Vanaf het najaar van 2014 wordt bij u in de buurt, op vijf plaatsen in Oost en Noord Nederland een cursus gegeven die met de nadruk legt op lutherse theologie na Maarten Luther: hoe hebben Kierkegaard, Kai Munk, Bonhoeffer en Sölle deze theologie op hoofdlijnen doorgetrokken? De cursus wordt gegeven door vier lutherse predikanten. U kunt zich op de avonden voorbereiden door de desbetreffende teksten uit de bundel te lezen. Daar wordt tijdens de bijeenkomsten op teruggegrepen. Opbouw van de cursus Avond I: De mens voor Gods aangezicht Docent: Ds. Erwin de Fouw Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) Luther ging in tegen de theologie die in de late Middeleeuwen overheersend was geworden. In deze zogenaamde scholastieke theologie werd vooral naar het ‘wezen’ van God gevraagd. Hoe vroom dat ook klinkt, dat vond Luther geen vraag voor het geloof, maar voor de aristotelisch geïnspireerde filosofie, die speculeert over dingen waarover wij op basis van de Bijbel niets kunnen weten. Het geloof daarentegen wijst ons op God, die zich enkel laat kennen in zijn relatie tot de mens. Wie God voor ons is, weten we dankzij de Bijbel. Daarin wordt duidelijk dat God door Jezus Christus een directe, onmiddellijke relatie zoekt met elke mens, met elk van ons. Dit principe is het uitgangspunt geworden van Luthers’ theologie: de mens leeft voor Gods aangezicht, coram Deo. Een mens die in het geloof ontdekt, wie hij is: een zondaar, die door God gerechtvaardigd wordt. In relatie tot deze mens laat God zien wie hij écht is: liefdevol en vergevend. Het geloof, waarin dit ontdekt en beleefd wordt, levert ons alle godskennis die wij nodig hebben om als mens voor Gods aangezicht te kunnen leven. Dorothee Sölle (1929-2003) Avond II: Navolging van Christus - Bonhoeffer Docent: Ds. Louisa Vos Avond III: De kerk, daar waar Christus is – Dorothee Sölle Docent: Ds. Klaas Touwen In de lutherse theologie staat de mens in onmiddellijke relatie tot God. Dat was een nieuw gegeven in de tijd van de Reformatie. Want de relatie tussen mens en God werd vooral als bemiddeld gezien. En de middelaar was de kerk, de geestelijkheid. De Reformatie benadrukt de directe relatie, die gepaard gaat met persoonlijke mondigheid en verantwoordelijkheid. Dietrich Bonhoeffer staat in die reformatorische gedachte en hij werkt de onmiddellijke relatie uit in het begrip ‘Navolging’, navolging van Christus. Want in Christus ligt het punt van de relatie. Dit is een cruciaal gegeven in de lutherse theologie. Een mens kan denken en geloven wat ie wil, maar buiten de relatie om, of nog beter: buiten de navolging van Christus om is het christendom niet meer dan een idee, een mythe. Die mens heeft dan misschien wel een programma voor zijn leven, maar hij leeft zonder belofte. Toen de PKN-afdeling ‘Missionair werk’ er ‘en kerkgroei’ aan toevoegde, verloor het missionaire werk zijn argeloosheid en werd het instrumenteel en manipulatief. De relatie met wie dan ook, werd ingepakt door het marktdenken van winst, targets en groei. De missionaire relatie is sindsdien niet meer belangeloos, onbelast, vrij, onbaatzuchtig en pro Deo, maar moet kerkgroei opleveren. Daarmee is het koninkrijk van God terugbracht tot zelfhandhaving van de kerk. In onze lutherse geschiedenis hebben wij een krachtig tegengeluid gehoord: van Dorothee Sölle in haar fameuze toespraak op de Kirchentag van 1965 in Keulen: ‘De kerk is ook buiten de kerk’. Op deze avond onderzoeken we verschillende kerkvisies en onderstrepen de kritisch lutherse visie van Dorothee Sölle dat de kerk is daar waar Christus is: in de minste van zijn broeders en zusters binnen en buiten de kerk. Avond IV: De enkeling voor God - Søren Kierkegaard Docent: Ds. Susanne Freytag Søren Kierkegaard, Deens filosoof en theoloog: ‘Ik ontdekte dat ik minder en minder te zeggen had, tot ik uiteindelijk stil werd en begon te luisteren. En in die stilte hoorde ik de stem van God.’ Kierkegaard is een kritische denker. Hij denkt voorbij de systemen en de dogma’s van zijn tijd en plaatst de enkeling voor God en stelt daarbij de ervaring voorop. Kierkegaard daagt mensen uit om zelf na te denken en positie te kiezen. We zullen ons door deze tegendraadse denker en theoloog laten aanspreken. Cursusadressen en contactgegevens Groningen Aanmelden bij Leeuwarden Aanmelden bij Zwolle Aanmelden bij Zutphen Aanmelden bij Søren Kierkegaard (1813-1855) Overzicht van cursusdata en -plaatsen I II 2014 2014 2015 2015 24/9 29/10 14/1 18/2 Leeuwarden 21/10 5/11 21/1 4/3 Groningen III Arnhem IV Zwolle 8/10 19/11 28/1 11/3 Zutphen 29/10 3/12 4/2 18/3 Arnhem 5/11 10/12 11/2 25/3 Aanvang van alle avonden: 19.30 uur Aanmelden bij Lutherse kerk Haddingestraat 23 9711 KC Groningen Ds. Susanne Freytag [email protected] 050-3130985 Lutherse kerk Nieuwe Oosterstraat 28-30 8911 KN Leeuwarden Nico Pellenbarg [email protected] 0517-415736 De Bagijnehof (Oosterkerk) Koewegje 2 8021 AG Zwolle Ds. Erwin de Fouw [email protected] 038-2303270 / 06-20775145 De Wijngaard Wilhelminalaan 3 7204 AB Zutphen Ds. Louisa Vos [email protected] 038-4660481 / 06-44113497 Lutherse kerk Spoorwegstraat 8-10 6828 AS Arnhem Ds. Klaas Touwen [email protected] 026-3255327 Aanmelding Om aan deze serie van vijf avonden deel te nemen meldt u zich tot uiterlijk een week te voren aan bij het contactadres ter plaatse waar u de cursus zult volgen. Na aanmelding krijgt u het cursusmateriaal toegezonden. Het cursusgeld bedraagt € 22,50 Daarvoor ontvangt u de tekstbundel, koffie en thee. Het relationele in de Lutherse theologie cursus van vier avonden Voor wie wil leren van Maarten Luther en ook de Lutherse theologie na hem enigszins wil leren kennen, start vanaf september de cursus: ‘Het relationele in de Lutherse theologie.’ Voor deze titel is gekozen, omdat in de lutherse theologie God en mens alleen in relatie kunnen worden gedacht. Niet op zichzelf, God niet en de mens ook niet. Spreken over ‘de mens’ is ook wel weer te abstract. Dat bent u zelf en uw medemens, en beiden ‘in Christus’ gedacht. Na vier cursusavonden wordt de Ordet (Het Woord) vertoond, de verfilming (1955) van het gelijknamige toneelstuk van Kai Munk, waarin veel van de thema’s uit de cursus aan bod komen. De datum hiervan zal nog bekendgemaakt worden.