCCC
Biennial Report
SU02-08Report validation workshop
Reinforcement and extension
of Lake Kivu Monitoring
Program, Rwanda
SU02-16Advice on integrating
environment, climate change
and disaster risk reduction
into the Multi Annual
Strategic Plan of the Great
Lakes Region
SU02-17 Advice on integrating
environment, climate change
and disaster risk reduction
into the Multi Annual
Strategic Plan, EKN Rwanda
SU02-18 & 19
Advice on integrating gender
equality into the Multi
Annual Strategic Plans of
EKN Rwanda and Great Lakes
Region, DGIS
SU04-27 & 28
Advice on integrating
gender, climate change (incl.
disaster risk reduction) and
environment into the Multi
Annual Strategic Plan and
Activities, EKN Mozambique
SU05-33Comments and Suggestions
on the Integration of Gender
Equality in the Multi-Annual
Strategic Plan, EKN Benin
SU06-20Advice on integrating
environment, climate change
and disaster risk reduction
into the Food Security
Programme, EKN Burundi
SU06-21Gender review of the Multi
Annual Strategic Plan, EKN
Burundi
SU07-25Gender review of tender
documents of the
programme ‘From policy and
strategy to governance and
knowledge’ (PSGK), EKN
Zuid-Soedan
SU12-15 Peer review quality @ Entry
AgriCord and Agri-ProFocus,
DGIS
SU12-23 Peer review quality @ Entry
PIDG 2013 – 2017
SU12-32 Assessment of update
Environmental and Social
Impact Assessment
Summary for Lake Turkana
Wind Power project, Kenia
SU12-35 Observations on Quality
@ Entry IFC Sustainable
Business Advisory
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
meer op volgende pagina
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 51 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Nederland
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Internationaal
Adviezen en capaciteitsontwikkeling internationaal 2009-2013
Kenniscentrum
Aantal adviezen
2009
Capaciteitsontwikkeling (landen/regio’s)
2010
2011
2012
2013
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Per continent 2013
Aantal adviezen
Afrika en Midden-Oosten
Capaciteitsontwikkeling (landen/regio’s)
Azië
Adviezen 2013
Europa
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Latijns-Amerika
Niet land- of regiogebonden
0
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
5
10
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
15
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
20
meer op volgende pagina
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 52 van 56
Uitgebrachte adviezen in 2013 · Internationaal
Kijk ook bij:
Landen en m.e.r. profielen
op
website
kijkde
ook
bij wat anders
Activiteiten in 2013 - Internationaal
Kenniscentrum
NORAD
• • Sida’s helpdesk for Environment
RVO, CDI, NWP
and Climate Change
UNESCO-IHE, SCF, ITC
Universiteit Utrecht
CDKN, ARCOS • •
OECD-DAC •
•
IUCN/WWF
Georgië
• IAIA
• INECE, MCC,
Wereldbank, WRI
China
African Development Bank •
Tunesië
Pakistan
Bangladesh
Benin
Zuid-Soedan
• ENTRO
• WAAEA
Ghana
• SEEAC Oeganda Ethiopië
Kenia
Rwanda
• UNEP, EANECE
Burundi
• CLEAA/PEAA
Colombia
Bolivia
Adviezen 2013
Indonesië
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Mozambique
Landelijke activiteiten
Regionale activiteiten
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
Strategische partners
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 53 van 56
Kijk ook bij:
Uitgebrachte adviezen 2013
Nederland
kijk ook bij wat anders
Afkortingen · Internationaal
ARCOS CDI CDKN CLEAA DGIS DSU EANECE EIA EIE
EKN
ENTRO ESIA
FDOV IAIA IFC
INECE ITC IWRM IUCN IVM MCC
Albertine Rift Conservation Society
Centre for Development Innovation
Climate & Development Knowledge Network
Capacity Development and Linkages for Environmental
Assessment in Africa
Directoraat-Generaal Internationale Samenwerking
Dutch Sustainability Unit
East African Network for Environmental Compliance
and Enforcement
Environmental Impact Assessment (project-m.e.r.)
Études d’Impact Environnemental
The Embassy of the Kingdom of the Netherlands
Eastern Nile Technical Regional Office
Environmental and Social Impact Assessment
Fonds Duurzaam Ondernemen en Voedselzekerheid
(Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
International Association for Impact Assessment
International Finance Corporation
International Network for Environmental Compliance
and Enforcement
International Institute for GEO Information,
Science and Earth Observation
Integrated Water Resources Management
International Union for Conservation of Nature
Institute for Environmental Studies
Millennium Challenge Corporation
Wat doet de Commissie?
inhoudsopgave
organisatie
Water en m.e.r.
uitgebrachte adviezen
NCEA
Netherlands Commission for Environmental
Assessment (Commissie m.e.r.)
NIAP National Impact Assessment Programme (Pakistan)
NORAD Norwegian Agency for Development Cooperation
NWP Netherlands Water Partnership
OECD-DAC Organisation for Economic Collaboration and
Development/Development Assistance Committee
ORIO Ontwikkelingsrelevante Infrastructuurontwikkeling
(Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
PAANEEAC
Programme d’Appui aux Associations Nationales pour
l’Évaluation Environnementale d’Afrique Centrale
PEAA Partnership for Environmental Assessment in Africa
PPP
Programma Publiek Private Samenwerking (Rijksdienst
voor Ondernemend Nederland)
RVO
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
SCF Sustainability Challenge Foundation
SEA Strategic Environmental Assessment (plan-m.e.r.)
SEEAC Secrétariat pour l’Évaluation Environnementale en
Afrique Centrale
SWOT-analyse Strengths Weaknesses Opportunities Threats-analyse
UNEP United Nations Environment Programme
UNESCO-IHE Institute for Water Education
UNFCCC
United Nations Framework Convention on Climate
Change
WAAEA West African Association for Environmental Assessment
WRI World Resources Institute
WWF/WNF World Wildlife Fund/Wereld Natuur Fonds
Wetgeving en m.e.r.
Energie en m.e.r.
Commissie m.e.r.
•
Kenniscentrum
Adviezen 2013
Uitgebrachte adviezen
Nederland
Uitgebrachte adviezen
Internationaal
M.e.r. Internationaal
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 54 van 56
Colofon
978-90-421-3929-9
© 2014, Commissie voor de milieueffectrapportage
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar
gemaakt door middel van druk, opname in een geautomatiseerd gegevensbestand, fotokopie,
microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de Commissie
voor de m.e.r.
Vormgeving en realisatie: Ontwerpbureau Suggestie & illusie, Utrecht
Redactie: Heleen Boerman en Anne Hardon (Commissie voor de m.e.r.)
Missie
Eindredactie: Tanja Veenstra, Utrecht
De Commissie voor de milieueffectrapportage (m.e.r.) is een
Fotografie: Sijmen Hendriks, Utrecht; p. 12 Wim Dasselaar (ter beschikking gesteld door
onafhankelijke adviescommissie van deskundigen. Zij adviseert
Natuurmonumenten); p. 13 Theo Bos (ter beschikking gesteld door het Ministerie van IenM);
overheden, nationaal en internationaal, over de kwaliteit van
p. 23 Bart Beerlage; p. 25 Gwen van Boven; p. 26/27 Roel Slootweg; p. 30 Suzanne Bodoin
milieueffectrapportages. Zo wil zij een bijdrage leveren aan de
kwaliteit van besluitvorming. Haar uitgebreide kennis van m.e.r.
Video: p. 9/40 Jotja Bessems Audiovisuele Producties; p. 28 Productie video m.e.r. verenigingen
stelt de Commissie beschikbaar voor iedereen.
Centraal-Afrika: Africa Interactive
Commissie m.e.r.
•
terugblikken & vooruitzien
•
pagina 55 van 56
Bezoekadres
Commissie voor de milieueffectrapportage
Arthur van Schendelstraat 800
3511 ML Utrecht
Postadres
Postbus 2345
3500 GH Utrecht
030-2347666
[email protected]
www.commissiemer.nl

Personalia Naam Looze de, John (JP) de

Checklist (PDF)

SYMPOSIUM: - Parkmanagement Assen

Stroomschema - Arbeidsmarktplatform PO

Activiteitenfonds Internationaal

8-7-2014 Brief infoavond bestemmingsplan ABC

Hoe het Nederlands geen wereldtaal werd

Jetair "Last Minutes"

Colofon - TPEdigitaal

PA "OPTICON