Dementie, en dan? Inhoudsopgave Dementie, en dan? ................................................................... 4 Anneke van der Plaats, sociaal-geriater ....................................... 6 Informatie ............................................................................... 9 Mijn hoofd voelt als een zwaar station Vervallen door tijd en tranen Geen locomotief komt er doorheen Een stationskroeg, gevuld met verhalen en bagage Nu is het oude station afgesloten door een enorme breinroof... 3 Dementie, en dan? Dementie is een ziekte die op een verwoestende, onomkeerbare en progressieve manier talloze (vaak) oudere mensen hun spraakvermogen, hun vermogen om te redeneren, hun geheugen en hun beoordelingsvermogen ontneemt. Dementie verandert daardoor ook onherroepelijk het leven van de naasten van de dementerende mens. De ziekte veroorzaakt vaak pijnlijke situaties in de verhouding tussen partners en tussen ouders en kinderen. Omdat we met zijn allen ouder worden dan vroeger, komt dementie steeds vaker voor. Dit betekent dus dat dementerenden ook steeds vaker deel uit zullen maken van onze dagelijkse realiteit. Dit geldt zowel in de privésfeer als in een professionele setting; zowel in de thuissituatie als in de zorgcentra en verpleeghuizen. De laatste jaren zijn de ideeën en opvattingen over de benadering van en omgang met mensen met dementie enorm bijgesteld. Door meer kennis van de werking van de hersenen en het ziektebeeld begrijpen we beter wat er in allerlei verschillende situaties in de beschadigde hersenen gebeurt. Hierdoor kunnen we de manier waarop we de dementerende benaderen beter op diens behoeften en mogelijkheden afstemmen. Dit brengt meer rust en plezier in het leven van mensen met dementie, maar ook in het leven van diens naasten en het werk van de zorgprofessional. Hof en Hiem heeft een visie op dementie ontwikkeld die gericht is op de omgeving van de dementerende. Deze visie is gebaseerd op het gedachtengoed van dr. Anneke van der Plaats, sociaal-geriater, die veel onderzoek heeft gedaan naar de belevingswereld van mensen met dementie. Haar opvatting is dat omgevingsfactoren grote invloed hebben op hoe de dementerende mens zich voelt en gedraagt. Het zorgen voor een gunstige leefomgeving vermindert gedragsproblemen, waardoor de dementerende een groter gevoel van welbevinden ervaart. 4 Om zo goed mogelijk zorg te kunnen verlenen aan mensen met dementie, worden medewerkers van Hof en Hiem geschoold in het ziektebeeld en hoe daar mee om te gaan. Naast deze uitgebreide kennis over (omgaan met) dementie is ook de inrichting van de leefomgeving een belangrijk scholingsonderwerp. Om deze kwetsbare mensen een zo veilig, rustig en ontspannen mogelijk leven te bieden is het ook belangrijk dat er een goed samenspel is tussen de dementerende, diens naasten en zorgmedewerkers. De actieve betrokkenheid van naasten bij het leven van de dementerende (familieparticipatie) is van grote waarde voor diens welbevinden. En als de dementerende zich goed voelt, werkt dat positief door op alle betrokkenen. Zorggroep Hof en Hiem werkgroep Dementie 5 Anneke van der Plaats, sociaal-geriater Dr. Anneke van der Plaats heeft binnen Hof en Hiem diverse lezingen gehouden voor medewerkers en andere belangstellenden. U leest hier delen uit deze lezingen en enkele passages uit haar boek ‘De wondere wereld van dementie’. “In mijn loopbaan als geriater heb ik veel kennis en ervaring opgedaan in de omgang met mensen met dementie. Nieuwe inzichten van de hersenkunde heb ik kunnen verbinden aan mijn kennis en ervaring en deze verbinding leverde veel nieuwe kennis en inzichten. We kunnen tegenwoordig antwoord geven op vragen als: Hoe neemt iemand de omgeving in zich op? Of: Hoe verwerkt iemand prikkels uit die omgeving?” Mensen slaan hun herinneringen op in beelden of plaatjes. Haal je herinneringen op van de vakantie, dan zie je tijdens het vertellen alles weer even voor je. Nieuwe beelden worden continu toegevoegd aan dit ‘archief’. Begrippen en voorwerpen worden eveneens in ons geheugen opgeslagen en gebruiken we steeds weer, onbewust en snel. 6 Vanaf dat de dementie begint, worden er geen nieuwe plaatjes meer opgenomen in het geheugen. Er wordt geen nieuwe informatie meer opgeslagen. Bestaande plaatjes gaan vervagen en verloren. Eerst de plaatjes van de afgelopen 10 jaar, dan van de laatste 20 jaar, etc. Steeds oudere plaatjes blijven nog bestaan, maar ook die gaan uiteindelijk verloren. Vaak kan een dementerende het heden niet meer herkennen, omdat de plaatjes niet overeenkomen met zijn geheugen. Het huis wordt niet herkend als het eigen huis, omdat de beelden verdwenen zijn, of omdat er alleen plaatjes zijn uit een ver verleden. Een dementerende kan dan angstig worden en ‘naar huis’ willen. Ook bewegingen kunnen een plaatje van vroeger oproepen. Een onverwachte beweging van iemand kan bij de dementerende een onaangenaam beeld oproepen van vroeger, waardoor deze angstig of boos wordt. Dit ‘onbegrepen’ gedrag is dus niet gericht tegen de ander, maar tegen een plaatje van vroeger, dat die ander toevallig opgeroepen heeft. Een dementerende is afhankelijk van zijn omgeving. Hoe gunstiger de leefomgeving, hoe prettiger de dementerende zich voelt en hoe minder ziekteverschijnselen (angst, onrust, agressie) er zijn. De omgeving is in dit verband overigens de som van de fysieke woonomgeving en de mensen daarin, inclusief hun gedrag en bejegening. Een voor een dementerende gunstige omgeving heeft de volgende kenmerken: • Veilig; de omgeving geeft een gevoel van geborgenheid, kent een prettige sfeer waarin alles traag verloopt. Geen gehaast, niet teveel aan prikkels. • Geen dwang of overmacht; een dementerende zal zich snel ondergeschikt, gecommandeerd of overvraagd voelen waardoor weerstand ontstaat. 7 • Gerichte prikkels op het juiste moment; storende, afleidende en niet ter zake doende prikkels leiden bij iemand met dementie tot onbegrip en onrust. • Bejegening gericht op afstemmen; eerst een prettig contact hebben en dan lukt alles veel beter. • Positieve aandacht; dementerenden voelen zich bijna voortdurend falen. Vaak wordt dit gevoel veroorzaakt door de mensen in hun omgeving. Tijdens een faalmoment voelt de dementerende alleen maar een grote leegte en angst en zal boos en agressief kunnen reageren. • Verleiden; omdat de wil van een dementerende een impulsieve en geen doordachte wil is, is deze makkelijk te beïnvloeden. De manier waarop je iets vraagt en doet is van invloed op het contact met de dementerende. • Gebaren; omdat woorden alleen vaak te moeilijk zijn om te begrijpen, is het goed om ook gebaren te gebruiken in de communicatie. • Natuur; wandelen in de natuur (parkachtige omgeving) heeft een gunstige invloed op het welbevinden van de dementerende. Omdat de bewegingen van dementerenden spontaan, intuïtief, reflexmatig en ondoordacht gaan, gaan de armen niet in de lucht als we bij het aankleden vragen “wilt u uw armen even omhoog doen?’. Maar ze gaan wel in de lucht als we zingen “hiep, hiep, hoera!”. 8 Er zijn externe, non-verbale prikkels nodig om te zorgen dat een dementerende een juiste beweging gaat maken. Prikkels die een doelgerichte beweging uitlokken: • Muziek en liedjes; deze maken automatische, spontane bewegingen los, dansen is daar een voorbeeld van. • Emoties zoals vreugde, boosheid en angst, roepen spontane bewegingen op, zonder dat een dementerende daarbij nadenkt. In een spontane opwelling kan een dementerende iemand zomaar een kus of een knuffel geven. • Humor kan helpen bij het ontstaan van een juiste beweging. • Voorbeeld: als een dementerende het juiste plaatje krijgt (ziet bijvoorbeeld iemand tafel dekken) dan kan hij dat ook gaan doen. • Ritme, tikken en tellen kunnen bewegingen opwekken. • Peuters, kinderen en dieren wekken vloeiende en spontane bewegingen op. • Uitgangshouding; de juiste uitgangshouding, bijvoorbeeld een actieve zit, werkt stimulerend. Informatie Aanbevolen websites www.breincollectief.nl www.innovatiekringdementie.nl www.mezzo.nl www.tinz.nl www.uwoontnuhier.nl 9 Aanbevolen literatuur Gerke de Boer U woont nu hier. Stella Braam Ik heb Alzheimer – het verhaal van mijn vader. Joanne Koenig Coste De taal van Alzheimer leren spreken; een handreiking in de zorg voor mensen met de ziekte van Alzheimer. Hugo van Waarde Denkbeelden over kleinschalig wonen voor mensen met dementie. Anneke van der Plaats De wondere wereld van dementie. Vragen? Meer weten? Indien u meer wilt weten over het ziektebeeld, of uw overige vragen in relatie tot dit onderwerp graag beantwoord ziet, dan kunt u contact opnemen met onze teamleiders. U kunt hen via de volgende centrale nummers/mailadressen bereiken: Zorgcentrum Doniahiem, Sint Nicolaasga T 0513 – 43 15 55 E [email protected] Zorgcentrum Talma Hiem, Balk T 0514 – 60 88 00 E [email protected] Zorgcentrum Suderigge, Lemmer T 0514 – 56 16 45 E [email protected] Zorgcentrum Vegelin State, Joure Woongemeenschap Yn’e Doarpsfinne, Rotsterhaule T 0513 – 41 25 69 E [email protected] 10 www.hofenhiem.nl Zorggroep Hof en Hiem Postbus 244 8500 AE Joure De Oergong 2 8521 GA Sint Nicolaasga T 0513 – 43 30 30 E [email protected] DEM/sep13/HH
© Copyright 2024 ExpyDoc
