Bijlage F Hydraulische beoordeling

Hydraulische beoordeling
nieuwe waterkering
Alexander, Roermond
WAQUA-simulaties ten behoeve van
Waterwetaanvraag
i
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
Datum
Status
Project
Auteur
Reviewer
Vrijgave
Maart 2014
17 maart 2014
Concept, versie 0.2
P0056.9
Naam
Drs. R.C. Agtersloot
Drs. H. Bouwmeester
Paraaf
Rapport
Datum
17-03-2014
i
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
Inhoud
1
Achtergrond ............................................................................................................................. 2
1.1
1.2
1.3
1.4
Inleiding ..................................................................................................................................... 2
Doel ............................................................................................................................................ 2
Uitgangspunten en randvoorwaarden .................................................................................. 3
Leeswijzer .................................................................................................................................. 3
2
De basisgegevens ................................................................................................................... 4
2.1
Het WAQUA-model Maas20m_km046_093_5-v1 ................................................................. 4
3
Nieuwe waterkering Alexanderhaven ............................................................................... 6
3.1
3.2
Beschrijving van de nieuwe waterkering.............................................................................. 6
Modellering van de nieuwe waterkering.............................................................................. 7
4
Beoordeling conform RBK.................................................................................................... 8
5
Beschrijving hydraulische effecten .................................................................................. 10
5.1
5.2
5.3
5.4
Waterstandseffecten van de nieuwe waterkering ............................................................. 10
Stroomsnelheidseffecten van de nieuwe waterkering ...................................................... 13
Effecten op de dwarsstroming van de nieuwe waterkering ............................................ 14
Morfologische effecten van de nieuwe waterkering ......................................................... 15
6
Conclusies .............................................................................................................................. 16
7
Referenties ............................................................................................................................. 17
Figuren
Figuur 1-1 Voorstel nieuwe waterkering (lichtblauw vlak) Alexander haven, Roermond ....... 2
Figuur 2.1 1/250 waterstand (m+NAP) in de referentiesituatie (BenO13_5-v1) .......................... 4
Figuur 2.2 1/250 stroombeeld (m/s) in de referentiesituatie (BenO13_5-v1) ................................ 5
Figuur 3-1 Ontwerptekening nieuwe kering Alexanderhaven...................................................... 6
Figuur 3-2 Modellering waterkering als hoogwatervrij vlak ......................................................... 7
Figuur 5-1 Waterstandsverschil (m) 1/250 situatie ........................................................................ 10
Figuur 5-2 Waterstandsverschil > 1 mm, 1/250 situatie ................................................................ 10
Figuur 5-3 Waterstandsverschil (m) 1/1250 situatie ...................................................................... 11
Figuur 5-4 Waterstandsverschil > 1 mm, 1/1250 situatie .............................................................. 11
Figuur 5-5 Waterstandsverschil (mm) in de as van de rivier ....................................................... 12
Figuur 5-6 Stroomsnelheidsverschil (m/s) 1/250 situatie .............................................................. 13
Figuur 5-7 Stroomsnelheidsverschil (m/s) 1/1250 situatie ............................................................ 13
Figuur 5-8 Stroomsnelheidsverschil (m/s) bij 800 m3/s ................................................................. 14
Figuur 5-9 Stroomsnelheidsverschil (m/s) bij 1200 m3/s ............................................................... 14
Figuur 5-10 Stroomsnelheidsverschil (m/s) bij 2000 m3/s ............................................................. 15
Maart 2014
Rapport
ii
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
1 Achtergrond
1.1
Inleiding
In het kader van de ontwikkeling van Jazzcity in Roermond dient de huidige waterkering in
de Alexanderhaven te worden verlegd. Het ontwerp gaat uit van een nieuwe waterkering
die in de Alexanderhaven komt te liggen, zie Figuur 1-1. In januari 2014 is een eerste beoordeling gemaakt van de haalbaarheid van zo’n waterkering. Op basis van een quickscan naar
de hydraulische effecten (Agtersloot, 2014b) is geconcludeerd dat dit ontwerp voor een groot
deel voldoet aan het Rivierkundig Beoordelingskader (RBK) zoals dit is beschreven in (RWS,
2009). Er werd geadviseerd om een kleine wijziging in het ontwerp op te nemen waardoor de
hydraulische effecten zouden verminderen. Ook andere onderzoeken (rivierkundig,
milieukundig etc.) leverden ook een ‘go’ op voor dit ontwerp.
Op basis van de verschillende onderzoeken heeft Waterschap Roer en Overmaas geconcludeerd dat het ontwerp verder moet worden uitgewerkt en geoptimaliseerd. Deze uitwerking
heeft plaatsgevonden en het nieuwe ontwerp (zie Figuur 1-1) wordt nu getoetst conform het
RBK. Voorliggende rapportage is de beschrijving van deze toetsing.
Figuur 1-1 Voorstel nieuwe waterkering (lichtblauw vlak) Alexander haven, Roermond
1.2
Doel
De inhoudelijke doelstelling van dit project luidt:
1) Wat is het hydraulische effect van de nieuwe waterkering in de Alexanderhaven,
Roermond, zowel in de as van de rivier als in het winterbed van de Maas?
2) Op welke wijze moeten wezenlijke negatieve effecten worden gemitigeerd?
Maart 2014
Rapport
2
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
1.3
Uitgangspunten en randvoorwaarden
In het project zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:
1) Er is gebruik gemaakt van het nieuwe Waterwet-deelmodel van de Maas (Agtersloot,
2014a) tussen rkm’s 46-93, gebaseerd op de BenO13_5-v1 basisgegevens . Dit model is
beschikbaar gesteld door Deltares.
2) De simulaties zijn uitgevoerd met WAQUA-versie 2012, patch 22.
3) Voor de simulaties in het kader van de Waterwet is gebruik gemaakt van de
randvoorwaarden van het Waterwet-deelmodel, aangevuld met randvoorwaarden
voor situaties met lagere afvoeren.
1.4
Leeswijzer
In Hoofdstuk 2 wordt een beschrijving gegeven van de gebruikte basisgegevens
(rekenrooster, randvoorwaarden, WAQUA-versie etc.) en de hydraulische resultaten in de
huidige situatie en de actualisatie in zowel een 1/250 als een 1/1250 situatie. Hoofdstuk 3
beschijft de modellering van de nieuwe waterkering in Baseline. De korte beschrijving van
de toetsing van het RBK wordt gemaakt in Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 bevat vervolgens de
figuren en tekstuele toelichting op de toetsing van Hoofdstuk 4. In Hoofdstuk 6 worden de
conclusies besproken en aanbevelingen gedaan.
Maart 2014
Rapport
3
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
2 De basisgegevens
2.1
Het WAQUA-model Maas20m_km046_093_5-v1
Het gebruikte WAQUA-model is beschikbaar gesteld door Deltares. Het model is een
beschrijving van de Maas en haar winterbed tussen Grevenbicht en Beesel. Het is gebaseerd
op het 20-meter rekenrooster van de Maas (maas20m_km046_093_5-v1.rgf) wat een verfijning is van het volledige Maasrooster (maas40m_5.rgf). De hydraulische beschrijving van het
model wordt gegeven in (CSO, 2013) en (Agtersloot, 2014b).
De geometrische gegevens waarop het model is gebaseerd zijn in 2012 opgenomen en
aangevuld met vergunde situaties (bijvoorbeeld het eindbeeld van de projecten Grensmaas
en Zandmaas van RWS Maaswerken). Simulaties ten behoeve van de Waterwet worden
uitgevoerd in twee stationaire situaties met een afvoer van 3422 (1/250 situatie) respectievelijk 4018 m3/s (1/1250 situatie). Bij deze afvoer is de waterstand in de Alexanderhaven (rkm
80) 21,32 m+NAP (1/250 situatie) respectievelijk 21,98 m+NAP (1/1250 situatie). De 1/250
situatie is de maatgevende situatie qua waterstanden en voor deze situatie laat Figuur 2.1 de
berekende waterstanden zien. De stroomsnelheden in deze situatie worden getoond in
Figuur 2.2.
Alexanderhaven,
Roermond
Figuur 2.1 1/250 waterstand (m+NAP) in de referentiesituatie (BenO13_5-v1)
Maart 2014
Rapport
4
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
Alexanderhaven,
Roermond
Figuur 2.2 1/250 stroombeeld (m/s) in de referentiesituatie (BenO13_5-v1)
Maart 2014
Rapport
5
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
3 Nieuwe waterkering Alexanderhaven
3.1
Beschrijving van de nieuwe waterkering
In het referentiemodel is de nieuwe waterkering in de Alexanderhaven opgenomen. De
nieuwe waterkering steekt vanaf de huidige kering 10 meter de Alexanderhaven in. Het vlak
wordt begrensd door damwanden om de belemmering voor de stroming zo klein mogelijk te
houden.
In Figuur 3-1 is het ontwerp van de waterkering opgenomen (n.b. omdat er nog geen formele
tekening van het nieuwe ontwerp beschikbaar is wordt hier het oude ontwerp van januari
2014 getoond. In dit ontwerp is de kade circa 25 meter breed in plaats van 10 meter. In de
modellering is uitgegaan van een breedte van 10 meter.).
Figuur 3-1 Ontwerptekening nieuwe kering Alexanderhaven
Maart 2014
Rapport
6
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
3.2
Modellering van de nieuwe waterkering
Voor de modellering van deze waterkering is door RWS Zuid-Nederland aangegeven dat dit
moet geschieden door middel van een hoogwatervrij vlak. Dit is een conservatieve aanname
omdat delen van het vlak wel zullen kunnen overstromen.
Figuur 3-2 Modellering waterkering als hoogwatervrij vlak
De gekozen wijze van modellering als hoogwatervrij vlak maakt dat andere aspecten
(bodemhoogte, overlaten) niet zijn aangepast.
Maart 2014
Rapport
7
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
4 Beoordeling conform RBK
Onderstaande punten zijn beoordeeld op basis van de hydraulische berekeningen met
WAQUA, zie Hoofdstuk 5.
• Hydraulisch
Het totale effect van de maatregelen op de waterstand( verlaging/verhoging) bij Maatgevend
Hoog Water (MHW) in vergelijking tot de referentie situatie.
Minder dan 1 mm in de as van de rivier, zie Figuur 5-5.
Lokaal tot 2 mm in de 1/250 situatie bij de kering, zie Figuur 5-1 en Figuur 5-3.
• Onderhoud rivieras
Sedimentatie en erosie met als gevolg een systematische toename of afname van baggerwerk of
uitdiepen van de rivier.
De veranderingen in de stroomsnelheden in de rivier zijn dusdanig klein (zie Figuur 5-6
en Figuur 5-7) dat er geen invloed zal zijn op baggerwerken.
• Rivieroever
Erosie van de oever en het lage deel van het talud van de vaargeul met als gevolg geulverlegging,
verandering geulafmeting, oeverafslag of oeverinstabiliteit.
De haven zal zelf zal kleiner worden, risico’s op erosie, oeverafslag etc. zullen niet
wezenlijk veranderen.
• Uiterwaard
Erosie en sedimentatie met als gevolg toe- of afname van de berging of stroomvoerende capaciteit,
schade aan constructies of hinder.
Beperkte veranderingen van sedimentatie/erosie in de haven als gevolg van afname
stroomvoerende capaciteit. Vanwege de kleine veranderingen in stroomsnelheden
wordt hier geen significant effect verwacht.
• Nevengeulen en watergangen
Erosie en sedimentatie met als gevolg verandering van de geuldimensies en watervoerende
capaciteit of risico’s voor de waterkeringen.
n.v.t.
• Kades
Stroomsnelheid en erosie over, langs en achter de kade ivm stabiliteit van de kade en het risico op
ondergraving van de constructie.
Er is enkel sprake van lokale veranderingen van de stroomsnelheden, met name op de
punt van de uitbreiding. Bij de huidige kaden/constructies zijn geen significante
veranderingen van snelheden, zie Figuur 5-6 en 5-7.
• Keringen:
Erosie in nabijheid van de kering waardoor gevaar op afname van stabiliteit van de kering kan
ontstaan
De uitbreiding is zelf de kering en zal dus niet zorgen voor een afname van de
Maart 2014
Rapport
8
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
stabiliteit.
• Kribben
Toename van stroomsnelheid of achterloopsheid van de kribben of erosie rondom de kribben met
als gevolg instabiliteit van de kribben of afname van de werking.
n.v.t.
• Constructies
Erosie rondom constructies met als gevolg instabiliteit of schade.
Op basis van WAQUA wordt risico op erosie als zeer klein ingeschat. In de haven
nemen de snelheden iets toe maar dit zal niet leiden tot te grote erosie.
• Dwarsstroming
Effect van de ingreep op de aanwezigheid van dwarsstromen op de rivier die de scheepvaart
kunnen beïnvloeden.
Met WAQUA simulaties uitgevoerd voor huidige situatie en toekomstige situatie. Er is
geen significant effect op de dwarsstroming, zie Figuur 5-8, 5-9 en 5-10 voor
veranderingen in het stroombeeld bij 800, 1200 en 2000 m3/s.
De volgende simulaties zijn met WAQUA uitgevoerd:
Tabel 4-1: WAQUA-simulaties bij verschillende afvoeren (Roermond_boven)
Debiet m3/s
Voorkomen
Toelichting
800 Circa 22 dag/jaar
t.b.v. scheepvaart
1200 Circa 6 dag/jaar
t.b.v. scheepvaart
2000 Circa 1/4 jaar
t.b.v. scheepvaart
3422 1/250 jaar
Beschermingsniveau
4018 1/1250 jaar
MHW
Maart 2014
Rapport
9
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
5 Beschrijving hydraulische effecten
5.1
Waterstandseffecten van de nieuwe waterkering
De waterstandseffecten van de nieuwe waterkering in de 1/250 situatie zijn weergegeven in
de onderstaande figuren.
Figuur 5-1 Waterstandsverschil (m) 1/250 situatie, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Figuur 5-2 Waterstandsverschil > 1 mm, 1/250 situatie, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Maart 2014
Rapport
10
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
In de 1/250 situatie is aan de bovenstroomse van de nieuwe kering sprake van een klein
gebied waar de waterstand meer dan 1 mm toeneemt, zie Figuur 5-2. Buiten dit gebied
nemen de waterstanden nergens meer dan 1 mm toe.
De waterstandseffecten van de nieuwe waterkering in de 1/1250 situatie zijn weergegeven in
de onderstaande figuren. Er zijn geen locaties waar de waterstand meer dan 1 mm toeneemt,
zie Figuur 5-4.
Figuur 5-3 Waterstandsverschil (m) 1/1250 situatie, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Figuur 5-4 Waterstandsverschil > 1 mm, 1/1250 situatie, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Maart 2014
Rapport
11
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
Het effect in de as van de rivier wordt getoond in Figuur 5-5. Er is noch in de 1/250, noch in
de 1/1250 situatie sprake van verhogingen groter dan 1 mm in de as van de rivier.
Figuur 5-5 Waterstandsverschil (mm) in de as van de rivier, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Maart 2014
Rapport
12
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
5.2
Stroomsnelheidseffecten van de nieuwe waterkering
Het effect op de stroomsnelheden van de nieuwe waterkering is minder dan 0,03 m/s, zie
Figuur 3-7. Enkel lokaal (direct naast en ter plekke van de nieuwe kering) zijn er gebieden
waar de veranderingen iets groter zijn.
Figuur 5-6 Stroomsnelheidsverschil (m/s) 1/250 situatie, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Figuur 5-7 Stroomsnelheidsverschil (m/s) 1/1250 situatie, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Maart 2014
Rapport
13
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
5.3
Effecten op de dwarsstroming van de nieuwe waterkering
Om het effect op de dwarsstroming te bepalen zijn ook bij niet-maatgevende afvoeren
simulaties gemaakt. De volgende drie figuren tonen deze verschillen voor (lokale) afvoeren
van 800, 1200 en 2000 m3/s.
Figuur 5-8 Stroomsnelheidsverschil (m/s) bij 800 m3/s, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Figuur 5-9 Stroomsnelheidsverschil (m/s) bij 1200 m3/s, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Maart 2014
Rapport
14
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
Figuur 5-10 Stroomsnelheidsverschil (m/s) bij 2000 m3/s, nieuwe waterkering t.o.v. referentiesituatie
Uit de figuren is zichtbaar dat er ter plaatse van de invaart van de Alexanderhaven geen
veranderingen optreden bij afvoeren van 800 en 1200 m3/s. Bij 2000 m3/s is sprake van een
afname van de stroomsnelheid van minder dan 0,01 m/s. De nieuwe kering heeft dus geen
invloed op de dwarsstroming.
5.4
Morfologische effecten van de nieuwe waterkering
Het effect op de stroomsnelheden van de nieuwe waterkering in de Maas is bij alle afvoeren
minder dan 0,02 m/s, zie Figuren 5-6 t/m 5-10. Er zal dan ook geen morfologische
verandering (erosie en/of sedimentatie) optreden als gevolg van de nieuwe kering. In de
Alexanderhaven zelf, en dat met name ter plekke van en direct naast de kering, zijn de
stroomsnelheidsverschillen iets groter tot 0,1 m/s.
Als gevolg van de afname van de stroomvoerende capaciteit kunnen beperkte veranderingen
optreden van sedimentatie/erosie in de Alexanderhaven. Vanwege de kleine veranderingen
in stroomsnelheden wordt hier geen significant effect verwacht.
Maart 2014
Rapport
15
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
6 Conclusies
De aanleg van een nieuwe waterkering in de Alexanderhaven heeft in de 1/250 situatie enkel
een heel lokaal effect op de waterstanden. In de as van de rivier is nergens sprake van
significante waterstandsverhogingen. In de 1/250 situatie is er geen sprake van een
verslechtering van het beschermingsniveau.
In de 1/1250 situatie zijn geen gebieden waar de waterstanden meer dan 1 mm toenemen. In
de as van de rivier is geen sprake van verhogingen groter dan 1 mm.
De veranderingen in de stroomsnelheden zijn in het algemeen kleiner dan 0,02 m/s. Heel
lokaal bij de nieuwe kering zijn grotere veranderingen zichtbaar tot 0,1 m/s. Er is dan ook
geen sprake van ongewenste morfologische ontwikkelingen (erosie en/of sedimentatie).
Ook in dagelijkse omstandigheden is de invloed van de nieuwe waterkering op het
stroombeeld zeer beperkt. De veranderingen in stroomsnelheden zijn dusdanig marginaal
dat dit niet leidt tot hinder voor de scheepvaart.
Maart 2014
Rapport
16
Hydraulische beoordeling
Nieuwe waterkering Alexanderhaven, Roermond
7 Referenties
Agtersloot, 2014a: Hydraulische uitgangspunten voor de deelmodellen van de Maas in
WAQUA, Eindrapport, versie 2.0, P0040.13, 13 januari 2014
Agtersloot, 2014b: Alexanderhaven, Roermond, Quickscan hydraulische aspecten kade,
P0056.6, 23 januari 2014
CSO, 2013: Baseline- en WAQUA-schematisatie Maas, B&O 2013_5, 8 juli 2013
RWS, 2009: Rivierkundig Beoordelingskader, versie 2.1, juli 2009
Maart 2014
Rapport
17
Bijlage 1
Waterstandsverschil nieuwe waterkering
Alexanderhaven, Roermond (1/250 situatie)
Bijlage 2
Stroomsnelheidsverschil nieuwe waterkering
Alexanderhaven, Roermond (1/250 situatie)