brochure CCC 2015-2016 - Universiteit Utrecht

Departement Bestuurs- en
Organisatiewetenschap (USBO)
Executive- en Masterprogramma’s
executive programma
Coaching en
Consulting in
Context
Theorie en praktijk van werken met
onbewuste dynamiek in organisaties
#2
Voorwoord
Het executive programma Coaching en Consulting in Context: Theorie en praktijk van werken
met onbewuste dynamiek in organisaties, richt zich
op professionalisering van de begeleidingsrol
in organisaties. Deze opleiding biedt zowel
academische verdieping als professionele rolontwikkeling. De opleiding is toegesneden op
functionarissen met begeleidingstaken in/voor
organisaties (of die dit ambiëren), en deze rol
verder willen verdiepen. Het gaat hierbij om
het ontwikkelen van het werken met bewuste
én onbewuste dynamiek in coaching en consulting bij individuele, groeps- en/of organisatievraagstukken, en tevens om het vormgeven en
managen van dit soort processen. Uit onze jarenlange ervaring met eerdere versies van deze
leergang weten we dat de leeropbrengst direct
profijtelijk is voor de werksituatie; deelnemers
hebben meer zicht gekregen op organisatiedynamiek in de werkomgeving en functioneren
effectiever, of dat nu in de rol van coach, organisatieadviseur of manager is.
Een van de belangrijkste drijfveren van het
Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht (USBO) is
de maatschappelijke bruikbaarheid van onze
wetenschappelijke activiteiten, die mede door
het verzorgen van functieondersteunende
leertrajecten verwezenlijkt wordt. De interactie met functionarissen uit de beroepspraktijk binnen onze opleidingen vormt een grote
inspiratiebron voor onze medewerkers. Deze
samenkomst van wetenschap en dagelijkse
werkpraktijk geeft ons de gelegenheid om de
opgebouwde expertise maatschappelijk in te
zetten en waarborgt een continu proces van
feedback en reflectie op onze wetenschappelijke activiteiten.
1
Context
Uitgangspunt bij de vormgeving van Coaching
en Consulting in Context is enerzijds de beroepspraktijk en anderzijds fundamentele en diepgaande kennis op het vakgebied van begeleiding. Wij willen deelnemers uitnodigen en uitdagen tot reflectie en het verder ontwikkelen
van hun reflectieve en analytische vermogens.
Door interactie tussen deelnemers en docenten
en tussen deelnemers onderling ontstaat een
structureel leer- en reflectieproces. De staf van
de leergang heeft een helder evenwicht weten
te bereiken tussen de theorie, de praktijk en
de persoonlijk-professionele ontwikkeling van
de deelnemer. De leergang is binnen USBO
permanent object van intensieve evaluatie door
kritische reflectie van (oud)deelnemers, docenten en programmaleiding. De inbreng van
expertise op de verschillende relevante thema’s
in het programma wordt
ook gewaarborgd doordat de instelling nauwe
internationale contacten onderhoudt met universitaire en andere professionele instanties
op het vakgebied. Resultaat is een zeer hoog
gewaardeerde, bijzondere opleiding, gedegen
en praktijkgericht, uniek in haar soort in
Nederland.
Daarom beveel ik het executive programma
Coaching en Consulting in Context: Theorie en
praktijk van werken met onbewuste dynamiek in
organisaties van harte bij u aan.
Prof.dr. Maarten van Bottenburg
Hoofd Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht (USBO)
Directeur Executive en Masterprogramma’s
USBO
Het Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) is een academisch kenniscentrum van de Universiteit Utrecht. In het onderwijs, onderzoek en advies van USBO
sta an dienst verlenende organisaties centra al. Speciale a andachtsgebieden zijn politiek,
bestuur, organisatie, cultuur, HRM en communicatie
De toegenomen complexiteit, veranderingen en
onvoorspelbaarheid in de werkomgeving gaan
gepaard met ontwikkelingen zoals afnemende
(financiële) middelen, internationalisering, groei,
fusies, afvloeiing, (arbo)wetswijzigingen en nieuwe
technologie. Maar ook met onzekerheden, spanningen en ervaren crises in de wereld buiten de
organisatie en een toenemende druk op economische en politieke verantwoording.
Oplossingen met een korte termijn karakter en
instrumentele ‘how to’ oplossingen voldoen niet
langer in de complexiteit waarmee iedere leidinggevende wordt geconfronteerd. Veel van wat zich
op de werkplek afspeelt gebeurt immers onder
de oppervlakte. Medewerkers van een organisatie,
maar ook klanten, brengen naast hun kennis
en bekwaamheid een hele gevoelswereld mee.
Zij hangen hun wensen, angsten, ambities en gewoontes niet met hun jas aan de kapstok alvorens
de organisatie te betreden.
Bewust ontworpen agenda’s, doelen, strategische
plannen en regels, bedoeld om onze aandacht op
officieel erkende doelen te richten, kunnen andere
doelen verbergen. Die verborgen doelen zijn
meestal emotioneel, ze beïnvloeden wat wij doen
en hoe wij ons voelen in ons werk en dus ook hoe
effectief wij zijn in het uitvoeren van onze verantwoordelijkheden. Niet alleen de werknemer die
moet afvloeien of een beoogde promotie misloopt
zal daar gevoelens over hebben en zich moeten
heroriënteren, maar ook de leidinggevende die
de beslissing neemt en/of het nieuws moet overbrengen.
In deze context groeit de behoefte aan een professionele blik op coaching en consulting. In de zorg
voor processen en medewerkers wordt professionele begeleiding steeds meer ingezet als beleids- en
managementinstrument. Met het executive programma Coaching en Consulting in Context: Theorie
en praktijk van werken met onbewuste dynamiek in
organisaties willen we hierop inspelen en een intensieve academische praktijkopleiding aanbieden die
dieptepsychologische inzichten verbindt met een
professionele toepassing van begeleidingstaken in
organisaties zoals coaching, counselling, loopbaanbegeleiding, management development, organisatieconsultancy, en het vormgeven en managen van
dergelijke diensten. Theorie en praktijk worden
C o a c h i n g e n C o n s u lt i n g i n C o n t e x t
in deze leergang direct aan elkaar gekoppeld en
de persoonlijk-professionele ontwikkeling staat in
dienst van de mensen in het systeem (organisatie).
Effectief leidinggeven vereist tegenwoordig het
kunnen combineren van intuïtieve en emotionele
inzichten met agenda’s en strategische plannen.
Dit laatste geldt niet alleen voor het werk met
individuen ten behoeve van hun ontwikkeling
in rol (coaching), maar ook voor begeleiding van
teams, groepen en systemen zoals consultants vaker
doen. Consulting vraagt om de verbinding van de
‘harde’, rationele, ‘business’-kant van organisaties
met de meer verborgen, irrationele en onbewuste
mechanismen; om zodoende patronen van organisatiegedrag te ontdekken en te kunnen begrijpen.
Hoe langer hoe meer vullen coaching en consulting elkaar aan wanneer aandacht voor personen
en systemen geïntegreerd wordt.
In deze visie hebben coaching en consulting, altijd
plaats in een context en in ieder onderdeel van dit
programma speelt dan ook een viertal elementen
in het begeleidingsproces steeds een rol:
• Wat speelt zich binnenin mensen af?
• Hoe verhouden mensen zich tot elkaar?
• Welke rol spelen druk op of veranderingen in het systeem waarin coach/consultant en cliënt zich bevinden?
• Hoe is de omgeving (maatschappelijk, culturele,
politiek, economisch etc.) van invloed op het systeem en de mensen die erin werken?
2
executive programma
Doelgroep,
doelstellingen
en opbrengst
Het executive programma Coaching en Consulting in
Context: Theorie en praktijk van werken met onbewuste
dynamiek in organisaties is bedoeld voor coaches,
organisatieadviseurs, managementconsultants, managers, trainers, MD- en OD-professionals; voor
ervaren functionarissen die inzicht en professionaliteit in hun begeleiding willen verdiepen.
De opleiding stelt deelnemers in staat creatief,
doelgericht en professioneel begeleiding te bieden, met inzicht in de emotionele beleving van de
werkplek van degenen die zij begeleiden. De deelnemer vergaart kennis over en ontwikkelt inzicht
en competenties in het werken met onbewuste
processen in organisaties.
Een belangrijk doel is de begeleider beter toe te
rusten om in de organisatie te onderkennen welke
invloed druk van buitenaf (zoals politiek/economisch beleid, veranderende cliëntengroep) en van
binnenuit (groei, krimp, fusie, nieuwe werkmethoden of verschuivende doelstelling) heeft op de
mensen in het management, de werknemers of cliënten. Welke onzichtbare agenda’s hanteert men,
welke mythen en welke machtsverhoudingen zijn
mede bepalend voor het functioneren van de organisatie en de mensen daarin? Voor de professioneel
begeleider is het even belangrijk die factoren te onderkennen als te weten wat zich in en tussen individuen afspeelt. Juist in de integratie van inzicht in
de binnenwereld van mensen en de dynamiek van
de (werk-)omgeving ligt de kracht van de coach/
consultant bij begeleiding op individueel-, maar
ook op organisatieniveau. Het leren ontdekken en
benutten van de mogelijke verbindingen tussen
deze visies kenmerkt deze leergang. Deelnemers
leren ‘in- en uitzoomen’ tussen microscopischeen telescopische visies.
Het programma wil professionals opleiden die in
hun begeleidingstaken ethische en professionele
principes hanteren, die in staat zijn nauwkeurig
een visie te formuleren op wat er aan de hand is en
daarbij passende interventies te plannen en uit te
voeren. Daarnaast heeft de professioneel begeleider
zelfkennis nodig, maar ook vermogen tot zelfref lectie, met name als hij/zij zelf onderdeel van het
systeem uitmaakt. Ook helpt deze opleiding coach/
consultant inzicht te krijgen in de betekenis die
zij zelf, maar ook hun cliënten geven aan sociale,
culturele en politieke dimensies van organisaties.
Deelnemers verwerven kennis over onbewuste
dynamiek binnen en tussen mensen in organisaties
en ze ontwikkelen competenties in gedegen ref lectieve begeleiding. Daarnaast zijn voorbeelden van
genoemde leeropbrengsten: een veel beter besef
van de eigen rol en de toegevoegde waarde vanuit
de rol voor de organisatie, duidelijker omgaan met
begrenzingen van taak en rol, meer in staat om
als persoon-in-rol te handelen, beter in staat met
spanning en discomfort, gerelateerd aan het werk,
om te gaan, taakgerichter, ook als het moeilijk
wordt (‘thinking under fire’), meer focus op het
nemen van eigen verantwoordelijkheid en leiderschap, meer vermogen tot ref lectie, in tegenstelling tot het direct vanuit impuls reageren. Hiermee
wordt duidelijk dat het leerproces en de ontwikkeling van de deelnemer naar aanleiding van deze
leergang, veelal van aanzienlijke meerwaarde is
voor de organisatie waarvoor hij/zij werkt.
Wat speelt zich
binnenin mensen
af?
3
Leerconcept
en didactische
vormgeving
Uitgangspunt in de opzet van het executive programma Coaching en Consulting in Context: Theorie
en praktijk van werken met onbewuste dynamiek in organisaties is een actieve inbreng van iedere deelnemer.
De onderwijsmethoden sluiten aan bij concrete
vragen uit de praktijk, terwijl de praktijk wordt
onderbouwd met een gedegen theoretisch kader.
Bestaande kennis en vaardigheden van deelnemers tellen uiteraard mee. Ze worden in verband
gebracht met het theoretisch referentiekader, zodat
de deelnemer een eigen ‘landkaart’ kan ontwikkelen en effectiever richting geeft aan eigen begeleidingsactiviteiten. Op basis van inbreng uit de
werkpraktijk van deelnemers en aan de hand van
de geboden theorie worden bewuste en onbewuste
processen geëxploreerd die invloed hebben op
mensen in hun (werk)omgeving. Hierbij worden
ook samenwerkingsvormen tussen deelnemers
gehanteerd en wordt de leergang zelf ook als
object van studie gezien. Er is hierin voortdurende
aandacht van de leiding voor de deelnemers.
Ethische en professionele principes van begeleidingstaken komen aan de orde, evenals diagnose
van de situatie en selectie van een gepast interventieplan. De relevantie van coaching en consulting
in de huidige maatschappelijke en politieke context
en de (inter)culturele en sociale aspecten maken
deel uit van de seminars.
Een belangrijk uitgangspunt is dat er behalve
bewuste ook onbewuste motieven meespelen op
de werkplek. Stress is onvermijdelijk in ons postmoderne tijdperk met de bijbehorende onzekerheden. Mensen vermijden in de regel waar mogelijk
ervaringen van angst, spanning, schuldgevoel,
twijfel en onzekerheid, soms zonder zich hiervan
bewust te zijn. Zo is het te begrijpen dat als gevolg
van nieuwe bronnen van spanning en risico in
organisaties ook de irrationaliteit vaak toeneemt.
Hoe komt het dat bijvoorbeeld een positieve uitdaging tot creativiteit niet wordt opgepakt, of dat een
individu zich op de werkplek gedemotiveerd of
gekwetst voelt? De problemen die daaruit kunnen
voortkomen en de uitingen van kwaadheid zijn de
meeste (bege)leidinggevenden niet vreemd.
C o a c h i n g e n C o n s u lt i n g i n C o n t e x t
In deze leergang geeft een psychodynamische
benadering inzicht in de wijze waarop deze mechanismen onbewust opereren in mensen. Het
psychodynamisch kader geeft aandacht aan het
leren herkennen van de vroegste en soms primitieve psychologische mechanismen. Wie zich het
eenmaal heeft eigen gemaakt, kan de eigen intuïtie
veel beter op waarde schatten en inzetten in begeleidingstaken in de organisatie. In deze leergang
wordt de psychodynamische benadering vanuit
de eigen emotionele beleving van de werkplek
en vanuit persoonlijk-, rol- en systeemperspectief
verkend. Het individu wordt in dit programma
altijd in zijn/haar context beschouwd; niet alleen
intra- en interpersoonlijke processen, maar ook
bijvoorbeeld de interactie met organisatiedynamiek
wordt beschouwd.
Dit zogenaamde psychodynamisch-systemische
perspectief helpt processen in mens én organisatie
te begrijpen. Organisaties zijn (net als individuen)
gelaagd. Behalve bewuste motieven spelen ook
onbewuste aspecten mee op de werkplek. Organisaties zijn (ook net als individuen) open systemen.
Interne en externe werelden beïnvloeden elkaar
wederzijds. Processen binnen personen, tussen personen, in organisaties en haar omgeving hebben
met andere woorden met elkaar van doen. Kennis hierover geeft aangrijpingspunten voor analyse en handelen in het werken met organisaties.
De aandacht voor gelaagdheid en contextualiteit
bevordert enerzijds de effectiviteit van organisaties en anderzijds het welzijn van de mensen die
erin werken. In de toegenomen complexiteit en
onvoorspelbaarheid in de werkomgeving helpt het
psychodynamisch-systeemperspectief om te gaan
met onzekerheden en spanningen, in plaats van ze
uit de weg te gaan.
Gedurende de opleiding wordt samen met deelnemers een Persoon-, Rol-, Systeem- en Contextkader ontwikkeld, waarbij de nadruk per onderdeel
verschillend zal liggen. Zo komen verschillende aspecten steeds weer terug en bouwt elk programma
onderdeel voort op het voorgaande. De leergang is
opgebouwd tot een geïntegreerd geheel van inhoudelijke thema’s, die een onderlinge samenhang kent.
Het design van Coaching en Consulting in Context kent de volgende elementen:
4
executive programma
• kernconcepten van onbewuste dynamieken (in individu, groep en organisatie), bijvoorbeeld:
-vroege ontwikkeling en relaties
-groeps- en organisatiedynamiek
-gefixeerde afweer in mens en organisatie
-cultuur, macht en diversiteit
-human resources in veranderende contexten
• exploreren
van ervaringen
• Verwerkings-
en verdiepingsbijeen-
Tijdens de opleiding zijn er 18 verwerkings- en verdiepingsbijeenkomsten. Dit zijn
bijeenkomsten van een dagdeel en omvatten de
verschillende onderdelen:
komsten.
(actieleren), bijvoorbeeld:
-Organisation-in-the-Mind
-Group Relations
-inter-organisationele dynamieken
• rol applicatie (ontwikkeling van coaching en
consulting rollen: kader, vaardigheden en
attitude), bijvoorbeeld:
-psychodynamisch-systemische coaching
-interveniëren in groepen
-organisatieconsulting
• methoden
Seminar 3 heeft een omvang van zes dagen en een
uitsluitend ervaringsgericht karakter.
& technieken van onderzoek
(onder de oppervlakte):
-kwalitatief onderzoek
-methoden van dataverzameling en inter pretatieve analyse
-organisatie-observatie
De focus ligt hierin zoals gezegd op het diepgaand
leren begeleiden van organisaties en rolhouders
met inzicht in de emotionele en affectieve wereld.
Meer basale competenties zijn hiervan ook onderdeel, zoals: zelfref lectie, - analyse en –ontwikkeling, begeleiden vanuit een werkkader (m.n. psychodynamisch-systemisch, competenties, techniek
etc.), casemanagement (contractering, vormgeven
van de werkrelatie, ontwikkelen interventieplan,
de werkrelatie beëindigen, evaluatie), ethische en
professionele standaarden.
• Seminars. De meeste seminars hebben een
omvang van twee en soms drie dagen en worden geboden op een manier die praktijk, theorie
en de eigen werkervaring van de deelnemer met
elkaar verbindt; de deelnemers kunnen nieuwe
concepten in de praktijk oefenen of het geleerde in
samenspraak met de docent in hun eigen repertoire integreren. Vaak wordt gewerkt met de eigen
ervaring van de deelnemer, vanuit de actuele rol
die de deelnemer vervult in de eigen organisatie.
C o a c h i n g e n C o n s u lt i n g i n C o n t e x t
eigen context. Cursisten maken zelf hun eigen
afspraken met de supervisor. Aan het eind van
het traject schrijven ze een supervisieverslag. Aan
supervisoren wordt gevraagd na beëindiging een
verklaring af te leggen aan de opleiding over de
kwaliteit van het werk door de cursist.
• Literatuurstudie,
papers, opdrachten,
Het lezen van relevante
literatuur en het schriftelijk uitvoeren van opdrachten behoren tot vaste activiteiten van de
deelnemers aan Coaching en Consulting in Context. Twee uitgebreide papers (één over intra- en
interpersoonlijke dynamiek en één over groeps- en
organisatiedynamiek) toetsen het begrip en applicatievermogen van de centrale concepten van
de opleiding. Daarnaast worden twee casestudies
vervaardigd: één van een eigen interventietraject
met een individu (coaching) en één van een eigen
groeps- en/of organisatie-interventietraject (consulting). Deze trajecten zet u zelf op en voert u uit.
afstudeerproject.
Bestaat uit hoor-, werk- en actualiteitencolleges voor informatieoverdracht, literatuurbespreking, oefeningen en discussies onder
leiding van een docent. De leesseminars en gastcolleges hebben als doel verwerking, verdieping en
verbreding van de nieuwe inzichten. Een deel van
de sessies zal ook geleid worden door deelnemers
en ervaringsgericht zijn.
Themasessies.
Supervisie. In de supervisie komt de begeleidingspraktijk van de deelnemers zelf ter sprake en
het internaliseren van een aantal supervisievragen.
Doel is het verbinden van de tot nu toe geleerde
concepten met de praktijk en het ontwikkelen van
een psychodynamisch-systemische rol-attitude.
Studiegroepbijeenkomsten. De deelnemers
leren in dit onderdeel uit eigen ervaring en ref lectie, individueel en als groep, verbanden te leggen
tussen een hier-en-nu proces en invloeden elders
in het systeem.
• Tutorials. In een tutorial, een vorm van stu-
diebegeleiding, komt het individuele leerproces in
de leergang aan de orde en de invloeden op de rol
van deelnemer. Het gesprek tussen deelnemer en
programmaleiding vindt meerdere malen tijdens
de leergang plaats.
• Psychodynamische
coaching ervaren
Een vijftal individuele sessies met een
psychodynamisch coach/counsellor maakt deel
uit van het eerste leerjaar. Het programma is zeer
taakgericht, wat niet wegneemt dat de opleiding
bij de deelnemer persoonlijke snaren kan raken.
In dat geval kan de staf aanbevelingen doen voor
bijvoorbeeld extra psychotherapie. Een initiatief
hiertoe kan ook uitgaan van de deelnemer zelf.
als cliënt.
Er wordt gewerkt met een grote verscheidenheid
aan onderwijsvormen:
5
supervisie. Vanaf het tweede
jaar hebben cursisten minimaal tien individuele
supervisiesessies met een supervisor (matching
via de opleiding). Het werk dat ze daar inbrengen
heeft betrekking op de eigen begeleidingsrol in de
• Individuele
Hoe verhouden
mensen zich tot
elkaar?
Inhoudelijk
programma
Zoals al aangeduid bij de introductie van het leerconcept, worden in het executive programma Coaching en Consulting in Context: Theorie en praktijk van
werken met onbewuste dynamiek in organisaties dieptepsychologische inzichten over mens en organisatie
verbonden met een professionele toepassing van
begeleidingstaken in organisaties. Ook wordt vanuit dit zogenaamd psychodynamisch-systemisch
perspectief een dialoog ontwikkeld met andere
disciplines in de organisatiewetenschappen, zoals
de organisatie-antropologie, HRM-studies en
managementwetenschappen. Om het inhoudelijk
programma nader te introduceren, volgt hier een
beschrijving van de thematiek van de seminars:
Seminar 1: Organisation-in-the-Mind Deelnemers exploreren in dit seminar de betekenis,
het belang en gebruik van Organisation-in-theMind. Ze onderzoeken hun dagelijkse begeleidingstaken en werkervaring vanuit persoonlijk-,
rol- en systeemperspectief. Organisation-in-themind is een concept dat berust op een psychoanalytisch en systeemreferentiekader.
Uitgangspunten voor dit seminar:
• het betreden van een organisatie betekent deel
uitmaken van een mentale wereld, van gevoelens,
gedachten, verbeelding en overtuigingen die
zich bewust en onbewust afspelen. Deze mentale
wereld beïnvloedt alles wat wij beslissen en doen
als manager, leidinggevende, adviseur, werknemer,
counsellor of coach.
• als wij deze mentale wereld in gedachten kunnen
houden en erop kunnen ref lecteren, is het een
krachtige bron van ‘organisational intelligence’.
Deze organisational intelligence kan helpen de
dilemma’s, uitdagingen en spanningen van het
organisatieleven beter te begrijpen.
De term ‘organisation-in-the-mind’ gaat over een
dergelijke mentale wereld waarin wij leven en die
in ons leeft; als bron voor het leren, begrijpen en
betekenis toekennen aan wat er zich in de organisatie afspeelt, terwijl wij verschillende rollen in de
organisatie op ons nemen en ontwikkelen. Het
seminar is ervaringsgericht (heeft het karakter van
een workshop) en biedt gelegenheid om de eigen
huidige werkervaring in en met organisaties in te
brengen als materiaal voor ref lectie en analyse op
het raakvlak tussen persoon, rol, systeem en context.
6
executive programma
Seminar 2: Vroege ontwikkeling en
relaties
Deelnemers leren kernconcepten van vroege menselijke ontwikkeling. Hoe spelen vroegere ervaringen, vaak onbewust, individueel en collectief nog
mee in de huidige werkomgeving? Welke normale
menselijke behoeften spelen daarbij een rol? Deelnemers leren in dit seminar vanuit een relationeel
perspectief na te denken over hun eigen begeleidingstaken op hun werk. Belangrijk is een dieper
inzicht in de invloed die onze vroegste relaties met
onze verzorgers hebben op de manier waarop wij
onze interne belevingswereld vormen en op onze
capaciteit om creatief én destructief te leven en
te werken. Deelnemers leren verschillende afweermechanismen, zoals projectieve identificatie,
herkennen en als eigen referentiekader hanteren
in hun begeleidingsrol. Op deze manier wordt de
psychodynamische Kleiniaanse theorie voortgezet
met begrippen die het inzicht in de complexiteit
van de begeleidingsrelatie in de organisatiecontext
verdiepen. Overdracht en tegenoverdracht komen
aan de orde, naast begrippen zoals ‘containing’ en
afgunst. Korte theorieprestentaties worden afgewisseld met het zelf oefenen in korte begeleidingsgesprekken en andere oefeningen. Het persoonlijk
perspectief ‘in context’ staat centraal.
Seminar 3: Group Relations
Deelnemers exploreren onbewuste processen in
groepen middels de methodiek van deelname aan
een Group Relations conferentie. De dynamiek van
de werkomgeving vormt de kern van deze internationale conferentie. De eigen ervaring hier-en-nu
in kleine en grote (sub)systemen, in activiteiten
binnen een groep en binnen een institutie, staan
centraal. Iedere deelnemer brengt een eigen actueel
werkissue in. Dit incident wordt in verband gebracht met de eigen ervaringen in verschillende
evenementen en rollen tijdens de werkconferentie.
De conferentie wordt georganiseerd door Group
Relations Nederland. De conferentie is een aparte
tijdelijke institutie. De leergangdeelnemers schrijven
zich individueel in bij de conferentieorganisatie,
zoals andere deelnemers aan de conferentie dat ook
zullen doen. Het systeemperspectief staat centraal.
Seminar 4: Psychodynamisch-systemische
coaching 1
Deelnemers leren verband te leggen tussen psychodynamische theoretische begrippen en hun eigen
ervaring als begeleider (rolapplicatie). Aan de orde
komen onbewuste processen in de begeleidings-
relatie, de interne processen bij zowel counsellor als
cliënt en de daaruit voortvloeiende projecties (het
onbewust ‘plakken’ van gezichten uit het verleden
op iemand die je in het heden ontmoet). Centraal
hierbij zijn begrippen van de Britse ‘Object Relations’-school, zoals ‘containing’ (Bion) en ‘holding’
(Winnicott); de relatie tussen het kinderspel van
vroeger en het creatief denken nu; het verdelen van
mensen in goed of slecht versus het tolereren van
onvolmaaktheid bij mensen. Voorbeelden uit het
eigen actuele begeleidingswerk worden in verband
gebracht met mechanismen die mensen vroeg in
hun leven ontwikkelden en die nog steeds hun
dagelijkse (werk)ervaring en gedrag beïnvloeden.
Behalve een persoonlijk en systeemperspectief krijgt
in dit seminar het rolperspectief veel aandacht.
Seminar 5: Interveniëren in groepen
Het ervaren, analyseren en exploreren van groepsdynamiek heeft veel aandacht in het programma.
In dit rolapplicatie onderdeel gaan we een stap verder.
Hierin gaat de aandacht naar hoe als leider of
begeleider te werken met onbewuste dynamiek
in groepen. De leergroep zelf wordt gebruikt als
instrument om deelnemers te laten experimenteren met eigen interventies. Deelnemers krijgen
ook de leiding over bijeenkomsten en oefenen
zodoende zowel met voorbereiding als facilitering
van groepen. Deelnemers krijgen inzicht in hun
eigen mogelijkheden hierin en leren hoe met een
psychodynamisch-systemische benadering leiding
te geven aan groepen, te faciliteren of te consulteren. Naast het systeemperspectief staat het rolperspectief centraal.
Seminar 6: Onderzoek onder de oppervlakte 1
Deelnemers werken aan methodologische uitdagingen in het onderzoek naar menselijke ervaring,
specifiek met aandacht voor de affectieve en onbewuste dimensies. De ethische en politieke issues
worden beschouwd, evenals de rol van de subjectiviteit van de onderzoeker en de dunne grens tussen
onderzoek, interventie en verandering. Het seminar brengt een variëteit aan relevante perspectieven,
inclusief hedendaagse psychoanalyse, psycho-sociaal
en kwalitatief onderzoek, actie-onderzoek, Group
Relations en Group Analysis om nieuwe benaderingen van onderzoek en interventie ‘in de diepte’
te ontwikkelen. De nadruk ligt op methoden & technieken van dataverzameling. Organisatie-observatie
krijgt hierbij speciale aandacht. Onderwerpen als
het ‘containen van angst’, het formuleren van het
7
geobserveerde en het werken met de impact van
deze formulering in het geobserveerde systeem
worden behandeld. Deelnemers zullen als vervolg
op dit seminar een aantal observaties doen van
een aspect van een organisatie, onder begeleiding
en met reflectie vanuit de leergang. Wat is de aard
van de observatie? Hoe kan men de betekenis
ervan inschatten? Hoe verhoudt een observatie
zich tot een interpretatie of hypothese? Theorie
en praktijk komen dicht bij elkaar. Begrippen als
‘basic assumptions’, ‘transitional space’, projectieve
processen, groepsaannames en mythes, systemische
aspecten, onbewuste communicatie, afweerpatronen en angst passeren de revue.
Seminar 7: Werken met gefixeerde
afweer in mens en organisatie
C o a c h i n g e n C o n s u lt i n g i n C o n t e x t
Seminar 9: Organisatieantropologie:
cultuur, macht en betekenisgeving
De organisatieantropologie stelt de betekenisgeving van alle betrokkenen bij organisatieprocessen centraal en beschouwt van daaruit de
consequenties voor sturingsvraagstukken. Naast
de sociologische inzichten ten aanzien van ‘ratio’
en ‘macht’ kijken we naar het cultuurvraagstuk
met behulp van sociaalwetenschappelijke inzichten
rond begrippen als etniciteit, identiteit en context.
Betekenissen komen tot stand in communicatieprocessen waarin machtsverhoudingen, belangentegenstellingen en afhankelijkheidsrelaties sterke
invloed uitoefenen. Het proces van betekenisgeving is daarmee primair een interactieproces tussen
betrokken organisatieleden en hun relatie tot
omgevings(f )actoren. Daarom besteden we in dit
onderdeel aandacht aan kernconcepten van organisatiedynamiek, zoals cultuur, macht, diversiteit en
betekenisgeving en hun onderlinge relaties. In het
seminar staat het systeemperspectief centraal.
Welke psychische processen op de werkplek en
welke patronen in en tussen mensen en hun werkomgeving kan men observeren? Op welke basis
stelt men dan een hypothese, interpretatie, diagnose? Hoe verhoudt een psychodynamische visie
zich tot gangbare diagnostische systemen (bijvoorbeeld DSM)? In dit seminar wordt gekeken naar
wat er mis kan gaan in de ontwikkeling van
mensen en organisaties. We bieden een theoretisch
kader om disfunctionele patronen in de organisatie
te kunnen onderzoeken en de zwakke plekken in
medewerkers te kunnen activeren en spiegelen, en
vice versa. Wat zijn de (deels onbewuste) afspraken
die creatieve of destructieve processen bevorderen?
Wanneer gaat het mis met macht en sociale relaties
in organisaties en hoe staan mensen dan in relatie tot de taak en elkaar als er een dynamiek van
ontkenning speelt? Dit seminar biedt gelegenheid
om weerstanden te onderzoeken aan de hand van
processen op de eigen werkplek en die van een
ander. Het seminar biedt kernconcepten om te helpen begrijpen hoe psychopathologie in individuen
en organisaties werkt en interacteert. Het geeft
daarmee ook inzicht in hoe systemen perversiteit
ontwikkelen, ondanks individuele pogingen om
dat niet te laten gebeuren. In het seminar staat het
persoonlijk en het systeemperspectief centraal.
In dit rolapplicatie seminar, gebaseerd op het werken
met eigen casuïstiek en input, is aandacht voor de
verdere ontwikkeling van een ‘consultancy stance’.
Het zogenaamde Tavistock paradigma voedt al
tientallen jaren de theorie en praktijk van organisatieontwikkeling (socio-technisch systeemontwerp,
Action Research en Group Relations). In het seminar wordt ook gewerkt met meer recente ontwikkelingen, zoals Complexity Theory. In dit seminar
wordt gewerkt van de individuele rolconsultatie
(coaching) tot groepswerk, naar interventies in gehele systemen (incl. organisatiecultuurverandering
en Groep Relations-technologie).
Seminar 8: Psychodynamisch-systemische
coaching 2
Seminar 12: Leven met leiderschap in en
om organisaties
Dit rolapplicatie seminar biedt een vervolg en verdieping van seminar 4. Specifiek komen aspecten
van casemanagement aan de orde; bijvoorbeeld
contracten, diagnose, vertrouwelijkheid, rapportage, af bouw, verwijzing en afscheid. Het rolperspectief staat centraal in dit seminar.
In dit onderdeel worden kernconcepten behandeld
over de rol van publiek leiderschap in de context
van maatschappelijke veranderingen. Het romantische verlangen naar leiders die orde op zaken
stellen in een vastgelopen politiek-bestuurlijk systeem is gevaarlijk. Leiderschap is te belangrijk
Seminar 10: Onderzoek onder de oppervlakte 2
Dit seminar biedt een vervolg en verdieping van
seminar 6. Specifiek ligt de focus op methoden &
technieken van data-analyse. Er wordt voornamelijk gewerkt met door de deelnemers verzameld
materiaal.
Seminar 11: Organisatieconsulting
8
executive programma
en te gevaarlijk om zo simplistisch te benaderen en
om zittende en aankomende leiders in trainingen
als model voor te houden. In deze module gaan
we op zoek naar de nuances van leiderschap in en
om organisaties en in de politiek. En we bezinnen
ons op de vraag hoe we leiders kunnen kweken,
adviseren en temmen. In dit onderdeel staat een
contextueel perspectief centraal.
Seminar 13: Inter-organisationele
dynamieken
In dit seminar zijn processen van multi-partij
samenwerking aan de orde. Samenwerking behelst
het onderkennen van de relevante diversiteit en het
vinden van een zinvolle complementariteit. Het
kapitaliseren op en werken met diversiteit blijkt
echter niet eenvoudig te zijn. Multi-partij samenwerking gaat gepaard met processen van stereotypering, wantrouwen, machtsspelletjes en(on)uitgesproken conf lict. Het exploreren van multi-partij
samenwerking in een ervaringsgericht evenement,
maakt deel uit van het seminar. Daarnaast wordt
deelnemers onderzoeksmateriaal en theorievorming aangeboden over intergroeps- en interorganisatiedynamiek. Zo wordt bijvoorbeeld de betekenis
van het begrip collusie onderzocht. In dit seminar
staat het (inter)systeemperspectief centraal.
Seminar 14: Integreren van Coaching en
Consulting in Context
Dit seminar heeft een directe link met seminar 1,
waarin de verschillende velden uit het persoon, rol,
systeem en context kader geïntroduceerd zijn. In
dit laatste seminar staat de interface van de verschillende velden en de integratie van perspectieven in de rol van begeleider centraal. Het seminar
biedt gelegenheid om de eigen huidige werk- en
opleidingervaring in te brengen als materiaal voor
ref lectie en analyse. De balans wordt opgemaakt
van de eigen rol in coaching en consulting en
het werken met het psychodynamisch-systemisch
referentiekader.
Staf
Docenten
Dr. Eliat Aram organisatiepsycholoog, Gestalt psychotherapeut,
coach, consultant, supervisor, CEO Tavistock Institute of Human Relations, Verenigd Koningkrijk
9
Prof.dr. Diana Shmukler Adviesraad
klinisch psycholoog, integratief psychotherapeut,
docent en supervisor, voorheen hoogleraar psychotherapie en hoofd departement Psychologie University of Derby, Verenigd Koninkrijk
De leergang wordt inhoudelijk en procesmatig
ondersteund door een Adviesraad. De Adviesraad
kent een internationale samenstelling en bestaat uit
de kernstaf van de leergang, enkele kerndocenten,
cursistvertegenwoordigers, de voorzitter van de
alumninetwerkcommissie, externe vakgenoten.
Drs. Martijn van der Spek BSc universitair docent, senior consultant, coach,
trainer, USBO
David Armstrong MA organisatieconsultant; Associate Consultant
Tavistock Consulting, Verenigd Koninkrijk
Dr. Judith Bell psycholoog, organisatieconsultant en executive
coach; Director Tavistock Consulting, Verenigd
Koninkrijk
psychoanalytisch psychotherapeut, psychodynamisch coach/consultant
Elisha Davar MA
Drs. Hans Gerritsen universitair docent, senior trainer en coach, USBO
Supervisie- en studiegroepconsultants
Samen met de programmaleider vormen de supervisie- en studiegroepconsultants de kernstaf van de
leergang. De supervisie- en studiegroepconsultants
zijn:
Drs. Martha Mens MPC psycholoog, senior organisatieadviseur expertisecentrum Management en Organisatie Advies,
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Psychodynamische coaches en supervisoren voor deelnemers
Wordt tijdens de opleiding bekend gemaakt.
Dr.ir. Martijn Koster universitair docent/onderzoeker op het gebied
van organisatiecultuur en -verandering, USBO
programmaleider van de opleiding, geeft leiding
aan de kernstaf
Programmaleiding
Drs. Martijn van der Spek BSC Drs. Paul Adria anse psycholoog, senior organisatieadviseur expertisecentrum Management en Organisatie Advies,
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Drs. Errica Moustaki-Smil ansky psychoanalytisch psychotherapeut, organisatieadviseur/coach, Alliance Coaching, directeur Carreers
in Depth For Organizations, Verenigd Koninkrijk
Prof.dr. Sandra Schruijer hoogleraar organisatiepsychologie en vraagstukken
van multipartijensamenwerking, USBO en Universiteit van Tilburg
Incidentele wijzigingen van programma en staf zijn
voorbehouden.
psychoanalytisch psychotherapeut, psychodynamisch coach/consultant, docent CCC
hoogleraar politicologie, directeur Centre for
Psycho-Social Studies, University of West-England, psychoanalytisch psychotherapeut, Verenigd
Koninkrijk
Drs. Martha Mens MPC
consultant/coach organisaties, psychoanalyticus,
psychiater, opleider groepsdynamica en groepstherapie, België
Drs. Ja ak Le Roy
Elisha Davar MA Prof.dr. Paul ’t Hart hoogleraar bestuurskunde, USBO
Prof.dr. Paul Hogget t C o a c h i n g e n C o n s u lt i n g i n C o n t e x t
manager Executive & Masterprogramma’s USBO
Prof.dr. Ma arten van Bot tenburg directeur Executive & Masterprogramma’s USBO
Projectassistentie
Drs. Bianca Kooij logistieke en organisatorische ondersteuning van
de opleiding
Welke rol spelen
druk op of
veranderingen
in het systeem?
10
executive programma
Organisatorische
informatie
Opleidingsdagen, -locatie en -tijden
De meerdaagse seminars worden verzorgd in
een conferentieoord in het midden van het land.
De verwerkings- en verdiepingsbijeenkomsten
(VVB’s) worden om de paar weken verzorgd op
donderdag te Utrecht.
Precieze data van het executive programma Coaching en Consulting in Context: Theorie en praktijk
van werken met onbewuste dynamiek in organisaties zijn
separaat bij deze brochure gevoegd of beschikbaar
via de projectassistent van de leergang (zie onder
Informatie).
Toetsing en certificering
De meeste seminars van het eerste jaar worden
afgerond met een oefen-, lees- of schriftelijke
opdracht. Daarnaast zijn er vier beoordelingsmomenten:
• een paper over concepten van intra- en inter persoonlijke dynamiek
• een paper over concepten van groeps- en
organisatiedynamiek
• een casestudie van een interventie met individu (coaching)
• een casestudie van een interventie met groep of organisatie (consulting)
Externe beoordelaars zijn betrokken bij de eindbeoordeling van deze onderdelen.
Ook de bereidheid te leren uit de ervaringsgroep
speelt mee in de beoordeling. Criteria die gehanteerd worden bij de evaluatie door staf leden worden aan deelnemers kenbaar gemaakt. Zij hebben
onder andere te maken met het vermogen van de
deelnemer om om te gaan met spanning en projectieve processen, capaciteit om te ref lecteren op het
eigen proces en dat van anderen en de omgeving;
om praktijk en theorie met elkaar te verbinden
ten behoeve van de taak; om op een professionele
manier een vraag om begeleiding om te zetten in
een passende interventie. Het opleidingscertificaat
ontvangt de deelnemer na het behalen van een
kwalitatief voldoende resultaat op deze aspecten.
Alumninetwerk
Na afronding van de opleiding kunt u lid worden
van het alumninetwerk CCC (deelnetwerk van het
Alumninetwerk Executive & Masterprogramma’s)
en deelnemen aan de georganiseerde activiteiten
(minimaal 2 studiedagen per jaar).
Studiebelasting
11
C o a c h i n g e n C o n s u lt i n g i n C o n t e x t
Aanmeldingsformulier
De leergang beslaat ruim twee jaren. Inclusief het
bijwonen van de verschillende groepsbijeenkomsten moet de deelnemer gemiddeld rekenen op een
studiebelasting van circa 60 uur per maand.
VOOR HET EXECUTIVE PROGRAMMA COACHING EN CONSULTING IN CONTEXT:
Theorie en praktijk van werken met onbewuste dynamiek in organisaties
Taal
dhr /mw (titel) Voertalen in de leergang zijn Nederlands en Engels.
werkza am bij Mogelijke deelname aan onderdelen
van Coaching en Consulting in Context
Enkele seminars van het programma staan tevens
open voor deelnemers van buitenaf. De ervaring
leert dat deze seminars hierdoor verrijkt worden,
zowel voor de groep als individuele deelnemer.
Voor informatie over deze seminars kunt u contact
opnemen met de projectassistent, Bianca Kooij (zie
onder Informatie).
afdeling
adres organisatie
postcode/pl a ats telefoon:
fa x: Toelating en inschrijving
De opleiding heeft een postacademisch karakter
en richt zich daarom op afgestudeerden met een
HBO- of universitair diploma of een diploma dat
daarmee gelijkgesteld kan worden. Met bijgevoegd
aanmeldingsformulier kunt u zich aanmelden. Na
aanmelding vindt een intakegesprek plaats met de
programmaleiding als onderdeel van de toelatingsprocedure. Daarin wordt gekeken of uw vraag past
bij het aanbod van de leergang. Ook wordt het
vermogen tot het (na enige tijd in de leergang) genereren van opdrachten voor een coachingstraject
en een consultingtraject besproken. Daarnaast zijn
zaken als motivatie en vermogen tot (zelf )ref lectie
en empathie aan de orde. Na het gesprek vindt
definitieve inschrijving plaats. Plaatsing geschiedt
op volgorde van inschrijving voor de eerste tien
plaatsen. De overige plaatsen worden toegewezen
op basis van de heterogene samenstelling van de
groep. Bij overinschrijving wordt een wachtlijst
aangelegd. Het maximum aantal deelnemers bedraagt 20 personen.
email: huidige func tie 
Hierbij meld ik me aan voor de opleiding Coaching en Consulting in Context:
Theorie en praktijk van werken met onbewuste dynamiek in organisaties
Een uitnodiging voor het intakegesprek volgt automatisch.
Na aanmelding vindt een wederzijds oriënterend intakegesprek met de programmaleiding plaats (indien
dat nog niet gevoerd is). Definitieve inschrijving volgt daarna. Het maximum aantal inschrijvingen is twintig.
Plaatsing geschiedt op volgorde van inschrijving en heterogene samenstelling van de groep. Bij meer dan 20
inschrijvingen wordt een wachtlijst aangelegd.
datum handtekening
Informatie
Een overzicht van opleidingsdata en kosten zijn
separaat bij deze brochure gevoegd of beschikbaar
via Bianca Kooij, projectassistent van Coaching en
Consulting in Context. Ook met andere vragen over
de leergang kunt u contact met haar opnemen:
telefoonnummer: (030) 253 9088/8101, of via
e-mail: [email protected]. Via haar kunt u ook
een afspraak maken voor een intakegesprek.
Op internet vindt u meer informatie over onze
programma’s via: www.uu.nl/usbo/emp.
Dit aanmeldingsformulier kunt u retourneren aan (postzegel niet nodig):
Universiteit Utrecht
Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO)
T.a.v. Bianca Kooij
Antwoordnummer 3402
3500 ZL UTRECHT
13
C o a c h i n g e n C o n s u lt i n g i n C o n t e x t
✂
Graag ontvang ik meer informatie over:
Masterprogramma Organisatie,
Cultuur en Management
Tweejarige opleiding leidende tot het
masterdiploma MSc
Start ja arlijks in februari
Masterprogramma Strategisch
Management in de non-profit sector
Tweejarige opleiding leidende tot een
masterdiploma MSc
Start ja arlijks in september
Hoe is de omgeving van invloed
op het systeem en
de mensen die erin
werken?
Masterprogramma Bestuur en
Beleid voor professionals
Tweejarige opleiding leidende tot het
masterdiploma MSc
Start t weeja arlijks in februari
Politiek-Bestuurlijke Sensitiviteit
4 dagen verdeeld over een periode van twee maanden
Start t wee keer per ja ar
Strategisch Human Resource
Management
4 dagen verdeeld over een periode van acht weken
Start in na ja ar
organisatie
t.a.v. dhr /mw (titel)
afdeling en functie
adres organisatie
postcode/pl a ats
e-mail
telefoon
Interpreteren en Toepassen van Trends
8 seminars verdeeld over een jaar
Start ja arlijks
Leiderschap voor Professionals
9 dagen verdeeld over een periode van anderhalve maand
Start in voorja ar
Coaching voor leidinggevenden
en staffunctionarissen
Individueel begeleidingstraject op afspraak
Maatwerk- en Managementdevelopment
Trajecten voor organisaties binnen het publieke domein
of kijk op www.uu.nl /usbo/emp Stuur dit formulier naar (postzegel niet nodig):
Universiteit Utrecht
Departement Bestuurs- en
Organisatiewetenschap (USBO)
t.a.v. secretariaat EMP
Antwoordnummer 3402
3500 ZL Utrecht
Bijlhouwerstraat 6 | 3511 ZC Utrecht
Telefoon (030) 253 81 01 | Fax (030) 253 72 00
E-mail [email protected] | www.uu.nl/usbo/emp
foto USBO - gebouw vormgeving ont werpjanha andrikman, doornenburg
Universiteit Utrecht
Faculteit Recht, Economie, Bestuur
en Organisatie
Departement Bestuurs- en
Organisatiewetenschap (USBO)

Download Report