Forensische psychodiagnostiek bij adolescenten Annelien Heirman Psycholoog Overzicht Forensische psychiatrie Forensische psychodiagnostiek Forensische = algemene psychodiagnostiek? Wat is een goed onderzoekinstrument? Wat houdt forensische psychodiagnostiek in? Forensische psychiatrie? De forensische psychiatrie bestaat niet Meest gangbare visie: behandeling van patiënten die: Normoverschrijdend gedrag stellen (delicten) Psychiatrische problematiek hebben Fordulas IBE 7 behandelbedden + 1 hervalbed Besloten afdeling + veiligheidsmaatregelen Behandelduur: 6 maanden tot 1 jaar Gefaseerde werking met graduele vrijheden opbouw: resocialisatie afhankelijk van gedrag en mogelijkheden Fender Trajectadvies: Psychiatrische screening en diagnostiek Risicotaxatie Indicatiestelling en behandeladvies Motivatiegesprekken Fender Trajectbegeleiding (ambulant of in kader van voor-of nazorg van de IBE Fordulas): Individuele begeleiding Hervalpreventie Gezinsondersteuning en –begeleiding Ondersteuning en begeleiding van teams Overleg met de verschillende instanties organiseren Ondersteuning naar school In kaart brengen van mogelijkheden resocialisatie: vrijetijdsbesteding, werk zoeken, … Forensische diagnostiek? Forensische psychodiagnostiek ≈ algemeen psychiatrische psychodiagnostiek 3 kenmerkende aspecten: Gedwongen kader en afwezigheid van hulpvraag Aard van de psychopathologie Specifieke forensische onderzoeksvragen Gedwongen karakter Is strijdig met de aard van de relatie die je normaal gezien met de patiënt wil aangaan ‘laten kennen o.b.v. vertrouwen’ Motivatie is beperkt of afwezig Gevolgen bij de patiënt: Defensief Sociaal wenselijk Misleiding en manipulatie Gevolgen voor de keuze van de onderzoeksinstrumenten De aard van de psychopathologie Gebrek aan zelfinzicht Onrealistisch zelfbeeld Geen lijdensdruk Gevolgen: Defensief en manipulerend Psychopathie: pathologisch liegen en bewuste manipulatie en bedrog Nood aan collaterale informatie Forensische onderzoeksvraag Vaak een juridische vraag: Recidiverisico Toerekeningsvatbaarheid Uit-handen-geving … Moet vertaald worden in psychologische onderzoeksvraag Forensische jeugdpsychiatrische afdeling: Voldoet de jongere aan inclusiecriteria voor begeleiding? Fordulas: inclusiecriteria 12 – 18 jaar Onder toezicht van de jeugdrechter Psychiatrische problematiek IQ > 60 Tegenindicaties Enkel gedragsstoornis Ernstig en chronisch middelenmisbruik Ernstige seksuele delicten Risicovolle persoonlijkheidsontwikkeling met psychopate kenmerken High care, medium security Wat is een goed instrument? Betrouwbaarheid = de mate waarin een instrument onderhevig is aan toevalsfouten Verschillende soorten: Hertestingsbetrouwbaarheid: resultaten stabiel over tijd Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: resultaten stabiel over persoon Validiteit Meet het instrument wat het bedoelt te meten? Wat is een goed instrument? Standaardisatie Duidelijk omschrijven hoe het instrument dient gebruikt te worden en hoe scores berekenen Beschikbaarheid van normscores Forensische psychodiagnostiek in België nog in zijn kinderschoenen: vrijwel geen normgegevens voor forensische populaties Forensische psychodiagnostiek Psychopathie Risico-taxatie Andere belangrijke diagnostische topics binnen de forensische setting Gedragsproblemen Screening voor middelenmisbruik Overige psychopathologie Neuropsychologie Psychopathie = psychiatrisch syndroom dat zich uit in het chronisch vertonen van immoreel en antisociaal gedrag t.o.v. anderen en hun eigendom ≠ antisociale persoonlijkheidsstoornis Hare: integratie van gedrags- en persoonlijkheidskenmerken Psychopathie: kenmerken Affectief (Oppervlakkig affect, gebrek aan schuldgevoelens) Interpersoonlijk Gedragsmatig (manipulatieve, narcistische kenmerken) (Antisociaal gedrag, impulsiviteit) Psychopathie Psychopathie: diagnostiek Psychopathische trekken Zelf rapportage Informant ratings Klinische ratings MMPI-A, YPI, APSD, CPS, ICU,… APSD CPS ICU,… PCL:JV Psychopathie: PCL:JV = aanpassing van de PCL-R voor jongere groepen (12 tot 18 jaar) Nederlandse versie: De Ruiter e.a. (Harcourt) Psychopathie: PCL:JV Voordelen: Lijkt qua concept het best op de PCL-R Betrouwbaar en valide instrument om psychopathische trekken en gedragingen te meten: Goede interbeoordelaarsbetrouwbaarheid Gerelateerd aan early onset offending, risico op gewelddadig gedrag, slechte aanpassing in instellingen, … Bij jongeren: samenhang tussen score op PCL en ernstig geweld Nadelen: Tijdsintensief en complex Niet bruikbaar voor niet-klinische groepen en jongere kinderen Psychopathie - PCL:JV Interview: Anamnestische informatie die noodzakelijk is om een aantal items te scoren Interpersoonlijk gedrag observeren Vb. scoring van item opgeblazen gevoel van eigenwaarde Collaterale informatie (dossier en derden) Geloofwaardigheid beoordelen van de informatie die in het interview verkregen wordt Bepalen of de interactiestijl tijdens het interview representatief is voor de gebruikelijke manier van omgaan met anderen Scoren van bepaalde items Vb. jeugdcriminaliteit Psychopathie - PCL:JV (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) Indruk proberen te maken Sterk opgeblazen gevoel van eigenwaarde Sensatie zoeken Pathologisch liegen Manipulatie voor persoonlijk gewin Gebrek aan berouw Gebrek aan emotionele diepgang Kilheid/ gebrek aan empathie Parasitaire levensstijl Gebrekkige woedebeheersing Onpersoonlijk seksueel gedrag Gedragsproblemen op jonge leeftijd Ontbreken van realistische doelen op lange termijn Impulsiviteit Onverantwoordelijk gedrag Geen verantwoordelijkheden nemen voor het eigen gedrag Instabiele interpersoonlijke relaties Ernstig crimineel gedrag Ernstige schending van voorwaarden bij voorwaardelijke veroordeling of voorwaardelijke invrijheidsstelling Veelsoortige criminaliteit Psychopathie - PCL:JV Scoring: 20 items 0, 1 of 2 Cut-off score = 30 Wat met een score 29? Profiel bekijken: score interpersoonlijk-affectief vs. score gedragsmatig Hoge score op interpersoonlijk-affectief: geen opname Samenhang met lage therapietrouw, weinig motivatie, grotere kans op recidive, groter risico op geweld Lijkt een aspect te zijn dat minder vatbaar is voor behandeling Psychopathie - PCL:JV Voorzichtig omspringen met diagnose: stigma! Niet enkel informatie over de mate van aanwezigheid van psychopate kenmerken Ook informatie over belangrijke ontwikkelingsdomeinen van adolescenten: School, gezin, vrienden, relaties, hobby’s, … Informatie om aanknopingspunten te vinden voor therapie, motivationeel werken en behandeldoelen Psychopathie - behandeling Beperkte data Psychopathische trekken geassocieerd met minder vooruitgang in therapeutische programma’s, grotere dropout Therapeutische programma’s bevatten veel trainingen in vaardigheden die ze juist al bezitten gewiekster maken Psychotherapie speelt in op het emotioneel-affectieve, maar bij hen authentieke emotionele beleving? Eerste resultaten tonen aan dat intensieve normering en structurering werkzaam is Strikt gedragstherapeutisch programma met modeling, leren omgaan met kwaadheid en stress, betrekken van familie/context Nadruk op delict- en normoverschrijdend gedrag De rol van psychopathie in Risk assessment? Psychopathie is beste Single Predictor van het stellen van gewelddadig gedrag bij volwassenen ook bij jongeren opnemen Impulsief en sensatie zoekend zijn Gebrekkige empathie Narcisme/ manipulatieve kenmerken Maar natuurlijk spelen andere risicofactoren ook een rol! Risico-taxatie Nood aan het in rekening brengen van alle relevante risico factoren Rekening houden met de individuele patiënt Richting geven aan behandeling, preventie Nood aan een transparant belissingssysteem ONTWIKKELING RISICO-TAXATIE INSTRUMENTEN Risico-taxatie Twee benaderingen om tot een oordeel te komen: Klinische benadering: Gebruik maken van informele en/of intuïtieve processen om de nodige gegevens te verzamelen, te combineren en te integreren. Geloof in de eigen expertise, interpersoonlijke sensitiviteit en theoretische kennis Statistische benadering: Het zoveel mogelijk uitsluiten van intuïtieve processen. Voorspellingen zijn gebaseerd op empirisch onderzochte relaties tussen predictoren en de conditie die men wil voorspellen. Gegevens worden op een gestructureerde manier verzameld en verwerkt (e.g. vergelijken met normgegevens) De verschillende stappen in deze benadering zijn reproduceerbaar en duidelijk gespecificeerd. Risico-taxatie Welke benadering is te verkiezen? Statistische benadering zou in termen van nauwkeurigheid tot betere resultaten leiden als de klinische benadering Gestructureerde klinische taxatie: 2 benadering combineren Om hierdoor naast de ‘grondregels’ ook rekening te kunnen houden met uitzonderingen Beoordelaar kan als hij daar goede redenen voor heeft bepaalde items zwaarder laten wegen dan anderen, aspecten in rekenschap brengen die niet in het instrument voor komen - Let op: Mensen niet zo goed in het onderscheiden van uitzonderingen van normaal gedrag Studie Meehl (1954, 1986), meta-analyse Aegisdottir et al. (2006) Risicotaxatie - doelstelling Evalueren van risico Geeft risico aan: laag – gemiddeld - hoog – zeer hoog Geen specifieke predictie over een individu! NIET: Jan zal een delict stellen in de toekomst/ Jan heeft 80% kan om een delict te stellen in de toekomst WEL: Jan heeft een hoog risico voor het stellen van een delict in de toekomst (als hij terug thuis wordt geplaatst) Voorkomen Doelen voor behandeling, interventie, risicomanagment Risico-taxatie - diagnostiek Verschillende risicofactoren in rekenschap brengen om een risico-inschatting te kunnen maken van een bepaalde jongere Statische (en dynamische) factoren integreren Risico-taxatie - diagnostiek Evidence-based risico factoren Individuele factoren Historische factoren Early onset van verleden van geweld Early onset van verleden van arrestaties Geschiedenis van antisociaal en delinquent gedrag Onset van middelengebruik Familiale factoren Persoonlijkheidskenmerken (gebrek aan spijt, schuldgevoelens, gedragstoornissen) Aandachtsdeficits Impulsiviteit/ Risk taking Inconsistente opvoedingspraktijken Ouders met antisociaal/ crimineel verleden Omgevings- en sociale factoren: Deviante peers Slechte schoolprestaties Risicotaxatie - diagnostiek Structured Assessment of Violence Risk in Youth: SAVRY (Borum, Bartel, Forth, 2002): 12-18 jaar 24 risk items (historisch, sociaal/contextueel en individuele factoren) en 6 beschermingsfactoren Goede predictieve validiteit en betrouwbaarheid Risicotaxatie - SAVRY 24 risicofactoren (historisch, contextueel, individueel) 6 protectieve factoren: Prosociale betrokkenheid Duidelijke ondersteuning door een ander Duidelijke hechte band met ten minste één prosociale volwassene Positieve houding t.o.v. interventie en gezag Duidelijke positieve gerichtheid op school of werk Veerkrachtige persoonlijkheid Effectieve forensische behandeling: Reduceren van risicofactoren Verhogen van protectieve factoren Risicotaxatie - protectieve factoren Meer evenwichtige risicotaxatie Vollediger beeld van de patiënt Positieve benadering van risicopreventie: Motiverend voor patiënt en team Ontwikkeling van behandeldoelen SAFE CARE Andere belangrijke diagnostische topics in forenische settings Gedragsproblemen Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (ODD), Conduct Disorder Overige psychopathologie (MMPI-A, ASEBA, CDI, SCARED-NL, projectief materiaal,…) Vb. ASEBA schalen, BDHI-D Depressie Angststoornissen (vb. PTSS) ADHD Psychotische symptomen Dissociatieve symptomen Algemeen persoonlijkheidsfunctioneren Screening voor middelenmisbruik Neuropsychologie Intelligentie Impulsiviteit Frustatietolerantie Aandachtsproblematiek (bv. DUSI)
© Copyright 2024 ExpyDoc
