mijn onzekerheid in het leven is de grootste bemoediging

FM No 5 JUNI / Interview
,,MIJN ONZEKERHEID
IN HET LEVEN IS
DE GROOTSTE
BEMOEDIGING’’
Kunstenaar, docent, gids en pelgrim. Dat zijn
de vier hoedanigheden die Leo van Vegchel
het beste omschrijven. In alle vier zijn ‘rollen’
vormt stilte de rode draad. Ondanks dat stilte
nog vaak een taboe lijkt te zijn in onze huidige
samenleving, ervaart Van Vegchel toch een
voorzichtige kentering. ,,Het groeit, maar buiten
de tradities van de conventies.’’
“M
ijn eerste spirituele gids was mijn
oom, een missionaris in Brazilië. Als kind
had ik al een sterk, kritisch
temperament en dat werd
niet altijd gewaardeerd. Mijn
oom respecteerde dat wél en
alles wat ik mij afvroeg over
het leven -en dat was nogal
wat- vroeg ik aan hem. Toch
waarschuwde hij me ook om
me niet te verliezen in mijn
anarchistische denken.’’
Tegenwoordig is Van Vegchel
zelf gids voor zijn leerlingen
die hij de vakken vormgeving en techniek doceert.
Daarnaast geeft hij hen de
mogelijkheid om kennis te
maken met stilte. ,,Dat ik ie-
8
mand mag zijn die een jonge
geest helpt te ontwikkelen,
voelt als een eer en tevens
van groot belang. Jongeren hebben te kampen met
identiteitsarmoede, hoge
informatiedruk en een prestatiegerichte maatschappij.
Het onvermijdelijke gevolg
is stress en gebrek aan een
doel, waardoor velen gaan
‘zwalken’. Zelf heb ik die
randen van de wereld ook
gezien, maar ik ben er gelukkig niet overheen gekukeld.’’
Van Vegchel docéert geen
stilte, hij leert mensen om de
stilte te ervaren. ,,In een training stressreductie is stilte
bijvoorbeeld van fundamenteel belang. Ik probeer een
mens bewust te maken van
de herrie in het hoofd en om
ons heen. Wat doe je daarmee? Die bewustwording is
de basis. De volgende stap
is betekenis geven aan het
nú, door middel van stilte- en
meditatieoefeningen. Verrassend genoeg maak ik daarbij
gebruik van moderne middelen die niet meteen met stilte
geassocieerd worden, zoals
de smartphone.’’
‘STOP’ ZEGGEN
In de wachtkamer bij de
huisarts, lopend door het
winkelcentrum: overal
worden we ‘getrakteerd’ op
geluid en lijkt het alsof we
continu vermaakt moeten
worden. Op de vraag wat
de betekenis van stilte is
in onze huidige samenleving, heeft Van Vegchel een
duidelijke mening: ,,Stilte
lijkt tegenwoordig not done.
De afwezigheid van stilte
en het niet willen ervaren
van stilte is een maatschappelijk probleem. Maar als ik
mijn leerlingen en collega’s
ernaar vraag, zegt 85 procent
behoefte te hebben aan stilte
en 73 procent heeft last van
stress-gerelateerde klachten.
Het huidige onderwijssysteem is helaas nog steeds
TEKST
J U D I T H VA N
B O K H OV EN
OP DE FOTO
L EO
VA N
V EG CH EL
Interview / FM No 5 JUNI
arrogant en sceptisch, waardoor er (te)
weinig aandacht is voor stilte, meditatie
en mindfulness. Nu is het een facultatieve training, maar ik verwacht dat het
over 10 jaar een verplicht vak is.’’
De resultaten van stilte-trainingen liegen
er ook niet om: er is minder studieuitval, minder ziekteverzuim en meer
mentale stabiliteit. ,,De kracht van stilte,
van ‘stop’ zeggen, is dat je het zélf kunt
doen: eerst de herrie ontdekken, dan
grote betekenis. Van Vegchel: ,,Het
gaat er niet om een artistiek doel na te
streven of om ‘goed’ te leren mediteren. De belangrijkste oefening is juist
het loslaten van onze focus op techniek
en resultaat. Niet je best doen, niets
nastreven, niets forceren. Als dat lukt,
ontstaat pas echt de ervaring van het
zien. Dat werkelijke zien houdt ook in
dat je jezelf beschouwt in relatie met de
wereld om je heen. Je ontdekt nieuwe
,,Kunst is voor mij een uitdrukkingsvorm om mensen te bemoedigen in het
aanvaarden van het leven. Ogenschijnlijk fraai ogende dingen krijgen meer
gelaagdheid als je er langer naar kijkt.
Als je perceptie van kunst verandert,
verander je zelf ook.’’
FRANCISCUS EN BOEDDHA
Voor Van Vegchel is onzekerheid altijd
de voedingsbodem (geweest) van zijn
zoektocht. ,,Mijn onzekerheid in het
leven is de grootste bemoediging. Ik
heb daar een positieve draai aan kunnen geven. Met Franciscus van Assisi
voel ik een sterke broederschap. Ook
hij was onzeker, een open ‘artiestenziel’
en een onbevangen waarnemer. Zijn
spirituele concept was zijn houvast.’’
Naast Franciscus voelt Van Vegchel
zich thuis in het boeddhisme. “Boeddha -‘de Verlichte’- had een soortgelijke mindset: die van het niet meer weten. Dat is ook de weg van de pelgrim:
het vanuit de stilte jezelf openstellen
voor het niet-weten, in vertrouwen vanuit daar op zoek gaan.’’
In zijn hoedanigheid van pelgrim
begeleidt Van Vegchel voettochten in
Italië waar het boeddhisme samenkomt
met de franciscaanse spiritualiteit. Hoe
ervaart hij stilte tijdens die tochten? Van
Vegchel: ,,De essentie is genieten van
het samenzijn, het samen lopen en de
kracht van het samen ervaren. Tijdens
die tochten doe ik soms stilte-oefeningen met de pelgrims, maar dat hangt
van de groep af. Het meditatieve lopen
en in stilte eten geeft soms een enorme
ervaring, ook bij mensen die er in eerste
instantie minder affiniteit mee hadden.’’
aanvaarden en het door oefeningen een
halt toeroepen’’, aldus Van Vegchel.
STILTE IN/EN KUNST
Als kunstenaar organiseert Van Vegchel
cursussen, workshops en oefendagen
onder de naam ‘Zen, Zien, Tekenen’.
Ook hier zijn meditatie en stilte van
verbanden, begrijpt de interactie tussen
jou en de wereld beter en vindt verfrissende oplossingen. Zen, Zien, Tekenen
is een goede meditatievorm om je innerlijke stilte te ervaren, te herstellen en
te beoefenen.’’ Behalve de beeldende
kunst, vindt Van Vegchel uitdrukkingen van stilte ook in andere kunstvormen zoals in boeken of in het theater.
Ondanks dat stilte nog vaak een taboe
lijkt te zijn in onze huidige samenleving,
ervaart Van Vegchel toch een voorzichtige kentering. ,,Stilte wordt steeds
meer een selling point. Zodra er in het
land initiatieven over stilte zijn, word ik
benaderd. Het groeit, maar buiten de
tradities van de conventies.’’
9

Download Report