Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 1
Willem Stiekema
kan zijn genomicscentrum met een
gerust hart
overdragen
Wie gehecht is
aan zijn omgeving
koopt een
uitzichtgarantie
Pag. 7
De testikels
staan op tafel,
de vergadering
kan beginnen
Pag. 22
Pag. 5
WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
3E JAARGANG/ 19 MAART 2009
RESOURCE
#21
THEMANUMMER NIEUWBOUW
DIT IS FORUM II. OF ORION. OF AGORA.
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 2
1
2
ZEEPKIST
[email protected]
HR
VISIE
‘Auto’s die één op
vijf rijden moeten
echt van de weg’
TEMPERATUUR
STIJGT SNEL
Wetenschappers waarschuwden vorige
week tijdens een klimaatconferentie in
Kopenhagen dat de opwarming van de
aarde veel harder gaat dan voorspeld. De
temperatuur stijgt niet met twee, maar
met vier tot zes graden. Tenzij we de
uitstoot van CO2 in de komende veertig
jaar met tachtig procent terugdringen.
En dat is helemaal niet zo moeilijk, zei
prof. Rik Leemans, hoogleraar Milieusysteemanalyse, vorige week in het
NOS Journaal.
HOFFMAN
HET GROENE GEVOEL
Het is geen gemakkelijke tijd. Dat zal niemand zijn ontgaan. Aan de crisis lijkt
maar geen eind te komen, vliegtuigtechniek blijkt toch niet onfeilbaar en in elk gebouw kan maar zo een malloot met een
geweer verschijnen en de hele boel overhoop knallen. Gelukkig wordt elke maand
het salaris nog bijgeboekt. Maar ook dat
staat nergens veilig en bovendien moet
het nu zuur verdiend worden. We worden
nogal belemmerd door werkdruk en bureaucratie, zoals uit een recente medewerkermonitor van Wageningen UR bleek.
Om al dit leed te ontvluchten bezoek ik regelmatig tuincentra en andere groene warenhuizen. Zeker nu het nieuwe tuinseizoen weer begint. Met treffende slogans
als ‘beleef het buitenleven’ en ‘liefde voor
groen’ laat ik me graag weerloos meevoeren in de wondere liefdevolle wereld van
het groen. Zelf je eigen aardappels verbouwen, zonnebloemen die tot aan de hemel groeien, exotische fuchsia’s, feestelijke Turkse mutsen en heerlijke bramen
voor huisgemaakte jam. En dat alles natuurlijk onbespoten. Puur natuur.
En alsof dat nog niet genoeg is: Japanse
koikarpers, handige pond protectors, idyllische Scandinavische tuinhuisjes en een
kant-en-klaar mosvrij gazon om heerlijk
op weg te dromen. Flora en fauna waar
Darwin en andere natuurvorsers enkele
generaties geleden jarenlang de hele wereld voor over moesten varen, staan anno
2009 op de schappen binnen handbereik. Haal de natuur in huis. Het past alle-
maal maar weer net in de kofferbak.
Helaas is er thuis weer de realiteit. Ons rijtjeshuis heeft weinig grond en we hebben
niet eens een vijver. Dat vergeet je wel
eens even in die wondergroene wereld.
Gelukkig kun je de pootaardappels ook
meteen opeten. De exotische zaden vinden altijd een bestemming bij dankbare
familie en vrienden. En de koikarpers, die
laat ik maar los in de plaatselijke gemeentevijver. Ze zijn niet te eten, bleek vorig
jaar. Mijn zuur verdiende geld is, net als
dat van vele anderen, verdwenen als
sneeuw voor de zon, maar ik heb er een
fijne middag voor gehad: een heerlijk
groen gevoel. / Marco Hoffman
‘Tachtig procent minder CO2-uitstoot voor
2050 is veel, maar zeker haalbaar. Zowel
technisch gezien, als economisch. Tot nu
toe kijkt de politiek alleen maar naar de
kosten die nodig zijn om de uitstoot terug
te dringen. Die zijn hoog, maar lang niet
zo hoog als de kosten die nodig zijn om de
gevolgen op te kunnen vangen als we
niets doen.
Als de CO2-uitstoot wordt teruggedrongen,
zijn er minder negatieve effecten zoals
overstromingen, schade aan ecosystemen en verlies van oogsten. Als we deze
baten bij elkaar optellen, is het economisch rendabel om de uitstoot met tachtig procent terug te dringen. Het kan zelfs
geld opleveren.
Maar we moeten wel alle zeilen bijzetten.
De belangrijkste maatregel is besparing
van energie, waar we maar kunnen. Daarbij gaat het dus ook om kleine dingen, zoals lampen uitdoen en de verwarming een
graadje lager zetten.
Ten tweede moeten we ons richten op een
efficiënter gebruik van energie. Auto’s die
één op vijf rijden moeten echt van de weg.
Ten derde moeten we veel meer duurzame energie gaan produceren met behulp
van zon, wind en biomassa. Meer nog dan
de twintig procent in 2020 die de Europese Unie heeft afgesproken.
Verder is het van belang om een deel van
de CO2-uitstoot op te vangen. Op lokaal niveau met bijvoorbeeld de aanplant van
bossen. Op grotere schaal kunnen we CO2
opslaan in de grond. Deze techniek is nog
niet helemaal uit ontwikkeld, maar we zijn
heel ver.
We moeten optimistisch zijn. Nederland is
maar een klein landje en onze bijdrage
misschien maar een druppel op een gloeiende plaat, maar we kunnen een belangrijke voortrekkersrol vervullen. Als we al
deze maatregelen elke tien jaar met een
factor twee verbeteren, halen we die tachtig procent.’ / Laurien Holtjer
P
Br
re
ni
D
G
Tij
on
ge
ze
at
de
te
m
so
tie
wo
af
tev
ve
va
tre
re
kle
ca
ce
m
oo
ve
m
om
br
sc
tex
De
da
ba
dit
vo
om
ro
sc
dis
wa
in
In
de
or
m
lei
m
be
ho
te
ce
wa
wa
te
pr
ge
He
se
do
de
va
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 3
19 MAART 2009
3
RESOURCE #21
‘Wat heeft het voor
zin om van soorten
te spreken in een
omgeving waar
soortgrenzen geen
enkele rol spelen?’
POST
OPINIE
Brieven kunnen worden gericht aan lijke selectie op resultaten van vele fysische en chemische processen het [email protected]. Brieven dienen
niet langer te zijn dan 400 woorden. taatbepalende fenomeen is. Waarom dan
DOMESTICATIE IS
GEEN EVOLUTIE
De
or
el
u
g
de
n,
s
n.
roen
en
e
g.
p
an
e-
n
ni-
O2
og
jn
is
eig-
n
h-
Tijdens enkele lezingen op de dies van
onze universiteit werden wij er weer mee
geconfronteerd dat het begrip evolutie
zeer gemakkelijk wordt gebruikt voor situaties van verandering van organismen onder invloed van de mens. Darwin gebruikte domesticatie alleen als een analogie
met evolutie om duidelijk te maken dat
soorten kunnen veranderen onder selectieve druk. In het domesticatiedomein
worden veranderingen vaak doelgericht
afgedwongen omdat de mens veelal van
tevoren heeft bedacht welke richting de
veranderingen op moeten. Veredelaars
van sierteeltgewassen volgen modetrends en maken als het ware eerst een
recept om tot bijvoorbeeld een bepaalde
kleur gerbera te komen. Ook de domesticatie van dieren is een doelgericht proces. Hoewel veel van de processen die de
mens benut om zijn doelen te bereiken
ook in het evolutiedomein voorkomen,
verlopen ze daar in richtingen die in hoge
mate worden bepaald door toeval en onomkeerbare beperkingen. De mens doorbreekt beperkingen door biotechnologische ingrepen in een doelgerichte context.
De vraag rijst of de terminologie van het
darwiniaanse evolutiedomein wel toepasbaar is in het domesticatiedomein en of
dit überhaupt gewenst is. Wat heeft het
voor zin om van soorten te spreken in een
omgeving waar soortgrenzen geen enkele
rol spelen, omdat ze kunstmatig overschreden worden door geforceerde hybridisatie, horizontale genentransfer, etc. En
wat is de betekenis van de term populatie
in het domesticatiedomein?
In veel wetenschappelijke literatuur worden ontdekkingen aan gedomesticeerde
organismen vertaald in evolutionaire terminologie. Deze krampachtige houding
leidt tot conceptverwarring. Vele gedomesticeerde organismen hebben bijvoorbeeld linnaeusiaanse namen, alsof ze behoren tot wat in het evolutiedomein soorten worden genoemd. Is de gedomesticeerde hond een soort in die zin? Zo niet,
waarom heet hij dan Canis familiaris? En
waarom ontstaan er dan classificatiesystemen die proberen deze organismen te
proppen in op evolutionaire verwantschap
gebaseerde raamwerken?
Het gebruik van het begrip kunstmatige
selectie, waar men het over eens is in het
domesticatiedomein, geeft volstrekt duidelijk weer dat we hier afstand nemen
van darwiniaanse evolutie, waarin natuur-
inconsequent zijn en andere darwiniaanse begrippen wél in het domesticatiedomein gebruiken? Het begrip cultivar voor
eindproducten van onnatuurlijke selectie
bij planten is ingeburgerd, maar waarom
dan toch proberen deze cultivars aan
soorten toe te schrijven of ondersoorten?
Domesticatie heeft recht op een specifieke conceptenleer en -systematiek, onafhankelijk van het (slinkende) domein
waarin zich ongehinderd darwiniaanse
evolutie afspeelt. In dit Darwinjaar, en zeker bij de Wageningen Universiteit, waar
veel onderzoek zich afspeelt op het raakvlak van evolutie en domesticatie, mag
men wetenschappelijke zorgvuldigheid
verwachten in het hanteren van correcte
terminologie.
Antoine Lavoisier schreef het al in zijn Method of Chemical Nomenclature (1787):
‘We cannot improve the language of any
science without at the same time improving the science itself; neither can we, on
the other hand, improve a science without
improving the language or nomenclature
which belongs to it.’ / Wilbert Hetterscheid, Botanische tuinen, Ronald van
den Berg, leerstoelgroep Biosystematiek
ETHICS AND
SCIENCE
In the discussion about evolution reported on in Resource 19, Professor Herman
van Eck mentioned an anthroposophical
professor of organic plant breeding and
implied that there is no place for such
‘dogma’ in a ‘rational’ university. For a
pure technical university this might be
true, but for Wageningen University this
certainly is not the case.
Science in Wageningen is drenched in
ethics, since we do research on issues related to food and to the social sciences.
To establish ethical boundaries, scientists
dealing with essential human needs, such
as food production, need social and ethical awareness. This awareness can be
achieved by generating rules suited for a
specific community, as in organic farming:
a biodynamic farming system only allows
inputs derived from organic farming. This
rule provides a basis for product designation.
Dogmas exist in other sciences too, for
example plant breeding, the area in which
van Eck works. In plant breeding, genetic
modification (transgenesis) is a big hurdle
which can only be taken by well-endowed
companies like Monsanto and Syngenta.
In order to circumvent this, the department of plant breeding has come up with
a process called cisgenesis. Cisgenisis is
genetic modification in which only genes
derived from crossable species may be
used, thus allowing a fast introduction of
genetic traits like disease resistance. The
insertion of DNA from a non-crossable
species is not allowed, and this makes it
possible for small plant breeding companies to use genetic modification. In my
opinion, another dogma.
These types of dogma can be used to
draw up regulations as well as to establish ethical borders which can be used
to discuss topics like organic farming or
cisgenesis, helping us ‘to explore the
potential of nature to improve the quality
of life’ (Wageningen UR’s mission statement). / Hendrik Rietman, PhD student
Plant Breeding
ENGELS IN
RESOURCE
Regelmatig lees ik snel de Resource. Ook
de Engelstalige sectie komt dan aan bod.
Hier valt me echter regelmatig op dat er
kleinere en grotere taalkundige fouten in
staan. Ook bij presentaties en geschreven
documenten – vooral Engelstalig – binnen mijn vakgebied wil dit wel eens voorkomen.
Het is natuurlijk zo dat we geen taalkundigen zijn en dat er dus best een aantal kleine fouten in mag sluipen. Maar sommige
fouten zijn vervelend, omdat ze ineens tot
een andere conclusie leiden dan de schrijver bedoelde.
Zo las ik nu net de grote kop Rodents
cause hunger, waar vermoedelijk mee
bedoeld wordt dat rodents cause famin.
Het is dus niet zozeer dat mensen hongerig worden van ratten, maar dat ratten
hongersnood veroorzaken. Hierbij realiseerde ik me dat het juist voor een blad
als Resource wel fijn is als de juiste woorden worden gebruikt, zodat wel de juiste
conclusie wordt overgebracht. Een klein
punt, maar misschien wel handig om op
te blijven letten. / Dr. Peter Wierenga,
leerstoelgroep Levensmiddelenchemie
Het is zeker handig om op te blijven letten
met onze woordkeuze bij vertalingen. Wij
horen het dus graag als een lezer fouten
opmerkt. In dit geval ging de te vertalen
Nederlandse tekst (Resource 20, pagina
6) echter over honger en niet over hongersnood. Beide talen maken hierin een
vergelijkbaar verschil. Volgens de geciteerde onderzoeker veroorzaken knaagdieren oogstverlies en regelmatige voedseltekorten – honger/hunger – en niet zozeer een (meer acute en wijdverbreide)
hongersnood/famine. Net als honger betekent hunger niet alleen een hongerige
gevoel maar ook ‘the want or scarcity of
food in a country’ (Oxford English Dictionary). / Clare McGregor, vertaler en eindredacteur
EN WE NOEMEN
HEM...
Het is natuurlijk poepsjiek om gebouwen op de
campus te vernoemen
naar Griekse en Romeinse mythologie of idioom.
Zo hebben we al Lumen,
Gaia, Atrium, Atlas,
Forum, Radix en Vitae.
Drie namen heeft een
commissie nu voorgesteld voor het tweede onderwijsgebouw: Forum II,
Orion of Agora.
Forum II zou jammer zijn. Dan is het alsof je geen naam hebt kunnen verzinnen.
En die naam is bovendien een beetje
lullig voor dat nieuwe gebouw. Dat wordt
namelijk hoger zijn oudere broer Forum.
Orion dan. Ik denk dan direct aan de
nachtelijke hemel tijdens zomervakanties. Het bekende sterrenbeeld is vernoemd naar een jager uit de Griekse
mythologie. Hij werd per ongeluk gedood door zijn liefje Artemis. Ook een
beetje sneu.
Agora schikt nog het best. Een agora is
een centraal openbaar plein in een oudGriekse stad. Het volk kwam er bijeen
om te vergaderen. Dat past wel bij Forum, dat verwijst ook naar een plein
waar het volk samenkomt.
Maar de term doet weinig recht aan de
kenmerken van het pand. Dat is zo mooi
aan Atlas en Gaia – dat zijn namen die
passen bij onderzoek aan klimaat en
ecologie.
We weten inmiddels wat het tweede Forum typeert. Het is voor onderwijs, is
flexibel in te delen en is zuinig met energie. Daarom wordt het gebouw zo ten
opzichte van de zon geplaatst dat het
optimaal verwarmd wordt.
Icarus! Die richtte zich ook op de zon.
Totdat zijn vleugels smolten en hij aan
hoogmoed ten onder ging. Hm. Je ziet
de krantenkoppen al voor je, als de studentenaantallen teruglopen en het dure
nieuwe onderwijsgebouw leeg blijft.
Helios dan? Zonnegod uit de Griekse
myhologie. Hij was de heerser van de
nieuwe dag, dat past wel bij een opleidingsinstituut voor studenten. En Helios
reed iedere dag met zijn zonnewagen
langs de hemel om ons licht te brengen.
En licht is – fotosynthese! – noodzakelijk voor het (meeste) leven. Sluit naadloos aan bij het Wageningse thema: for
quality of life.
Zo’n naam moet je een paar keer herhalen. Helios, Helios, Helios. Forum, Atlas,
Helios. Moet kunnen! / Gaby van Caulil
Omslagillustratie Ector Hoogstad
Architecten
Resource 0321 4-7
18-03-2009
16:47
Pagina 4
1
4
IN ‘T NIEUWS
12 MAART T/M 18 MAART 2009
LEEUWENBORCH KRIJGT KLEINE BIEB IN KELDER
De Leeuwenborch houdt een kleine
bibliotheek. In de kelder van de huidige
bibliotheek - die ruimte moet maken voor
extra onderwijsvoorzieningen - wordt een
infopunt ingericht met een collectie van
tienduizend boeken en vijftig vakbladen.
De rest verdwijnt naar Forum of wordt
weggegeven. In het souterrain worden
ook ruim honderd werkplekken ingericht,
waarvan tweederde voor afstudeerders.
Met die handreiking is het oorspronkelijke
plan om de hele bibliotheek van de Leeuwenborch over te hevelen naar Forum van
de baan. Dat plan stuitte op hevig verzet.
Studenten en medewerkers van de Social
Sciences Group vinden het onverteerbaar
dat ze voor elk boek of tijdschrift straks
de gang naar Forum moeten maken.
Het nieuwe infopunt herbergt straks maar
een klein deel van de ruim 110 duizend
boeken en 1700 strekkende meter tijdschriften van de Leeuwenborchbieb. Volgens Gerrie Holmer, informatiebemiddelaar bij de bibliotheek, is er straks plaats
voor de boeken vanaf het jaar 2000, vijftig van de huidige 420 vakbladen, de
kranten en de populaire tijdschriften.
Van de boeken die verhuizen naar de bibliotheek in Forum mag de Leeuwenborch
er twintigduizend onderbrengen in het vrij
toegankelijke deel, de rest gaat naar het
magazijn. Hiermee wordt SSG volgens Ger
Naber, hoofd van de bibliotheek, ruim bedeeld. ‘Dat wat er nu bijkomt is meer dan
wat er van de andere vier kenniseenheden in de open opstelling in Forum staat.’
Circa tienduizend boeken uit de Leeuwenborch die nu ook al in Forum staan worden weggegeven aan medewerkers en
Om de kelder van de Leeuwenborch geschikt te maken voor de vestiging van een kleine bibliotheek, moeten er onder meer
ramen in worden gemaakt. / foto BdG
studenten van de Leeuwenborch.
Om alle extra boeken en tijdschriften te
herbergen in het magazijn, moet er worden gesnoeid. Dat gebeurt onder meer
door tijdschriften niet meer op papier te
bewaren als die ook digitaal beschikbaar
zijn. Holmer: ‘We zijn nu heel goed aan
het kijken wat weg kan. Dat gebeurt ook
in Forum. Uitgangspunt is dat de toegang
tot die werken gegarandeerd blijft.’ Holmer steekt niet onder stoelen of banken
dat die operatie pijn doet.
De bieb van de Leeuwenborch moet in juli
ontruimd zijn. Dat is te vroeg om de collectie verhuisklaar te krijgen; alle boeken
moeten worden omgenummerd naar het
Forumsysteem. Daarom wordt de collectie tijdelijk ondergebracht in gebouw 122,
in de voormalige klimaatkamers van
Plant. Dat geldt overigens niet voor de
tienduizend boeken voor het Infopunt en
de twintigduizend die in de rekken van de
‘ZWERFKAT HOORT NIET IN DE NATUUR’
Zwerfkatten vormen een groot probleem
in Nederland. De dierenbescherming
pleit voor het onvruchtbaar maken van
verwilderde katten. Maar je kunt je ook
afvragen of er in de natuur überhaupt wel
plaats is voor deze jager met Rode
Lijstsoorten op zijn menu. Dat was een
van de discussiepunten op het Studium
Generale over zwerfkatten bij VHL in
Leeuwarden op 18 maart.
Landelijke cijfers zijn er niet. Alleen in de
regio Rijnmond zouden al zo’n dertigduizend verwilderde katten zijn. Over de omvang, aanpak en beleid van de zwerfkatten in Nederland organiseerden het lectoraat Welzijn van Dieren en Van Hall Larenstein in Leeuwarden het Studium Generale ‘Wat een ellende, die kattenbende’. Volgens Elly von Jessen, programmamanager van de Dierenbescherming, zou het
vangen, steriliseren of castreren en terugplaatsen van zwerfkatten het probleem
beheersbaar maken. ‘De overheid zou
deze methode moeten omarmen vanwege deze positieve effecten voor mens en
dier’, vindt ze. Als je een populatie verwil-
derde katten weghaalt, vormt zich een
nieuwe populatie. Bij terugplaatsing van
onvruchtbare katten in de vaste populatie
komen er geen nieuwe katten meer bij,
verdwijnt het overlastveroorzakende paargedrag en houdt de populatie op lange
termijn op te bestaan. Evengoed pleit ze
voor een betere preventie. ‘We moeten
met elkaar voorkomen dat er zoveel dieren op straat terecht komen. Het gaat
over katten die eens een baasje hadden,
en waarvoor de samenleving verantwoordelijk is. Daarom moeten overheden een
rol spelen in het beleid, zodat de zwerfkattenproblematiek niet alleen op ons bordje
ligt’, benadrukt Von Jessen.
‘We hopen het probleem van het kattenoverschot ook bij katteneigenaren aan te
kaarten’, zegt Petra Wallenaar van de
gemeente Emmen. Daar kwamen in
2007 364 katten – niet verwilderde
exemplaren – in het asiel terecht. Slechts
vier procent daarvan werd opgehaald. Dat
is één van de redenen waarom de gemeente het chippen van huisdieren subsidieert, en voorstander is van een landelijke chipverplichting voor katten. Emmen is
één van de eerste gemeentes met een
zwerfkattenbeleid. De gemeente geeft
subsidie aan de Dierenbescherming en
hanteert na een succesvolle pilot de terugzetmethode als vaste aanpak.
‘Maar moeten we de dieren wel terugzetten?’ vraagt Berend van Wijk, docent Wildlife management bij VHL zich af. ‘De huiskat hoort hier niet thuis, het is een exoot
die invloed heeft op ecosystemen. Volgens onderzoek vangt een kat veertien tot
honderd prooidieren per jaar. Daar zitten
ook Rode Lijstsoorten bij.’ Het aantal vogels dat slachtoffer wordt van windmolens, hoogspanningskabels, het verkeer
en aanvaringen met ruiten is samen minder dan de helft van het aantal vogels dat
ten prooi valt aan katten, schetst hij. ‘Het
is strafbaar als een hond stroopt, maar
als jouw kat een patrijs pakt is er niks aan
de hand. Ik denk dat we erg inconsequent
zijn met ons beleid. Wat is het doel? Voor
het welzijn van de duizenden spreeuwen
die piepend in een kattenbek terecht komen, is er minder aandacht.’ / AB
Forumbieb komen. Die gaan (al of niet tijdelijk) naar de bieb van Forum.
De verhuizing begint op 6 juli. Daarna
wordt meteen begonnen met de verbouwing van de bibliotheekruimte en de kelder. Om die aan te passen aan de arbo-eisen moeten er onder meer ramen worden
gemaakt. De verkleinde bibliotheek moet
volgend jaar maart klaar zijn. / RK
KREDIETCRISIS
TREFT BOEREN
De prijzen die boeren en tuinders ontvangen voor melk, granen, groente en
bloemen zijn het afgelopen jaar fors
gedaald. Als gevolg van de kredietcrisis is
de vraag naar deze producten op de
exportmarkt sterk afgenomen, waardoor
de prijzen snel zijn gezakt. Dat blijkt uit
onderzoek van het LEI.
De melkprijs is 31 procent lager dan een
jaar geleden, de graanprijs 40 a 50 procent en de prijs van rozen en chrysanten
is gezakt met respectievelijk 48 en 44
procent. Daardoor hebben bedrijven die
sterk afhankelijk zijn van de export, nu financiële problemen.
De land- en tuinbouw heeft ook meevallers: de olieprijs ligt 25 procent lager dan
een jaar geleden en het veevoer is 15 procent goedkoper geworden, aldus het LEI.
Deze meevallers zijn niet voldoende om
de prijsval voor de producten te compenseren. Landbouwminister Verburg noemt
de ontwikkelingen zorgelijk en wil bij de
aanpak van de economische crisis maatregelen voor de landbouw. / AS
P
W
no
gr
su
ra
sc
vij
m
DN
vij
va
De
ge
pla
do
sin
pr
he
in
da
kr
la
ge
te
vo
jon
ou
iso
als
ke
He
m
ee
cu
m
tic
‘M
Resource 0321 4-7
18-03-2009
16:47
Pagina 5
19 MAART 2009
5
RESOURCE #21
‘Toen we begonnen
met het genomicscentrum, moesten
we de Amerikanen
nog inhalen’
STIEKEMA KIEST VOOR OUDE LIEFDE AMSTERDAM
Prof. Willem Stiekema vertrekt naar
Amsterdam, waar hij de bètaopleidingen
van de UvA en de VU gaat bundelen in
een Graduate School. Een moment om
terug te blikken op 26 jaar onderzoek in
Wageningen en het Centre for Biosystems
Genomics, dat hij de afgelopen zeven jaar
leidde. ‘We zijn op een aantal terreinen
richtinggevend geworden in de wereld.’ In
Amsterdam wil hij hetzelfde bereiken.
Het was een goed moment om in te gaan
op de aanbieding om de Amsterdam Graduate School of Science te gaan opzetten, zegt Stiekema (58). ‘Ik had best tot
mijn pensioen in Wageningen kunnen blijven zitten. Ik heb het ontzettend naar mijn
zin. Maar ik heb veel affectie met Amsterdam, ik heb er gestudeerd en ben er gepromoveerd, het is een mooi moment om
daar wat op te bouwen.’
Stiekema kan het Centre for Biosystems
Genomics (CBSG), dat hij in 2002 oprichtte met Arjen van Tunen, met een gerust
hart overdragen, vindt hij. De advertentie
om zijn opvolger te werven ging deze
week de deur uit. ‘De tweede fase is begonnen. Het intensieve regelwerk is klaar,
er staat 31 miljoen euro op de rekening,
de zaadveredelingsbedrijven doen weer
mee, de promovendi zijn aangetrokken en
er zijn nieuwe apparaten aangeschaft.
Het onderzoeksprogramma voor de komende vijf jaar is begonnen.’
De hoogleraar Bio-informatica kijkt met
trots terug. ‘Toen we begonnen met het
genomicscentrum, moesten we een inhaalslag maken; de Amerikanen waren er
al mee gestart. We zijn nu leidend in de
wereld op het gebied van het tomaat- en
aardappelgenoom.’ Hij doelt daarmee ook
op de Amsterdamse, Utrechtse, Groningse en Nijmeegse genoomonderzoekers
die in het centrum participeren. ‘We worden gerespecteerd als plantenwetenschappers, we zijn richtinggevend op het
terrein van genetical genomics en metabolomics.’
In de afgelopen jaren is de onderzoekssamenwerking duidelijk verbeterd, vindt
Stiekema. ‘Zeven jaar geleden was de relatie tussen de universitaire groepen en
DLO’ers koel, net als de samenwerking
met het bedrijfsleven. Nu zien de Wageningse onderzoekers ernaar uit om in één
gebouw te komen en we staan op uitste-
kende voet met de bedrijven. Heel belangrijk voor hen is dat we goede studenten
en promovendi opleiden in de plantenwetenschappen en dat we kennis en materialen leveren waar ze mee kunnen veredelen.’
Het genomicscentrum zal nooit zelf een
phytophthora-resistente aardappel ontwikkelen, stelt Stiekema. ‘We leveren genen voor gunstige eigenschappen, zoals
resistentie en smaak, die de bedrijven
dan gebruiken bij de verbetering van hun
rassen. Daar betalen ze voor, zodat wij
weer opnieuw kunnen investeren in onderzoek.’ Door die rolverdeling kunnen
bedrijven heel goed samenwerken met
wetenschappers, vindt hij. ‘De belangrijkste veredelaars zitten in het CBSG. Zo
kom je automatisch op precompetitief onderzoek: nieuwe genetische inzichten en
technologie zijn leidend.’
Ondertussen explodeert de beschikbare
kennis over plantengenomen, aldus de
hoogleraar. ‘We hebben net een nieuwe
DNA-sequencer aangeschaft. Die is zo
snel, je krijgt zoveel output, ongelofelijk.
Straks kunnen we duizend aardappelplanten in het veld zetten en van alle plan-
ten de DNA-volgorde bepalen. Alleen het
opslaan van die gegevens is al een enorme klus, laat staan het beschikbaar maken van al die informatie zodat je er als
onderzoeker wat mee kunt.’ Het onderzoeksveld van de bio-informatica, Stiekema’s specialisme, wordt daarmee steeds
belangrijker.
Waarom ga ik eigenlijk weg, vraagt hij zich
hardop af. Om zelf het antwoord te geven.
Hij wil het kunstje ook flikken in Amsterdam: ‘bundeling van krachten’. Hoe doe je
dat? ‘Gaan voor inhoud en kwaliteit. Docenten gaan daarvoor, studenten waarderen dat, die vertellen het verder. Dat bepaalt veel. En je moet goede faciliteiten
hebben naast zitzakken en flatscreens.
Zo heeft het Forum uitstraling, het is een
aantrekkelijke omgeving voor studenten.
In Amsterdam zijn ze ook goed bezig. Toen
ik er promoveerde, zat de VU bij sportvelden aan een kaal stuk weg. Nu zijn ze onderdeel van de Zuidas. De UvA concentreert de bètawetenschappers in de Watergraafsmeer. Dat was een weiland,
maar daar staat nu een enorm nieuw gebouw en wordt binnenkort een station geopend. Daar ontstaat reuring.’ / AS
j-
POPULAIRE DNA-LABS BEDACHT IN DE KROEG
eien
et
Wat ooit in Wageningen begon als een
noodgreep om studenten te werven,
groeide uit tot een nationaal
succesnummer. Reizende practica zijn
razend populair bij middelbare
scholieren en docenten. Inmiddels geven
vijf Nederlandse universiteiten les op
middelbare scholen met de Reizende
DNA-labs. Komende week ontvangt de
vijftigduizendste deelnemer een trofee
van minister Plasterk.
n-
De trofee wordt uitgereikt tijdens het Wageningse DNA-lab Prenataal onderzoek bij
planten. Arjen Schots, universitair hoofddocent bij Plantenwetenschappen, is
sinds 2003 betrokken bij de Wageningse
promotiepractica. Schots: ‘In 1997 ging
het niet goed met de studentenaantallen
in Wageningen. Twee studenten, Jos Malda en Rogier Spoor, bedachten in de
kroeg dat ze wel eens bij hun oude school
langs konden gaan om een practicum te
geven en zo leerlingen voor Wageningen
te interesseren. Ze hebben dat toen in de
vorm van een afstudeervak gegoten. De
jongens reisden met stikstofvaten in een
oude auto naar verschillende scholen. Ze
isoleerden DNA uit een tomatenplant, dat
als een soort snotje goed zichtbaar te maken is in de klas.’
Het DNA-practicum heeft in Wageningen
model gestaan voor vier andere practica;
een fotosynthesepracticum, een practicum over hemoglobine en zuurstofopname, een economiepracticum en een practicum over energie en voeding. Schots:
‘Met alle Wageningse practica samen be-
is
or
n
n
-
n
o.
t
t-
Rotterdamse scholieren isoleren DNA uit een kalfszwezerik. / foto Sascha Schalkwijk
reiken we ongeveer twaalfduizend leerlingen per jaar, met ons DNA-practicum ongeveer vierduizend. De lessen worden verzorgd door studenten die daar zes studiepunten voor krijgen en een vergoeding. Zo
doen studenten ervaring op voor de klas.
Ze vinden het zelf geweldig leerzaam. Alles bij elkaar kost het Wageningen UR ongeveer honderdduizend euro per jaar.’
Het DNA-practicum waarmee het allemaal
begon is in de loop der jaren verder ont-
wikkeld. Nu wordt DNA op een gel zichtbaar gemaakt en geanalyseerd. Schots:
‘We leggen een verband tussen genotype
en fenotype. Daarvoor gebruiken we verschillende soorten paprika’s die leerlingen mogen snijden, proeven, ruiken, tekenen en voelen. Dan bekijken we het genenpakket van de paprika, vertellen over
de geografische herkomst en over de
voorkeuren van de consumenten. Ook laten we zien hoe dit soort technieken tot
snellere veredeling leidt. En we starten
een ethische discussie over de grenzen
van genomics. We hebben een nieuw systeem aangeschaft waardoor je de DNAbandjes uiteengetrokken ziet worden. Didactisch is het prachtig om te laten zien.
Leerlingen vinden het echt spectaculair.
Wij laten zien dat voedselproductie niet
suf is. We geven leerlingen een Wagenings perspectief.’ / NM
Resource 0321 4-7
18-03-2009
16:47
Pagina 6
1
6
UIT ‘T VELD
NIEUWS UIT DE WETENSCHAP
ÉÉN VIRUSDEELTJE KAN AL INFECTIE VEROORZAKEN
Sommige virussen kunnen hun gastheer
infecteren met slechts één virusdeeltje.
De virusdeeltjes werken dan volledig
onafhankelijk van elkaar. Dat ontdekten
dr. Mark Zwart en zijn collega’s van het
Laboratorium voor Virologie. Hun
bevindingen zijn beschreven in
Proceedings of the Royal Society B van
deze week.
Bij veel virussen is de gelijkenis met een
groep wolven treffend: ze werken effectief
samen om hun slachtoffer te grazen te
nemen. Na een succesvolle infectie vermenigvuldigen ze zich uiteindelijk via die
gastheer. Sommige virussen vergrijpen
zich echter onder bepaalde omstandigheden als volleerde solojagers aan hun
prooi en zijn zo effectief dat slechts één
virusdeeltje voldoende is voor een infectie.
Dat ontdekte Zwart, op dat moment werkzaam bij het Laboratorium voor Virologie,
nadat hij rupsen blootstelde aan een lage
dosis van een virus. Dat virus had hij vooraf een genetisch kleurlabel gegeven: de
helft rood, de andere helft blauw. ‘Als je
beide kleuren terugvindt in de geïnfecteerde rupsen, is dat een indicatie dat
veel virusdeeltjes de infectie op gang hebben gebracht’ legt Zwart uit. ‘Bij slechts
één kleur in de zieke beesten zijn er juist
weinig virusdeeltjes binnengedrongen, en
soms blijkt slechts één virusdeeltje de infectie te hebben veroorzaakt.’ Immers, in
deze proefopzet bepaalt het aantal binnengedrongen virusdeeltjes de kans dat
beide kleuren aanwezig zijn.
Het is voor het eerst dat experimenteel
C
O
Impressie van een griepvirus tussen de trilharen van een gastheercel. Bij effectieve soorten is maar één virus nodig om iemand te
besmetten. / illustratie SPL
onderzoek bevestigt dat slechts één virusdeeltje al infectie kan veroorzaken. Voor
het virus betekent dit dat er in de gastheer niet noodzakelijkerwijs concurrentie
met ander virustypen plaatsvindt. Juist
die concurrentiestrijd is essentieel voor
het virus om steeds effectiever de gast-
heer te infecteren, ofwel virulenter te worden.
‘Als je geen competitie hebt van virulentere virustypen kun je het je als virus permitteren je niet verder te ontwikkelen en a-virulent te blijven’, licht Zwart de betekenis
van zijn resultaten toe. ‘Van bijvoorbeeld
het poliovirus en hiv is bekend dat verschillende genetische varianten nodig zijn
voor verhoogde virulentie.’
Als de resultaten van Zwarts onderzoek
ook gelden voor andere virussen zou dit
kunnen verklaren waarom sommige virussen wél en andere niet virulent zijn. / HW
WONDERBOOM WERKT TEGEN BLAUWALG
Blauwalgen kun je bestrijden met
extract uit de zaden van de tropische
‘wonderboom’ Moringa oleifera. Dat
hebben Eindhovense scholieren ontdekt.
Het blauwalgenteam van Wageningen
UR doet nu onderzoek naar deze nieuwe
manier om de blauwalg het leven zuur te
maken.
Ere wie ere toekomt. Het idee om de wonderboom in te zetten tegen blauwalgen
komt van scholieren. Vier Eindhovense
jongens en vijf meiden ontwikkelden het
idee voor de First Lego League, een internationale techniekwedstrijd. De opdracht
was een klimaatprobleem bij de kop te
pakken. Daarbij viel het oog op de toenemende overlast door cyanobacteriën, ofwel blauwalgen. Via via stuitten de scholieren op het waterzuiverende effect van
de zaden van de Moringa oleifera, en
vroegen zich af of die zaden misschien
ook effect hadden op de blauwalg, die in
Nederland in de nazomer voor problemen
zorgt in stilstaand, opgewarmd water.
Dr. Miquel Lurling van de leerstoelgroep
Aquatische ecologie en waterkwaliteitsbe-
heer werd erbij gehaald om het idee te
testen. En dat was nog nooit gebeurd, ontdekte Lurling toen hij de literatuur erop
nasloeg. ‘Een antimicrobiële werking was
wel bekend’, vertelt Lurling. ‘En in verschillende ontwikkelingslanden worden
de zaadjes gebruikt als een natuurlijk
vlokmiddel in de drinkwaterbereiding. Ze
slaan deeltjes uit het water neer. Maar
nooit is onderzocht of de zaadjes ook cyanobacteriën doden.’ En dat doen ze dus
wel, ontdekte Lurling al vrij snel. ‘We hebben wat zaadjes geregeld en het effect getest op veelvoorkomende blauwalgen. Het
werkt, dat staat vast.’
Maar hoe het precies werkt en wat de
werkzame stof is, is nog onbekend. Dat
wordt nu onderzocht. De Ethiopische
masterstudent Getahun Tolla hoorde van
het experiment en was volgens Lurling
meteen enthousiast. Hij liet zaden, wortels en bladeren van de boom uit zijn land
overkomen en ging aan de slag. Tolla test
onder meer hoe lang het extract uit de zaden werkzaam is en probeert de werkzame stof te isoleren. Lurling denkt overigens niet dat hiermee hét wondermiddel
tegen blauwalgen is ontdekt. ‘Je hebt er
behoorlijk grote hoeveelheden van nodig.
Maar op kleine schaal in de tropen zou
het goed kunnen werken. De Moringa
komt veel in de tropen voor en kan goed
tegen droogte.’ Bovendien blijft het symptoombestrijding, vindt Lurling.
Het Wageningse onderzoek richt zich voornamelijk op bestrijding van de blauwalg
aan de bron. Dat wil zeggen: defosfateren
van het water. Zonder fosfaat kan de blauwalg niet groeien. De groep van Lurling gebruikt daarvoor de flock & lock-methode.
Fosfaat neerslaan (flock) uit het water en
de bodem afdekken (lock) met gemodificeerde klei zodat er geen fosfaat meer vrij
komt. Met die methode worden volgens
Lurling goede resultaten geboekt. / RK
(INGEZONDEN MEDEDELING)
E-day 2009: Design your Future
Uitdagend debat met
Gerrit Hiemstra (Weeronline), Maaike Wijngaard (LNV),
Arnaud Temme (Alterra) en Peter Linde (Kaospilots)
Debateer met vier alumni over hoe zij hun toekomst vorm hebben gegeven,
welke keuzes zij gemaakt hebben en hoe deze hun toekomst heeft bepaald.
Leer van hun lessen hoe jij je studie- en loopbaankeuzes kunt maken. Start
designing your future now!
Datum: 30 maart – Locatie: Forum gebouw, C103 – Tijd: 12.30-13.30 uur
Pl
Flo
ne
sc
ne
wi
op
Ap
we
tig
te
on
m
sp
oo
we
wa
re
in
Vo
de
de
sc
op
Ju
in
te
nu
ge
ku
Of
m
te
ple
pe
gm
vu
en
m
ko
ve
dis
re
pe
te
Resource 0321 4-7
18-03-2009
16:47
Pagina 7
19 MAART 2009
RESOURCE #21
‘Telers moeten
jaarlijks vijftien
tot achttien keer
spuiten tegen
appelschurft’
EFFECT NANOTECHNOLOGIE OP WATERBODEMS KLEIN
De hoeveelheid door de industrie
geproduceerde koolstofnanodeeltjes in
waterbodems is verwaarloosbaar klein
ten opzichte van de al aanwezige hoeveelheid van andere herkomst. Tot die
conclusie komt persoonlijk hoogleraar
Aquatische ecologie en waterkwaliteitsbeheer prof. Bart Koelmans na
onderzoek in enkele meren.
Bodems van rivieren en meren zijn bij uitstek plaatsen waar koolstofnanodeeltjes
(KN’s) zich ophopen. Koelmans onderscheidt twee categorieën: deeltjes uit bijproducten van de industrie, roet en uitlaatgassen – achtergrond-KN’s genoemd
– en deeltjes die de industrie bewust produceert voor de toepassing van nanotechnologie - antropogene KN’s genoemd.
Koelmans berekende voor diverse meren
hoeveel KN’s van antropogene herkomst
CISGENE APPELS
OP FLORIADE
Plant Research International (PRI) wil op de
Floriade van 2012 nieuwe appelrassen tonen die resistent zijn gemaakt tegen appelschurft via cisgenese, modificatie met genen uit andere appelrassen. Het instituut
wil met fruitveredelaar Inovafruit een bedrijf
oprichten om deze rassen te ontwikkelen.
jn
sW
7
Appelschurft is de belangrijkste ziekteverwekker in de Nederlandse appelteelt. ‘Tachtig procent van de pesticiden in de appelteelt wordt gebruikt tegen schurft’, zegt PRIonderzoeker dr. Ton den Nijs. ‘Appeltelers
moeten jaarlijks vijftien tot achttien keer
spuiten om de schimmel die de schurft veroorzaakt, onder de duim te houden.’ PRI
werkt aan een milieuvriendelijk alternatief,
waarbij meerdere resistentiegenen uit andere appelsoorten via genetische modificatie
in commerciële rassen worden ingebracht.
Volgens Den Nijs zijn er mogelijkheden om
de Elstar, het populaire door PRI ontwikkelde ras, via cisgenese tegen schurft te beschermen. Ook in appelrassen die Inovafruit
op de markt brengt, als Wellant, Rubens en
Junami, wil het instituut de resistentiegenen
inbouwen. ‘Tot nu toe hebben we één resistentiegen ingebouwd’, zegt Den Nijs. ‘We zijn
nu bezig met het isoleren van een tweede
gen, zodat we een multiresistente appel
kunnen ontwikkelen.’
Of de vernieuwde rassen op de markt komen, valt nog te bezien. Wageningse plantenonderzoekers als prof. Evert Jacobsen
pleiten ervoor de cisgene appel- en aardappelsoorten vrij te stellen van de Europese
gmo-wetgeving. Die vergt dusdanig veel aanvullend onderzoek op het gebied van milieu
en veiligheid dat een resistent ras op de
markt brengen al snel tien miljoen euro
kost, zegt Den Nijs. ‘Dat is veel te duur, dat
verdien je nooit terug.’ De Europese Unie
discussieert momenteel over de vraag of de
regelgeving voor cisgene gewassen versoepeld moet worden. / AS
verwacht kunnen worden ten opzichte van
achtergrondniveaus. Zijn conclusie: de bijdrage van antropogene KN’s is heel klein.
De hoeveelheid achtergrond-KN’s is 10
duizend tot 10 miljoen keer zo groot. Hij
publiceert deze bevindingen samen met
Amerikaanse en Zwitserse collega’s in Environmental Pollution.
Nanodeeltjes zijn niets nieuws en komen
in grote hoeveelheden vrij bij verbrandingsprocessen. Ook fijnstof bestaat
deels uit nanodeeltjes. ‘Nanodeeltjes zijn
overal om ons heen’ stelt Koelmans. ‘Ze
zijn onzichtbaar en reactief en door talloze
toepassingen komen ze steeds meer in
onze leefomgeving.’ Hij vindt het daarom
begrijpelijk dat de angst voor mogelijke effecten er diep in zit. Sommige nanodeeltjes dringen diep in longen en hersenen
door en kunnen daar ontstekingsreacties
veroorzaken, en in sommige gevallen zou-
den ze wel eens kankerverwekkend kunnen zijn.
Sommige veelbelovende toepassingen
zouden in de toekomst om die reden gelimiteerd kunnen worden. Volgens Koelmans is het de verantwoordelijkheid van
producenten van KN’s om na te denken
over mogelijke effecten en risico’s van
deze veelbelovende stoffen.
De resultaten van zijn onderzoek lijken de
gevaren van nieuw geproduceerde KN’s
echter te relativeren. Valt het dus wel mee
met die nanovervuiling? Koelmans: ‘Zelfs
als je uitgaat van een worstcasescenario,
waarbij alle nanodeeltjes in de sedimenten belanden, dan nog is de hoeveelheid
antropogene deeltjes verwaarloosbaar
ten opzichte van de rest.’
Verrassend genoeg blijken KN’s ook positieve effecten te hebben. In sedimenten
binden deze stoffen zich vooral aan ver-
ontreinigingen als pcb’s en pesticiden. Dit
zou de effecten van die stoffen op het milieu kunnen verminderen doordat ze vanuit het water in de sedimenten getrokken
worden. Organismen nemen zo’n complex
veel moeilijker op. De antropogene KN’s
leveren echter nauwelijks een bijdrage
aan extra binding van de verontreiniging,
concludeert Koelmans. ‘De nanodeeltjes
van andere herkomst zijn over millennia
geaccumuleerd en binden kwantitatief
vele malen meer organische verontreiniging dan wat wij zullen produceren’, stelt
hij. ‘Het is echter wel interessant om door
toevoeging van koolstofdeeltjes aan vervuilde waterbodems giftige stoffen te immobiliseren en zo de biologische beschikbaarheid - en dus de risico’s - te verminderen. Dit doen we nu in door STW gefinancierd onderzoek, samen met Milieutechnologie.’ / HW
BETALEN VOOR EEN LELIJK UITZICHT
Het Binnenveld is niet bijzonder aantrekkelijk. Dat vinden ook de omwonenden
van het gebied. Desondanks zijn zij er
zeer aan gehecht. Veel van hen zijn
bereid er de portemonnee voor te
trekken. Bijvoorbeeld om een uitzichtgarantie te kopen.
De helft van de Wageningers, Rhenenaren, Veenendalers en Edenaren is positief
over zo’n uitzichtgarantie op het Binnenveld. Met dat geld kunnen boeren dan het
landschap onderhouden. Dat blijkt uit de
studie ‘Investeren in Landschap’ van het
LEI. De studie is onderdeel van het beleid
van de overheid om burgers actiever te
betrekken bij het landschap. Die burger
laten meebetalen hoort daar ook bij.
Het LEI onderzocht in opdracht van LNV
de bereidheid en de motieven van burgers en bedrijven om te investeren in het
hun omringende landschap. Een van de
vier onderzochte gebieden is het Binnenveld, het open landschap tussen Wageningen, Rhenen, Veenendaal en Ede. Die
bereidheid om mee te betalen is er, zo
blijkt. Bijvoorbeeld via het kopen van een
uitzichtgarantie. Maar ook het lidmaatschap van een lokale club voor natuur- en
landschapbeheer scoort hoog. Ook is een
op de drie omwonenden bereid meer inkomstenbelasting te betalen om het landschap te beschermen. En bijna de helft
wil dat de gemeenten een groter deel van
hun onroerendezaakbelasting voor dat
doel inzetten.
Maar het gaat niet alleen om geld. Vier op
de tien omwonenden wil de handen uit de
mouwen steken. Daarbij gaat de interesse uit naar het beschermen van weidevogels, het planten van streekeigen bomen
of het onderhouden van landschapselementen, paden of routes.
Omwonenden van het Binnenveld zijn
zeer gehecht aan hun omgeving. Ook al
vindt maar vijf procent het Binnenveld
Een populierenlaan in het Binnenveld tussen Wageningen, Rhenen, Veenendaal en
Ede. / foto RS
echt aantrekkelijk. Dat lijkt tegenstrijdig,
maar is het niet, zegt LEI-onderzoeker ir.
Greet Overbeek. ‘Dat heeft te maken met
de religieuze geaardheid van een flink
deel van de bewoners. Ze willen hier wonen vanwege de andere mensen die hier
wonen. Er is een grote verbondenheid
met bepaalde kerkgenootschappen. De
verhuisbereidheid is daardoor laag.’
Die sterke gehechtheid aan de eigen samenleving is volgens Overbeek een mooi
aanknopingspunt om op voort te borduren. Als de omringende gemeenten willen
dat de burger bijdraagt, moet vooral op
die betrokkenheid met elkaar en met de
omgeving worden ingespeeld. / RK
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 8
NIEUWBOUW
1
8
TIJDREIS OVER DE CAMPUS
Wie na 2020 in Wageningen gaat studeren, komt waarschijnlijk terecht op een
langgerekt park met grote kubusvormige gebouwen. De weerszijden van het park
zijn volgebouwd voor Wagenings onderzoek en aanverwante bedrijven en instituten.
Dat is althans de stedenbouwkundige toekomstvisie. Maar zover is het nog niet.
Wat staat er wel spoedig te gebeuren? Onderzoekers van Zodiac, De Dreijen en
de Binnenhaven zullen naar de campus verhuizen. In september 2012 opent een
nieuw onderwijsgebouw zijn deuren, dat moet flexibel en duurzaam worden.
En in de bestaande gebouwen wordt ruimte gewonnen, maar waar eigenlijk?
Resource reist vooruit in de tijd en ziet hoe de campus verandert.
L
D
De
nie
du
m
TWEEDE FASE NIEUWBOUW
KOST HONDERD MILJOEN
De strategische nieuwbouw van Wageningen UR is over
de helft, zegt Tijs Breukink, portefeuillehouder
huisvesting binnen de raad van bestuur. In de afgelopen
zeven jaar zijn Atlas, Forum en Radix gebouwd en is de
Leeuwenborch opgeknapt. Het nieuwe onderkomen
voor Rikilt – Vitae – is bijna klaar. ‘Nu ASG en AFSG nog,
plus het tweede onderwijsgebouw.’
Breukink roept de doelen van het nieuwbouwplan nog eens in herinnering. ‘We
wilden de universiteit en de DLO-instituten fysiek samenbrengen, de gebouwen
vernieuwen en een efficiencyslag maken.
Het kantooroppervlak moest van 475 duizend terug naar 300 duizend vierkante
meter, ofwel 35 procent minder ruimtebeslag.’
De bouwkosten werden destijds geraamd
op 160 miljoen euro - door inflatiecorrectie is dat inmiddels circa 180 miljoen.
Daarvan is 130 miljoen uitgegeven. ‘Tot
nu toe zijn we binnen dit budget gebleven’, stelt Breukink met tevredenheid
vast. ‘Op onderdelen hebben we overschrijdingen gehad, maar die hebben we
elders weer goedgemaakt.’
Inmiddels is het bouwbudget echter verruimd. Vanwege de forse groei van het
aantal studenten is een tweede onderwijsgebouw nodig, bleek vorig jaar. ‘We
verwachten een groei naar 7500 studenten bij de universiteit. Daarmee was geen
rekening gehouden bij de bouw van Forum. Daarnaast was in het nieuwbouwplan voorzien dat het departement Agrotechnologie en voedingswetenschappen
(ATV) pas in 2020 op de Born gehuisvest
zou worden. Inmiddels hebben we onder
voorwaarden besloten ATV in 2013 versneld op de campus te huisvesten’, zegt
Breukink. ‘Samen met een aantal aanvullende investeringen betekent dat een investeringsbedrag van 100 miljoen euro
voor de tweede fase.’
OPOFFERING
De oorspronkelijke berekeningen kwamen nog 70 miljoen euro hoger uit, vertelt
Breukink. ‘We hebben de kosten teruggebracht door functioneler te bouwen en het
onderwijs efficiënter te roosteren. Ook
hebben de kenniseenheden vierkante
meters voor onderwijsruimten beschik-
Tijs Breukink: ‘In de eerste fase hebben we op onderdelen overschrijdingen gehad, maar die hebben we elders weer
goedgemaakt.’ / foto Guy Ackermans
baar gesteld.’ Tezamen gaan de kenniseenheden ruim drieduizend vierkante meter aan onderwijsruimte leveren. ‘Het is
fantastisch te zien dat we dit door de inzet en opoffering van velen in onze organisatie kunnen realiseren’, aldus Breukink.
En hoe komt Wageningen UR aan 100 miljoen? ‘We gaan een substantieel deel
daarvan lenen op de kapitaalmarkt, maar
hebben ook eigen geld beschikbaar’, zegt
Breukink. De precieze verdeling is nog
niet bekend. Door de efficiencyslag – minder vierkante meters – houdt Wageningen
UR geld over op de exploitatie van de gebouwen. Verder heeft de organisatie eenmalige inkomsten door overtollige gronden en gebouwen te verkopen.
Ondanks de recessie gaat de bouw van
het tweede onderwijsgebouw zeker door.
Dat geldt ook voor de verbouwing van ‘de
Banaan’ (gebouw 122), waar nu nog plantenonderzoekers en een sectie van de
Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) zitten.
Als de plantenonderzoekers naar Radix
verkassen en de VWA intrekt bij Rikilt, komen de dierwetenschappers uit Zodiac
naar dit gebouw. Daarnaast wordt het onderkomen van AFSG op de campus verbouwd om de komst mogelijk te maken
van de universitaire voedingsgroepen uit
het Biotechnion. Verder komen er onderwijsruimten in het Technotron.
RECESSIE
Of het gehele departement ATV versneld
naar de campus gaat, is nog onzeker. Dat
vereist nieuwbouw en die investering laat
de raad van bestuur afhangen van het
overheidsbeleid omtrent de recessie.
Wordt er bezuinigd of juist geïnvesteerd in
kennisontwikkeling? ‘Een eerste indicatie
krijgen we zodra het kabinet de maatregelen bekendmaakt. Maar pas in september, als de rijksbegroting voor 2010 bekend is, wordt duidelijk of we de versnelde unilocatie van ATV kunnen doorzetten.’
De recessie werkt ook door in het huisvestingsbudget. Door de concentratie op de
campus komen de oude gebouwen van
Wageningen UR vrij, maar dit is niet de beste tijd om kantoren te verkopen, beaamt
Breukink. Hier moet het bestuur dus een
afweging maken: de oudbouw snel verkopen tegen een matige prijs om de nieuwbouw te financieren of de overtollige gebouwen nog even vasthouden en pas verkopen als de onroerendgoedmarkt is aangetrokken. In het laatste geval moet Wageningen UR nu meer geld lenen op de kapitaalmarkt. / Albert Sikkema
E
He
kij
va
gr
Vie
to
m
als
is
pr
pr
fie
ka
Ho
ne
gr
m
bi
wa
e
ge-
n.’
ese
bemt
n
o-
rn-
ka-
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 9
19 MAART 2009
RESOURCE #21
9
LANGER, SLANKER EN
DUURZAMER DAN ZIJN BROER
De naam staat nog niet vast. Wél zeker is dat het
nieuwe onderwijsgebouw het hoogste, slankste en
duurzaamste gebouw van de campus wordt. De zon
moet het optimaal verlichten.
Om met het uiterlijk te beginnen, Forum II
wordt de langste van de familie; 45 meter.
Dat is negen meter meer dan grote broer
Forum I. En dat is pas de eerste fase. Er
wordt rekening mee gehouden dat er in
de toekomst nog een paar verdiepingen
bovenop de huidige tien kunnen. Forum II
in volle glorie wordt dan zelfs 55 meter
hoog.
Tegenover die lengte staat een wat minder plomp figuur dan dat van Forum I. Het
broertje heeft een footprint van vijftig bij
vijftig meter, aanzienlijk minder dan de zeventig bij zeventig van Forum I. In het uiterlijk zullen desondanks de familietrekken opvallen. Zoals alle gebouwen op het
middenterrein van de campus wordt ook
het nieuwe onderwijsgebouw een ‘monoliet’. Zeg maar: een blok. Rechthoekig en
streng.
Maar dan wel een groen blok; een gebouw dat wat duurzaamheid betreft boven de rest uitsteekt. Om die duurzaamheid in cijfers uit te drukken wordt de zogeheten GreenCalc gebruikt, een groene
meetlat die is ontwikkeld door de Rijksgebouwendienst. Forum II moet minstens op
180 uitkomen. Dat is de absolute ondergrens, goed genoeg voor een geel D-label,
zoals bekend van huishoudelijke apparaten.
Maar de lat wordt hoger gelegd, zegt Jan
Driesse, binnen het Facilitair bedrijf verantwoordelijk voor de nieuwbouw. Het
streven is een milieu-index van 200 tot
215, die past bij de recent uitgesproken
ambitie om als Wageningen UR voorop te
lopen op gebied van duurzaamheid. Daarmee komt Forum II in de buurt van een
Henk van Ruitenbeek
groen B-label. Ter vergelijking: Alterra
scoort 173 (D, geel) en Forum 163
(E, oranje).
Overigens kan de vlag nog niet meteen
uit. Het streven naar duurzaamheid
moet wel binnen het bouwbudget passen. Investeringen in duurzaamheid
moeten zich bovendien binnen tien jaar
terugbetalen. Daarvan wordt alleen afgeweken als de investering nodig is om
de ondergrens van 180 te halen.
Hoe de duurzame ambities worden gerealiseerd is nog onduidelijk, maar veel aandacht gaat in elk geval uit naar het energiegebruik. De milieubelasting van een
gebouw wordt voor tachtig procent bepaald door het energiegebruik. Daar valt
dus volgens Driesse de meeste winst te
halen.
Zeker is dat Forum II warmte-koudeop-
EEN BRUINE KROEG EN EEN KOLFKAMER
Het Programma van Eisen (PvE) biedt een
kijkje achter de nog niet bestaande gevels
van het tweede onderwijsgebouw. Een
greep uit de honderden pagina’s eisen.
Vierkante meters: Forum II krijgt een bruto vloeroppervlak van 19.129 vierkante
meter. Daarvan blijft netto 13.095 over
als functioneel oppervlak. Van dat totaal
is 39 procent bestemd voor practica, 29
procent voor colleges en colloquia, 13
procent voor horeca, 12 procent voor een
fietsenkelder en 7 procent voor receptie,
kantoor- en bergruimte.
Horeca: het nieuwe Forum krijgt een bruine kroeg, bij voorkeur op de begane
grond. Met eenvoudige snacks, horeca
met een ‘duurzaam assortiment’ en meubilair dat ‘molestbestendig’ is. Een plek
waar je ’s ochtends vroeg al terecht kunt
voor ‘een energy-drink in combinatie met
aspirine als de ultieme katerbestrijder’,
meldt het PvE. De nieuwe kroeg neemt
een deel van de functie van het café in Forum over. Buiten etenstijd is de nieuwe
ruimte ook bedoeld als zit- en werkplek.
En er komt een terras.
Parkeren: Onder en naast Forum II komen
stallingen voor tweeduizend fietsen. Daarbij geldt als eis dat de gebruiker al vóór de
ingang van de kelder kan zien of er nog
ruimte is voor zijn fiets. In een parkeergarage schuin tegenover Forum II kunnen
straks tweehonderd auto’s staan.
Collegezalen: Forum II moet zo flexibel
mogelijk zijn in het gebruik. Het gebouw
krijgt twaalf collegezalen. De drie extra
grote zalen (240, 360 en 360 werkplekken) zijn met behulp van schuifwanden op
te delen in kleinere zalen van 120 werkplekken. Daardoor zijn diverse aaneenschakelingen mogelijk, tot een supergrote
zaal aan toe. De zalen worden als een amfitheater midden in het gebouw geplaatst,
waarschijnlijk op de eerste verdieping.
Daarnaast zijn ook nog zeven colloquiumzaaltjes voorzien. In totaal is er ruimte
voor 1810 werkplekken.
Practicumzalen: Er is ruimte voor 920
werkplekken. De zalen met de zuurkasten
komen in verband met de afvoer bovenin
het gebouw, daar waar ook de technische
installaties een plek krijgen.
Kolfruimte: Het kleinste kamertje wordt
de kolfkamer. Een kantoortje van vijftien
vierkante meter met de uitstraling van
een ‘huiskamer’. Met een aanrecht, een
afsluitbare deur en een bezetlampje. / RK
slag krijgt. Verder wordt slim gebruikgemaakt van de oriëntatie van het gebouw
ten opzichte van de zon, zo blijkt uit de
visie van architectenbureau Ector Hoogstad. De zon moet wel optimaal verlichten, maar niet te veel verwarmen. Ventilatie van te warme ruimtes kost energie.
Ector Hoogstad komt in juli met een voorlopig ontwerp, gebaseerd op die principes. / Roelof Kleis
ORION,
AGORA OF
FORUM II
Op het geboortekaartje van het
tweede onderwijsgebouw moet
nog een naam komen. Een
commissie onder leiding van
onderwijsdirecteur Pim Brascamp
heeft zich over de naamgeving
gebogen. Ze komt met drie opties:
Orion, Agora of Forum II. Dit
voorstel ligt al enige tijd bij de
projectgroep Communicatie
nieuwbouw. Die heeft nog geen
voorkeur uitgesproken; de
meningen zijn verdeeld. De raad
van bestuur kiest uiteindelijk de
naam. / AS
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 10
NIEUWBOUW
1
10
INSCHIKKEN VOOR AL DIE
NIEUWE STUDENTEN
Wageningen Universiteit trekt steeds meer studenten
en daarom zijn op korte termijn extra collegezalen,
computerruimtes en afstudeerplekken nodig. Waar
wordt die onderwijsruimte gecreëerd en wat zijn de
gevolgen voor de huidige gebruikers? Een overzicht van
wat er staat te gebeuren.
F
V
Fle
nie
m
in
ge
st
di
RADIX
Okko Kuiper, facilitair manager Plant
Sciences Group: ‘In Radix stellen we ongeveer 715 vierkante meter beschikbaar
aan onderwijs, dat is ruim 525 meer dan
gepland. Er komen een extra collegezaal,
een extra computerruimte en verschillende kleinere onderwijsruimtes. Hiervoor is
ons geplande vergadercentrum met ontvangstruimte beschikbaar gesteld.
Er zitten nu al 170 mensen in de nieuwbouw. Doordat er nu tijdelijk minder vergaderruimtes zijn, moeten we creatief
zijn. Oude kantoren, een leeg laboratorium en open ruimte worden allemaal heringericht als vergaderruimte. Als het nodig
is, gebruiken we vergaderzalen in andere
gebouwen. In september moet het allemaal opgelost zijn.’
LUMEN
Thera Leenhouwers, facilitair manager
Environmental Sciences Group: ‘In Lumen
worden twee vergaderzalen omgebouwd
tot collegezalen. We hebben de bezettingsgraad van de vergaderzalen bekeken
en er was genoeg ruimte over. Het is dus
niet zo ingrijpend voor ons. We creëren
173 vierkante meter extra onderwijsruimte. We hebben hier al veel ruimte voor onderwijs, en op termijn zal daar weer veel
van in Forum II terechtkomen. Ik kan me
voorstellen dat het voor mensen persoonlijk soms pijnlijke ingrepen zijn, maar voor
de instelling als geheel is het ontzettend
positief. We zijn aan het groeien, we zijn
Eén van de leegstaande ruimtes in Technotron waar practicum- en collegezalen kunnen worden gemaakt. / foto’s Bart de Gouw
bezig met een fantastische campus die
goed in het oog springt.’
TECHNOTRON EN ATRIUM
Wilko van Loon, bouwpastoor Agrotechnology & Food Sciences Group (AFSG): ‘Er
komt 1280 vierkante meter onderwijsruimte in het Technotron, 700 meer dan
gepland was. Het Technotron is min of
meer door natuurlijke afvloei leeggekomen. Het Imag heeft hier gezeten, en dat
is opgeheven. Een deel van de mensen is
met pensioen gegaan en anderen zijn bij
PSG of ASG ondergebracht. Er is dus al
ruimte, het geeft weinig problemen.
Alle onderwijsruimtes komen bij elkaar
aan de oostkant van het gebouw. Op de
begane grond komen er drie pc-zalen bij,
en drie practicumzalen met nevenruimtes
en een spoelkeuken. Het is handig om alles zo dicht bij elkaar te hebben, zo heb je
niet voor elke zaal een spoelkeuken en
nevenruimte nodig. Eén practicumzaal
wordt een geklimatiseerde ruimte, vooral
voor levensmiddelentechnologie. Je kunt
het zien als een uitgebreide koelkast die
je op een bepaalde temperatuur kunt instellen. Ook komt er een ML2-lab, voor
het werken met gemodificeerde organismen. De derde zaal is een gewone practicumzaal voor zestig personen.
Op de eerste verdieping komen een grote,
gewone en kleine collegezaal. Ook worden er zes groepswerkruimtes gecreëerd.
Verder zijn we bezig met afstudeerplekken. We maken daarvan kantoorateliers.
Dat zijn grote ruimtes met veel bureaus,
een soort kantoortuinen. We willen dat
mensen elkaar kunnen zien, maar dat ze
geen last van elkaar hebben. Er komen
glazen wanden tussen de verschillende
afstudeerkamers en aparte overlegplekken. In totaal kunnen we straks 53 afstudeerders een werkplek geven.
De plannen voor het Atrium, het nieuwe
onderkomen voor de leerstoelgroep milieutechnologie, zijn nog niet zo concreet.
Daar komen ook kantoorateliers, hoewel
medewerkers er sceptisch over zijn. Ze
zijn bang dat ze zich minder goed kunnen
concentreren.’
LEEUWENBORCH
Wilbert Houweling, communicatieadviDe huidige bibliotheek van de Leeuwenborch moet plaatsmaken voor onderwijsruimtes. In de kelder seur Social Sciences Group: ‘De biblioblijft een sterk verkleinde bieb achter.
theek van de Leeuwenborch wordt sterk
ingekrompen en deels naar Forum
verplaatst. De ruimte komt beschikbaar
voor onderwijsvoorzieningen. Er komen
drie grote collegezalen, een colloquiumruimte, een pc-zaal, negen grote en vijf
kleine groepsruimtes. Verder komen
er dertig pc’s vrij in de ruimte. In de
kelder komt een kleine bibliotheek met
ruim honderd werkplekken, waarvan
tweederde bestemd is voor afstudeerders.
Anders dan bij de andere gebouwen
zijn de gevolgen van de nieuwe indeling
hier goed te merken. Er is veel protest
tegen het inkrimpen van de bibliotheek.
Voor het personeel betekent het een
enorme klus om boeken te selecteren,
maar ook onzekerheid over hun nieuwe
werkplek.’
Gerrie Holmer, senior informatiebemiddelaar bij de Leeuwenborchbibliotheek:
‘We hebben ons lang verzet tegen de
nieuwe plannen, maar nu moet het
gewoon gebeuren. Een argument dat
wordt gebruikt is dat informatie opzoeken
veel beter digitaal kan. Maar voor sociale
wetenschappers ligt dat toch anders dan
voor technologen. Hier komt een ander
publiek, en voor hen zijn boeken erg
belangrijk. Deze bibliotheek is gewoon
erg handig om in te browsen, je kunt
langslopen en gewoon naar boeken
kijken, een beetje rondsnuffelen. Nu
komt een groot deel van de boeken in
een gesloten magazijn.
Ook voor het personeel levert de verhuizing onzekerheid op. Een paar medewerkers gaan de kelder bemannen, maar
het is nog niet duidelijk wie. Wij worden
in elk geval opgenomen in het Forumteam. We moeten maar zien hoe dat
loopt.’ / Nicolette Meerstadt
Fle
T
Au
m
op
laa
lig
De
tin
te
se
ee
en
e
n
ar
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 11
19 MAART 2009
RESOURCE #21
11
FORUM II: ‘FLEXIBEL GEBOUW
VOOR NIEUWE GENERATIE’
Flexibiliteit is één van de uitgangspunten van het
nieuwe onderwijsgebouw. Wageningen Universiteit
moet op veranderingen in studentenaantallen en de
inhoud van het onderwijs kunnen inspelen, is de
gedachte. ‘We moeten de toekomstige generatie
studenten voor ogen hebben’, vindt Ab Groen, beleidsdirecteur van de stafafdeling Onderwijs en onderzoek.
In Forum I is onderwijs verknoopt met
diensten en voorzieningen. Het tweede
gebouw – werknaam: Forum II - wordt soberder en is puur gericht op onderwijs. Als
alles volgens plan verloopt, wordt het in
januari 2013 in gebruik genomen.
Dat betekent dat de gebruikers van straks
de kinderen zijn die nu in de onderbouw
van de middelbare school en op de basisschool zitten, benadrukt Groen. ‘Die hebben alweer heel andere ervaringen met
onderwijs en ICT dan de huidige generatie
studenten. Het is moeilijk ons daar een
voorstelling van te maken, dus moeten we
openstaan voor ideeën van buiten en ons
flexibel opstellen. Laat docenten maar
eens gaan kijken op een basisschool.’
Verder kunnen studentenaantallen, in totaal en per opleiding, veranderen. En ook
de inhoud van het onderwijs is in beweging. In de onderwijsvisie van Wageningen geldt een richtlijn van minimaal twintig contacturen tussen studenten en docenten per week. Dat kan variëren van
colleges tot coaching in kleine groepen.
Daarvoor zijn veel verschillende ruimtes
nodig, zoals collegezalen, groepswerkplekken, practicumruimtes en computerruimtes. Groen: ‘De beweging in instroom
en inhoud, gekoppeld aan het grote aantal contacturen, willen we vertalen naar
flexibele voorzieningen.’
studiecafé
flexibel indeelbare
studieruimten
installaties
practicumruimten
met hoge installatietechnische behoeften
flexibel indeelbare
studieruimten
collegezalen
entree, horeca
fietsenstalling
Dwarsdoorsnede gezien vanaf Forum. / illustraties Ector Hoogstad Architecten
Er komen in Forum II bijvoorbeeld grote
collegezalen die kunnen worden opgedeeld in kleinere zalen. Een aandachtspunt daarbij zijn de schuifwanden. In Forum I zijn al ruimtes voor groepswerk die
kunnen worden gesplitst met een wandje.
De ervaringen daarmee zijn niet positief
Flexibel in te delen collegezalen op de eerste (links) en tweede verdieping.
omdat de wanden te veel geluid doorlaten, zo bleek uit één van de drie bijeenkomsten waarbij studenten en medewerkers meepraatten over het nieuwe onderwijsgebouw. ‘Dat punt moet goed worden
bekeken. Met de huidige techniek is het
mogelijk om een betere geluidsisolatie te
bereiken’, reageert Groen.
Het nieuwe gebouw krijgt verder practicumruimtes voor vakken als biologie, levensmiddelentechnologie, scheikunde en
bodemkunde, die ook splits- en koppelbaar zijn en zoveel mogelijk multifunctioneel in gebruik. In een aantal practicumzalen krijgt iedere werkplek een beeldscherm. ‘Practica kunnen soms worden
verbeterd door middel van interactieve
beeldoverdracht. Niet iedereen hoeft alles altijd zelf te doen.’
Sommige ontwikkelingen zijn nog niet te
voorzien, geeft Groen aan. ‘Misschien willen steeds meer studenten tijdens colleges aantekeningen direct op hun laptop
maken. Dat is moeilijk te voorspellen,
maar we brengen wel vast stopcontacten
TWEEDE TOEGANGSWEG CAMPUS
Automobilisten kunnen op dit
moment alleen Wageningen Campus
op via de rotonde op de Mansholtlaan. Als het aan Wageningen UR
ligt, gaat dat veranderen.
De plannen voor een tweede ontsluiting van de campus liggen momenteel ter beoordeling op het Wageningse gemeentehuis. Wageningen UR wil
een tweede rotonde in de Mansholt-
laan in de zuidoostelijke punt van het
campusterrein, op een paar honderd
meter van de bestaande rotonde. Die
nieuwe rotonde sluit dan aan op de al
bestaande weg langs het toekomstige
tweede onderwijsgebouw.
Die weg is tevens de beoogde route
van de busbaan dwars over de campus, die aan de westkant uitkomt bij
de woonwijk Noordwest. Daarmee
zou de campus beter toegankelijk zijn
dan nu. Dat is tenminste de wens zoals die is neergelegd in de nota met
uitgangspunten voor het nieuwe bestemmingsplan voor de campus. De
nota is opgesteld door Wageningen
UR en de gemeente. De Wageningse
gemeenteraad moet daar nog wel
mee akkoord gaan.
Op termijn is het de bedoeling dat de
campus ook aan de westkant voor auto’s en fietsers wordt ontsloten. / RK
aan in de zalen.’ Bovendien moeten de
ruimtes zelf anders kunnen worden ingericht. Als er bijvoorbeeld meer behoefte
blijkt te zijn aan pc’s, is het handig als je
een collegezaal kunt ombouwen tot computerlokaal, legt Groen uit.
Flexibiliteit is in alle opzichten de rode
draad, zowel in de bouw als de inrichting.
Opvallend is het idee om met kleur onderscheid te maken tussen stilteruimtes en
rumoerige plekken. ‘Mijn generatie heeft
geleerd dat je stil moet zijn als je een bibliotheek binnenloopt. Jongeren van nu hebben een heel ander gedragspatroon. Op
de basisschool geeft de juf met een kleurtje aan of kinderen stil moeten werken of
lawaai mogen maken. Zo kun je ook met
kleuren in een gebouw aan geven of je ergens je telefoon mag beantwoorden, of
niet’, aldus Groen. Hij besluit: ‘We hechten aan relatieve kleinschaligheid. En we
moeten inspelen op de toekomstige generatie. Niet zo van: vroeger hadden we Zodiac en De Dreijen en nu moet het weer
zo worden.’ / Alexandra Branderhorst
ARCHITECT OP BEZOEK
Medewerkers van architectenbureau Ector Hoogstad, dat Forum II
ontwerpt, gaan twee weken op de campus werken. Ze hopen zo
een goed idee te krijgen van de wensen van de gebruikers van het
nieuwe onderwijsgebouw.
Op vier ochtenden in april kunnen studenten en medewerkers hun
wensen kenbaar maken aan architect Joost Ector. De eerste bijeenkomst op 2 april gaat over indeling, uitstraling en duurzaamheid, op 6 april is het thema studieruimtes en horeca, op 9 april
gaat het over flexibel gebruik van collegezalen en practicumruimtes. De slotbijeenkomst is op 20 april. De locatie is waarschijnlijk
zaal 0.01 in Forum. Wie belangstelling heeft, moet zich twee dagen van tevoren aanmelden bij [email protected]. / GvC
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 12
NIEUWBOUW
19 MAART 2009
12
Praktijkfaciliteiten Dier
Futurum (Restaurant van
de Toekomst, Voeding)
Atrium (Agrotechnologie
en Voeding)
Nader te bestemmen
Unilocatie (Agrotechnologie en Voeding)
Technotron (Agrotechnologie en V
Vitae (Rikilt en VWA)
Nader te bestemmen
Banaan (nu Plant,
straks Dier)
Wisselgebouw
(Facilitair Bedrijf en
Communicatie)
Forum
Parkeergarage
PARK MET KUBUSSEN
Welkom in 2020. Het middengebied van
de Born is een parkachtige, open ruimte,
met vijvers, bosschages, paden, en zitjes.
En enkele monolieten: grote vierkante
gebouwen zoals Forum en Atlas. Studenten gaan naar de grootste kubussen,
Forum en Forum II, daar wordt onderwijs
gegeven. In de slankste monoliet huist
Agrotechnologie & voeding.
Het oostelijk en westelijk deel zijn met elkaar verbonden sinds de bomenrij langs
de Bornsesteeg is uitgedund. De Droevendaalstesteeg, Bornsesteeg en Born Zuid
zijn lanen geworden: aan weerszijden
staan eikenbomen.
De weerszijden van het open middengebied zijn dichtgebouwd. De gebouwen aan
de noordkant zijn minstens tien jaar oud,
er werken onderzoekers van Plant, Omgeving, en Agrotechnologie & voeding. De
dieronderzoekers, die ooit in Zodiac zaten, werken nu in ‘de Banaan’ aan de
oostkant van de campus.
Aan de zuidkant is een trits nieuwe gebouwen ontstaan voor partners van Wageningen UR, zoals de R&D-afdelingen van Danone en Friesland Campina. Ten westen
van de Mansholtlaan is ook gebouwd, daar
vertoeven tegenwoordig de hogeschool
Stoas, het ondernemerscentrum Biopartner en ecologie-instituut NIOO-KNAW.
De regiobus rijdt over de campus, van
de Mansholtlaan via Born Zuid naar de
wijk Noordwest. Enkele tientallen auto’s
staan in omzoomde stroken langs de
weg, de meeste auto’s zijn weggestopt
in vier parkeergarages.
Tot zover de campus zoals die er over
een dikke tien jaar uit kan zien. Dit is namelijk de stedenbouwkundige visie die
architect Jeanne Dekkers begin maart
heeft neergelegd bij het facilitair bedrijf
van Wageningen UR. Op dit moment is
alleen de komst het tweede onderwijsgebouw en de busbaan zeker. Turen
naar bovenstaande plaat is dus koffiedik kijken. / Gaby van Caulil
Te verhuren aan partners
van Wageningen UR
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 13
MAART 2009
RESOURCE #21
13
chnologie en Voeding)
n (Agrotechnologie en Voeding)
Parkeergarage voor
Radix/Unilocatie
Radix (Plant)
Gaia (Omgeving)
Lumen (Omgeving)
Atlas
(Omgeving)
Nader te
bestemmen
artners
UR
Forum II (onderwijs),
gereed september 2012
Parkeergarage
Te verhuren aan partners
van Wageningen UR
Mogelijk rotonde,
afhankelijk van gemeente
illustratie Jeanne Dekkers Architectuur en Karel Hulsteijn
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 14
NIEUWBOUW
1
14
M.I.
Flexibiliteit, dat is het toverwoord bij de bouw van het tweede
onderwijsgebouw op Wageningen campus. Ruimtes voor
college, practicum en groepswerk moeten deelbaar worden.
Zien studenten en docenten van Wageningen Universiteit daar
ook iets in?
SPLITSBARE COLLEGEZALEN, EEN GOED IDEE?
W
O
C
door YVONNE DE HILSTER
‘De buren moeten
niet in je oren
tetteren’
Dr. Willem Hoogmoed, docent bij
Agrarische bedrijfstechnologie
‘Het kan een prima idee zijn. De groepsgrootte verschilt zo vaak dat het moeilijk
van tevoren vast is te stellen. Er moet wel
voldoende geluidsisolatie zijn. Ik geef behalve in Forum ook les in het Technotron,
en daar zijn de vaste wanden al te dun.’
Dr. Pepijn van Oort, postdoc bij Gewasen onkruidecologie
‘Ik kan me voorstellen dat het voordelig is.
Soms is het lastig inschatten hoeveel studenten er zijn. Als het tegenvalt, kun je de
zaal opsplitsen. Maar als dit een verkapte
bezuinigingsmaatregel is om ons in te
kleine zalen te proppen vind ik het natuurlijk niks. Verder moet je zowel in een hele
als een halve zaal als docent met iedereen oogcontact kunt maken. In Atlas is op
de begane grond een hele brede splitsbare zaal, maar door pilaren mis je soms
oogcontact met mensen in de zaal. Ook
moet de tussenwand zodanig zijn dat niet
de speakers van de andere zaal in je oren
tetteren.’
‘Ik wil overal naar
buiten kunnen
kijken’
Huib van Veen, student Bos- en
natuurbeheer.
‘Ik wil wel graag overal naar buiten kunnen
kijken, en er moet genoeg frisse lucht blijven komen.’
Een splitsbaar practicumlokaal in Forum. / foto Bart de Gouw
Tatiana Villarroel, student Forest and
Nature Conservation
Annabeth van der Steege, student
Voeding en gezondheid
‘Met een goede geluidsisolatie is het een
goed idee. Het kan ook goed zijn voor het
milieu; je verspilt dan geen ruimte. Een
kosten-batenanalyse moet wel laten zien
dat je werkelijk wat bespaart. Kan de architect trouwens niet voor een nepzon zorgen in de collegezaal? Want ik mis de zon
zo.’
‘Opdelen is handig. Voeding heeft veel
studenten, en voor ons zijn er te weinig
grote zalen, maar voor andere kleinere
studies is het vast prettig. Het is niet fijn
om met dertig man in een zaal voor honderd te zitten, dan moet je de boel overschreeuwen. Maar wij zullen kleine zalen
nooit gebruiken.’
Matthijs Gebbink, student
Plantenwetenschappen
‘Mits er genoeg
ondersteuning en
apparaten zijn’
‘Het gaat best goed met de deelbare practicumzalen in Forum. Mijn tip voor nieuwbouw is niet te veel werkruimtes voor studenten naast elkaar, dat werkt niet rustig.
Ze moeten ook niet kleiner worden dan
voor tien tot twaalf man, anders heb je er
niks aan. En graag trappen waarmee je in
een keer van beneden naar de bovenste
etage kunt, zonder overstappen. Liefst natuurlijk een roltrap.’
‘Docent moet
niet te ver
weg staan’
Alemayehu Layo, student Plant Sciences
‘Soms werken we hier in ploegen, omdat
er niet genoeg ruimte is voor ons allemaal. Het zou goed zijn als zalen soms
ook groter konden. Al bestaat dan de
kans dat een docent te ver weg komt te
staan en je hem niet meer kunt volgen.’
De
W
to
te
UR
go
Dr. Guido Hooiveld, docent bij afdeling
Humane voeding
‘De infrastructuur moet wel passen bij
flexibel gebruik. Er moeten dus genoeg
apparaten zijn en menselijke ondersteuning. We zijn afhankelijk van de practicumondersteuning bij de inrichting van
ruimtes, en als er dan ook nog eens op
een dag gewisseld moet worden, met ’s
morgens een gedeelde en ’s middags een
hele zaal, moet dat wel geregeld worden.
Verder mis ik hier op Forum nog echte onderzoeksapparatuur. Ouderejaars studenten werken daarom nu veelal op de Dreijen, omdat die apparatuur vaak dusdanig
specifiek is dat we die vanwege de financiën alleen op ons eigen lab hebben. Alleen kunnen we daar geen gebruik maken
van centrale voorzieningen als labassistentie of practicumbeheerder. Dat moeten we dan zelf doen.’
‘Mijn studenten
zitten nu verspreid
over drie zalen’
Dr. Mark Aarts, docent bij Laboratorium
voor Erfelijksheidsleer
‘Hoe flexibeler hoe beter, zou ik zeggen. Als
ik er maar terecht kan. Nu zit ik met mijn studenten verspreid over drie practicumzalen,
omdat het niet in een zaal past. Dat is niet
handig. We hebben nu ook drie docenten nodig, terwijl je het bij deze groepsgrootte met
twee af zou kunnen. Er zouden ook meer zalen geschikt moeten zijn voor werk aan
transgene organismen, die moeten voldoen
aan bepaalde wettelijke eisen, al heb je die
faciliteiten niet altijd nodig. Een van de twee
vakken die ik geef, geef ik nu noodgedwongen buiten Forum, omdat in die gespecialiseerde zaal dan iets anders is geroosterd.’
‘Architect, kijk naar
Forum want hier
gaat het goed’
Martin Los, practicumondersteuner
Dierwetenschappen
‘We draaien hier in een zaal van honderd
studenten in vijf minuten een wand erin. Dat
is een goed systeem. Je hoort elkaar niet, en
alles is dubbel aangelegd, ook het geluidssysteem is gescheiden.
Tip voor de architect: kijk hier, het bevalt ons
hier goed.’
Robin van Groesen en Christel Seegers,
studenten Biotechnologie, werken met
zijn tweeën in een grote groepsruimte in
Forum
‘Hier staan genoeg stoelen voor ons groepje van zestien met twee begeleiders. Maar
er zijn maar twee computers die het doen,
dus de rest zit nu ergens anders. Ruimtes
indelen op basis van hoeveel mensen er
gebruik van maken kan, als iedere ruimte
maar een eigen uitgang blijft houden en de
muren maar niet te dun worden. Als je toch
last van elkaar hebt kun je de wand beter
openlaten, is veel gezelliger.’
Marloes van der Kamp, student
Internationaal land- en waterbeheer
‘Het kan, als het maar niet van die wandjes
worden zoals ik op de middelbare school
had, die waren niet geluidsdicht. Voor mij is
de grootte van de collegebanken belangrijker. Ik ben 1 meter 80, maar pas niet overal in. Wageningen UR mag wat mij betreft
bezuinigen op de architectuur van prestigieuze gebouwen, en meer uitgaan van functionaliteit en het geld dat zo overblijft besteden aan een talencentrum en mensa’s.
Verder zie ik graag een minder versuffend
klimaatsysteem en ramen waardoor je
naar buiten kunt kijken.’
Hester van Nes, student
Dierwetenschappen, in de pc-tuin op de
vierde verdieping van Forum
‘Het lijkt me lastig dat je steeds iemand
van onderhoud moet bellen om een tussenwand te plaatsen. En eigenlijk hadden
ze Forum met minder loze ruimte moeten
bouwen, dan had nog een gebouw niet
eens gehoeven.’
Jo
Resource 0321 1-3 en 8-15incl
18-03-2009
16:58
Pagina 15
19 MAART 2009
RESOURCE #21
15
WONEN
OP DE
CAMPUS
De meeste medewerkers en studenten keren
Wageningen Campus elke dag na gedane arbeid de rug
toe. Toch is er ook na zonsondergang leven op het
terrein. Tussen de donkere kolossen van Wageningen
UR brandt hier en daar een schemerlamp achter de
gordijnen. Een rondje langs de campusbewoners.
Links zie je door de bomen net Forum als
je voor de deur staat bij de familie Hermsen. Na drie keer bellen opent een jonge
vrouw met grote roze krulspelden in de
deur. ‘Zachtjes, ik heb net de kleine in
bed gelegd.’ Joëlle en haar man wonen
nu twee jaar vlak achter het Restaurant
van de Toekomst, tegenover Atrium.
Meneer Hermsen is medeverantwoordelijk voor de nieuwbouw van Wageningen
UR. Via zijn contacten kwamen ze hier
terecht. ‘Het is hier altijd heerlijk rustig.
Overdag is het wel wat drukker met professoren en studenten die zich naar college haasten, maar ’s avonds is het heel
stil. Er zitten ook veel dieren. Laatst
kwam ik een hert tegen in de tuin,’ vertelt
Joëlle.
Keerzijde van wonen op de campus is de
inbraakgevoeligheid. ‘Sinds er camera’s
zijn opgehangen is het minder geworden.
Toch moeten we regelmatig naar Securitas bellen als er een onbekend busje over
het terrein rijdt.’ Een nieuwsgierige kat
komt op mijn schrijfblok zitten. ‘Ga jij eens
even ergens anders spelen. Ik hoop dat je
niet bang bent voor katten?’
In de bouwplannen voor het tweede onderwijsgebouw die nu in ontwikkeling zijn,
blijft ‘haar’ deel van de campus nog even
buiten schot, weet Joëlle. ‘Dat betekent
Studentenhuis Gryllus – ‘twee slootje over en je bent bij Forum’. / foto’s Bart de Gouw
dat we hier voorlopig kunnen blijven wonen. Maar het huis gaat plat, dat is onvermijdelijk. Gelukkig weet mijn man het
meteen als het zo ver is. We zijn erop voorbereid.’
PAALTJES
Annemarie Turkmen is anderhalf jaar geleden met haar gezin uit Friesland verhuisd naar de Bornsesteeg in Wageningen. Iedere ochtend passeren hordes fietsers haar raam, vlakbij de rode paaltjes
die auto’s moeten tegenhouden. ‘Het huis
was van mijn zwager die een boomkwekerij had, vanaf hier helemaal tot aan de
Mansholtlaan. Er staan nog steeds tropische bomen.’ Soms komt een docent met
een groep studenten naar de bomen kijken. En ook nieuwsgierige voorbijgangers
stellen wel eens vragen. ‘Ze willen weten
wat voor bomen het zijn. Maar dat weet ik
meestal niet goed.’
Annemarie vindt het prettig wonen tussen
de universiteitsgebouwen. En sinds de
paaltjes er staan is de straat een stuk veiliger voor haar kinderen. ‘Al blijft het oppassen met al die fietsers en de vrachtwagens van de postkamer hier tegenover.’
Het huis waar Annemarie in woont, staat
er al meer dan honderd jaar. ‘Fruitplantage de Roghorst’ staat er te lezen op de zij-
Joëlle Hermsen woont tegenover Atrium. ‘Laatst kwam ik een hert tegen in de tuin.’
gevel. ‘Twintig jaar geleden was dit nog
een zandweggetje. Er is zoveel veranderd
de afgelopen tijd! Maar voor de kinderen
is het nog steeds een mooie plek om te
wonen met al die ruimte. Ze gaan ook wel
eens verderop spelen bij de zandbulten
bij Gryllus.’
Gryllus – Latijn voor veldkrekel – is één
van de huizen aan het zandweggetje dat
rechts langs Annemaries huis loopt, richting Mansholtlaan. Bewoonster Lilian (26)
vindt de locatie heel mooi. ‘Twee slootjes
over en je bent bij Forum, dat is natuurlijk
ideaal. Sportcentrum de Bongerd is ook
vlakbij. En het is hier heel gezellig natuurlijk.’
De bijzondere plek heeft wel één nadeel:
er ligt geen riool, alleen een put. En die
raakt ieder jaar een keer vol. ‘De laatste
keer gingen we elke morgen naar de Bongerd voor onze sanitaire behoeften. De
conciërge begreep het wel en zei dat we
altijd bij hem mochten poepen als we dat
wilden, haha!’
DUIK IN DE VIJVER
Wilfrey (22) woont nu drie jaar in Gryllus.
‘Dit huis is supermooi. Eens per jaar houden we een groot feest. Ruimte genoeg.
We gaan door tot de politie komt, anders
is het niet geslaagd.’
Soms is het trouwens niet ‘huize Gryllus’
maar ‘recreatiepark Gryllus’, vertelt Evelien. ‘Dit is privéterrein, maar lui die op de
campus werken komen hier hun lunch opeten of hun hond uitlaten. Zomers kijk ik
soms op het grasveld en denk ik: hè wat,
zie ik daar nou mensen zonnen? Dan liggen er gewoon mensen in onze tuin. Onlangs kwam er zelfs een zwerver vragen
of hij zijn tent hier op kon zetten. Dat hebben we toch maar niet gedaan.’
Er volgen nog meer leuke huisverhalen,
bijvoorbeeld over Katrien die na het stappen met een paar biertjes op geregeld de
Forumvijver inspringt. En over de gewoonte om met zijn allen bij iemand in bed te
klimmen als die al te vroeg naar bed gaat.
Sietze: ‘Katrien gaat voor een tijdje naar
België, dus we krijgen binnenkort een
nieuwe huisgenoot. Die weet niet wat
hem te wachten staat.’
Ik vertel voorzichtig dat ik nog een kamer
zoek. ‘Dat komt goed uit, waarom kom je
niet op ons hospiteeravondje?’ Twee dagen later krijg ik een telefoontje dat de
hospiteeravond niet meer hoeft en dat de
kamer voor mij is. Groeten vanuit huize
Gryllus. Op de campus. / Tom Rijntjes
Het huis van Annemarie Turkmen. ‘Twintig jaar geleden was dit nog een zandweggetje.’
Resource 0321 16-18 en 22-24
23-03-2009
10:30
Pagina 16
INTERNATIONAL
1
16
In spite of the recession,
the new education building
is definitely going ahead
SECOND BUILDING PHASE TO COST 100 MILLION
Wageningen UR is more than halfway
through its strategic building
programme, says Tijs Breukink, who
holds the buildings portfolio on the
executive board. Over the past seven
years, the Atlas, Forum and Radix
buildings have gone up and the
Leeuwenborch has undergone
renovation. Rikilt’s new home – Vitae – is
nearly ready. ‘ASG and AFSG still to go,
plus the new education building.’
Breukink recalls again the aims of the
building plan. ‘We wanted to bring the
university and the DLO institutions
together in one place, to renovate
buildings and to increase efficiency.
Office space had to be cut down from 475
thousand square metres to 300
thousand, a reduction of 35 percent.’
The building costs were then projected to
be 160 million Euros, which, corrected for
inflation, is about 180 million by now.
About 130 million of this has been spent.
‘Up to now we have stayed within this
budget’, reports Breukink with satisfaction.
ARCHITECT PLANS A VISIT
Staff of the architects’ firm Ector Hoogstad, which is
going to design Forum II, will be working on campus
for two weeks in April. They hope that this will give
them a good idea of the wishes of the users of the
new education building.
On four mornings in April students and staff can make
their wishes known to architect Joost Ector. The first
meeting on 2 April is about layout, look and sustainability, on 6 April the theme will be study space and
catering, and on 9 April the discussion will be about
flexible use of lecture rooms and laboratories. The
last meeting is on 20 April. The meetings will probably
be held in room 0.01 in the Forum. Those interested
should sign up two days in advance, by mailing
[email protected]. / GvC
The building budget has since been
increased, however. It became clear last
year that, with the substantial growth in
student numbers, a second education
building is needed. ‘We expect student
numbers to grow to 7500 in the
university, and the Forum wasn’t built to
cope with that. And the building plan
assumed that the Agrotechnology and
Food Science department (ATV) would
only come to the Born campus in 2020.
But it has since been decided to bring
that forward to 2013’, says Breukink.
‘Together with several extra investments,
this means investments to the tune of
100 million Euros for the second phase.’
The original calculations worked out at 70
million Euros higher again, says Breukink.
‘We kept the costs down by designing
buildings functionally and through efficient
timetabling. Knowledge units have also
made a certain amount of space available
for teaching purposes.’ Between them the
knowledge units are going to provide
three thousand square metres of space
for education. ‘It is fantastic to see that
we can achieve this through efforts and
sacrifices by many people in our organization’, says Breukink.
And where will Wageningen get 100 million
from? ‘We are going to borrow most of it
on the capital market, but we have funds
of our own too’, Breukink explains. The
exact proportions are not yet known.
Through the efficiency drive to use fewer
square metres, Wageningen UR saves
money on the exploitation of buildings.
Sales of superfluous land and buildings
also bring in some one-off income.
In spite of the recession, the new
education building is definitely going
ahead. And so is the renovation of the
‘banana’: building 122 which houses
plant researchers and part of the VWA
(Food and Consumer Product Safety
Authority). Once the plant researchers
have moved to Radix and the VWA has
moved in with Rikilt, animal scientists
from Zodiac will move into this building.
New accommodation for the AFSG is also
to be built on the campus to make it
possible for the university’s Food science
groups to move from the Biotechnion. And
there are to be teaching rooms in the
Technotron. Whether the move of the
whole ATV department onto campus will
be brought forward is not yet certain,
however. This would require new
buildings, and for the executive board,
that is an investment that has to depend
on Dutch government policy on the
recession. / AS, illustration Ector
Hoogstad Architecten
SMALL LIBRARY IN THE BASEMENT AT THE LEEUWENBORCH
The Leeuwenborch is going to keep a
small library in the basement of the
present library – which has to make way
for extra education facilities. It will
provide an ‘info point’ with a collection of
ten thousand books and fifty journals.
The rest will disappear to the Forum or
will be given away. The basement will
also offer space for up to eighty students
to work.
With this gesture the original plan to shift
the whole Leeuwenborch library to the
Forum is abandoned. That plan was met
with strong resistance from students and
staff of the Social Sciences Group who
were not happy with the prospect of
having to make their way to the Forum for
every book or magazine.
The new ‘info point’ will house just a small
selection of the more than 110 thousand
books and 1700 metres of journals at the
Leeuwenborch library. According to
librarian Gerrie Holmer, there will be room
for books published since 2000, for fifty
of the current 420 academic journals,
and for newspapers and popular
magazines.
Of the books being transferred to the
Forum library, the Leeuwenborch is
allowed to put twenty thousand on the
open shelves, and the rest will go to the
storeroom. This is quite generous to the
SSG, according to head librarian Ger
Naber. ‘What is being added now is more
that what’s on the open shelves in the
forum from the other four knowledge
units.’ About ten thousand other books
from the Leeuwenborch of which the
Forum library already has copies will be
given away to Leeuwenborch staff and
students.
Some pruning is needed if all the extra
books and journals are to fit into the
store. One way of doing this will be not to
keep printed copies of journals that are
available digitally. Holmer: ‘We are now
taking a good look at what can go. That’s
being done in the Forum too. We work on
the principle that access to these works
will still be guaranteed.’ Holmer makes no
bones about the fact that it’s a painful
operation.
The Leeuwenborch library has to be
emptied by July. That is too soon to get the
whole collection ready for the move; all
the books have to be numbered according
to the Forum system. For this reason the
collection will be temporarily housed in
building 122, the former climate-controlled
rooms of Plant. Not the ten thousand
books for the info point, though – or the
twenty thousand destined for the shelves
of the Forum library. They will go (whether
temporarily or not) to the Forum library.
The move starts on 6 July. After that,
renovations to the library area and the
basement will start straightaway. Some
new features such as windows will have to
be put in to make sure the basement
meets standards for working conditions.
The downsized library with eighty study
places should be ready by March next
year. / RK
T
An
m
on
ne
th
bu
To
be
ni
I. A
ar
th
its
On
be
‘fo
co
by
st
ot
th
‘m
an
an
ab
bi
us
fo
N
o
e
nd
d
Resource 0321 16-18 en 22-24
23-03-2009
10:30
Pagina 17
19 MAART 2009
17
RESOURCE #21
Efforts to achieve
sustainability
do have to stay
within the budget
A PARK FULL OF CUBES
Welcome to 2020. The central area of
the Born is a park-like open space with
ponds, thickets, paths and benches. And
a scattering of monoliths: massive
rectangular buildings such as the Forum
and Atlas. For their classes, students go
to the biggest cubes, the Forum and
Orion. The slimmest of the monoliths
houses Agrotechnology and Food
Sciences.
years
old, and
house researchers from
Plant, Environment, and Agrotechnology & Food Sciences. Animal
scientists, who used to work in Zodiac,
now work in ‘the banana’ at the eastern
end of the campus.
The eastern and western sections of the
campus are more connected now the row
of trees along the Bornsesteeg has been
thinned out. The Droevendaalsesteeg, the
Bornsesteeg and Born Zuid have turned
into oak-lined avenues, while both sides of
the central park are now built up. The
buildings on the north side are at least ten
To the south a trio of new buildings has
gone up for partners of Wageningen UR
such as the R&D departments of Danone
and Friesland Campina. To the west of the
Mansholtlaan there are new buildings too,
housing STOAS University of applied
sciences, the business centre Biopartner
and the ecology institute NIOO-KNAW.
The
district bus
goes through the campus
from the Mansholtlaan via Born
Zuid to the Noordwest neighbourhood. A
few dozen cars are parked in demarcated
areas along the road, and the rest are
tucked away in four parking garages.
So this is how the campus may look in a
little over ten years’ time. At least, this is
the vision that architect Jeanne Dekkers
TALLER, THINNER, MORE SUSTAINABLE…
And we’re calling it Orion. Or Agora. Or
maybe just Forum II. We haven’t decided
on a name yet. What is certain is that the
new education building will be the tallest,
the slimmest and the most sustainable
building on the campus.
To start with its appearance, Forum II will
be the tallest in the family at 45 metres –
nine metres taller than big brother Forum
I. And that’s just the first phase. Options
are left open to add a couple of floors to
the currently planned ten. Forum II in all
its glory will then be 55 meters high.
On the other hand, the new building will
be a bit less plump than Forum I. Its
‘footprint’ will be fifteen by fifty metres,
considerably less than Forum I’s seventy
by seventy. However, there will be a
striking family resemblance. Like the
other central buildings on the campus,
the new education building will be a
‘monolith’. In other words, a stark and
angular block. But it will be a green block
and it will stand head and shoulders
above the rest when it comes to sustainability. That sustainability will be calculated
using Greencalc, software with an index
for measuring sustainability that was
developed by the Government Buildings
Agency. Forum II has to score at least
180: the absolute minimum required to
get a yellow D label, familiar from
household appliances.
But we’re aiming higher, says Jan Driesse,
who is responsible for the building project
within Facilities and Services. The aim is
to score between 200 and 215, in line
with Wageningen UR’s recently expressed
ambition to take the lead when it comes
to sustainability. With such a score, Forum
II will get close to a green B label. For comparison: Alterra scores 173 (D: yellow),
and Forum I scores 163 (E: orange).
However, it’s too soon to celebrate. Efforts
to achieve sustainability do have to stay
within the budget. What is more,
investments in sustainability have to pay
for themselves within ten years. The only
exception is for investments needed to
reach the lower limit of 180. How the
sustainable goals are to be reached is still
unclear, but energy use is sure to be a key
issue. Eighty percent of the environmental
tax on a building is based on its energy
use. So that is where there is the most to
be gained, says Driesse.
Forum II will definitely make use of
thermal storage. It will also be smart in its
use of orientation to the sun; this is one of
the ideas of architects’ bureau Ector
Hoogstad. The sun should give optimal
light but not too much warmth, as it takes
a lot of energy to cool overheated rooms.
In July, Ector Hoogstad will come up with a
provisional design based on these
principles. / RK
ORION, AGORA
OR FORUM II
The name to go on the birth announcement card hasn’t been chosen yet.
But a committee led by Education
director Pim Brascamp has given it
some thought and come up with three
options: Orion, Agora and Forum II. This
proposal has been with the project
group for communication on building
projects for a while now. They have not
expressed a preference yet; opinions
are divided. In the end the executive
council will choose the name. / AS
put to the
Facilities
and
Services
department of
Wageningen UR.
For the time being
the only definite
plans are the second education building
and the bus lane. So when we gaze at
this picture we are building castles in the
air. / GvC, illustration Jeanne Dekkers
Architectuur and Karel Hulsteijn
SECOND ACCESS
ROAD FOR CAMPUS
At present, car drivers can only access
Wageningen Campus via the roundabout
on the Mansholtlaan. If it’s up to
Wageningen UR, that is going to change.
Plans for a second exit from the campus
are now with the Wageningen municipal
council for appraisal. Wageningen UR
wants a second roundabout on the
Mansholtlaan at the south-eastern end of
the campus, a few hundred meters from
the existing roundabout.
The new roundabout would connect with
the existing road going past the site of the
future second education building. This
road is also the planned new bus route
that will go through the campus to the
Noordwest neighbourhood, improving
access to the campus. At least, that is the
wish expressed in the proposed plans for
the campus put together by Wageningen
UR and the municipal council. Council
approval is still pending.
In the longer term the idea is that that
the campus should also become
accessible to cars and bicycles from the
western end. / RK
Resource 0321 16-18 en 22-24
23-03-2009
10:30
Pagina 18
INTERNATIONAL
18
SNAPPED
WHO?
Ramadhani Mlangi, 46, from Tanzania. A
Regional Development and Innovation
student at Van Hall Larenstein. He is sitting
in the canteen on the 5th floor of the Forum.
SPENDS THE DAY?
‘After a nice day at school I go to my room,
rest a bit and then start cooking… It is very
difficult. In Tanzania my wife cooks for me.
FROM SCHOLARSHIP
TO RESEARCH PRIZE
Wageningen graduate Peter Msimuko has
won the Rijk Zwaan Plant Sciences Award
for 2009. The Zambian student did his
Masters research on the genetic variation
of Phytophthora infestans, which causes
potato blight. Msimuko studied one of the
avirulence genes of the disease carrier.
His results, according to the jury, form ‘an
excellent basis for unravelling the
molecular mechanism of the interaction
between Phytophthora and the potato’. As
well as the award, Msimuko received
1500 Euros and a visit to a daughter
company of plant breeding company Rijk
Zwaan.
Msimuko graduated from Wageningen
University this year and is now working at
the Zambian Seed Control and Certification
Institute. He came to Wageningen in 2007
on a scholarship from the Anne van den
Ban Fund, which supports promising
students from developing countries.
Msimuko was the one hundredth student
to receive a scholarship from the fund.
Vegetable breeder Rijk Zwaan from De Lier
set up the Plant Sciences Award to help
improve the image of plant sciences in the
Netherlands. Student recruitment is low,
and yet seed breeders will need a lot of
well qualified people in the coming years.
The jury was made up of plant sciences
professors from Amsterdam, Utrecht and
Wageningen, and a teacher from the HAS
University of applied sciences in Den
Bosch. The other two nominated students
came from Wageningen too. / AS
But I am improving my skills and I start to
like cooking.’
AND AFTER COOKING?
‘My corridor friends and I sit in the kitchen.
We watch football or other programs. Most
of my days are like this, except Saturday.’
WHAT HAPPENS ON SATURDAY?
‘Then my corridor friends and I go shopping
at the market. I like that!’ / AD
MIRACLE TREE BEATS BLUE-GREEN ALGAE
You can get rid of blue-green algae using
an extract from the seeds of the tropical
‘miracle tree’ Moringa oleifera. This was
discovered by high school students in
Eindhoven. Wageningen UR’s blue-green
algae team are now researching this new
way of making life difficult for the algae.
To give honour where it’s due: the idea of
using the miracle tree against blue-green
algae came from high school students.
Four boys and five girls from Eindhoven
developed the idea for the First Lego
League, an international technology
competition. The task was to tackle a
climate-related problem, and the growing
problem of cyanobacteria (or blue-green
algae) caught the student’s attention. One
thing led to another and they came across
the water-purifying qualities of Moringa
oleifera seeds, and wondered whether
the seeds would also have an impact on
the blue-green algae which affect
stagnant warm water in the Netherlands
in the autumn. Dr. Miquel Lurling of the
Aquatic ecology chair group was called in
to test the idea. And this had never been
done before, Lurling discovered when he
looked through the literature. ‘It was
known that there was an antimicrobial
effect’, says Lurling, ‘and in several
developing countries the seeds are used
as a natural flocking device for purifying
drinking water. But no one has
researched whether the seeds also kill
the cyanobacteria.’ And Lurling quickly
found out that they do. ‘We got hold of
some seeds and tested their effect on
Blue-green algae. / photo R.S.
common blue-green algae. It works, that
much is clear.’
But how it works, exactly, and what the
active substance is, is still not known.
Research is now going on. The Ethiopian
Masters student Getahun Tolla heard
about the experiments and was
immediately enthusiastic, says Lurling. He
imported seeds, roots and leaves from
the tree from his country, and went to
work to test how long the extract from the
seeds worked and to try to isolate the
active substance. But Lurling doesn’t
think that a miracle cure for blue-green
algae has now been discovered. ‘You
need rather large amounts. But on a
small scale in the tropics it should work
well. De Moringa is common in the tropics
and is drought-resistant.’ Still, it only
tackles the symptoms, Lurling thinks. The
Wageningen research focuses primarily
on tackling the root of the algae problem
by ‘dephosphating’ the water. Lurling’s
group uses the ‘flock & lock’ method for
this: phosphates are driven to the bottom
of the water by a method known as
flocking, and the bottom is then covered
(locked) using modified clay so that the
phosphate cannot escape again. Lurling
says good results are obtained with this
method. / RK
LITTLE DANGER TO AQUATIC LIFE FROM NANO INDUSTRY
The number of carbon nanoparticles
produced by the nano industry that end
up at the bottom of lakes and rivers is
negligible compared to the number that
were already present and came from
other sources. This conclusion was drawn
from his research on several lakes by
Bart Koelmans, who holds a personal
chair in Aquatic ecology and water
quality management.
The beds of rivers and lakes are perfect
places for carbon nanoparticles (CNs) to
pile up. These include particles from soot
from forest fires, exhaust fumes and
industry – which Koelmans calls
background CNs – and those deliberately
produced by the nano industry to be
applied in products –anthropogenic
CNs.Koelmans calculated for several
lakes how many anthropogenic CNs can
be expected in relation to background
levels. His conclusion was that the contribution of anthropogenic CNs is very small.
The number of background CNs is 10
thousand to 10 million times larger.
Together with American and Swiss
colleagues, he is publishing these
findings in Environmental Pollution.
Nanoparticles are not new and they are
released in large quantities by burning
processes. Small particles are also partly
made up of nanoparticles. ‘Nanoparticles
are all around us’, says Koelmans. ‘They
are invisible and reactive, and through
various industrial processes there are
more and more of them in our
environment.’ He thinks it is understandable, then, that people are very worried
about possible effects. Some nanoparticles penetrate deep into lungs and
brains where they can cause inflammation and in some cases could be carcinogenic. For this reason some very
promising industrial processes might be
limited in future. Koelmans sees it as the
social responsibility of producers of KNs
to think about possible effects and risks
of these potentially useful materials.
The results of his research seem to put the
risks of newly produced CNs in perspective,
however. So is nano pollution not such a
problem after all? Koelmans: ‘Even if you
assume a worst case scenario in which all
the nanoparticles end up in the sediments,
the number of anthropogenic particles is
still negligible compared to the rest.’
Surprisingly enough, CNs seem to have
positive effects too. In sediments, these
particles mainly attach themselves to
pollutants like PCBs and pesticides. This
could reduce the environmental impact of
these substances as they are pulled from
the water into the sediments. Organisms
find a complex like this much harder to
absorb. However, the anthropogenic CNs
contribute very little to this binding of
pollutants, Koelmans concludes. ‘The
nanoparticles from other sources have
accumulated over millennia and they bind
far more organic pollutants than any we
shall produce’, he claims. ‘However, it is of
interest to immobilize toxic substances by
adding carbon particles to polluted river
or lake beds, so reducing the biological
availability and with it, the risks. We are
doing this now in research together with
Environmental Technology, financed by
STW’. / HW
(ADVERTISEMENT)
E-day 2009: Design your Future
Teasing debate with
Gerrit Hiemstra (Weeronline), Maaike Wijngaard (LNV),
Arnaud Temme (Alterra) and Peter Linde (Kaospilots)
Debate with four outstanding alumni of WU about their choices during their
study and later, about how choices influence the future and about how you can
improve your own (study) career planning. Start designing your future now!
Date: March 30 – Location: Forum building, C103 – Time: 12.30-13.30 hrs
Resource 0321 19-21
18-03-2009
10:05
Pagina 19
19 MAART 2009
19
RESOURCE #21
EDUCATION
Submit education announcements before Monday 09.00 to
[email protected], with header ‘Education’. The announcement
doesn’t exceed 100 words.
Agrotechnology and
Food Sciences
Meteorology and air quality
Seminar
Fo o d a n d B i o p r o c e s s
Engineering
Effects of soil moisture on a modeled convective situation in the Sahel region of Africa by Dirk Wolters
Course PRE50806: Sustainable (MSc thesis presentation). Date:
Production of Foods, 5th period Tuesday 24th March, 15.30 hrs.
During this new course we will stu- Venue: Atlas 1. Drinks afterwards.
dy complex agri-food production
chains and the influence of funda- SOIL QUALITY
mental choices. Where traditionally
processing is usually aimed at isola- SOQ30806 Field Practical Soil
tion of single ingredients, in the fu- Quality
ture raw materials will be 'cracked' This year the field practical will fointo as many valuable fractions as cus on storage and stability of orpossible. We will discuss available ganic carbon in soils. You will stuprocessing methods and alternative dy interactions of carbon with miproduction chains. New methods neral soil surfaces, phosphorous,
will aim at multi-product recovery, and soil biota. Recent findings in
using mild and efficient methods. our laboratory indicate strong miEmbodied energy and virtual waneral surface effects on the stabiter content of foods will be criteria lization of carbon, and P is involfor sustainability. The course will
ved. This information is highly releconclude with a scenario analysis vant for global CO2, carbon cycle,
on yoghurt-based products in coo- and soil fertility issues. You will inperation with food industry. More vestigate the relative importance
info: [email protected].
of chemical-physical stabilization
processes and (micro)biological
Environmental sciences decomposition for C-sequestration.
Course: 27 April to 28 May, whole
days. Info: [email protected].
Environmental systems
analysis
Plant sciences
Final Presentation
Alfi Syakila: New N2O source and Biological Farming Systems
sink estimates in global budgets
and national inventories. Date: 24 Colloquium
March, 16.00 h. Venue: C45 (Atlas). Pascaline Marot: Market integra-
(opgewarmd)
Nederland
Debat over de onderbelichte
gezondheidseffecten van
klimaatverandering
Mini symposium Bibliometrics
Debatten 2
Debat
Debat
1
Tropenkoorts in
tion of Maori sweet potato (Ipomoea ENTOMOLOGY
agribusiness, and banking and inVenue: Building 512, colloquium
batatas) from a grower’s perspecroom, next to the canteen, Binnen- surance, with special attention to
tive. Date: Friday 20 March at 9.30 Colloquium
recent developments in The Nethhaven 5.
h. Venue: Forum, room VIP31.
erlands and the EU. What are best
Linda Tiggelman: The perception
practices and specific problems in
of farmers on Farmer Field School Social sciences
cooperatives? How to compare coP l a n t p r o d u c t i o n s y s t e m s (FFS) in Malawi. Date: Tuesday, 24
March, 16.30 - 17.00 hrs. Venue:
M a r k e t i n g a n d c o n s u m e r operatives, family businesses and
stock listed companies? How to
Large Lectureroom C19, Building b e h a v i o u r
Thesis subject
apply cooperatives in the rural
511, Binnenhaven 7.
Adaptation to climate change in
economy, agricultural developgrasslands of Southern and West
Presentation
Africa. Grasslands are an imporNEMATOLOGY
Prof. Gert van Dijk: Introduction to ment and micro credit systems?
tant component of the farmers’
cooperative business models. Stu- Date: Monday 23 March, 14.0015.30 hrs. Venue: Leeuwenborch,
livelihoods in vast areas of Africa. Colloquium
dents interested in cooperatives
Their productivity is the result of
Bart Nijland: Protein spooning: lo- are invited to attend an introducto- C71. For more information, please
the interaction between climate
calization and biological activity of ry lecture on cooperative business contact [email protected].
and intensity and history of use.
interleukin-10 produced in tobac- models. The lecture will briefly reBecause grasslands are not only
co plants. Date: March 18, 9.00h. view cooperatives in farming and
important for livestock keepers
(ADVERTENTIES)
but also for ecosystem services
we are interested on exploring how
people interact with the natural resource and the consequences under more variable climate. This unWednesday, 1 April 2009, room C321, Forum
derstanding needs to be included
For those who are interested in the question ‘where to publish my next article’ and
in models to explore directions of
everything you always wanted to know about publishing.
development of the grasslands under different scenarios of climate
Programme:
change and adaptation. We are
09:30-09:50 – New functionalities of Metis and WaY (Peter van de Togt, Repository manager)
looking for enthusiastic students
09:50-10:10 – Bibliometric analyses at Wageningen UR (Wouter Gerritsma, Information Specialist)
that want to combine field work,
10:10-10:30 – Publication Strategy (Marianne Renkema, Information Specialist)
observations, interview herders in
10:30-10:45 – Questions and Discussion
Zimbabwe or Southern Mali, and
10:45-11:00 – Break
summarize the information in a
11:00-11:20 – Publication analysis of GIScience in the Netherlands (Marco van Veller, Information
modeling framework. Because
Specialist)
the topics can be addressed from
11:20-11:40 – Wageningen UR in the international rankings (Wouter Gerritsma)
different points of view, we encou11:40-12:00 – Questions and Discussion
rage student with backgrounds in
If you are interested in attending this free mini symposium organised by Wageningen UR Library,
social and natural sciences to conwe kindly request you to register in advance with Ms. J. Smelik ([email protected])
tact us to discuss possibilities for
applying interdisciplinary approaches. Contact: Mariana Rufino,
[email protected], tel. 0317
485578.
25 maart 2009
aanvang 16.30 uur
CineMec
Laan der Verenigde Naties 150, Ede
Ondanks het gevecht tegen het broeikaseffect is het waarschijnlijk dat
de temperatuur op aarde de komende decennia een aantal graden stijgt.
Hierdoor kunnen nieuwe - bijvoorbeeld tropische - ziekten zich in Nederland
aandienen. Hoe groot is dit gevaar? Welke potentiële ziekten dienen zich aan
en op welke termijn? En, hoe wapenen we ons hier tegen?
Sprekers:
‡ Arnold van Vliet, universitair docent Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse,
Wageningen UR
‡ Wilfred Reinhold, milieukundige, de man verantwoordelijk voor de aanpak
van de tijgermug
‡ Roel Coutinho, directeur Centrum Infectieziektebestrijding
Deelname aan het debat is gratis. Het debat duurt tot 18.30 uur.
Aansluitend is er een buffet. U kunt zich aanmelden via
www.schuttelaar.nl/maatschappelijk_cafe/2009/inschrijven
Knokken
voor de
natuur
22 april 2009
aanvang 19.00 uur
Aula Wageningen UR
Generaal Foulkesweg 1, Wageningen
In Nederland worden forse discussies gevoerd tussen beschermers
van de natuur en andere belanghebbenden zoals agrariërs en lokale
bewoners. Deze discussies worden steeds meer gekenmerkt door
een forse emotionele lading. Het is niet verwonderlijk dat Zeeuwen
heftig reageren op de verzilting van Zeeland. Hoe voeren we een
constructieve discussie?
Sprekers:
‡ Jan Jaap de Graeff, algemeen directeur Natuurmonumenten
‡ Frank Berendse, hoogleraar Natuurbeheer en Plantenecologie,
Wageningen UR
‡ Noëlle Aarts, bijzonder hoogleraar Strategische Communicatie,
Universiteit van Amsterdam
‡ Harm Evert Waalkens, landbouwwoordvoerder van de PvdA in de
Tweede Kamer
Deelname aan het debat is gratis. Het debat duurt tot 21.00 uur.
Aansluitend is er een (netwerk)borrel. U kunt zich aanmelden via
www.schuttelaar.nl/maatschappelijk_cafe/2009/inschrijven
Resource 0321 19-21
18-03-2009
10:05
Pagina 20
SERVICE
1
20
SWITCH
NAMEN
AGENDA
V
Vacatures zijn voor interne en externe kandidaten. Interne kandidaten
hebben voorrang, zie intranet/people/arbeidsvoorwaarden. De
volledige vacaturetekst staat op www.werkenbij.wur.nl. Aanleveren:
woensdag in de week voorafgaand aan verschijnen van Resource.
Voor informatie, bel Corporate HRM: (0317-4)85706.
Rubiconsubsidie
Mail agendaberichten uiterlijk maandag 09.00 uur naar
[email protected], met als onderwerp ‘Agenda’. De lengte is
hooguit 60 woorden.
AI
Promoties
Diversen
20 maart
19 maart
13.30 uur promotie dhr. drs. M.
Streefland: From process understanding to process control: Application of PAT on the cultivation of
Bordetella pertussis for a whole
cell vaccine. Promotor prof.dr.ir. J.
Tramper, co-promotoren dr.ir. D.E.
Martens, dr. L.A. van der Pol en dr.
E.C. Beuvery.
21.00 uur Open Podium in Hof
van Wageningen (voorheen WICC).
Piano, bas, drums, percussie en
zanginstallatie aanwezig. Toegang
gratis.
Int
nis
9.3
aie
POSTDOC LARGE-SCALE
HYDROLOGICAL DROUGHT M/F
(1.0)
ESG, Hydrology and Quantitative
Water Management, Wageningen
Vacancy number: AT DOW-09HWM-08-R
PROMOVENDUS IN
VRUCHTONTWIKKELING VAN
TOMAAT M/V (1.0)
PSG, Business Unit Bioscience,
Wageningen
Vacaturenummer: AT: 08.Biosc.10
HBO-ONDERZOEKER WATER EN
TEELTSTURING M/V (1.0)
PSG, PPO, Sector Bloembollen en
Boomkwekerij, Lisse
Vacaturenummer: AT: 09.BBF.02
ASSISTANT PROFESSOR M/F
(1.0)
AFSG, Food Physics Group, Wageningen
Vacancy number: AFSG 09.017
Voor meer informatie zie:
www.werkenbij.wur.nl
De Nederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek
(NWO) heeft twee wetenschappers
van Wageningen Universiteit een
zgn. Rubiconsubsidie toegekend.
De jonge onderzoekers kunnen
hiermee onderzoekservaring opdoen aan een andere instelling
voor toponderzoek.
Bart van Oort gaat een jaar naar
de VU. Zijn onderwerp: Fotosynthese begrijpen: klein beginnen. De
groeiende wereldbevolking en welvaart vragen steeds meer energie
terwijl tegelijkertijd CO2-emissies
sterk verminderd moeten worden.
Het natuurlijke proces van fotosynthese kan helpen deze doelen te
bereiken door met zonlicht uit wa-
(ADVERTENTIE)
Dé carrièrebeurs voor hoogopgeleide vrouwen en
hoogopgeleid multicultureel talent (m/v).
www.diversityworks.nl
MEDIAPARTNERS
Onderdelen van Wageningen UR
kunnen tegen gereduceerd tarief
adverteren in Resource
Inlichtingen: Elisa Salentijn, tel. 82519 of Hans Weggen, tel. 85272
COLOFON
Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is het weekblad voor personeel en studenten van Wageningen UR.
Uitgever/ Wageningen UR.
ISSN/ 1874-3625.
Redactieadres/ Bornsesteeg 47,
6708PD Wageningen, tel. 0317
484020, e-mail [email protected];
secretariaat Thea Agba-Kuijpers.
Redactie/ Gaby van Caulil (hoofdredacteur), tel. 0317 482997,
e-mail [email protected];
Lieke de Kwant (eindredactie), tel.
0317 485320, Alexandra Branderhorst (onderwijs, studentennieuws, VHL), tel. 0317 481725;
Roelof Kleis (economie, omgeving,
ecologie, maatschappij), tel. 0317
481721; Albert Sikkema (plant,
organisatie), tel. 0317 481724:
Hans Weggen (service), tel. 0317
485272; Hans Wolkers (dier, voeding), tel. 0317 481721.
Studentredacteuren: Maarten van
den Berg, Anneloes Dijkstra, Stijn
van Gils, Christoph Janzing, Tom
Rijntjes, Marlot Roelofs, Barbara
Tielemans.
Freelance medewerkers: Wim Bras
(VHL), Alice van Ginkel, Yvonne de
Hilster, Laurien Holtjer, Hanneke
Marcelis (website), Clare McGregor
(international pages), Nicolette
Meerstadt, Rik Nijland, Joris Tielens. Landelijk nieuws: Hoger
Onderwijs Persbureau.
Foto's/ Guy Ackermans, bvBeeld,
Bart de Gouw, Hoge Noorden,
Lineair, Ruben Smit, Theo Tangelder, Martijn Weterings.
Illustraties/ Henk van Ruitenbeek,
Guido de Groot
Vormgeving/ Hans Weggen (basisvormgeving OfD, Loek Kemming).
Redactieraad/ dr. ir. Ernst van
den Ende (voorzitter), ir. Martijn
de Groot, ir. Marianne Heselmans,
dr. Patrick Jansen, Marloes van
der Kamp, Mascha Rasenberg,
prof.dr. Cees van Woerkum en
Judit Zijlstra
Druk/ Dijkman Offset BV.
Abonnementen/ Studenten van
Wageningen Universiteit en perso-
neel van Wageningen UR krijgen
Resource gratis; anderen kunnen
zich abonneren. Abonnementsprijs Nederland €58,00 (buitenland €131,50) per jaar. Inl: tel.
0317 484020. Een abonnement
wordt automatisch verlengd tenzij
uiterlijk een maand voor het eind
van de lopende abonnementsperiode schriftelijk is opgezegd.
Advertenties intern/ Onderdelen
van Wageningen UR kunnen tegen
gereduceerd tarief adverteren in
Resource. Inl: Elisa Salentijn, tel.
0317-482519.
Kleintjes is de rubriek voor nietcommerciële advertenties en dienen contant te worden betaald.
Advertenties extern/ Van Vliet,
bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. 023 5714745.
Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst.
Inlichtingen: 0317 485272.
ter en CO2 brandstof te produceren. De onderzoekers willen de efficiëntie van fotosynthese verhogen. Daartoe zullen ze met geavanceerde microscopie bestuderen hoe fotosynthese werkt op moleculair niveau. Bart van Oort promoveerde op 28 oktober 2008 bij
prof. Herbert van Amerongen.
Joris Sprakel gaat gedurende twee
jaar naar Harvard University (VS),
hij onderzoekt emulsies in poreus
gesteente. Vloeistofstroming door
poreuze materialen is belangrijk in
veel situaties, bijvoorbeeld in
aardoliewinning. Vaak bevatten
de bewuste vloeistoffen deeltjes
die even groot zijn als de poriën
zelf. Dit onderzoek bekijkt hoe
gebeurtenissen op porieniveau
het stromingsgedrag op grotere
schaal beïnvloeden.
De subsidievorm Rubicon geldt als
een opstap voor de Veni-subsidie.
Pas gepromoveerde onderzoekers
missen vaak net de onderzoekservaring om voor deze Veni-subsidie
in aanmerking te komen.
Lee Kuan Yew
Water Prize
Emeritus hoogleraar Milieutechnologie Gatze Lettinga heeft
een prestigieuze prijs gewonnen.
Lettinga ontvangt de Singaporese
Lee Kuan Yew Water Prize voor het
ontwikkelen van een milieuvriendelijke en zuinige manier om afvalwater te zuiveren. Uit de organische restproducten kan bovendien energie worden opgewekt en
kunstmest worden geproduceerd.
Lettinga heeft nooit patent op zijn
uitvinding aangevraagd, omdat hij
wil dat iedereen van deze duurzame waterzuiveringtechniek kan
profiteren. En dat gebeurt.
Wereldwijd wordt in 3.000 reactoren gebruikgemaakt van de techniek om zonder zuurstofgebruik –
en dus 30 tot 40 procent goedkoper – water te zuiveren. ‘Zijn altruïsme is zeer prijzenswaardig’, aldus de voorzitter van de jury Tan
Gee Paw.
De prijsuitreiking zal plaatshebben op 24 juni, tijdens de tweede
Singapore International Water
Week. Lettinga ontvangt dan een
certificaat, medaille en een geldprijs van 300.000 Singapore Dollars, zo'n 140.000 euro.
31 maart
13.30 uur promotie mw. drs. I. de
Bruijn: Biosynthesis and regulation of cyclic lipopeptides in Pseudomonas fluorescens. Promotor
prof.dr.ir. P.J.G.M. de Wit, co-promotor dr. J.M. Raaijmakers.
16.00 uur promotie dhr. S.S.H.
Biaou: Tree recruitment in West
African Dry Woodlands. The interactive of climate, soils, fire and
grazing. Promotor prof.dr.ir. G.M.J.
Mohren, co-promotor dr.ir. F.J.
Sterck en dr. M. Holmgren.
20 maart
21.00 uur Concert door het kwartet PostJazzCompany in Hof van
Wageningen (voorheen WICC). Inl:
www.wageningsmuziektheater.nl.
21 en 27 maart
20.00 uur Spelgroep NPB met
Tom Poes en de pasmunt, in de
Ontmoetingskerk, Bennekom. Inl.
en reserveren: www.spelgroep.nl.
22 maart
15.00 uur G-Live in Hof van Wageningen (voorheen WICC). Inl:
www.wageningsmuziektheater.nl.
23 maart
12.10 uur Lezing over de fotoexpositie Canon van het Nederlandse
landschap door Henk van Blerck
in lokaal E002 van VHL in Velp.
25 maart
Sollicitatietraining Agrojobs voor 20.15 uur Lezing over Johannes
studenten en afgestudeerden, van de Raey door Bob Kernkamp, in
de bblthk. Inl: tel. 0317-460492.
15.00-17.00 uur op Hogeschool
Van Hall Larenstein in Velp. Deelname gratis, inschrijven (tot 23
24, 25, 26 en 27 maart
maart) via tel. 026-3695755.
MSc en doctoraal-uitslagen in de
Aula van Wageningen Universiteit.
Cursussen
2 april
20.30 uur Start Instaptraining
hardlopen bij Pallas '67. Per avond
ca. 5 kwartier trainen, zodat na 10
weken een half uur achter elkaar
gelopen kan worden. Meer informatie bij Marina van der Zee (tel.
's avonds 0317-421582) en op de
Pallas website : www.pallas67.nl .
22 en 23 april
Tweedaagse intensieve training
Opgeruimd denken en presenteren in samenwerking met Your
Point. De cursus is opgezet voor
onderzoekers en beleidsmakers
op het brede terrein van agro en
groen. Informatie en mogelijkheid
tot inschrijven (tot 3 april) op
www.wbs.wur.nl.
28 maart
Alw
UN
Are
wo
ted
org
Na
ce
sib
the
Foo
wit
inte
nia
you
loc
and
tiat
ha
on
pro
ger
aga
hav
WF
ma
cha
you
Vis
for
gep
for
Bo
20.00 uur Gipsy Swing Event
Wageningen in Terraszaal Hof van
Wageningen (voorheen WICC). Inl:
www.wageningsmuziektheater.nl.
29 maart
10.00-16.00 uur Groene kofferbakverkoop op de parkeerplaats
Hof van Wageningen (voorheen
WICC). Aanmelden: 06 50626641.
15.00 uur Concert door de Amerikaanse gitarist Kenny Neal en
band bij Bluesclub XXL in café XL.
Inl: www.bluesclub-xxl.com.
31 maart
15.30-19.00 uur Thymos Squashtoernooi. Inl: www.swuthymos.nl.
KLEINTJES
Sti
All
st.b
ww
Pra
Nie
vrij
en
de
gen
de
ren
en
15
Me
kan
Ins
Berichten in de categorie ‘Gevraagd en aangeboden’, voor
studenten en medewerkers van Wageningen UR. Lever
het bericht voor maandag 10.00 uur in bij het redactiesecretariaat (gebouw 116, kamer 0.31), en betaal
contant. Tarief is 3,50 euro per dertig woorden.
(ADVERTENTIE)
DIVERSEN
Cross Your Borders: een onderwijsproject voor
middelbare scholieren over ontwikkelingsvraagstukken,
uitgevoerd door enthousiaste studenten. Een steentje
bijdragen aan een betere wereld én nuttige vaardigheden opdoen? Word vrijwilliger! Nieuwsgierig? Check
www.crossyourborders.nl!
Vakgroepuitje? Kookworkshops in unieke omgeving
(tussen Maserati’s en Ferrari’s). Met uitsluitend de beste
producten. Kijk op www.moltogusto.nl of
www.helfferich.nl, 06 46446486.
Makkelijk en leuk geld verdienen? Doe tussen je colleges
mee aan communicatieonderzoek in de Leeuwenborch
(Hollandseweg 1). Het onderzoek loopt van 30 maart t/m
10 april. Deelname duurt maximaal 30 minuten. Ruime
vergoeding met een cadeaubon. Meedoen? Mail data en
tijden waarop je beschikbaar bent naar [email protected]. Je ontvangt een bevestigingsmail terug.
Promotiefeest?
Bekijk onze kleurrijke ruimte voor een
borrel, diner of compleet feest.
Wereldse buffetten vanaf € 16,50 per
persoon voor groepen van 20 tot 120
personen.
Meer informatie? Bekijk onze website:
www.colorsworldfood.nl of maak een
afspraak voor meer informatie.
Nieuw in Wageningen:
Colors World Food, Markt 15,
6701 CX, Wageningen, 0317-417463,
E:[email protected]
Op
Str
hov
ver
wik
boo
lijk
gen
21
ken
naa
ES
ES
ES
voo
On
de
Ne
hee
ont
spe
na
Resource 0321 19-21
18-03-2009
10:05
Pagina 21
19 MAART 2009
21
RESOURCE #21
VERENIGINGEN
www.klv.nl, [email protected]
Wageningen beter te leren kennen. We zijn op zoek naar zogenaamde ‘buddy’s’ die vrijwillig de
taak op zich willen nemen om internationale studenten rond te leiInternationale studentenorganisatie, Lawickse Allee 13, open den. In de eerste maand is de taak
van een ‘buddy’ om vragen te be9.30-16.30, tel. 0317-422264,
antwoorden zoals waar studenten
[email protected], www.aiesec.nl.
een fiets kunnen kopen of hoe de
spoorwegen werken. Wanneer de
Always wanted to work for the
studenten aankomen is het leuk
UN..?
om ze de stad te laten zien, waar
Are you an ambitious and hard
working student who always wan- de leukste winkels zijn te vinden
en ze kennis te laten maken met
ted to work for a large non-profit
andere studenten. Al met al duurt
organization such as the United
Nations? The TNT Global Experien- het Buddy programma ongeveer
ce Programme offers you this pos- drie maanden maar natuurlijk is
sibility. After a two-day-training at het niet verboden elkaar daarna
nog te zien. Als het jou leuk lijkt
the headquarter of UN’s World
om internationale studenten te
Food Programme, you will depart
ontmoeten, om ze te helpen Wagewith your partner for a six-month
internship in Madagascar, Tanza- ningen te leren kennen dan is dit
nia, Gambia or Zambia. You apply iets voor jou! Kijk op onze website
your academic knowledge to help buddyprogram.esn-wageningen.nl
local WFP workers solve strategic en geef je op! Als je nog vragen of
and logistic problems. You take ini- opmerkingen hebt, mail dan naar
[email protected].
tiative and show you are able to
handle responsibility. In a handson manner, you efficiently solve
In de wereld - sp3
problems and help WFP fight hunger. In March 2010 you meet
again all participants in Rome and
have a debriefing with TNT and
WFP. You return to Holland with
many valuable contacts and a life- Duivendaal 7, tel. 0317 482663,
changing experience. Do you think [email protected],
you are ready for this challenge?
www.indewereld-sp3.nl
Visit our website www.tntgep.org
for more information or email us at Agenda
[email protected]. The deadline
Donderdag 19 maart, 19.00 uur:
for application is 26th of April.
Crossroads; sobere maaltijd
(17.45 uur, parochiecentrum) en
oec. vesperviering (18.45-19.15
Boerengroep
uur ), RK. Johannes de Doperkerk,
Bergstraat; vrijdag 20 t/m 22
maart: Kloosterweekend; woensdag 25 maart 18.00 uur: Spirit in
je leven; de rol van de mens in de
Stichting Boerengroep, Lawickse natuur, 20.00 uur aan de Harnjesweg; donderdag 26 maart: sobere
Allee 13, tel. 0317 410500,
maaltijd (17.45 uur, [email protected],
trum) en oec. vesperviering (18.45
www.boerengroep.nl
uur), RK. Johannes de Doperkerk,
Bergstraat.
Praktijkschool
Nieuwe Praktijkschool data 2009:
vrijdag 20 maart grondbewerken
De rol van de mens in de
en ploegen; dinsdag 14 en donnatuur; een ander perspectief?
derdag 16 april motorkettingzaDe activiteitencommissie van In
gen; dinsdag 19 mei hydrauliekon- de wereld-SP3 organiseert samen
derhoud; woensdag 20 mei moto- met studentenvereniging Ichthus
renonderhoud. Incl. handleiding
twee keer een discussieavond
en een herinnering voor slechts
over de rol van de mens ten op15 euro per persoon per dag.
zichte van de natuur. Studenten
Meer info zie website, aanmelden zijn van harte uitgenodigd om mee
kan via [email protected].
te praten over ‘life sciences’ vanuit
een ander perspectief! Op 16
Inspringtheaterspelers gezocht! maart o.l.v. Taede Smedes, godsdienstfilosoof, bestuurslid van
Optreden Inspringtheater 4 april
‘The Europian Society for the study
Streekhuis Kromme Rijn, Werkof Science and Theology’ en schrijhoven. Ons is gevraagd om een
ver van het boek ‘God en de menvergadering over plattelandsontwikkeling van de Rijnstreek na te selijke maat’; op 25 maart o.l.v.,
Henk Jochemsen, ethicus, hooglebootsen en bezoekers de mogeraar Reform. Wijsbegeerte aan de
lijkheid te bieden om in te springen. Repetitiedagen zijn zaterdag WUR. Beide keren ben je welkom
21 en zondag 22 maart. Meewer- in Ons Huis aan de Harnjesweg,
ken aan deze productie? Mail dan 20.00 uur!
naar [email protected].
AIESEC
C).
ng
arn
nl:
nl.
nl.
nl.
-
nl.
poe
k
s
2.
e
eit.
an
nl:
nl.
s
41.
eri-
L.
shl.
Integrand
ESN Wageningen
[email protected]
ESN Wageningen zoekt buddy’s Bemiddelingsorganisatie voor
studenten en recent afgestuvoor periode 4!
op deze opdrachten reageren via
onze website, www.integrand.nl
en in te loggen. Ben je niet ingeschreven dan kun je mailen naar
[email protected]. Op onze website kun je overigens ons
gehele stageaanbod vinden.
Word jij het visitekaartje voor
Keurhorst Accountancy?
Code 4705, academische bijbaan.
Keurhorst Accountancy zoekt een
gestructureerde vrouwelijke kandidaat die goed bereikbaar is en van
nature een actieve houding aanneemt. Hou je van uitdaging en wil
je ervaring opdoen rond marketing
en communicatie schroom dan
niet om contact op te nemen om
te kijken wat de mogelijkheden
zijn binnen dit flexibele bedrijf!
Stage planologie
Code 4828, afstudeerstage, bachelor eindproject of meeloopstage
Aveco de Bondt denkt samen met
o.a. de grondeigenaren van het
stationsgebied Driebergen-Zeist
na over hoe zij duurzame gebiedsontwikkeling meer vorm kan geven. Binnen het thema duurzaamheid willen we de keuze geven aan
de stagiair om naar keuze twee
van de volgende subthema’s verder wetenschappelijk uit te diepen: karakteristiek omgeving; water; stad en milieu; proces en
draagvlak, kortom een heel breedopgezette stage!
Marketing/economisch
onderzoek
Code 4820, afstudeerstage of
meeloopstage. Je onderzoekt het
assortiment Bieren binnen DON
op de ideale mix van merken, verpakkingen, prijs en marge. Je kijkt
naar merkbeleving, prijs, potentie,
etcetera. De stage kan ingevuld
worden als stage in het derde studiejaar of als een ter vervaardiging
van een scriptie. De stageperiode
beslaat 4 tot 5 maanden.
Movie W
Filmhuis Movie W, Lawickse Allee
13, tel. 0317-484809 (ook voor
reserveren), www.movie-w.nl
Buddha collapsed out of shame
van Hana Makhmalbaf (Iran 2007)
In de Bamiyan vallei bij de brokstukken van de Boeddhabeelden
die door Taliban werden vernield,
woont Bakhtay, een meisje van
zes. Ze wil net als haar buurjongen
naar school, maar eerst moet ze
geld vinden om een schrift en een
pen te kopen. Onderweg wordt ze
tegengehouden door spelende
jongens die haar uitschelden voor
heiden en haar dreigen te stenigen.
Donderdag, vrijdag, zaterdag en
dinsdag 20.30 uur.
Cargo 200 van Aleksej
Balabanov (Rusland 2007)
Over de nadagen van de Sovjet Unie.
De gevechten in Afghanistan, waar
de Sovjets een uitzichtsloze oorlog
Ons doel is om internationale stu- deerden, www.integrand.nl,
voeren, hebben de hele samenledenten in contact te brengen met [email protected], tel.
ving verziekt. Af en toe komen de
Nederlandse studenten. Daarom 0317 422421.
gesneuvelde soldaten in kisten teheeft ESN Wageningen een project
rug van het front, eufemistisch
ontwikkeld, het Buddy programma, Integrand
aangeduid als ‘Cargo 200.
speciaal bedoeld voor internatioIntegrand heeft wederom enkele
nale en Erasmus studenten om
leuke stages geselecteerd. Je kunt Zondag en woensdag 20.30 uur.
De Business Challenge is de wedstrijd waarbij, in één dag, je eigen
business idee wordt uitgewerkt tot
een businessplan. Mocht je al een
businessplan hebben, dan is de BC
ook de ideale gelegenheid om deze
verder uit te werken en te verbeteKnowledge sharing for deveren. Voorafgaand aan de Business
lopment, Lawickse Allee 13,
Challenge is er op 8 april een [email protected], tel. 0317off, waarbij je de gelegenheid hebt
423590, www.wur.nl/otherwise
om vragen te stellen over de Challenge. Voor meer informatie kijk
21st of March: Intercultural
op onze site www.stocwageninevent on Identities!
On Saturday 21st of March, the In- gen.nl of email naar [email protected].
ternational Day for the Elimination
of Racial Discrimination, OtherWise Student Chaplaincy
co-organizes an event on identity,
together with Intercultural Workgroup Wageningen in Wijkcentrum
de Nude, Kortestraat 2, Wageningen. From 17.00h onwards there
will be an open stage: people from
different cultures perform someStudent Chaplaincy Wageningen,
thing from their own country and
Duivendaal 7, tel. 0317 - 48 26
there are international snacks and 63, www.wau.nl/scw,
drinks. At 19.30 there will be a
[email protected]
short performance of International Theatre: ‘All my identities’, fol- Eucumenical church services
lowed by a discussion on identity
In English. Sunday March 29,
(in Dutch), and the evening is clo11.00 h. Fifth Sunday service.
sed with live music. Everybody welcome, entrance free.
Other activities
Thursday March 19, 19.00 hours:
Crossroads, Thursday March 26,
25th of March: World Water
19.00 hours: Preparation meeting
Day event!
On Friday, 25 March, 19.00-22.00h / Bible study.
in LA13 OtherWise presents to you
the World Water Day event. Three Studium Generale
speakers will touch upon water-related themes: Transboundary Waters, Water Management and Water rights and last but not least:
the Mobile Water Maker! Speakers
are: Jeroen Warner (Disaster Stu- http://studiumgenerale.wur.nl,
dies), Rutgerd Boelens (Irrigation
tel. 0317 482030
and Water Management), Leo
Groendijk (Environmental SciMichel Foucault: inspecterend
ence). Entrance free!
omgaan met jezelf
Dinsdag 24 maart, 20.00 uur,
LA13. Dick Kleinlugtenbelt in onze
30th of March: Experience adventures in the Pearl of Africa. Akademia Honora serie over levenskunst. Filosoof Michel FouLA13, 20.00 hrs. Ever thought
about pursuing an apprenticeship cault slaagde erin de levenskunst
or conducting research in Uganda, in de jaren ‘80 op de maatschapliving among the locals and taking pelijke agenda te zetten. HIj herpart in eco-tourism projects? Learn ontdekte in de klassieke zorg een
more about the fascinating nature voorschrift waar de Grieken een
and people that make Uganda the specifiek woord voor hadden, epi‘Pearl of Africa’, and what challen- meleia heautou. Zorg voor zichzelf.
Deze zorg is een voorwaarde van
ging work awaits you there in our
Lectures from the Field series. En- zorg voor de ander en het andere.
Een lezing over de ethiek van de
trance free.
zorg voor zichzelf, en daarmee
over Seneca, de lievelingsauteur
Lustrum
In November OtherWise organizes van Foucault. Van Seneca bespreits Lustrum, as we exist ten years! ken we een zelfoefening in het
We are looking for a student to do denken, en we doen een levenskunstoefening uit de Stoïcijnse
an internship at our organization
to organize this Lustrum. There will traditie. Info: [email protected].
be a FOS compensation. Theme of
the Lustrum will be: ’Development Thymos
cooperation: the past and the future.’ So, are you looking for an interesting internship? Do you have a
passion for development cooperation, and would you like to help us Sportstichting Wageningen Unisetting up this big event? Please
versiteit, tel. 0317 482746; open
contact us at [email protected].
ma-wo 9.00-17.00, do 9.00-18.00
en vr 11.00-15.00 uur;
www.swuthymos.nl
StOC
Otherwise
How to find a job in the
Netherlands?
Young KLV Lecture, Tuesday
April 7, 15.30 - 18.00 hrs, in the
Forum building, room C214.
Speaker: Drs Nanette Ripmeester.
After graduation from Wageningen University, you might want
to stay and look for a job in the
Netherlands. However, you
might be confused with complicated procedures and less assured of being transferred from a
student to a jobseeker. You
might still lack insight of Dutch
culture and Dutch way of working. So where and how do you
start looking for the information
about getting a job in the Netherlands?
This workshop will...
Provide you accurate information on the job-hunting process.
Provide you useful tips and help
you, as a young professional, to
apply successfully in the Netherlands.
Provide you practical information and some real-life examples
on cultural management differences, work habits, application
procedures and national differences in CV writing.
Help you to gain self-assurance
when looking for a job in the Netherlands.
Limited availability. Priority is
given to KLV members.
Entrance: € 5 for KLV members,
€ 15 for non members.
Registration in advance is required. Sign up via www.klv.nl
Vrijwilligers Run-Bike-Run
gezocht
In het voorjaar van 2009 gaat
SWU Thymos weer een Run-BikeRun (8 mei) organiseren. Dit zijn
twee grootse evenementen waar
zowel studenten als niet-studenten aan meedoen. Wij zijn op zoek
naar mensen die ons een van die
dagen willen helpen door bijvoorbeeld bij de inschrijftafel te zitten,
eten en drinken rond te brengen of
tijden te registreren. Stuur ons een
mailtje als je ons wilt helpen!
Nieuw DB
SWU Thymos zoekt zes enthousiaste studenten, die samen werken
aan het organiseren van activiteiten en zorg dragen voor de sportende student. Je leert samenwerken, organiseren en discussiëren.
Een bestuursjaar staat erg goed
op je CV! Het bestuur bestaat uit
een voorzitter, secretaris, penningmeester, twee commissarissen
sport en een commissaris publiciteit. Nieuwsgierig, heb je interesse
of vragen? Mail ons, bel ons of
kom even langs op ons kantoor!
Squashtoernooi voor beginners
Op dinsdagmiddag 31 maart vanaf 15.30u zal een tweede squashtoernooi plaatsvinden. Ditmaal
wordt het georganiseerd voor beStOC, Gebouw achter de Aula,
Gen. Foulkesweg 1a; [email protected]; ginners, dus ben je nog niet zo zeker van jezelf op de squashbaan,
www.stocwageningen.nl
geef je dan op via onze website.
Met sportrechten is deelname
Business Challenge
8 april Kick-off Business Challen- zelfs gratis! Indien nodig kunnen
rackets gehuurd worden.
ge, 14 mei Business Challenge.
Vechtsportavond
Op 16 april probeert SWU Thymos
een avond neer te zetten waarop
studenten sporten als aikido, boksen, capoeira, kung fu en schermen uit kunnen proberen. Deze
sporten zijn echter nog onder voorbehoud, maar een spannende
avond zal het zeker worden! Inschrijven is niet nodig.
Resource 0321 16-18 en 22-24
23-03-2009
10:30
Pagina 22
STUDENT
>
1
22
Australische studenten die krap bij kas
zitten, kunnen nu makkelijk een centje
bijverdienen. Tenminste, als ze nog niet
seksueel actief zijn. Filmmaker Justin Sisley zoekt studenten die hun maagdelijkheid online willen veilen. Hij wil daar een
documentaire over maken. Wie meedoet
krijgt twintigduizend Australische dollar
en negentig procent van de veilingopbrengsten. Honderd onbevlekte meisjes
zouden zich al hebben gemeld.
Als archivaris kun je soms best leuke
dingen vinden. Negentienduizend gulden
bijvoorbeeld. Op het Noorderpoortcollege
in Groningen kwam de archivaris een
oude doos tegen met daarin het geld en
een lijstje namen van leerlingen die
hadden bijgedragen. Waarvoor het geld
was ingezameld is onbekend. Bij de
Nederlandsche Bank konden de geeltjes,
meiers en ruggen worden omgewisseld
in 8500 euro.
S T IJ N
S
St
kr
LS
en
va
He
nie
m
ee
AMBITIE
De meest merkwaardige student in mijn
vriendenkring is toch wel Frank. Frank Simons, halverwege de twintig, met een
eeuwige glimlach op zijn gezicht. Frank
studeert Bos- en natuurbeheer, maar eigenlijk heeft ie niet zo veel met bos, en
nog minder met natuur. Natuur vindt ie
stiekem maar een beetje onzin.
Studeren doet ie – naar eigen zeggen –
niet zo veel. ‘Welke vakken volg je nu?’,
vroeg ik hem ooit. ‘Nou, eh’, gaf hij glimlachend als antwoord, waarna hij de conversatie naar een luchtiger onderwerp loodste. Wekenlang, wat zeg ik, maandenlang,
heb ik mij afgevraagd wat ‘niet zo veel’ en
‘nou, eh’ betekenen. Nu weet ik het: ‘niet
zo veel’ en ‘nou eh’ betekenen ‘niets’.
Frank studeert niets, werkelijk helemaal
niets. Al twee jaar lang, en hij moet alleen
nog afstuderen.
Ja, collegegeld betaalt ie wel. En elke
week rijdt ie trouw in een oud rood Renaultje - waarvan volgens mij alleen de
motor nog werkt - van Zeeland naar zijn
studentenhuis. Maar daar is dan ook werkelijk alles mee gezegd. Hij komt het onderwijsgebouw niet eens meer in. Frank
heeft andere ambities, en daar heeft hij
geen opleiding voor nodig.
‘De bouwgiganten van Zeeland moeten
voor mij oppassen’, vertelt hij me op een
regenachtige avond, terwijl ie met bierflesjes begint te schuiven. ‘Kijk, dit is het
bedrijf van mijn neefje en dit bedrijf is van
mijn vader.’ Geconcentreerd kijk ik hoe hij
een flesje Heineken in de richting van
blikje Export bier beweegt. ‘En dit wordt
mijn Simons Group. Als ik klaar ben met
school ga ik meteen beginnen.’
Hij laat ook zijn voorbeeldenboekje zien,
met succesvolle ondernemers. ‘Kijk, hier
staat dat de echte ondernemer niet op
school gezeten heeft en volgens hem kun
je het beste beginnen door te beunen.’
Wat dat betreft doet Frank het prima.
Frank ploegt en Frank oogst. Al vraag ik
me af hoe lang hij dat vol kan blijven houden. Ik weet het niet, maar als de belastingdienst mij brieven zou sturen met: ‘U
verklaarde de straat te hebben aangelegd
voor een krat bier’…
Frank, ik zou toch eens wat haast
gaan maken met je serieuze Simons
Group. / Stijn van Gils
Le
go
de
‘ee
sc
vin
oo
ge
ge
de
vin
se
sta
De
vo
Mascotte Julius Caesar staat op een geheime locatie, om ontvoering te voorkomen. / foto Osiris
M
BOKKENBALLEN OP STERK WATER
De
Ve
be
er
de
On
de
Bij een ledenvergadering van studentenvereniging Osiris in Leeuwarden komen
dinsdag 24 maart twee teelballen op
sterk water ter tafel. Op die avond wordt
namelijk de derde verjaardag gevierd van
Julius Caesar, de mascotte van Osiris en
voormalig eigenaar van de testikels.
Sinds het pensioen van Lodewijk in 1998,
is Julius Caesar de zesde bok die de functie van mascotte bij Osiris vervult. En die
positie brengt een aantal gewichtige taken met zich mee. Zo is Julius altijd aanwezig bij de algemene ledenvergadering.
Tijdens zijn binnenkomst staat iedereen
op als was hij een rechter. Ook bij open
dagen van hogeschool Van Hall Larenstein en bij de introductieweek loopt de
bok rond. En verder gaat hij elk jaar mee
naar Schiermonnikoog, waar alles in
1989 begonnen is.
Tijdens het Schierweekend van studentenvereniging Demeter uit Groningen
werd een bok van het slagersmes gered,
zo wil de overlevering. Deze Lodewijk de
Eerste werd als mascotte geadopteerd,
onder de voorwaarde dat hij gecastreerd
werd. Door de fusie van drie hogescholen
uit Leeuwarden, Bolsward en Groningen is
de mascotte later naar Leeuwarden verhuisd.
De bokcommissie – Bokcie - heeft de eervolle taak om voor Julius Caesar te zorgen. Elke dag krijgt hij voer en water van
één van de leden, en alleen zij weten
waar de bok zich bevindt. Een geheime locatie is nodig, aangezien het ontvoeren
STUDENT MAG LATER TERUGBETALEN
Alle studenten krijgen zogenoemde ‘jokerjaren’, waarmee ze het afbetalen van hun
studieschuld in totaal vijf jaar kunnen uitstellen.
Eerst zouden alleen studenten die onder
het nieuwe leenstelsel vallen, recht krijgen op aflosvrije jaren. In een brief aan de
Kamer laat minister Plasterk weten dat
ook studenten die al een lening hebben of
deze al afbetalen, recht krijgen op jokerjaren. Ze kunnen vanaf 1 januari 2012 worden ingezet.
De nieuwe regeling komt er op verzoek
van SP-Kamerlid Jasper van Dijk. / HOP
van een levende mascotte zeer verleidelijk is voor andere studentenverenigingen.
Studentenvereniging Usra uit Dronten is
in oktober 2006 al eens achter Caesars
geheime verblijfplaats gekomen. Samen
met zijn gezelschapsdame Marie-Louise
is de bok toen ontvoerd. Dat leidde meteen tot nageslacht, want de jonge Caesar
was nog net niet gecastreerd en de ontvoerders hielden de twee niet gescheiden. Vijf maanden later was studentenvereniging Osiris twee lammetjes rijker.
Die zijn bij de eigenaar van het oude geitenweitje gebleven en Caesar is verplaatst
naar een nieuwe stek.
‘Hij is een echte bok: af en toe erg lastig
en hij doet wat hij zelf wil. Ook is het een
lekkerbek. Groente eet hij niet, maar geitenbrokken wel’, aldus bokkenmelkfunctionaris Femke Roelofsma van de Bokcie.
Bokkenmelk is het inauguratiedrankje
van Osiris, dat voor de introductieweek en
de jaarvergaderingen wordt gemaakt. Het
recept is topgeheim; alleen de Bokcieleden kennen het. Het gerucht gaat dat Julius Caesar ook een bijdrage levert, maar
de Bokcie wenst daar geen mededelingen
over te doen. / MR
De
va
le
ze
re
ke
ke
De
pr
te
CORRECTIE NSK CROSS
In tegenstelling tot vorige week gemeld,
kwamen er wel Tartléten voor in de uitslag
van het NSK Cross, op 7 maart in de Wageningse bossen. Verschillende leden van
Tartlétos hadden zowel geholpen als gelopen. De beste notering was voor Evi van
Ekris, die derde werd op de korte cross bij
de dames. / YdH
Po
da
Resource 0321 16-18 en 22-24
23-03-2009
tst
23
STUFI VOOR DE IPOD
Studenten moeten meer tijd én geld
krijgen om te studeren, vindt vakbond
LSVb. Zelfs met een extraatje van thuis
en een bijbaantje haalt een student het
vaak niet. En dan heb je nog geen iPod.
Het studiefinancieringsstelsel is daarom
niet van deze tijd, zegt de bond. ‘Zelfs
mensen met een uitkering hebben vaak
een flatscreen-tv.’
Lenen voor luxe, de LSVb keurt het niet
goed, maar begrijpt het wel. Dat schrijft
de bond aan minister Plasterk namens
‘een student met een enorme studieschuld’. ‘Soberheid is nauwelijks terug te
vinden onder jongeren. En hoe kan dat
ook? Het is in onze tijd nooit eerder nodig
geweest.’ De LSVb beseft dat het verlangen naar luxeproducten ‘geen goede reden is om een smak geld te lenen’, maar
vindt wel dat het studiebekostigingsstelsel moet worden aangepast aan ‘de maatstaven van deze tijd’.
De minister gaf vorige week toe dat lenen
voor veel studenten noodzaak is gewor-
den: ‘De gemiddelde student betaalt inderdaad een stuk van zijn studie uit een
lening’. Dat is niet eens zo gek, vindt Plasterk: studeren is een investering in de toekomst en het collegegeld wordt meestal
ruimschoots terugverdiend. Toch waarschuwde hij deze maand voor ondoordacht lenen: ‘Leen bewust, om te voorkomen dat je zonder dat je het in de gaten
hebt, een te grote studieschuld opbouwt.’
Maar lenen is noodzaak. Want zelfs met
een bijbaantje (360 euro per maand) en
een extraatje van thuis (150 euro) bovenop de studiefinanciering (260 euro), haalt
de gemiddelde student het niet, becijferde LSVb. Tel bij het collegegeld (150 euro
per maand) en de huur (325 euro) ook
nog boodschappen (180 euro), studiemateriaal (40 euro), sport en ontspanning
(100 euro) en kleding (95 euro) op en je
komt op een totaal van 890 euro per
maand. En dan heb je nog geen iPod.
LSVb: ‘Zorg ervoor dat lenen niet meer nodig is en maak het tegelijkertijd minder
makkelijk.’ / HOP
MINDER BEZOEKERS IN VELP
De open dag bij Van Hall Larenstein in
Velp op zaterdag 14 maart heeft 627
bezoekers getrokken. In 2007 kwamen
er zo’n achthonderd belangstellenden op
de open dag in maart en vorig jaar 735.
Ondanks deze neergaande lijn, spreekt
de hogeschool van een succes.
De sfeer was erg goed, zegt Erik de Vries
van Marketing & Communicatie. ‘Het liep
lekker door en het bleef de hele dag gezellig druk. Er waren veel serieus geïnteresseerden en er werden goede gesprekken gevoerd. De inleidingen waren drukker bezocht dan ooit.’
De opleiding Land- en watermanagement
presenteerde zich in één van de twee grote gangen, Tuin- en landschapsinrichting
in de andere en Bos- en natuurbeheer in
de aula. In de aula deelden Chinese VHLstudenten bij een internationale stand
zelfgemaakte loempia’s uit en presenteerden ook de studentenverenigingen, studentenhuisvesting en studentensport
zich. Bovendien is in de aula momenteel
de tentoonstelling ‘Canon van het Nederlandse landschap’ te bezichtigen, zestig
grote foto’s van Nederlandse landschappen, samengesteld door de rijksadviseur
voor het landschap.
De studentenverenigingen Arboricultura
en Quercus gaven acte de presence met
activiteiten als fusthangen en figuurkettingzagen. Verder waren er rondleidingen
door de school en over het landgoed. / AB
ti-
en
et
li-
en
S
ag
an
o-
bij
RESOURCE #21
De moderne Robin Hood wordt hij
genoemd, de 62-jarige Belgische bankdirecteur die meer dan een miljoen euro
van de rekeningen van rijke klanten
haalde en uitleende aan arme mensen.
In 1995 begon hij met het uitlenen van
zijn eigen spaargeld aan mensen die
geen krediet meer konden krijgen, meldt
nu.nl. Toen dat op was begon hij geld te
‘lenen’ van zijn rijke klantenkring. Je
hoeft dus niet al je principes op te geven
om bij een bank te kunnen werken.
Buitenlandse studenten die in Leiden een
kamer zoeken moeten uitkijken voor Nigeriaanse internetoplichters. Een Mexicaanse
student rook onraad na het volgende
bericht: Please make deposit using western
union money transfer to my father in law,
Joseph Louis in Lagos, Nigeria. Zipcode
23401. Een Chinese studente trapte er wel
in en betaalde 700 euro voor een nietbestaand appartement. Ze deed een
aanbetaling voor twee maanden huur, zo
meldt het Leidse universiteitsblad Mare.
s
ar
Pagina 23
19 MAART 2009
ikn
et
n.
10:30
Potentiële studenten krijgen een voorproefje van het studentenleven tijdens de open
dag in Velp: bierfusthangen. / foto Erik de Vries
HET ECHTE
WERK
TUSSEN DE BAGGERAARS
Tijdens zijn stage van vier maanden
kwam Casper Lazet, student Kust- en
zeemanagement aan VHL in Leeuwarden,
erachter dat het in de baggerwereld
stevig aanpoten is. En dat blanken zich in
Guatemala opsluiten in beveiligde
appartementen en geblindeerde auto’s.
‘Ik vertrok met een apart gevoel, omdat
Guatemala niet het veiligste land is. Daar
kwam bij dat ik stage ging lopen bij een
baggerbedrijf aan de kust in het noordwesten, een zeer onstabiel gebied. Ik verbleef daarom in een streng beveiligd appartement in een nabijgelegen dorp.
Mijn werkdag begon wanneer de chauffeur rond zes uur ’s ochtends de auto voor
de deur parkeerde. De rit naar de werkplek was een ramp. Ondanks de slechte
wegen, reed de chauffeur met een noodgang. Dit om te voorkomen dat je werd ingehaald. Het kwam namelijk wel eens
voor dat er een auto naast ons kwam rijden en de inzittenden naar ons zaten te
loeren. De ramen van onze auto waren geblindeerd zodat mensen niet konden zien
dat er blanken in de auto zaten. Blanken
beschouwen de inwoners als rijk. De kans
dat je wordt overvallen is zeer groot. In
een land als Guatemala, dat overheerst
wordt door armoede en criminaliteit, is de
stap tussen leven en dood erg klein.
Mijn doel was om een duidelijk beeld te
krijgen van de gang van zaken bij een
kustbouwproject. Baggermaatschappijen
komen regelmatig negatief in het nieuws
en die negatieve kant heb ik meegemaakt
tijdens mijn vorige stage in Hawaï, waar ik
koraalonderzoek deed. Maar ik wou eerst
zelf zien hoe een baggermaatschappij
werkt, voordat ik een oordeel zou vormen.
Bij een grote Nederlandse baggermaatschappij kreeg ik de kans om het hele
bouwproces mee te maken. Van idee tot
aan de bouw van golfbrekers en strekdammen; ik ben er intensief bij betrokken
geweest. En met intensief bedoel ik ook
intensief. Zeven dagen per week, dertien
uur per dag. In mijn contract stond in kleine letters geschreven dat ik de zaterdagen vrij kreeg, mits het werk het mogelijk
maakte. Ja, ja dat is het leven van een
baggeraar.
Ik heb ook twee weken nachtdiensten gedraaid als supervisor. Ik had dan de leiding over ongeveer 45 mannen die met
uitgaand tij met graafmachines aan het
baggeren waren. Was er buiten een probleem, dan was ik de persoon die als een
gek in de auto moest stappen en midden
in de nacht over het strand moest racen
naar de waterkant. De baggerwereld
draait om directe communicatie. Als er
iets moet gebeuren, dan gebeurt het ook
direct.
Het bedrijf heeft trouwens ook een directe
band met de lokale bevolking. Ik heb ook
de voortgang in de sociaal-economische
ontwikkeling van het gebied mogen meemaken. De baggermaatschappij krijgt namelijk 35 procent subsidie van de Nederlandse overheid om te besteden aan ontwikkelingswerk in het gebied.
De laatste vijf dagen heb ik het binnenland verkend en onder andere een bezoek gebracht aan de Mayatempels. Ongelofelijk om de andere kant van dit land
te zien, waar bij wijze van uitzondering wel
toeristen worden toegelaten.’ / Marlot
Roelofs
Resource 0321 16-18 en 22-24
23-03-2009
10:30
Pagina 24
STUDENT
24
Twitter je al? Zo niet, dan loop je hopeloos
achter. Twitter is een soort vriendennetwerk-site, maar dan simpel. Het idee is
dat je met korte berichtjes - tweets - aan de
wereld laat weten wat er om je heen
gebeurt. Updaten kan ook met je mobiel,
en nieuws kan zich op deze manier
razendsnel verspreiden. De Schipholcrash
werd bijvoorbeeld als eerste getwitterd.
Natuurlijk zijn er beroemde twitteraars:
twitter.com/BarackObama. Mijn eerste
tweet: ik snap hyves nog niet eens.
PRIKBORD
RESOURCE #21
Het nieuwste boek dat in elke wc zou
moeten liggen: de lesbo-encyclopedie. In
UvA-blad Folia wordt het grote naslagwerk
over de lesbische subcultuur in Nederland
uitvoerig besproken. Ken je deze woorden
al? Een fricatrice is een wrijfster, naar de
seksuele wrijvende handeling. Een hasbian is een vrouw die zich na een reeks
vrouwenliefdes in veilige mannenarmen
laat sluiten. En volgens de encyclopedie is
een vagina een multifunctioneel centrum
van de vrouwelijke seksualiteit. / NM
<
stuur je foto’s naar
[email protected]
HERCULES
Gegrild vlees en gegrilde groente, veel stokbrood, tzatziki en baklava toe. Dat stond er op het menu tijdens de
Griekse maaltijd van Arboricultura op 3 maart. Tijdens het themafeest bij de Velpse studentenvereniging, twee
dagen later, beeldden bezoekers het verhaal van Medusa uit op het podium. ‘Ook is er een wedstrijdje gedaan
welke Hercules het eerst door de zaal getild kon worden door de stervelingen’, mailt secretaris Guidy Willekens.
ARBORICULTURA
STRAKS SOOSLOOS?
Na vijftien jaar moet de Velpse studentenvereniging Arboricultura op zoek naar een
nieuw onderkomen. De eigenaar van hun
sociëteit wil zijn eigen café uitbreiden en
laat zich niet afleiden door kredietcrisis
en rookverbod.
‘Geen probleem’, zei de inmiddels ex-voorzitter Joris Broekhuis van Arbori een half
jaar geleden laconiek. ‘Ik heb veel vertrouwen in onze speciale verhuiscommissie. En ach, in onze honderdjarige geschiedenis hebben we ook wel eens even
zonder soos gezeten.’
Maar de nieuwe voorzitter, Bart Brouwer,
begint ‘m nu toch wel een beetje te knijpen; in augustus loopt het contract af.
Bart houdt ondertussen zijn kaken stijf op
elkaar. ‘Ik wil het proces niet verstoren’,
zegt hij. ‘Tja, als het allemaal goed ging
had ik je graag alle details verteld, maar
nee, het gaat dus niet goed.’
José Meijer, voorzitter van de verhuiscommissie, kan wel meer vertellen, maar ook
zij heeft geen goed nieuws. Samen met
drie anderen is ze tien tot twintig uur per
week bezig met de zoektocht naar een
nieuw pand. ‘Gelukkig is mijn werkgever
Dienst Landelijk Gebied flexibel’, vertelt
de in 2007 afgestudeerde VHL’er. ‘Velp is
eigenlijk veel kleiner dan we dachten, er
zijn nauwelijks geschikte panden. De hele
omgeving hebben we afgestruind. We
hebben contact met sportverenigingen,
cafés en lokale politici. Iedereen wil helpen, maar dat heeft nog niets definitiefs
opgeleverd. Nou ja, we hebben een oogje
op een pand vlakbij, maar daar wordt nog
aan gerekend.’ Een plekje op het schoolterrein ziet de vereniging ook wel zitten,
maar de stuurgroep die over het landgoed
gaat, is het daar nog niet over eens.
Dat Arbori met de handen in het haar zit,
ontkent José vooralsnog. ‘Je moet ook
een beetje geluk hebben, en ik geloof
daar nog steeds in. Volgend jaar gaan
onze nieuwe eerstejaars compleet uit hun
dak in onze nieuwe soos.’ / Stijn van Gils

Themamiddag Feed4Foodure 4 november 2014

Programma

Klink hier om het formulier als PDF te downloaden (PDf)

Open brief aan Louise Fresco

Slim investeren, in uw huis en in het klimaat!

Klik hier voor de brochure

Aan: Kantoor Staatsbosbeheer Staatsbosbeheer Veluwe

Bennekoms Nieuwsblad - 3 september 2014 pagina 8

Themamiddag Vleeskuikens “Good start = excellent

meewerkend leidinggevende