Download als PDF - Het Zuid

DE
GROENE
MOTOR
2 | 2014
www.zhl.nl
steunt
vrijwilligers
oud én jong!
Otters gespot! | Met een gulle gift bouwt u aan de toekomst | Kom struinen: Van
Dixhoorndriehoek is klaar voor de zomer | Vrijwilligers stoeien met wilgen | 80 jaar
jong - fiets mee met onze Jubileumtour | Fort Wierickerschans van boven bespied
asnbank.nl
Weerman Reinier van den Berg:
‘Ook uw vakantiegeld kan de wereld mooier maken’
Nu gratis bij een nieuwe ASN-rekening: de Groene Vakantiegids 2014
De ASN Bank investeert het geld van haar klanten met oog voor mens, natuur en klimaat. Zo kan ook
úw geld de wereld veranderen. Andere goede redenen om te sparen, beleggen of betalen bij de
ASN Bank zijn onze uitstekende voorwaarden en service. De afgelopen vier jaar zijn wij uitgeroepen
tot de klantvriendelijkste bank van Nederland. En als u vóór 1 juli een rekening bij ons opent en daar
€ 500 of meer op stort, ontvangt u gratis een gids vol vakantiebestemmingen op de groenste plekjes
van Nederland, België en Luxemburg. Zet uw geld duurzaam aan het werk
en geniet net als Reinier van een groene vakantie!
Meer weten? Kijk op asnbank.nl of bel gratis 0800-0380 (ma/vr).
Zie de actievoorwaarden op asnbank.nl. De ASN Bank is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en heeft een vergunning van de Nederlandsche Bank N.V. Op tegoeden van klanten bij de ASN Bank
is het wettelijke depositogarantiestelsel van toepassing. Foto: Ecologische Bosvilla Herperduin, www.herperduin.nl
2
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
SOCIAL MEDIA
Vind ons op Facebook,
Twitter en YouTube
INHOUDSOPGAVE
4
6
7
8
0
1
2
1
13
Onze toppers: OTTER
Flora: de meidoorn
Veldnieuws
Nieuws uit de Van Dixhoorndriehoek
14
Dunea
Sponsornieuws
www.zhl.nl/volg-ons
15
16
Vrijwilligers aan de slag
KIJK op Zuid-Holland:
Nalaten, dat is natuur voor de toekomst Fort Wierickerschans
De Groene Motor komt op gang
Extra
Fiets mee met onze Jubileumtour
VOORWOORD
80 jaar actueel
afgeschaft. Dat is een impuls voor de
melkveehouderij om te intensiveren. De
wetten van de economie gaan, vrees ik,
niet bijdragen aan het versterken van het
agrarisch natuurbeheer.
PROFESSIONALISEREN
Deze maanden zullen velen van u weer
genieten van de zomer. Van fijne fietsof wandeltochten langs weilanden en
over dijkjes. U komt vogels, bloeiende
planten en vlinders tegen. Op zo’n mooie
tocht lijkt de rijkdom aan planten en
dieren groot. En toch: het aantal soorten
loopt terug. Uit recent onderzoek blijkt
dat ‘de biodiversiteit in het agrarisch
buitengebied van Zuid-Holland zwaar
onder druk staat’.
PITTIGE KLUS
Weide- en akkerrandvogels hebben het
in het agrarisch landschap moeilijk. En
het zal de komende jaren een pittige
klus worden om soorten als grutto,
tureluur, kievit en slobeend te behouden.
Nieuw landbouwbeleid betekent
bijvoorbeeld dat de melkquota worden
Somberheid troef? Zeker niet. Vanaf
2016 komt er nieuw Agrarisch Natuuren Landschapsbeheer. Agrarische
Collectieven gaan zorgen voor beter
beheer, dat moet winst opleveren voor
de natuur! Wel zullen de Agrarische
Natuurverenigingen moeten
professionaliseren en het streven is
om Het Zuid-Hollands Landschap,
weidevogelvrijwilligers en Vogelwachten
actief bij dat proces te betrekken.
DE GROENE MOTOR
Zelf hebben we de ondersteuning van de
weidevogelvrijwilligers al ondergebracht
bij De Groene Motor (zie pagina 14). En
tijdens de jaarlijkse weidevogelavond
bleek dat al veel mensen bezig zijn
met de bescherming van weidevogels.
De grote uitdaging wordt dat al die
vrijwilligers en professionals zich gaan
inzetten voor een effectiever agrarisch
natuurbeheer. De Groene Motor kan
daarbij een belangrijke rol spelen.
VERJAARDAG
Het Zuid-Hollands Landschap heeft
de afgelopen tijd een grote transitie
doorgemaakt en onder andere
samenwerking gezocht met Erfgoedhuis
Zuid-Holland. We hebben 2013 met een
zeer gunstig resultaat afgesloten, vooral
dankzij enkele erfenissen waarvoor
wij zeer dankbaar zijn. Zo kunnen
we doorgaan met het veiligstellen
van natuurterreinen. Het blijft nodig,
want ook in ons 80ste jaar zijn onze
doelstellingen nog steeds actueel. Op 24
mei vieren we die 80ste verjaardag met
een tocht langs al onze natuurgebieden.
Ik fiets mee en hoop u ergens in ons
mooie landschap te ontmoeten. Tot dan!
Michiel Houtzagers
Directeur Zuid-Hollands Landschap
[email protected]
@Houtzagers
P.S. Noteert u alvast in uw agenda?
13 september 2014,
Vergadering van Beschermers.
COLOFON
DE
GROENE
MOTOR
2 | 2014
www.zhl.nl
steunt
vrijwilligers
oud én jong!
Van
Kom struinen:
de toekomst |
| 80 jaar
gift bouwt u aan
stoeien met wilgen
| Met een gulle
Otters gespot!
de zomer | Vrijwilligers
ns van boven bespied
oek is klaar voor
| Fort Wierickerscha
Dixhoorndrieh
met onze Jubileumtour
jong - fiets mee
UITGAVE
is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Jaargang 43, 2/2014.
CONTACT Oude Delft 116 | 2611 CG Delft | (010) 272 22 22 | [email protected]| www.zhl.nl | De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar of € 2,- per maand, per gezin.
Wilt u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing, bel (010) 272 22 22. Graag bij verhuizing gebruikmaken van de PostNL verhuisservice.
Opzeggen kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober.
Volgende nummer verschijnt in augustus 2014.
OPLAGE
BESCHERMERADMINISTRATIE
ANDERE GIFTEN REDACTIE REDACTIONELE BEGELEIDING REDACTIE KLANKBORD VORMGEVING EN DRUK ADVERTENTIEVERKOOP
54.000
ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A
ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A
Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie), Tim Remmel (social media).
Kees Loogman.
Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer.
Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99.
A2 | [email protected] | (023) 526 04 05.
Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op
FSC®gecertificeerd papier. De folie voor de verpakking van Zuid-Hollands Landschap bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen.
Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afvalstoffen.
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
3
foto: ©David Tyrer/123rf.com
foto: ©David Tyrer/123rf.com
ACTUEEL
de OTTER
is terug!
We mogen trots zijn op de
terugkomst van de otter in
Zuid-Holland. Want pas als het
water echt schoon en visrijk is
en de oevers rustig, veilig en
begaanbaar, dán komt de otter. Zal
dit prachtige roofdier een blijvertje
tekst: Monica Wesseling
zijn in onze drukke provincie?
Ruim dertig jaar was er geen otter
te bekennen in het Groene Hart. Tot
verleden jaar. Toen doken ze opeens op
in zowel de Nieuwkoopse Plassen als
de Zouweboezem. Het enthousiasme
was groot! En terecht. Alleen gezonde
natuurgebieden voldoen aan ottereisen.
4
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
“Je weet dan dat het gebied daarmee
ook heel geschikt is voor andere
bijzondere planten en dieren. Bovendien
is de otter een ontzettend leuk dier”,
zegt Warner Reijnink, regiobeheerder
Krimpenerwaard van het Zuid-Hollands
Landschap.
SLIM GEBOUWD
De otter is echt speciaal. Neem alleen al
zijn slimme bouwplan. Geen zoogdier is
zo goed op het waterleven afgestemd als
de otter. Neus, kop en oren liggen in één
lijn en blijven bij het zwemmen boven
water. Neus- en oorflapjes voorkomen
binnendringen van het vocht en super
gevoelige snorharen wijzen de weg
in troebel water. De vacht is een slim
voorbeeld van isolatietechniek. Een laag
donsharen met daaroverheen dekharen
vormen de vacht. Tussen het dons zitten
kleine luchtbelletjes en díe zorgen
voor de isolatie. Tijdens het zwemmen
ontsnapt de lucht, na een half uur is alle
lucht weg. Dan moet de otter de kant op
om rollend over de grond weer lucht te
verzamelen.
OTTERSPOREN
Voor natuurliefhebbers is er alle reden
om blij te zijn met de komst van
de otter in de Zouweboezem en de
Nieuwkoopse Plassen. Al is hun aantal
nog heel klein. Wilt u een otter zien?
Dat is nagenoeg onmogelijk, helaas.
Otters zijn nachtdieren, slim, schuw en
nauwelijks of nooit te zien. Ottersporen,
die zijn wel te vinden: vijftien tot dertig
centimeter brede glijbanen op de oever,
vissenkoppen of resten van amfibieën.
Wie dat vindt, heeft een otter ‘gezien’.
Ottersporen zoeken is vooral ruiken. Poep
en klierafscheiding (beide gebruikt de
otter als markering van zijn territorium)
ruiken penetrant naar levertraan en
koeienstal. Hoe blij kan je zijn met stank!
In Zuid-Holland zijn we heel blij met de
eerste otters.
Spel met de prooi
laten ontsnappen, om hem vervolgens
opnieuw aan de haak te slaan. Zo blijkt
een aaibaar roofdier toch wrede trekjes
te hebben.
foto’s: ©Micha Klootwijk, Lajos Endradi /123rf.com
De otter staat bekend als viseter,
maar dat niet alleen. Ook een kreeft,
worm, amfibie of zelfs watervogel
ziet hij als prooi. Dagelijks heeft
hij één tot anderhalve kilo voedsel
nodig. Een grote vangst wordt
zittend op de kant opgepeuzeld,
kleine hapjes drijvend op de rug
en met behulp van zijn beide
voorpoten.
De prooien worden niet altijd
meteen opgevreten, soms ‘spelen’
ze er eerst even mee. Een otter kan
zijn slachtoffer steeds opnieuw
Otter-weetjes
op een rij...
Héél even liet de
otter zich zien bij
de Nieuwkoopse
Plassen
Meer foto’s
en filmpjes vindt u
in ons otter-dossier
www.zhl.nl/otter
ZOEK ZELF MEE
NAAR OTTERS
foto: ©Staatsbosbeheer
gewicht M: 10 kg - 12 kg
gewicht V: 5 -7 kg
lengte kop-romp: max. 95cm
lengte staart: max. 55cm
reukvermogen: 1000 x zo goed als
dat van de mens
duiker: kan tot 4 min.
onder water
blijven
Het gaat weer beter met de otter in héél
Nederland. Sinds de herintroductie in 2002 is
het aantal otters gestegen tot zo’n 100. Het
Zuid-Hollands Landschap en andere (natuur)
organisaties werken samen aan de verbetering
van de waterkwaliteit en proberen met
faunapassages het aantal verkeersslachtoffers te
verminderen. Reinink: “Beschermen begint met
weten. Daarom zetten we een vrijwilligersgroep
op die naar ottersporen gaat zoeken.
Speurt u mee? Wij hebben mensen nodig die
sporen van otters willen zoeken volgens een
bestaande, gestandaardiseerde methode. U kunt
zich opgeven bij Eveline Blok, [email protected]
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
5
VELDNIEUWS
25.000
wilgenbossen
In het ‘houtseizoen’ is weer veel
werk verzet door vrijwilligers.
Zo bracht het snoeien, zagen
en zwoegen alleen al in de
Vijfheerenlanden 25.000 bossen met
goed wilgenhout op! De meeste van
deze bossen worden verkocht en
gebruikt bij waterwerken.
EENDEN LOKKEN,
EENDEN ZIEN
Bij de uitkijktoren in het
Staelduinse Bos kunt u tijdens
het broedseizoen (half maart tot
half juli) eenden zien broeden.
Carla, echtgenote van onze
eendenkooiker Hans Zantinge van
eendenkooi Bakkerswaal, heeft drie
broedkorven gemaakt. Boswachter
Fred en vrijwillig eendenkooiker
Gerard hebben ze in de poel bij het
kijkscherm geplaatst. Benieuwd?
Ga zelf kijken, of volg het nieuws
over de tijdelijke bewoners op
www.facebook.com/
natuurwestland
BETER VOOR BEVERS
In Klein Profijt, een buitendijks
natuurgebied langs de Oude Maas
bij Rhoon, heeft Rijkswaterstaat de
dichtgeslibde Kooikreek uitgediept.
Het project is in goed overleg met het
Zuid-Hollands Landschap uitgevoerd.
Regiohoofd Hans Visser: “Eb en
vloed doen nu weer hun werk en de
waterkwaliteit is verbeterd. De bever
en bijzondere planten als de spindotter
profiteren ervan.” Voor actueel nieuws
praat boswachter Jan Alewijn u bij op
www.facebook.com/Duinen.van.Oostv
oorn
e
Veilig gevoel
ge
hap de Stichtse Rijnlanden is de Hoo
In samenwerking met Hoogheemraadsc
.
bied
urge
als waterbergings- en natu
Boezem achter Haastrecht ingericht
kan het gebied gebruikt worden om
en’
iteit
alam
ter-c
In geval van ‘hoog-wa
. Veiligheid en natuur in één!
tijdelijk 73.000 m3 water op te slaan
het fietspad Oost-Vlisterdijk en de
f
Het gebied is goed te overzien vana
al gespot: waterral, snor, blauwborst
wandelpaden. Veel soorten vogels zijn
ink
en kemphaan. Regiohoofd Warner Rein
(zie foto), tureluur, watersnip, wulp
nink
rRei
arne
houdt u op de hoogte via twitter @W
FLORA
Stekels in mei
…DE MEIDOORN
foto: ©Heike Rau /123rf.com
De meidoorn, we kennen hem allemaal. Een forse struik
of zelfs een boom. Bloeit gewoonlijk vanaf mei, maar na
koude voorjaren pas in juni. Dit buitengewoon warme
voorjaar geeft echter kans op een ‘aprildoorn’.
Officieel heet de gewone meidoorn de eenstijlige
meidoorn. Maar die stijlvolle aanduiding kunt u in
Zuid-Holland gerust weglaten, hier groeit alleen deze
meidoorn. (De andere, de tweestijlige meidoorn, is
zeldzaam in Oost-Nederland.) Er is nog iets aan de
hand met de naam. Meidoorns hebben stekels, en
geen doorns. Rozen hebben doorns, evenals bramen.
Stekeligheden? Niet helemaal: doorns zijn vervormde
bladeren, terwijl stekels feitelijk takken zijn, zoals
bijvoorbeeld ook bij de sleedoorn - een echte ‘aprildoorn’
- en de duindoorn.
De meidoorn is een, weliswaar bezonnen, opportunist
die wortel schiet op uiteenlopende plekken. Toch is hij
een toonbeeld van duurzaamheid; met zijn keiharde
hout kan hij meer dan 1000 jaar oud worden.
6
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
tekst: Hanneke den Held
“Gemene meidoorns zijn mooie rekels:
witte bloesems plus gemene stekels”
Alles over
Erfgoedlijnen
De site www.geschiedenisvanzuidholland.nl
van Erfgoedhuis Zuid-Holland is vernieuwd. U
krijgt veel informatie over de zeven Erfgoedlijnen:
de Landgoederenzone, Goeree-Overflakkee, de
Romeinse Limes, de Waterdriehoek, de Atlantikwall,
Oude Hollandse Waterlinie en Trekvaarten. Ook
andere Zuid-Hollandse geschiedenis, het provinciale
archief en erfgoedcollecties blijven belicht. Nieuw is
de online zoekfunctie.
Bijzondere
excursies
Het gaat goed met de bijen in het Natuurlijk
Grasweggebied. Imker Tonny werd vrolijk
toen ze de nieuwe bijen in de warme
voorjaarszon druk in de weer zag. De
imkers vertellen regelmatig over hun werk.
Wanneer? Zie www.zhl.nl/natuuragenda
Zaterdag 31 mei en 27 september
is er een unieke gecombineerde
excursie op landgoed Beresteijn en
buitenplaats Berbice in Voorschoten.
De twee B’s, normaal niet toegankelijk
voor publiek, vormen een bijzonder
stukje geschiedenis uit de 19de eeuw.
De gidsen vertellen u over de natuur,
historie en beheer van de landgoederen.
We sluiten af met koffie/thee en koek in
de oranjerie van Berbice. Meld u aan op
www.zhl.nl/natuuragenda
Berbice in 1906
Dit tijdschrift is ook digitaal door te bladeren op
www.zhl.nl/tijdschrift
Be
Altijd al eens wakker willen worden
midden in een natuurgebied?
De provinciale Landschappen
bieden u de kans op een
onvergetelijke natuurbeleving! De
comfortabele vakantiewoningen
staan op unieke locaties in
prachtige natuurgebieden. Het Drentse Schepershuisje op de foto en meer
vakantiewoningen vindt u op www.inhetlandschap.nl. Via deze website
kunt u – met korting als Beschermer – direct reserveren.
Bezoek de kasteeltuinen in het
Limburgse Arcen! Op vertoon van
uw Beschermerspas krijgt u 25%
korting op de entreeprijs. Zie ook
www.zhl.nl/voordeel12L
foto: Hans Bakker
Wakker worden schermersvoordeel
midden in de natuur
Bezoek een
landgoed
Nieuw: de landgoedpas en
landgoedkaart. Kinderen sparen
met het paspoort stempels bij elk
landgoedbezoek. Vanaf vijf stempels
is er een beloning! Voor volwassenen
is een landgoedkaart samengesteld
die de cultuurhistorische lijn van de
landgoederen tussen Den Haag en
Hillegom laat zien. Pas en kaart zijn
een initiatief van de Erfgoedlijntafel, en
ontwikkeld door het Erfgoedhuis ZuidHolland.
www.geschiedenisvanzuidholland.nl/
landgoederenzone
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
7
REPORTAGE
Di
dr xh V
ie oo an
ho rn
ek
,
RS ,
DE N
IN SE N
VL DIS ME
T
E
M GE LO
KO ,HA B
EL RS EN
RW AA RS
VE DEL ITE
U
AN R
W
Het duingebied Van
Dixhoorndriehoek bij Hoek
van Holland verandert dankzij
het Zuid-Hollands Landschap.
Duindoorns die het gebied
overwoekerden, maken plaats
voor meer openheid. Reden
voor Monica Wesseling om er
tekst: Monica Wesseling
een kijkje te nemen.
8
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
Begin maart. De strandtenthouders
in Hoek van Holland maken zich
op voor het nieuwe badseizoen.
Containerschepen in de verte varen
door de Nieuwe Waterweg. In het Van
Dixhoornduin, normaal toch een domein
van stilte, is het vandaag onrustig.
Vrachtwagens rijden af en aan, zand
wordt afgegraven en opgeworpen en
grijpmachines trekken duindoorns uit de
grond.
OPEN DUIN
“Ach, het is even doorbijten, maar het
wordt echt mooi”, zegt Fred Spreen,
beheerder kuststreek bij het ZuidHollands Landschap. “Dit wordt weer
open duin met vlinders op bloeiende
planten en zonnende zandhagedissen.”
De Van Dixhoorndriehoek, het
duingebied achter de Oude
Strandboulevard van Hoek van Holland,
is pas een jaar in beheer bij het ZuidHollands Landschap. Daarvoor behoorde
het aan de gemeente Rotterdam. Spreen:
“Het gebied groeide overal dicht met
duindoorns. Gunstig voor nachtegalen,
grasmussen en andere vogels, maar niet
best voor bijvoorbeeld zandhagedis,
konijn of bijzondere sprinkhanen en
vlinders.”
DICHTGEGROEID
En dat niet alleen: dichtgegroeid
duingebied is onoverzichtelijk. ‘Wat
gebeurt er allemaal achter die struiken’,
vragen wandelaars zich soms af. Dat
geeft geen prettig gevoel. Genoeg
Volg ons werk op www.zhl.nl/vandixhoorndriehoek
WANDELAARS EN RUITERS
Wijzend op verse konijnenpootafdrukjes
in het zand: “Ook voor konijnen is zo’n
open duin ideaal. In de duingraslandjes
vinden ze voldoende kruiden, in het
open zand kunnen ze graven. En met dat
graven hou je dan vanzelf die openheid
weer in stand.”
Niet alleen plant en dier varen wel bij
de opknapbeurt. “Het Zuid-Hollands
Landschap is er nadrukkelijk ook voor
mensen. Voor zowel fietsers, wandelaars
als ruiters komen er nieuwe paden.
Paardenliefhebbers bijvoorbeeld,
krijgen een pad echt dóór het duin. Veel
spannender dan het huidige pad.”
BUITEN HET BROEDSEIZOEN
Opknappen heeft veel voordelen,
maar sommige vogels raken wél hun
neststruiken kwijt. “Klopt”, erkent Spreen.
“Sommige vogels zullen last hebben,
maar andere profiteren juist van het
open duin. We laten bovendien een
groot deel van de struiken staan. Om
het gebied opener en overzichtelijker
te maken hoeft slechts 20 van de 124
hectares op de schop. En natuurlijk
werken we alleen buiten het
broedseizoen. De eerst fase is inmiddels
afgerond en de tweede fase vindt plaats
in het najaar van 2015. Meer bloemen,
meer vlinders, meer zandhagedissen,
meer uitzicht. Ik verheug me erop!”
RUST
En terecht, zo blijkt als ik een paar weken
later weer in het duin ben. De wind heeft
de bandensporen vervaagd en het zand
tot kunstige sculpturen geboetseerd.
Twee wespjes graven in het losse zand,
helgroene zandzegge ontspruit en
ergens roept een rugstreeppad. De
natuur herneemt nu al haar plek. Het
gaat goed, daar in die driehoek.
De Van Dixhoorndriehoek is vernoemd
naar ingenieur J. van Dixhoorn, voormalig
directeur-generaal van Rijkswaterstaat.
Toen de Nieuwe Waterweg zo’n veertig jaar
geleden moest worden uitgediept, besloot
Van Dixhoorn het zand achter de Noordpier
bij Hoek van Holland in zee te spuiten. Zo
ontstond een driehoekige kustverbreding van
150 hectare. Een mooi open duingebied dat
de kust versterkte en al snel door recreanten
werd ontdekt. Maar de laatste jaren is het
dichtgegroeid met voornamelijk duindoorns.
Als natuurgebied en voor de recreatie werd
het minder interessant.
In maart 2013 is het beheer van het gebied
officieel overgedragen aan het ZuidHollands Landschap. Onze opdracht: de Van
Dixhoorndriehoek weer aantrekkelijk maken
voor planten, dieren én mensen. Door hier
en daar duindoorns te rooien wordt het
gebied opener, uitgestrekter en voelt het
voor recreanten ook veiliger. Wandelaars,
parnassia, groenknolorchis, vos, rugstreeppad,
nachtegaal, roodborst, tapuit, veldleeuwerik,
blauwe zeedisten: ze zijn meer dan welkom!
Zo komt u er:
enkele minuten
lopen van (betaald)
parkeerterrein
Badweg, Hoek van
Holland (postcode
3151 HW), of 15
minuten lopen
vanaf station
Hoek van Holland
Strand.
Harry Bunk
redenen om het duin een flinke
opknapbeurt te geven.
Terwijl we door het zand struinen en
pal voor onze neus een vos voorbij rent,
vertelt Spreen. “We hebben gekeken
waar de grootste kans bestaat op
herstel van het open-duinlandschap.
De keuze viel op de strook duin direct
achter het strand. Zo’n 20 hectare wordt
ontdaan van alle begroeiing. Wat rest
is een zandvlakte waarop een heel
nieuw duinlandschap kan ontstaan.
De natuur gaat hier dan zijn eigen
gang en in no time krijg je hier een
mooie afwisseling van korstmossen,
grasland vol bloeiende planten, stukken
onbegroeid zand en een enkele struik.
Moet je straks eens komen kijken hoe
veel verschillende planten en dieren hier
dan zijn. Duinviooltje, zandhagedis, de
blauwvleugelsprinkhaan en ga zo maar
door. Echt supermooi.”
De driehoek van…
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
9
De torenvalk
Falco tinnunculus
In de watertoren van Dunea in Scheveningen broedt al jaren een torenvalkpaartje.
Zij doen het zo goed dat ze zijn gevraagd
voor Beleef de Lente. Nu voor het tweede jaar kunt u de belevenissen volgen via
dunea.nl/torenvalk of rechtstreeks bij
beleefdelente.nl
De torenvalk is een elegante, kleine roofvogel van het open veld. Zoals bij alle valken
zijn de vleugels sikkelvormig. Het mannetje
is wat kleurrijker dan het vrouwtje. Zijn kop
is blauwgrijs, een fraaie tint die zich in de
lange staart herhaalt. De bovenzijde is rossig bruin met zwarte
stippels, de onderkant gelig
wit. Het vrouwtje mist
de blauwgrijze
franje en heeft
meerdere
staartbanden.
Spelen met de wind
Voor de torenvalk is ‘tegenwind’ de
grootste vriend. De vogel slaat net zo
ferm met zijn vleugels tegen de wind in,
dat hij stil blijft hangen in de lucht. Dit
wordt wel ‘bidden’ genoemd. Het kopje
richt zich omlaag, zodat niets in het gras
hem ontgaat. En dan, in een verrassende
stootduik, op die ene, onvoorzichtige
muis af!
De torenvalk in ̓t kort
Aanwezig: het jaar rond
Voedsel: vooral muizen, aangevuld met
kleine vogels en insecten
Aantal: sterk fluctuerend, van 5.000 tot
7.500 broedparen
Broedtijd: half mei-juni
Aantal eieren: 4-7
Aantal legsels: 1
Broedperiode: april-juni
Broedtijd: 25-28 dagen
Uitvliegen: jongen verlaten na 28 tot 30
dagen het nest
Nieuws uit Solleveld
Broedseizoen: winterroute
gesloten
Solleveld kent door haar unieke karakter
veel bijzondere broedvogels. Hier zijn
wij zuinig op. Daarom gaat tijdens het
broedseizoen een deel van de wandelroute dicht; de zogenaamde winterroute.
Bent u in het bezit van een passe partout
van Solleveld en gaat u wandelen in het
mooie gebied, houdt u zich dan aan de
toegangsvoorwaarden, zoals blijf altijd op
de paden en honden zijn niet toegestaan.
Het broedseizoen duurt van 1 maart tot
en met 1 september.
Wachtlijst & oplossing
Solleveld is als recreatiegebied zeer
gewild. Dunea beheert dit gebied. Wij
beschermen zowel de natuur als de
waterwinning. Door de unieke flora en
fauna van Solleveld en de kwetsbaarheid
van het gebied, geldt er een restrictie op
het aantal recreanten vanuit de Provincie
Zuid-Holland. Dunea mag 2400 passe
partouts uitgeven en niet meer. De vraag
naar een passe partout is helaas groter
dan het aanbod. Hierdoor ontstaat er een
onvermijdbare wachtlijst. De Stichting
10
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
Het Zuid-Hollands Landschap voert voor
Dunea de administratie van de toegangskaarten. Zij krijgen dan ook veel vragen
over de wachtlijst. Dunea is op zoek naar
een passende en blijvende oplossing.
Tot die tijd bieden wij onze excuses aan
voor het ongemak en de tip van passe
partout-poolen gebruik te maken.
Passe partout-poolen
Een passe partout is geldig voor twee volwassenen. Die hoeven elkaar niet al jaren
te kennen. Op social media treffen veel
natuurliefhebbers elkaar, bijvoorbeeld
doordat ze @detapuit of @duinwachterleo volgen. Daar zagen wij onlangs
een spontane afspraak ontstaan, die wat
ons betreft veel navolging mag krijgen!
Wij hebbben het passe partout-poolen
gedoopt: twee natuurliefhebbbers die
elkaar ontmoeten om samen te wandelen waarvan één er in het bezit is van
een passe partout Solleveld. Gebruik
#passepartoutpoolen of #ppspoolen om
elkaar te vinden op Twitter. U kunt dan
een afspraak maken bij de ingang; Meet &
Walk. Heel sociaal en mogelijk het begin
van een nieuwe vriendschap.
Zwerfafval? Neem het mee!
De duinwachters van Solleveld doen een
oproep op alle wandelaars: “In Solleveld
komen wij helaas regelmatig zwerfafval
tegen. Help ons mee met opruimen.”
Maak met het gevonden zwerfafval een
‘selfie’. Twitter die naar @duinwachterleo
onder vermelding van #SelfieSolleveld en
hij beloont de leukste inzending met een
exclusieve rondleiding. Gooi uiteraard het
zwerfafval na de foto in de prullenbak.
Openingstijden De Tapuit,
bezoekerscentrum Dunea
Maart t/m 1 november:
dinsdag t/m zaterdag 10.00 uur tot 16.00 uur
zondag 10.00 uur tot 17.00 uur
maandag gesloten
November t/m 1 maart:
dinsdag t/m vrijdag 10.00 uur tot 16.00 uur
zaterdag 12.00 uur tot 16.00 uur
zondag 10.00 uur tot 17.00 uur
Meer info op www.dunea.nl/bezoekerscentrum
Volg ons op twitter: @detapuit of facebook
Telefoon: (088) 347 48 49 of e-mail
[email protected]
Adres: Meijendelseweg 40, Wassenaar
Werken in Meijendel
Pannenkoekenrestaurant
‘Boerderij Meyendel’ weer open
Het pannenkoekenrestaurant ‘Boerderij
Meyendel’ in het hart van Meijendel is
evenals De Tapuit een grote pleisterplaats.
Al meer dan een halve eeuw is dit unieke
restaurant een plek waar veel recreanten
graag op afkomen. De ondernemers en
Dunea waren van mening dat het restaurant verduurzaamd moest worden. Nu sinds
1 maart jl is het pand rendabel en energiebesparend, terwijl de sfeer en kleinschaligheid die zo door de gasten werd gewaardeerd, is gebleven.
Op 23 april 2014 is het pannenkoekenrestaurant feestelijk geopend in aanwezigheid van de Burgemeester van Wassenaar,
de heer ing. J.Th. (Jan) Hoekema en vele
andere prominenten. Om precies 13.30 uur
werd de vlag in top gehesen, waarmee het
pannenkoekenrestaurant officieel heropend werd.
Kijk voor het menu en de openingstijden
op de website van de boerderij;
www.meyendel.nl
Nu verkrijgbaar in De Tapuit: activiteitenfolder mei
tot en met augustus. Haal hem op in De Tapuit
Woensdag 21 mei
Dunea-excursie: Nachtegalenzang Meijendel
Start: 20:30 uur in Meijendel bij De Tapuit
Aanmelden: [email protected]
Vrijdag 23 mei
Vogelhuisjes maken (week v/d vogel)
Start: 9:30 tot 12:30 uur in de Tapuit
Prijs: €30,00 p.p.
Aanmelden via: [email protected]
Dunea-excursie: Nachtengalenzang Meijendel
Start: 20:30 uur in Meijendel bij de Tapuit
Aanmelden: [email protected]
Zaterdag 24 mei
Fête de la Natuur
Natuurfotoworkshop voor (groot)ouders en
(klein)kinderen. Start: 14:00 uur tot 17:00 uur
in activiteitencentrum naast de Tapuit.
Prijs: € 35.00 per koppel, eigen camera
meenemen.
Aanmelden: [email protected]
Zondag 25 mei
Gezins-GPS-tocht
Start: tussen 10:00 en 13:00 uur in de Tapuit
Prijs: € 15,00 per apparaat
Aanmelden: [email protected]
Woensdag 28 mei
Combi-excursie Dunea/Staatsbosbeheer:
Avondwandeling Ganzenhoek
‘grazers’ van mier tot galloway
Start: 19:30 uur aan de Wassenaarseslag,
parkeerplaats t.o. hotel Duinoord.
Aanmelden: [email protected]
Vrijdag 20 Juni
Midzomer kruidenwandeling
Kruidenvakvrouw Tanja Hilgers vertelt
onderweg verhalen, weetjes en geneeskracht
van bomen en kruiden die u tegenkomt in
Meijendel.
Start: De Tapuit, 19.30 uur
Aanmelden: [email protected]
Prijs: Max. 20 personen, € 10,- per persoon.
Woensdag 25 juni
Avondwandeling Ganzenhoek (combi
Dunea/Staatsbosbeheer) ‘zomerbloei’ en op
zoek naar de eerste orchidee.
Start: Wassenaarseslag, parkeerplaats t.o.
hotel Duinoord. Tijd: 19:30 uur
Aanmelden : [email protected]
Afgelopen winterseizoen is er weer hard
gewerkt aan de infiltratie en winningen
in het duingebied Meijendel. Al deze
werkzaamheden vormen een onderdeel
van het programma investeringen Meijendel (PIM) dat in 2011 gestart is. Inmiddels
zijn we halverwege. Deze winter waren de
werkzaamheden geconcentreerd in het
noordelijk deel van Meijendel.
OVZ verwijdering plas 27.2
Door het dichtslibben met organisch materiaal liet de bodem van deze infiltratieplas
onvoldoende water door en moest worden
schoongemaakt . De plas is drooggezet, en
leeggevist. Met graafmachines en vrachtwagens is het OVZ (Organisch Verrijkt Zand)
uit de plas afgevoerd. Gelijktijdig zijn er
oeveraanpassingen uitgevoerd ten behoeve
van natuurontwikkeling.
Werkzaamheden aan
waterwinningen in Kijfhoek
en Radio Sprang
Oude bronnen en een transportleiding zijn
vervangen voor nieuwe. Hiervoor was op
de locatie een booropstelling geplaatst. De
werkzaamheden zijn volledig afgerond en u
en de dieren in Kijfhoek en Bierlap ondervinden geen hinder meer.
Werkzaamheden aan waterwinningen rondom plas 27.2
Rondom plas 27.2 zijn ook de winningen
aangepakt, terwijl de plas droog lag. Er zijn
nieuwe bronnen geplaatst en bestaande
bronnen hersteld. De waterlevering aan de
1,2 miljoen mensen van het westelijk deel
van Zuid-Holland is zo ook voor de komende jaren veiliggesteld.
Verken Meijendel ook op de fiets!
Van maart tot en met oktober kunt u in De
Tapuit een fiets huren voor € 9.50 per dag.
Kijk voor meer activiteiten, excursies en
nadere informatie op www.dunea.nl/
bezoekerscentrum.
Noteer alvast in uw agenda
Zondag 29 juni
Open dag kikkervalleien
Zondag 14 september
Natuurfeestdag
Colofon
Deze pagina’s zijn een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn, Nicole van Veldhoven (eindredactie) Foto’s en illustraties: Annelies ’t Hooft, Dunea Beeldbank.
Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk. Dunea, Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer www.dunea.nl, (088) 347 47 47
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
11
SPONSORNIEUWS
Overweldigende
steun
De respons op onze campagne Polders
Poelgeest was enorm. Dankzij de
donaties van Beschermers en van vele
relaties, waaronder Prins Bernhard
Cultuurfonds, Stichting Dinamo Fonds
en Progressief Oegstgeest is de aankoop
van de derde polder in het natuurgebied
Polders Poelgeest bijna gerealiseerd. We
gaan nu het natuurgebied bij Leiden
en Oegstgeest als één geheel verder
ontwikkelen en beheren. Zodra het kan,
wordt gestart met de herinrichting. Dan
zullen libel, juffer, kikker, watersnip (zie
foto) en roerdomp hier goed gedijen
en geniet iedereen van de rijke natuur.
www.zhl.nl/poelgeest
Fietsen tussen
twee werelden
Een mooie fietsroute van de Duinen
van Oostvoorne naar de Maasvlakte
verbindt natuur met industrie. Die
combinatie van twee werelden
maakt de tocht tot een belevenis. De
Rotterdamse wethouder Alexandra
van Huffelen en wethouder Erik
Mulder (gemeente Westvoorne)
openden de route in aanwezigheid
van diverse industriële buren van het
Zuid-Hollands Landschap. Meteen na
de opening blijkt de route al populair.
De meeste fietsers doen lekker
lang over de 35 kilometer omdat er
onderweg via smartphone of tablet
veel achtergrondinformatie te zien en
te beluisteren is. Ook de vaartochtjes
zorgen voor (sfeervol) oponthoud.
www.zhl.nl/twee-werelden-route
Alexandra van Huffelen,
initiatiefnemer Theo Prenen (2), Erik
Mulder (3) en Michiel Houtzagers
fietsen samen de route.
Onze Twee Wereld Fietsroute is
mogelijk gemaakt door: E.O.N.,
Restaurant Aan Zee,
RET/Fast Ferry, Windpark Slufterdam,
Rabobank Voorne-Putten Rozenburg,
Smullen met korting, Nationale
Postcode Loterij.
Op vertoon van uw Beschermerspas kijgt u voordeel bij
FutureLand, Restaurant Aan Zee, Paviljoen de Duinrand en
Paviljoen de Meidoorn. www.zhl.nl/voordeel
BEDRIJVEN
VRIENDENNETWERK
Samen met bedrijven en partners zijn we nog
slagvaardiger in wat ons verbindt: de natuur!
Neem contact op met Marie-Louise Govers,
(010) 272 22 34, [email protected] of kijk op
www.zhl.nl/vriend
VRIENDEN EN PARTNERS
AKZO Nobel
BP Raffinaderij Rotterdam
Collectieve Zonnepanelen
De Friesland Zorgverzekeraar
dS+V Gemeente Rotterdam
Europe Container Terminals (ECT)
Gemeente Noordwijk
HD Projectrealisatie
Nationale Postcode Loterij
Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F.
Shell
Thuiszorgorganisatie Florein
GIFTEN EN DONATIES
We ontvangen veel giften of spontane
verhogingen van de jaarlijks bijdrage.
U kunt bijvoorbeeld bij een verjaardag
of jubileum aan de gasten een donatie
vragen voor het Zuid-Hollands Landschap.
Dit kwartaal geven we aandacht aan de
volgende giften:
€
25,- R.G. Holscher, verjaardags cadeau J. v.d. Berg
€
250,- R.G.E. Groos,
periodieke schenking
€
500,- Mw. A. Storm, gift t.b.v.
Nachtvlinderproject
Staelduinse Bos
€
600,- Donatie namens de
nabestaanden van
dhr. H. Keemink
€ 1.000,- Mw. A. Fahrer-van Rossum, nalatenschap
€ 10.000,- Mw. H.H. Verschoor-Wageveld, nalatenschap
€ 158.000,- Dhr. J. van Veen, nalatenschap
DE ZUID-HOLLANDSE NATUUR
HEEFT UW GIFTEN, GROOT EN KLEIN,
ECHT NODIG. ALLE GULLE GEVERS
HARTELIJK BEDANKT!
De Stichting Het Zuid-Hollands Landschap besteedt giften verantwoord. Schenkingen, giften en nalatenschappen zijn voor u fiscaal aftrekbaar en de stichting hoeft
over het binnengekomen bedrag geen belasting te betalen.
Kijk op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl
12
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
Meer goed nieuws
Van de Nationale
Postcode
Loterij ontving
De12Landschappen
dit jaar € 11.250.000,-.
Het bedrag wordt verdeeld over de twaalf
Landschappen. Zo kunnen we zorgen dat
iedereen van natuur, cultuur en landschap
kan genieten, bijvoorbeeld met
een kijkplateau zoals hier in
Klein Profijt.
22 maart ging de nieuwe bijenstal
open in ’t Vogelhoff bij Leiden. De imkers
zamelden geld in, het Zuid-Hollands
Landschap schonk eikenhout uit eigen
bos, Groen en Grondwerken zorgde voor
transport en studenten van ROC Leiden
hielpen met de uitvoering.
Met een donatie van Stichting
Oud voor Behoud konden we
struiken aanplanten in het
Staelduinse Bos.
Het Zuid-Hollands Landschap is door
de Belastingdienst aangemerkt als
Algemeen Nut Beogende Instelling
(ANBI). Hierdoor hoeven we geen
belasting te betalen over schenkingen
of nalatenschappen. Uw bijdrage komt
dus volledig ten goede aan de natuur!
foto: Peter van den Akker
ANBI-STATUS
Een ommetje door de
polder, fietsen langs de
kust, luieren in het gras…
Wie wil kan dagelijks
genieten van natuur en
landschap dichtbij. Het
Zuid-Hollands Landschap
moet zorgen dat al dat
moois blijft. Ook voor
volgende generaties. Wilt u
ons daarbij extra steunen?
Het Zuid-Hollands Landschap werkt
hard om natuur en landschap te
behouden. Dat doen we voor nu én
voor de generaties na ons. De steun van
Beschermers, bedrijven en instellingen
hebben we daarbij hard nodig. Het beste
resultaat bereiken we met bijdragen
waar we jaar in jaar uit op kunnen
bouwen. Wist u dat er een manier van
jaarlijks financieel steunen is die ook
voordeel voor uzelf oplevert?
PERIODIEK SCHENKEN
“Voorheen heette deze vorm ‘notarieel
Dankzij
uw steun
Natuur
met toekomst
schenken’. Sinds 1 januari 2014 hoeft u
echter niet meer naar de notaris om een
schenkingsovereenkomst op te stellen”,
legt onze medewerkster Eveline Blok
uit. “Dit regelt u voortaan zelf, zonder
kosten. Voor minimaal vijf jaar doneert
u een bepaald bedrag per jaar, wat u
fiscaal voordeel oplevert. Gedurende
de looptijd van de schenking kunt u
deze jaarlijks aftrekken van uw aangifte
inkomensbelasting. Hierdoor schenkt
u meer, zonder dat het u meer kost.”
Ook voor het Zuid-Hollands Landschap
heeft een periodieke schenking een
voordeel: het is een structurele gift die
we gebruiken bij langdurige projecten.
Daarmee investeren we duurzaam in de
natuur dichtbij.
Blijvende
herinnering
Een andere manier om ook voor de
toekomst een steentje bij te dragen, is het
Zuid-Hollands Landschap te benoemen
in uw testament. Veel mensen die tijdens
hun leven van de natuur genieten,
vinden het behoud belangrijk. Via uw
nalatenschap helpt u ons om natuur en
landschap op langere termijn veilig te
stellen. Zo doen ook volgende generaties
onvergetelijke herinneringen op in bos,
duin en landgoed!
Wilt u meer informatie over nalaten? Vul
dan de antwoordkaart in dit tijdschrift
in en ontvang gratis en vrijblijvend onze
brochure over nalaten.
foto: ©Micha Klootwijk/123rf.com
Vragen?
Onze medewerkster Eveline Blok beantwoordt graag al uw vragen over
periodiek schenken of nalaten. Zij is telefonisch te bereiken via
(010) 272 22 22 of per e-mail: [email protected]
Op onze website leest u meer over beide manieren van steunen:
www.zhl.nl/steun-het-landschap
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
13
VRIJWILLIGERS
DE
GROENE
MOTOR
houdt
vrijwilligers op gang
“In het weekend met een stel vrienden of het hele gezin de
duinen bij jou in de buurt onderhouden. Lekker buiten aan de
slag. Leuk toch?”
Dirk Polder, coördinator van De Groene
Motor, is enthousiast over dit recente
initiatief in het Haagse Westduinpark.
“Zo doe je weer eens wat anders dan
een ommetje maken in je vrije tijd. En
de kans is groot dat wandelende en
joggende buurtgenoten de volgende
keer meedoen. Vrijwilligerswerk werkt
aanstekelijk.”
tekst: Roza van der Veer, foto: Rob Keeris
DUIZENDEN
“Er zijn nu zo’n 5.000 vrijwilligers actief
in de Zuid-Hollandse natuur en het
erfgoed. Ze hebben allemaal een band
met hun omgeving en willen daar iets
voor doen. Met je gezin in het weekend
het Haagse Westduinpark aanpakken
is een mooi voorbeeld. Ook nieuw is
het idee om de erven van de molens
van Kinderdijk te herstellen. Wie aan
de slag wil: er is genoeg te doen. Denk
aan een bos onderhouden, weidevogels
14
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
beheren, roofvogels of amfibieën tellen,
molens herstellen of wilgen knotten.
De Groene Motor geeft steun door het
uitlenen van gereedschap, het afsluiten
van een verzekering en cursussen over
beheer en veiligheid. Ook willen we de
vrijwilligers meer met elkaar in contact
brengen. Ze kunnen veel van elkaar leren
en elkaar helpen. Daarnaast geven we
nieuwe initiatieven een steuntje in de
rug.”
VOLOP IDEEËN
Stadslandbouw, moestuinen, de
Federatie Broekpolder bij Vlaardingen die
inmiddels een complete polder in beheer
heeft, het bouwen van wilgenhutten op
schoolpleinen… Er is niet alleen veel werk
te doen, ook aan ideeën is geen gebrek.
“Allemaal spontane acties van burgers
om de eigen omgeving mooi, spannend,
leefbaar te maken en te houden.’’
De Groene Motor
Dirk Polder (57) is sinds 1 maart
coördinator van De Groene Motor.
Dit project van de provincie is
ondergebracht bij Landschap
& Erfgoed Zuid-Holland, het
samenwerkingsverband van het
Zuid-Hollands Landschap en het
Erfgoedhuis Zuid-Holland. Over twee
jaar wil De Groene Motor aanzienlijk
meer vrijwilligers aan het werk
hebben en moeten er veel nieuwe
initiatieven op het gebied van
landschap en erfgoed zijn ontstaan.
Het team van Dirk Polder heeft er zin in.
“We willen meedenken en kijken wat
vrijwilligers nodig hebben om succesvol
te zijn. We gaan meer mensen betrekken
bij hun omgeving. In de stad en op het
platteland.’’
Wilt u zelf als
vrijwilliger aan de slag?
Meld u aan via
www.landschaperfgoedzh.nl
AAPJES
in de wilgen
Verstoppertje spelen is op veel schoolpleinen
in Delft extra spannend geworden. In een hut
van wilgentakken kun je goed wegkruipen.
Vrijwilliger Han van den Boogaard (55) uit Delft
is de man achter deze bijzondere speelplekken.
Hoe komt een school aan een wilgenhut?
“Ik ga al jaren met scholieren de natuur in, ook toen ik nog werkte als
fiscaal-jurist. Hooien, bramenstruiken weghalen of wilgen knotten.
Wat doen we daarna met al die gesnoeide takken, vroeg ik me af. De
laatste jaren maak ik met de wilgentakken hutten, tunnels of een
doolhof op bijvoorbeeld schoolpleinen. Ik heb een educatief programma
samengesteld met theorie over het landschap en de functie van wilgen,
vervolgens gaan de kinderen knotten en bouwen een wilgenhut.’’
Doen ze het graag?
“Ze vinden het geweldig. Na een tijdje gaan de wilgentakken groeien en
de hutten worden groen. De kinderen hebben een prachtige verstopplek.
Maar ze hangen soms ook als aapjes aan de takkken.”
Waarom vrijwilligerswerk met kinderen?
“Kinderen en natuur vormen een geweldige combinatie. Ik heb meiden
gezien die griezelden van het eerste spatje modder op hun gympen en
even later druk bezig waren in de bagger met eigen bouwsels. Heerlijk,
kinderen zijn zo enthousiast.’’
tekst: Roza van der Veer
Wat kan De Groene Motor betekenen?
“Als de kinderen bijvoorbeeld op ladders bezig zijn wilgen te knotten, is
veiligheid natuurlijk wel een punt. Ik verwacht dat er bij De Groene Motor
op dat punt kennis en deskundigheid is die we als vrijwilligers kunnen
gebruiken, zodat de kinderen nog veiliger kunnen werken.”
Meer weten over het werk van Han?
Kijk op www.facebook.com/han.vandenboogaard
Natuurlijk zijn er veel méér vrijwilligers actief.
Volg ze op www.facebook.com/vrijwilligerszhl
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2014
15
foto: © Eurosense B.V., 2012
KIJK OP ZUID-HOLLAND
Fort Wierickerschans
Tegenwoordig is Fort Wiericke een idyllische plek, de
bouw van het fort was echter het gevolg van dramatische
gebeurtenissen. In 1672 vielen de Fransen ons land binnen. Ver
kwamen ze niet, want Holland werd beschermd door de Oude
Hollandse Waterlinie, een strook onder water gezet land tussen
Muiden en Brabant. Het water hield de Franse troepen tegen,
totdat het ging vriezen… Enkele duizenden soldaten trokken
over het ijs en maakten Bodegraven en het nabijgelegen
Zwammerdam met de grond gelijk, inwoners werden
vermoord. Toen de dooi inviel wisten de Fransen te ontkomen
via de dijk langs de Oude Rijn. Ze hadden geluk, want de
Hollandse troepen waren in paniek gevlucht. Een blamage.
Om herhaling te voorkomen werd Fort Wierickerschans
gebouwd, op de plek van één van de schansen die onbemand
achter waren gelaten. Het verdedigingswerk werd overbodig
toen de Waterlinie naar het oosten werd verlegd. Lang hing er
een waas van geheimzinnigheid over het fort. Pottenkijkers
waren niet welkom. Er werd buskruit opgeslagen en in de
Eerste Wereldoorlog werden er buitenlandse officieren
geïnterneerd. Tegenwoordig is op deze historische plek
gelukkig iedereen welkom. Erfgoedhuis Zuid-Holland zet zich
samen met andere organisaties in om de Oude Hollandse
Waterlinie zo in te richten, dat veel mensen hier de historie
kunnen beleven.
WATER ALS WAPEN
www.zhl.nl/Wierickerschans
tekst: Marloes Wellenberg
Vanaf de weg rij je er zo voorbij, maar vanuit de lucht is de
karakteristieke stervorm van Fort Wierickerschans niet te
missen. Het fort ligt net buiten Bodegraven aan de Zuidzijde,
de zuidelijke oever van de Oude Rijn. Rechts van het fort zien
we de Enkele Wiericke, een recht kanaal tussen Oude Rijn en
Hollandse IJssel. Nog iets verder ligt de Put van Broekhoven,
ontstaan door zandwinning voor de aanleg van de A12 in de
jaren 1937 en 1938.
Fort Wierickerschans, Weijpoort 4,
Nieuwerbrug, is geopend van
maandag t/m vrijdag van 9.00 uur
tot 16.00 uur.