Download pdf

24
bijzondere doelgroepen 25
TEK ST : L ATIFA VAN HEERDE
|
FOTO : JOCELYNE MORE AU
Huisvesting statushouders in Utrecht
‘WE LOPEN VAST ALS
ER GEEN STRUCTURELE
OPLOSSING KOMT’
Door de situatie in Syrië en Eritrea
groeit het aantal vluchtelingen dat een
verblijfsvergunning in Nederland krijgt.
Staatssecretaris Teeven verwacht voor 2015
een verdubbeling ten opzichte van 2014.
Nu al is er een achterstand in het bieden van
huisvesting. Utrecht bijvoorbeeld moet dit
jaar nog 270 statushouders onderdak geven
in sociale huurwoningen. Wat te doen?
26
bijzondere doelgroepen 27
Gemeenten krijgen elk half jaar van het
Rijk te horen voor hoeveel statushouders
Veel statushouders zijn
onder de 23 jaar, zij krijgen
alleen huurtoeslag bij
een huur van maximaal
375 euro
– vluchtelingen met een verblijfsvergunning –
ze onderdak moeten regelen. Die taakstelling
ZOHRA (35),
VLUCHTELINGE
‘ IK KAN EINDELIJK
VERDER ALS IK
MIJN DIPLOMA
NEDERLANDS
HEB’
De dagen van Zohra bestaan uit bijna
fulltime Nederlands leren. Over een paar
maanden mag ze staatsexamen doen. ‘In
TAAKSTELLING EN AANTAL GEHUISVEST
mijn vaderland studeerde ik informatica.
10.000
is gebaseerd op het inwoneraantal van de ge-
WACHTLIJST
Hier moet ik weer helemaal opnieuw
meente en het aantal verwachte afgiften van
Statushouders zijn niet de enige voorrangsgroep op de woningmarkt. Er
beginnen. Dat kost veel energie en soms
verblijfsvergunningen. Zo moest Utrecht in de
zijn ook nog mensen met een medische indicatie of die moeten verhui-
word ik er een beetje onzeker en wan-
tweede helft van 2012 25 statushouders huis-
zen door stadsvernieuwing. En daarbovenop moeten door bezuinigin-
hopig van. Maar als ik mijn diploma
vesten. Voor de tweede helft van dit jaar zullen
gen mensen met psychische problemen en gehandicapten vanuit instel-
Nederlands straks heb kan ik eindelijk
dat er 177 zijn. Zeven keer zoveel. En er wordt
lingen verhuizen naar sociale huurwoningen. In 2013 ging in Utrecht
verder. Ik wil weer gaan studeren, waar-
voor volgend jaar nog een verdubbeling ver-
meer dan een kwart van de vrijkomende sociale huurwoningen naar
schijnlijk boekhouden en ik wil mijn
wacht.
voorrangsgroepen en dat is dit jaar waarschijnlijk hoger.
rijbewijs halen.’
‘Zoveel woningen hebben we niet ineens be-
Ondertussen staan gewone Utrechtse woningzoekenden acht tot negen
Begin 2011 kwam ze alleen naar Neder-
schikbaar’, zegt Jan Braat, beleidsadviseur bij
jaar op de wachtlijst voor een woning. Braat: ‘Nu werkt het systeem nog
land. Ze verbleef een paar maanden in
de gemeente Utrecht. En de gemeente heeft
wel. Maar als deze trend doorgaat dan verlies je draagvlak. Door de
het asielzoekerscentrum met drie ande-
nog een achterstand. Ze moet dit jaar alles bij
verhuurdersheffing kun je van corporaties ook niet verwachten dat ze
ren op een kamer. Toen haar eerste
elkaar nog 270 statushouders een huis bieden,
blijven bijbouwen. De wethouder heeft op hoger niveau al aangekaart
asielverzoek werd afgewezen stond ze
meestal een betaalbare huurwoning.
dat we een schreeuwend tekort aan huurwoningen hebben.’
op straat. Anderhalf jaar lang zwierf ze
TAAKSTELLING EN REALISATIE EERSTE
HELFT 2014
Ook andere steden lopen achter, met Amster-
Mitros, de grootste woningcorporatie van de stad redt het nu nog om
met niet meer dan de kleding aan haar
350
dam als uitschieter waar nog 600 vluchtelingen
alle bijzondere doelgroepen te huisvesten, vertelt Gera Esser, manager
lijf en een dekbed langs kennissen en
op een huis wachten. De Amsterdamse wet-
Wonen. ‘Dat is belangrijk voor ons, daar zijn wij tenslotte voor. Maar als
een opvang voor asielzoekers.
houder Ivens zei onlangs in het Parool dat de
het aantal blijft toenemen zullen we keuzes moeten maken en hierover
stad graag minder statushouders wil huisves-
met de gemeente het gesprek moeten aangaan.’
ten. Anders dan Amsterdam vraagt Utrecht niet
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
0
200
150
om een lagere taakstelling. Braat: ‘Wij willen
GROTE GEZINNEN
derhalf jaar eindelijk kreeg had ze recht
statushouders graag huisvesten. Sterker nog,
Hoe groter de corporatie, hoe meer statushouders ze huisvest, dat is de
op een huis. Maar omdat ze niet in een
we hebben er tien jaar lang meer gehuisvest
afspraak met de gemeente. ‘Indirect is de taakstelling van gemeenten
asielzoekerscentrum zat moest ze alles
50
dan van ons gevraagd werd. Maar we lopen
dus ook onze taakstelling’, zegt Coen Braan, manager Wonen bij Bo-Ex.
zelf regelen. ‘Dat gaf mij veel stress. Ik
0
vast als er geen structurele oplossing komt voor
De Utrechtse corporaties weten dat er een enorme toename aan status-
wist niet goed hoe ik dat moest doen. Ik
de toename van statushouders en andere voor-
houders wordt verwacht, maar tot nu toe merken ze daar net als
schreef e-mails naar veel gemeenten of
rangsgroepen. Er moet nu wel iets gebeuren.’
de gemeente nog maar beperkt wat van. Wel merkt Braan nu al dat er
ik daar alsjeblieft mocht wonen. Utrecht
FEITEN EN CIJFERS
In de eerste helft van 2014 moesten gemeenten 6.500 EXASIELZOEKERS huisvesten. Dat is gelukt voor ruim 91%.
De taakstelling voor de tweede helft van 2014 is 9.250, ruim
40% hoger dus. Minister Teeven verwacht voor 2015 een
VERDUBBELING van het aantal te huisvesten personen.
statushouders.
Vluchtelingenwerk en die hielpen mij
‘Veel zijn onder de 23 jaar. Om in aanmerking te
aan een appartement van Mitros.’ Inmid-
komen voor huurtoeslag moeten zij een woning
dels woont Zohra een half jaar in haar
van maximaal 375 euro huren. Er komen niet veel
appartement. ‘Het is hier fijn. Ik hoef nu
woningen vrij in die prijscategorie.’ Een andere
niet telkens te verhuizen en heb einde-
lastig te plaatsen groep zijn de grote gezinnen.
lijk een eigen plekje, dat geeft rust. Ik
Door het gebrek aan grote betaalbare eengezins-
vind het ook prettig om in een buurt te
woningen wachten zij noodgedwongen vaak lang
wonen met veel Nederlandse mensen,
in het asielzoekerscentrum.
zo kan ik de taal goed oefenen.’
Meer feiten en cijfers over statushouders zijn te vinden via
Aedes.nl/feiten/statushouders
Zohra is niet haar echte naam en het land van
Op landelijk niveau wachtten begin september
6.872 mensen met een verblijfsvergunning in een
afkomst houdt ze ook liever geheim
2011
II
I
2012
II
I
2013
II
I
2014
II
Gelukt
eind periode
250
Toen ze haar verblijfsvergunning na an-
verwees mij uiteindelijk door naar
I
300
EIGEN PLEKJE
een flink tekort is aan betaalbare woningen voor
Taakstelling
1.000
100
Heerenveen
Breda
Almere
‘s-Gravenhage Rotterdam
Amsterdam
Taak
‘Gewone Utrechtse
woningzoekenden
staan acht tot negen
jaar op de wachtlijst
voor een woning’
Utrecht
Gelukt
28
huisvesting statushouders
in Utrecht 29
bijzondere doelgroepen
‘Niet zelden
zitten ze in een
halflege woning
zonder gordijnen
of met lakens
voor de ramen’
OVERLEG AEDES
asielzoekerscentrum op een woning. De helft
PROCES ASIELAANVRAAG
wacht al meer dan veertien weken, met een gemiddelde van 5,5 maand, ‘om diverse redenen’,
‘In een asielzoekerscentrum
zitten is niet prettig,
mensen willen na al hun
heftige ervaringen graag
een eigen plekje’
Een asielzoeker die in Nederland aankomt, meldt
zegt COA-bestuurslid Janet Helder. ‘En dat is
zich bij de centrale ontvangstlocatie in het Gro-
wrang omdat ondertussen in asielzoekerscen-
ningse Ter Apel. Vanuit Ter Apel worden asiel-
tra geen plek is voor alle nieuwe asielzoekers
zoekers naar één van de aanmeldcentra in het land
die het land inkomen.’ Helder: ‘We moeten
gebracht. De asielprocedure duurt acht dagen tot
erkennen dat we een groot probleem hebben.
maximaal zes maanden. In de tussentijd verblijven
Het systeem op basis van taakstellingen werkt
ze in een asielzoekerscentrum.
goed, zij het traag. We bepalen nu de taakstelling van volgend jaar. Als
dat mensen uit een traumatische situatie ko-
Op 1 augustus 2014 zaten er 6.186 mensen in
er tussendoor ineens meer vluchtelingen komen dan werk je tegen de
men en begeleiding nodig hebben. Niet zelden
asielzoekerscentra. Zodra ze een tijdelijke ver-
feiten in.’ De vertraging op dit moment kan volgens Helder komen door
zitten statushouders in een halflege woning
blijfsvergunning hebben, geeft COA door aan de
de grote instroom in mei, de meeste statushouders worden dus nu pas bij
zonder gordijnen of met lakens voor het raam
gemeente dat de gemeente woonruimte voor de
gemeenten aangemeld.
vastgeplakt met tape. ‘Niet wenselijk natuurlijk
Aedes nam in 2012 deel aan de Taskforce huisvesting status-
vluchteling moet vinden. Gemeenten krijgen daar-
Braat brengt daar tegenin dat als de gemeente een aanmelding binnen
en de buurt reageert daar ook op’, zegt Braan
houders. De aanbevelingen van deze Taskforce leidden tot
voor op basis van hun grootte per jaar een taak-
krijgt, de gegevens van statushouders ‘negen van de tien keer’ niet com-
van Bo-Ex. De gemeente pleit daarom voor
verbeteringen die staan in een handreiking (Aedes.nl, zoek-
stelling van het Rijk.
pleet zijn. BSN-nummers en medische gegevens missen, er is geen
een verhoging van de vergoeding die ze van
term: handreiking statushouders). Medio 2014 is Aedes
Statushouders mogen niet zelf beslissen waar ze
bankrekeningnummer of de gemeente weet niet hoe groot het gezin is.
het Rijk krijgt voor begeleiding om zo woon-
opnieuw gevraagd mee te denken met de ministeries van
gaan wonen. Op basis van een informatieprofiel
Braat: ‘We kunnen ze dan nog niet koppelen aan de corporaties. Soms
overlast en huurschulden te voorkomen.
Binnenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie, COA, VNG en
van het COA zoekt de gemeente geschikte woon-
zitten er maanden tussen aanmelding en het compleet hebben van de
de vier grote gemeenten om de huisvesting van statushou-
ruimte. Vluchtelingenwerk neemt contact op met
gegevens. Dat is jammer. Wij willen graag huisvesten, maar de samen-
Als de verwachte stroom statushouders straks
ders verder te verbeteren. Aedes hield hiervoor een consul-
de vluchteling zodra er geschikte woonruimte is
werking moet wel soepeler gaan.’
gehuisvest moet worden is het volgens Esser
tatie onder haar leden die leidde tot een flink aantal sugges-
en begeleidt. Een vluchteling krijgt bijna altijd een
Volgens het COA ligt dat wat genuanceerder, bijvoorbeeld omdat het
van Mitros cruciaal om de processen beter op
ties. Meer weten? Mail naar [email protected].
corporatiewoning.
COA voor de aanlevering van gegevens ook afhankelijk is van de
elkaar af te stemmen en te zorgen voor minder
gemeente, die de statushouders moet inschrijven. Het COA doet op het
schijven. ‘Laat ons bijvoorbeeld rechtstreeks
moment een pilot om inschrijving bij de gemeente centraal te laten
contact leggen met de vluchteling als we een
verlopen via het aanmeldcentrum in Ter Apel om zo vertraging te voor-
woning hebben gevonden zonder dat Vluchte-
komen.
lingenwerk daar tussen zit.’ Helder, van het
COA, denkt aan creatieve oplossingen als sta-
LEVEN OPBOUWEN
tushouders tijdelijk in een leegstaand bejaar-
Het stroperige systeem lijkt door de hele keten heen voor vertraging
denhuis laten wonen of ze een woning laten
100 %
te zorgen. Zodra de corporatie een woning beschikbaar heeft duurt het
delen. Maar dat is niet zaligmakend, zegt
90%
vaak nog weken tot maanden eer alle gegevens rond zijn. ‘Een inko-
Braat: ‘Want wie bouwt die bejaardenhuizen
80 %
mensverklaring, loonstrookje en kopie van legitimatie missen vaak.
om? Corporaties hebben daar geen geld voor.’
70 %
Onze woonconsulenten zijn daar veel tijd aan kwijt en de huizen staan
Alle partijen zien er wel iets in als andere ge-
60 %
onnodig leeg’, vertelt Braan.
meenten bijspringen, die naast hun taakstelling
50 %
Ondertussen zitten de vluchtelingen in het asielzoekerscentrum. ‘Ze
meer statushouders kunnen huisvesten. In de
Statushouders
hebben daardoor het gevoel tijd te verliezen, ze willen graag een leven
Achterhoek proberen ze dat al. Duidelijk is in
Overig urgent
opbouwen’, zegt Inge van Steenis. Zij begeleidt vanuit vrijwilligers-
ieder geval dat Utrecht het probleem in haar
Urgenten i.v.m.
organisatie Vluchtelingenwerk statushouders naar hun nieuwe huis en
gemeente niet alleen kan oplossen. Braat: ‘De
stadsvernieuwing
is daarmee de schakel tussen corporatie en COA. ‘In een asielzoekers-
achterstand lopen we dit jaar niet in. Als de
Regulier
centrum zitten is niet prettig, je moet alles delen. Mensen willen na al
hausse aan asielzoekers straks komt dan lopen
hun heftige ervaringen graag een eigen plekje.’
we vast en dan zal de politiek zich erover moe-
In het hele proces van huisvesting is het belangrijk om niet te vergeten
ten buigen.’
HUISVESTING URGENTEN IN 2013
40 %
30 %
20 %
10 %
0%
Amsterdam
Utrecht
Rotterdam

Download Report