Brief aan Jan Decleir, De Morgen, 23 april 2014.

2•M
WOENSDAG 23 APRIL 2014 • DE MORGEN
WOENSDAG
Vlaamse cultuursector recht zijn rug in de
PowNews zal vanaf volgend
jaar alleen nog op donderdagavond op de buis te zien
zijn. De actualiteitenrubriek
zal dan uitgezonden worden
om iets na negen. De directie
van de tv-zender Nederland 3
wil meer budget voor andere
programma's vrijmaken. De
publieke omroep Pownet wil
een nieuwe talkshow maken.
Meer informatie is hierover
nog niet bekend. (ES)
Kijker reikt
op 10 mei punten
voor Eurosong uit
Radiozender MNM gaat op
zoek naar een Belgische kijker die op zaterdag 10 mei in
de voetsporen wil treden van
onder anderen Peter Van de
Veire. Via de website kan
iedereen zich kandidaat stellen. Nooit eerder kreeg een
kijker zelf de kans om de punten uit te reiken. De openbare
omroep wil hiermee de kijkers bedanken voor hun
enthousiasme tijdens de
zoektocht naar een kandidaat. Inschrijven kan tot 27
april middernacht.
KIM
Yamila Idrissi is Jan Decleir
eeuwig dankbaar: een brief
for president
Dag van het Boek
wil iedereen tot
lezen aanzetten
Yamila Idrissi
is Vlaams
parlementslid en
lijsttrekker voor
sp.a in Brussel.
Met de hete adem van
de verkiezingen in de
nek vormt de Vlaamse
cultuursector een front.
Via de campagne
‘Ik kies voor kunst’
willen ze cultuur op
de politieke agenda
zetten en zo een
mogelijke besparingsronde beperken.
Charlotte Van Hacht
Sinds 1923 staat 23 april
bijna overal ter wereld in het
teken van het boek. Alleen
het Verenigd Koninkrijk en
Ierland vieren niet mee. De
culturele afdeling van de
UNESCO wil op wereldboekendag samen met de VN iedereen aanzetten tot lezen,
aandacht vragen voor auteursrecht en het belang van
literatuur voor ons culturele
erfgoed in de verf zetten.
De Dag van het Boek vindt
zijn oorsprong in Spanje. 23
april is een symbolische
datum voor de wereldliteratuur: Vladimir Nabokov zag
op 23 april 1899 het levenslicht, Shakespeare en
Miguel de Cervantes (Don
Quichot) namen die dag voor
de laatste keer hun pen ter
hand.
Beste heer Decleir,
Beste Jan,
l Filosoof Jean Paul Van Bendegem staat keurig in de rij om te stemmen.
© JIMMY KETS / BELGAIMAGE
De voorstelling Draussen vor
der tür van Luc Perceval is in
de prijzen gevallen. In het
Bolsjojtheater in Moskou
mocht Perceval dit weekend
de Golden Mask Award in
ontvangst nemen.
De Golden Mask Awards zijn
de meest prestigieuze onderscheidingen die je als theatermaker kan krijgen in
Rusland.
De voorstelling zal volgend
seizoen te zien zijn in het
NTGent. Momenteel is
Perceval aan de slag in
Hamburg.
aanloop naar de verkiezingen in mei
KUNST
Succes ‘PowNews’
wordt het programma te veel
Theatermaker
Luc Perceval wint
prestigieuze prijs
in Moskou
M•3
DE MORGEN • WOENSDAG 23 APRIL 2014
B
etogingen, opiniestukken en ludieke of
grimmige acties, het
mocht bij onze noorderburen allemaal
niet baten. De
Nederlandse cultuursector verloor 200
miljoen euro aan
subsidies. Om een gelijkaardig scenario
te voorkomen richtte een hele waslijst
vaderlandse cultuurorganisaties ‘Ik kies
voor kunst’ op. Deze apolitieke promotiecampagne voor kunst en cultuur gaat
deze week van start.
“De situatie in Nederland zorgde voor
een schokgolf in ons land”, zegt Barbara
Wyckmans. Zij is als directeur van HETPALEIS een van de bedenkers van ‘Ik kies
voor kunst’. “Hoe er daar met de bijl op
de cultuursector is ingehakt, dat heeft
ons allemaal wakker geschud.”
Deze keer wil de cultuursector duidelijk reageren voor de kiezer heeft beslist.
“We moeten kunst op tijd in de kijker zetten, zodat we er sneller bij zijn”, knikt
actrice Marie Vinck, een van de gezichten van de campagne. “Eens de kaarten
zijn geschud, hebben we nog weinig in
de pap te brokken.”
Vinck is een van de 'bekende koppen”
die al een 'stem voor kunst' uitbracht. Op
de kleurrijke website van ‘Ik kies voor
kunst' kan wie wil zijn steun betuigen en
kiezen voor kunst in de vorm van een
filmpje, foto of een like. Ook BV’s als
Marcel Vanthilt, die kunst op de webpagina vergelijkt met ademen of een goede
vrijpartij, Steven Van Herreweghe, Evi
Hanssens en Stef Aerts gaven hun stem.
Wyckmans en co. gaan er ook prat op
dat ze niet enkel voor eigen kerk willen
prediken en mikken op het grote publiek.
“De term kunst klinkt erg beladen, maar
dat hoeft helemaal niet”, zegt actrice
Sarah Vangeel, die de campagne steunt.
“Wij bedoelen evengoed een straffe
tekenfilm of een knap boek. Het culturele
aanbod is zo breed dat iedereen er volgens mij wel zijn gading in kan vinden.”
“Het spijtige, maar ook het mooie aan
kunst is dat het een intrinsieke waarde
heeft die zich niet zo makkelijk laat
meten”, zegt collega Vinck. “Wanneer je
kunst dan gaat vergelijken met andere
beleidsposten is ze weerloos. Toch lijkt
me een wereld zonder onleefbaar.”
Om aan te tonen hoe vanzelfsprekend
we cultuur vinden, wilden de initiatiefne-
‘Het culturele aanbod
is zo breed dat
iedereen er zijn
gading in kan vinden’
SARAH VANGEEL
ACTRICE
‘Eens de kaarten
geschud zijn, hebben
we nog weinig in de
pap te brokken’
MARIE VINCK
ACTRICE
‘Hoe er in Nederland
met de bijl op
de cultuursector werd
ingehakt, heeft ons
wakker geschud’
BARBARA WYCKMANS
DIRECTEUR ‘HET PALEIS’
mers eerst een cultuurloze dag organiseren, waarbij alle musea en concertgebouwen zouden sluiten. “Maar dat leek
ons een te negatieve boodschap”, zegt
Wyckmans.
Nu er na de verkiezingen een opvolger
wordt aangeduid voor de binnen de sector weinig populaire cultuurminister
Joke Schauvliege (CD&V) schieten gelijkaardige initiatieven als paddestoelen uit
de grond (zie kader). “Nog meer dan tijdens andere verkiezingen hebben we
elkaar gevonden”, knikt Evi Gillard van
de Vereniging Vlaamse Cultuur en
gemeenschapscentra vzw die ook achter
‘Ik kies voor kunst’ staat. “Wij stellen
steeds een memorandum op voor de
nieuwe minister van Cultuur, maar dit
jaar steunen we voor het eerst een brede,
publieke actie.” De organisaties stellen
ook een onderzoek naar de waarde van
cultuur voor, waarin verschillende studies van de economische en sociale
waarden van kunst gebundeld worden.
“Er moet straks gevochten worden voor
het postje van minister van Cultuur”,
besluiten de organisatoren.
www.ikkiesvoorkunst.be
l Actrice Sarah Vangeel:
Andere opmerkelijke initiatieven
‘Ik kies voor kunst’ is niet het enige initiatief dat het belang van cultuur aan
de politieke wereld wil overbrengen.
Nu 25 mei nadert, start de ene culturele actie na de andere.
Komende vrijdag houdt het Forum
voor Amateurkunsten een cultuurdebat met vertegenwoordigers uit de
grote Vlaamse partijen. Jan Hautekiet
treedt op als moderator. Het VTi of
Vlaams Theaterinstituut zette dan
weer samen met het Vlaams-Nederlands huis deBuren ontmoetingen op
poten tussen politici en kunstenaars.
Koen Geens (CD&V) babbelde
onder anderen met Anne Teresa
De Keersmaeker, sp.a-politica
Freya Van Den Bossche zat
samen met Koen
Vanmechelen en N-VA’er Ben
Weyts sprak met Pieter De
Buysser. Andere duo's
met onder anderen
Gwendolyn Rutten
(Open Vld) of ar-
tiesten als Sarah&Charles volgen.”De
kunstenaars en politici kregen twee
uur ongestoorde tijd voor een gesprek”, vertelt Delphine Hesters van
het Vti. “Zij beschouwden dat echt als
een cadeautje, want dat soort ontmoetingen komen niet vaak voor.”
Hesters legt uit dat de actie vertrokken is uit een bezorgdheid om het
ontbreken van cultuur in de politieke
gesprekken. “We hopen echt dat ze
iets van de kunstenaars opsteken, op
die manier worden de politici ook ambassadeurs van onze sector.” (CVH)
‘De term kunst klinkt erg
beladen, maar dat
hoeft helemaal niet.’
© ERIC DE MILDT
Ik zat die ochtend aan het ontbijt in
ons arbeidershuisje in een volkswijk
van Mechelen en dacht na over wat
de avond mij brengen zou. Met de
klas gingen we na school kijken naar
de voorstelling van Gilles de Rais met
jou in de hoofdrol. Ik wist in de verste
verte niet wat ik ervan kon verwachten, want theater en boeken, daar
deden wij thuis niet aan. Ik was die
dag ietwat nerveuzer dan anders,
maar aan mijn moeder uitleggen hoe
dit kwam, deed ik niet. Niet omdat ik
niet wou, maar omdat ik niet kon. De
afstand tussen twee werelden was die
dag net iets te groot om te overbruggen. Later, dacht ik bij mezelf, later,
mama. Dan leg ik het jou uit. Het is
me nooit gelukt.
Twee jaar eerder speelde een vriendinnetje uit mijn klas mee in een
voorstelling van Jungle Book. Ze was
Mowgli. Ik herinner me nog dat ik
toen helemaal verloren liep in de
stad, op weg naar het Mechels
Miniatuur Theater. En dat ik me in
de zaal de hele tijd bekeken voelde. Ik
was de enige gekleurde in een zaal vol
blanke Mechelaars. Dat ongemakkelijke gevoel, dat is me vooral bijgebleven van mijn eerste culturele ervaring. Maar jij, Jan, jij zou dit
veranderen. Jij zou die avond in
Leuven, zonder het te weten, mijn
leven overhoop gooien. Ten goede.
We hebben elkaar alleen nog maar
van ver gezien, Jan. Wellicht ken je
mij niet, maar ik ken jou des te beter
sinds die zonnige lentedag. De
Stadsschouwburg in Leuven was de
plaats van afspraak. Terwijl mijn
klasgenoten erop los kwetterden en
zich tussen de voetgangers op de
Bondgenotenlaan een weg baanden
van het station naar de schouwburg,
hield ik mijn adem in. Pas wanneer ik
met mijn neus voor dat barokke en
imposante gebouw stond, hapte ik
weer naar lucht. Noodgedwongen,
want mijn mond was intussen opengevallen van pure verbazing. Of was
het bewondering? Binnen werd ik een
tweede keer overdonderd: de magie
van de theaterzaal had mij betoverd.
De rode pluchen zetels, de rode vloer,
het doek voor het podium, het bladgoud, de muurschilderingen. Ik was
Yamila in Wonderland.
En toen moest jij nog komen, Jan.
Anderhalf uur lang stond jij alleen op
dat – in mijn ogen toen toch –
immense podium. Met de woorden
van Hugo Claus vulde je de
Stadsschouwburg moeiteloos. Je was
Gilles de Rais, in de geschiedenisboeken geboekstaafd als de man die
Jeanne d’Arc hielp bij het ontzetten
van Orléans in de Honderdjarige
Oorlog. Voor mijn nieuwe held leek
een grote toekomst weggelegd, maar
door spil- en hebzucht verspeelde hij
nagenoeg zijn hele vermogen. Gilles
stortte zich in de alchemie, magie,
zelfs exorcisme en eindigde uiteindelijk op de brandstapel. Maar jij, Jan,
jij bleef overeind als de man achter
Gilles. Jouw zwaard bezorgde mij
toen een cultureel litteken dat ik tot
op de dag van vandaag, 30 jaar later,
koester. En zoals je weet zijn er maar
weinig littekens om te koesteren. Als
ik vandaag op de barricade sta om
cultuur te verdedigen, is dat onder
andere door jou, Jan. Gilles sloeg de
culturele bliksem door mijn lichaam.
Ik zou nooit meer de Yamila zijn van
vroeger.
Die avond ontdekte ik voor het eerst
dat goed theater – of film of muziek
of literatuur of kunst – toeschouwers
vaak ongemakkelijk doet voelen.
Cultuur confronteert je immers met
jezelf, met de hele samenleving en
doet je daarover nadenken. Cultuur
versterkt je denkbeelden of gooit ze
helemaal om. Die confrontatie is
vaak hoogst persoonlijk. Zo heeft Het
verdriet van België van Hugo Claus
mij ‘de Vlaming’ pas echt doen begrijpen. Dat boek heeft me doen inzien
waarom ik de mensen hier zo stug
vond, waarom ze zo weinig van zich
prijsgaven. ‘Le pain nu’ van de
Marokkaanse auteur Mohamed
Choukri heeft me mijn vader dan
weer pas echt doen begrijpen. Die
stilte, die onzekerheid en die terugkerende twijfel die altijd onuitgesproken bleven.
Dankzij jou ben ik
de ‘jihadi’ van
de cultuur geworden
en zet ik mij in
voor alle kunstenaars,
of ze nu Jan, Nabil
of Sidi Larbi heten
Cultuur doet ons nieuwe werelden
ontdekken en geeft ons de kans om
buiten onszelf te treden. Ze maakt het
onbekende bekend. In die zin is cultuur een heel krachtig instrument om
bruggen te slaan en vorige, huidige en
toekomstige generaties met elkaar te
verbinden. En daar weet jij alles van.
Misschien weet je, misschien ook niet,
dat Brussel, mijn thuis sinds vele
jaren, mij heel na aan het hart ligt.
De cirkel was dan ook helemaal rond
toen je enkele jaren terug de verzuurde kruidenier speelde in Les
barons. Een kruidenier die zich doorheen de film liet verleiden door een
hoopje hangjongeren in een ‘moeilijke’ Brusselse buurt. De grote Jan
Decleir, die niet te beroerd was om
mee te stappen in het avontuur van
een jonge en beginnende
Marokkaanse cineast uit Molenbeek.
Je moet het maar doen, je moet het
maar durven.
Dankzij jou ben ik de ‘jihadi’ van de
cultuur geworden en zet ik mij in
voor alle huidige en toekomstige kunstenaars, of ze nu Jan, Nabil of Sidi
Larbi heten. Cultuur is voor mij een
voorwaarde voor een warme en
democratische maatschappij. Neem
ze weg en de samenleving verliest
haar ziel. Daarom zeg ik uit de grond
van mijn hart: Dank u, Jan, dank u
voor zoveel schoons.
Hartelijk,
Yamila

Download Report