Kleuters leren meer van spel dan van school

Trouw
17
DINSDAG 3 JUNI 2014
opinie
Kleuters leren meer
van spel dan van school
Empathie is even
belangrijk voor
economische groei
als intelligentie.
Hoogleraar
Sieneke Goorhuis
pleit er daarom
voor om kinderen
niet te jong naar
school te sturen.
M
et de regelmaat van de
klok klinken
pleidooien om
kinderen eerder
naar
school te sturen. ‘Den Haag’ zet daarbij zelfs in op
voorschoolse educatie vanaf 2,5 jaar.
Deze pleidooien dienen allemaal hetzelfde doel: economische groei. Hoe
eerder geleerd wordt, hoe beter het
gaat. Deze gedachte toont aan dat er
niet in het belang van het jonge kind
wordt gedacht.
We hebben hier te maken met wat
de kinderpsychiater Bruce Perry ‘kinderongeletterdheid’ noemt. Voor de
allerjongsten mag niet het formele
leren (dat is wat we op school leren)
op de voorgrond staan, maar de mogelijkheid om de talenten te ontwikkelen op basis van sociaal-emotionele stabiliteit. Alle formele leren, vanaf ongeveer 6 jaar, wordt daar vervolgens op geënt.
Koesteren
2
Sieneke Goorhuis-Brouwer
lector early childhood aan de Stenden
Hogeschool Noord-Nederland
Wanneer baby’s in voldoende mate
worden gekoesterd, kan zich empathie ontwikkelen. De essentie van
empathie is dat je mee kunt voelen
met andere mensen. Empathie is
diep in de biologische opmaak van
ons brein geworteld. De ontwikkeling ervan begint al in het eerste levensjaar door de interactie tussen ouders en kind.
De aandachtige zorg die van de
ouder uitgaat, beïnvloedt ook de
reacties van de baby. Er ontstaat een
responsenetwerk dat zich vastlegt in
het limbische systeem. Dit systeem
ligt diep verankerd in het brein en
ontwikkelt zich eerder dan de
meest naar buiten gelegen hersengebieden, de cortex, die taal, abstract
denken en planning mogelijk maken.
De vroeg opgedane ervaringen met
relaties en emoties, die ons empathisch vermogen doen ontwikkelen,
zijn allesbepalend voor ons latere
Op de Dr. J. Woltjerschool in Rotterdam leren twee- en driejarigen spelenderwijs rekenen en taal. FOTO VALERIE KUYPERS, ANP
functioneren. Moeilijkheden met
empathie of misvattingen over de gevoelens van anderen vormen een belangrijk onderdeel van het ontstaan
van psychiatrische stoornissen. Het
leidt ook tot ﬁnanciële debacles, zoals we hebben kunnen leren uit de
kredietcrisis. ABN Amro ging kapot
onder een intelligente leider die een
groot gebrek aan empathisch vermogen had.
Na de eerste koestering door de ouders wordt vervolgens voor peuters
en kleuters spelen de basis voor de
ontwikkeling van empathie. In het
spel met andere kinderen leren ze
naar elkaar te luisteren en verschillende standpunten in te nemen.
Vooral in het fantasiespel oefenen
kinderen ook de verbeelding, de
basis voor het later kunnen verstaan
van cultuur: schilderkunst, beeld-
houwkunst, muziek, dans, proza en
poëzie.
Helaas komen jonge kinderen
steeds meer terecht in strak geregisseerde, door volwassenen gedomineerde activiteiten. Hierdoor kunnen
ze hun basistalenten onvoldoende
ontwikkelen: leren praten, controle
krijgen over de grove en ﬁjne motoriek, denkstappen maken, concentratie opbouwen.
Onvoldoende
Wanneer deze vaardigheden onvoldoende vanuit spontane ontwikkeling tot stand zijn gekomen, is de
uitrusting om aan het formele leren
te beginnen niet toereikend. Jonge
kinderen ontwikkelen zich op basis
van zelfvertrouwen dat ontstaat door
het ervaren van sociaal-emotionele
stabiliteit in de omgang met hun ou-
ders en andere opvoeders. Wie dit
niet begrijpt, heeft geen verstand
van kinderen en is in pedagogisch
opzicht een analfabeet.
Kinderen mogen geen object zijn
van economische groei. Kinderen
moeten, fasegewijs, uitgedaagd worden om zich te kunnen ontwikkelen
naar de talenten die ze hebben meegekregen. Die fasegewijze ontwikkeling start met de emotionele ontwikkeling.
Wanneer we die negeren, lopen we
zelf gevaar. Wanneer pedagogisch
analfabetisme gecombineerd wordt
met een individualistische cultuur
die competitie bevordert in plaats
van samenwerking, dan heb je een
wereld waarin de empathie bedreigd
wordt. Intelligentie zonder empathie
leidt tot maatschappelijke blunders
en persoonlijke tragedies.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
commentaar
Juan Carlos zal altijd de man blijven die Spanje’s democratie herstelde
De laatste jaren
kwamen er wel
wat smetjes op
het koninklijk
blazoen
K
oningin Beatrix en koning Albert gingen hem
voor, en nu heeft ook
koning Juan Carlos van
Spanje zijn aftreden bekendgemaakt.
Aan de Europese hoven vindt een
generatiewisseling plaats, dat is
op zichzelf niet eens zo bijzonder.
Toch betekent het vertrek van de
76-jarige Juan Carlos voor de
Spanjaarden meer dan dit; hij
was niet zomaar een staatshoofd,
hij was het symbool van de terugkeer van de democratie in Spanje
en genoot om die reden terecht
buitengewoon prestige.
Dat dat prestige de afgelopen jaren schade opliep, was bitter voor
zowel de koning als zijn land,
maar het kan de waardering voor
zijn historische rol onmogelijk tenietdoen.
Al bij zijn kroning in 1975 memoreerde Juan Carlos ‘de wil van het
volk’ als een van de bouwstenen
van de natie, maar er waren
slechts weinig Spanjaarden die op
dat moment konden vermoeden
dat hij daarmee doelde op het
herstel van de democratie. Persoonlijk uitgekozen door dictator
Franco om diens opvolger te worden, leek Juan Carlos voorbestemd om het autoritair-militaire
regime te bestendigen.
De jonge koning koos er echter
voor zijn land te hervormen en
ruim baan te geven aan de parlementaire democratie, hetgeen
leidde tot eerherstel voor de
linkse partijen en tot een nieuwe
grondwet in 1978. Voor wie nog
twijfelde aan zijn gezindheid,
kwam daar op 23 februari 1981
een deﬁnitief einde aan. Op die
dag deden leden van de Guardia
Civil onder leiding van luitenantkolonel Antonio Tejero een poging tot staatsgreep door het parlement te gijzelen.
Nog diezelfde nacht verscheen
Juan Carlos in uniform op televisie om de coup te veroordelen,
waarmee de steun voor Tejero
verdampte. Dit zal in de ogen van
de Spanjaarden altijd het bepalende moment van het koningschap van Juan Carlos blijven.
“Vandaag zijn wij allemaal mo-
narchisten”, verklaarde de leider
van de communistische partij, tot
dan een verklaard republikein.
Gezien deze heldenrol, was het
pijnlijk dat het blazoen van de
koning de afgelopen jaren besmet
raakte. Zijn schoonzoon is verwikkeld in een ﬁnancieel schandaal, mogelijk zijn dochter ook.
Zelf raakte Juan Carlos in opspraak door een peperdure
jachtpartij op olifanten in Botswana, terwijl zijn land gebukt
ging onder een zware economische crisis. Om die reden is het
goed dat de koning nu plaatsmaakt voor zijn zoon Felipe, zodat die de traditie voort kan zetten die zijn vader zo voortreffelijk begon.

Download Report