Repliek op de Septemberverklaring - Björn Rzoska

Repliek op de Septemberverklaring - Björn Rzoska - Fractieleider Groen.
1. Intro
 1914 2,5 miljard ton CO2-uitstoot wereldwijd.
 1954 10 miljard ton
 2014 36 miljard ton
Mijnheer de minister-president, de wereld is er gelukkig op vooruitgegaan
sinds 1914. Maar niet op alle punten.
Vorig weekend was er de grootste klimaatbetoging ooit in de geschiedenis. Met
in New York bijna 400.000 betogers die aandrongen op
klimaatrechtvaardigheid. Ook bij ons kwamen mensen met dezelfde eisen op
straat. Gisteren was er een top van wereldleiders in New York, VN-secretaris
generaal Ban Ki Moon luidt het alarm en dringt aan op bindende
engagementen tegen de klimaattop van Parijs volgend jaar. Volgend jaar, dat is
dus 2015.
Aan uw regering is het alvast niet besteed. In uw septemberverklaring kwam
het woord klimaat niet eens voor. Zelfs geen excuus-paragraaf zoals we dat van
uw voorgangers gewend waren. Terwijl de wereld en vele Vlamingen zich
zorgen maken, heeft de nieuwe Vlaamse minister-president niet één ideetje
over het klimaatprobleem kunnen bedenken, en dat is ronduit choquerend.
Wat betreft klimaat vertrekt u met een nul op tien. Als Vlaming ben ik
beschaamd in uw plaats.
Mijn tussenkomst valt uiteen in 3 delen: in het eerste deel ga ik in op de vraag
‘Moeder, waarom besparen wij?’, in het tweede deel leg ik de verwachtingen
van de Vlamingen naast uw besparingslijstje en in het derde deel presenteer ik
u graag het alternatief van Groen.
1
2. Moeder, waarom besparen wij?
Voorzitter, collega’s,
Deze regering van N-VA, Open VLD en CD&V heeft maar 1 doel: besparen om
de begroting in evenwicht te houden. Al de rest volgt daaruit. “Een bloeiende
economie is de basis voor bloei van kunst en cultuur”, zo sloot u uw
septemberverklaring af.
U en uw regering geloven nog steeds blind dat de economie, de markt in de
toekomst alle gaten weer dicht zal rijden. Zwengel de economische groei weer
aan, en de investeringen komen terug op gang. Ze zijn van zelf verdwenen, ze
zullen van zelf wel terugkomen…
Daarbij gaat u vrolijk voorbij aan het feit dat diezelfde marktkrachten zich in
2008-2009 in de vernieling reden. Dat we met zijn allen in een aanslepende
crisis terecht zijn gekomen door de onbesuisde acties van financiële
instellingen en speculanten.
U gaat ook voorbij aan het feit dat steeds meer economen er vandaag op
hameren dat de economie niet zal herpakken door steeds zwaarder te
besparen. Maar dat er juist dringend nood is aan meer investeringen.
Mijnheer de MP, u schept er bijna plezier in om te zeggen : “besparen,
besparen, besparen”. Maar u gaat voorbij aan de centrale vraag voor een
nieuwe regering: wat wil uw regering doen, behalve besparen? U kent
vermoedelijk de uitdrukking ‘Elke kermis is een geseling waard.” De geseling is
duidelijk, maar waar is de kermis?
2
Mijnheer de MP,
Midden de maand augustus was er plots commotie in de Wetstraat. Uw
besparingstabel lekte uit in de pers. In de zomercommissie stelde u dat u niet
wist “over welke nota de krant in kwestie beschikt. Hij vermoedt dat het een
werknota is voor de onderhandelingen tussen de partijen, zoals er trouwens
talloze zijn. Voor het overige zijn er nog geen budgettaire teksten”, leest men in
het parlementaire verslag.
Wel collega’s, na de presentatie van de Turtelboom-powerpoint heb ik het
even nagerekend: Op enkele details na is de begroting die eergisteren werd
voorgesteld identiek aan de tabel-die midden augustus uitlekte.
En maandag miste u opnieuw een kans om duidelijkheid te scheppen.
“Vertrouwen begint bij duidelijkheid” staat er in uw eigen regeerakkoord.
Waarom communiceerde de regering niet transparant over de concrete
euro’s die u bij heel wat gezinnen gaat weghalen? Waarom zegt u niet
duidelijk aan jeugdverenigingen en culturele organisaties hoeveel u concreet
van hen verwacht?
Nu zitten heel wat exacte plannen achter een oplijsting van cijfers die vaak
niets met elkaar te maken hebben. De mooiste? Ik citeer letterlijk uit uw
Septemberverklaring: “We stippelen eigen trajecten uit voor de VRT, de Lijn en
Kind en Gezin, samen goed voor 45,8 miljoen euro in 2015.” Hoeveel nu precies
bij wie? Groot vraagteken.
Collega’s, Vlaanderen heeft recht op de waarheid. Verenigingen en gezinnen
hebben het recht te weten waar ze aan toe zijn. Groen vindt dat politici eerlijk
en transparant moeten uitleggen hoe de zaken zijn. De regering-Bourgeois
draagt zelf bij tot de onrust bij talrijke verenigingen en gezinnen.
3
Luisteren naar het middenveld
De uitgelekte besparingscijfers veroorzaken begrijpelijk een golf van onrust in
de kinderopvang, scholen, jeugdbewegingen, sportclubs, zomerkampen,
verenigingen, bus en tramgebruikers, de cultuurwereld en bij de studenten.
Vandaag blijkt bovendien dat Kunstenorganisaties voor volgend jaar rekening
moeten houden met een daling van hun subsidiebedrag tot 7,5 procent, zo
meldde Belga zonet. Alle verenigingen lieten zich horen in de media, met zeer
pertinente en intelligente vragen en oplossingen. Meer dan 80 verenigingen
werkten mee aan een alternatieve septemberverklaring Hart boven Hard
terecht oproept tot “een samenleving die alle mensen versterkt, niet alleen de
sterksten”.
Groen heeft als partij maandag deze alternatieve Septemberverklaring mee
ondertekend. Een aantal van de ondertekenaars zit in uw achterban mevrouw
Crevits. Zij begrijpen niet wat de CD&V heeft bezield om zo diep en hard te
snijden in het sociale weefsel. Uw kopman Kris Peeters beloofde tijdens de
campagne “geen bevriezingsprogramma”. In zijn toespraak op 26 april riep hij:
“Bij ons is mensen pijn doen géén programmapunt.”
Met de hele reeks gezinsbelastingen gooit CD&V alvast die verkiezingsbelofte
overboord.
En u, minister-president, tracht de mensen te sussen: “Ja maar die besparing is
helemaal niet erg. We besparen niet op lonen, maar “enkel” op
werkingsmiddelen. Ik zal u 1 voorbeeld geven waarover dat concreet gaat,
“werkingsmiddelen”. Werkingsmiddelen, dat gaat bijvoorbeeld over de
verwarming van het Chiro lokaal. U vindt dat niet erg, dat onze
jeugdbewegingen in slecht verwarmde lokalen activiteiten moeten
organiseren?
4
190 miljoen euro, in Belgische franken uitgedrukt is dat 7,6 miljard. Dat is een
regelrechte aanval op het verenigingsleven. U bespaart op plaatsen waar
Vlamingen samenkomen.
Ik hoop dat ik ongelijk heb, maar achter het besparingsmantra zou het wel eens
kunnen dat de N-VA een stuk van zijn neoliberale project uitvoert: publieke
dienstverlening ontmantelen, om de interessante stukken naar privé-partners
door te spelen. En daar, beste mensen, worden enkel die privé-partners beter
van. De winsten naar de privé, en de lasten voor de belastingbetaler, het is al
eerder vertoond. Ik zeg u eerlijk, op dit moment is het een hypothese. Maar ik
kan u garanderen dat de Groen-oppositie elke regeringsbeslissing tegen het
licht zal houden met de bescherming van het sociale weefsel in het
achterhoofd.
Het is onthutsend te zien met welk gemak deze regering snoeit en schrapt.
Gemakkelijk is dat vanachter uw bureaus en in de veilige luwte van uw
kabinetten. Zou u niet de moed moeten hebben om het ook eens rechtstreeks
te verdedigen ten aanzien van die mensen? Eens te luisteren naar hen en te
vernemen welke meerwaarde zij voor onze samenleving betekenen? Wij van
Groen zouden er u zelfs toe willen verplichten.
Collega’s, Wij van Groen vinden dat deze mensen recht hebben om hier, in het
halfrond van het Vlaams Parlement, hun verhaal te doen en dat jullie- beste
ministers -, de plicht hebben om naar hen te luisteren.
5
Deze mensen kennen het terrein, zij weten beter dan eender welke politicus
wat de echte noden zijn. Daarom legde Groen in augustus een resolutie neer
om in het Vlaams parlement hoorzittingen met het middenveld te organiseren.
Collega’s, fractieleiders, mijn vraag is eenvoudig: steunen jullie fracties deze
uitnodiging aan de middenveldorganisaties?
We zullen deze namiddag bij de stemming over de hoogdringendheid zien
welke partijen het echt menen als ze zeggen dat ze willen luisteren naar de
verenigingen en de mensen.
6
3. Wat wilde de Vlaming eigenlijk?
In de foto van Vlaanderen gaf de Vlaming zeer duidelijk aan wat hij/zij aan
verandering wilden. Ik lijst even op.
De Vlaming vroeg jobs. Antwoord van de Vlaamse regering: schrappen van de
125 miljoen euro voor gerichte lastenverlagingen voor 55-plussers, jongeren en
laaggeschoolden. U schrapte meteen zelfs twee keer. Ook in 2016. Dat is dan al
250 miljoen euro die u al eens beloofde.
De Vlaming vroeg maatregelen om de klimaatrampen te voorkomen.
Antwoord van de Vlaamse regering? Niks. Oorverdovend stil. U schuift de
ecologische factuur door naar uw kinderen en kleinkinderen.
De Vlaming vroeg meer zorg. Antwoord van de Vlaamse regering: factuur
kinderopvang naar omhoog en de zorgpremie meer dan verdubbelen. O ja, uw
60 miljoen euro extra investering is een druppel op een hete plaat.
De Vlaming vroeg meer gezonde lucht. Antwoord van de Vlaamse regering?
We houden vast aan Oosterweel en Uplace. Negatieve adviezen slaan we in de
wind. En wat meer is: na Scholen van Morgen, nemen we Oosterweel vanaf
2016 toch gewoon op in de begroting? U zou zich moeten schamen mevrouw
Turtelboom. Waar zijn uw woorden van enkele maanden geleden? Met ons
komt Oosterweel er nooit. U bent minister van begroting. Gelooft uw werkelijk
dat u een miljardenproject in de begroting gaat opnemen en dan nog
voldoende ruimte hebben om echt te investeren?
Ondernemingen vroegen meer investeringen. Antwoord van de Vlaamse
regering: vertraagd. Of nog beter: we investeren in 2015 maar liefst 7 miljoen
euro in bovengemeentelijke sportinfractructuur. 7 miljoen euro? Vorige
legilsatuur bouwde Lokeren een nieuwe sport- en fuifzaal. Kostprijs 6,8 miljoen
7
euro… U presenteert dus eigenlijk een dode mus. Net als op vlak van sociale
woningen. De nieuwe sociale woningen die u aankondigt, zijn de woningen
vooropgesteld in het Grond en Pandendecreet. Beleid dat werd ingezet in
2009. Dat is dus niets nieuws. Ongeveer 40% daarvan staat er trouwens al of is
in de maak. Conclusie: er komen geen extra inspanningen op vlak van sociaal
wonen.
Het hoger onderwijs vraagt meer middelen. Antwoord van de Vlaamse
regering aan de uitpuilende aula’s en het steeds stijgend aantal studenten? We
schrappen 80 miljoen euro in jullie als talenten. Gelieve zelf – of beter uw
ouders – meer te laten ophoesten. Er zit zelfs geen plan achter. Sorry, we
moeten besparen.
De facturen die u verstuurt zijn ontelbaar, maar ik blijf met mijn vraag zitten:
de geseling is duidelijk, maar waar is de kermis?
8
Collega’s,
Tegenover een totale Vlaamse begroting van bijna 39 miljard €, is er slechts 98
miljoen € voorzien voor nieuw beleid : dat is 0,25%. Weet u hoe statistici 0,25
procent benoemen? Daar is een woord voor. Peanuts, borrelnootjes.
Beschamend gewoon. Deze middelen voor nieuw beleid staan totaal niet in
verhouding tot de som van alle besparingen en van alle nieuwe bijdragen die
van gezinnen wordt gevraagd.
Met dit soort bedragen zullen de problemen niet verkleinen, de wachtlijsten
niet verdwijnen, ze zullen hoogstens iets trager groeien. We zijn nauwelijks
enkele weken bezig met de nieuwe legislatuur en de regering geeft nu al aan
dat ze de slagkracht mist om de schrijnende steeds groeiende problemen in
Vlaanderen ten gronde aan te pakken. De groeiende Vlaamse wachtlijsten in de
zorg wegwerken kost (recurrent) ongeveer 1,4 miljard euro, met 65 miljoen
extra zullen de wachtlijsten gewoon verder aandikken. 20 miljoen is ruim
onvoldoende om de O&O-norm te halen.
Scholen
Ook voor scholenbouw is 50 miljoen ruim onvoldoende, uit cijfers van de
administratie zou een verhoging van het jaarlijkse budget met 200 miljoen euro
nodig zijn om de achterstand die de voorbije 20 jaar werd opgebouwd weg te
werken in de komende tien jaar.
Met de middelen voor echte, nieuwe investeringen is het nog erger gesteld. De
enige tot nu toe bekende bedragen zijn 10 miljoen euro voor ICT en 50 miljoen
extra voor scholenbouw.
9
In de laatste rechte lijn naar de begroting werd het overigens heel cynisch.
Vanuit het kabinet van minister Turtelboom werd toen bijna hoera-geroep
gehoord, want de bouw van scholen liep vertraging op.
Als de scholenbouw vertraagt, dan gaat bij een normale regering de alarmbel
af. Niet zo bij deze regering-Bourgeois: Daar zegt men: “Oef, door trager
scholen te bouwen kunnen we de begroting nog opsmukken”. Die begroting
die door de Oosterweelverbinding naar beneden wordt gehaald, wordt
opgetrokken door trager scholen te bouwen. Cynisme ten top.
Uitvluchten
Dat er niet meer ruimte zou zijn om te investeren, wijt de Vlaamse regering
onder meer aan de striktere opstelling van Eurostat om alternatief
gefinancierde initiatieven, zoals de bouw van nieuwe scholen en van nieuwe
rust- en verzorgingstehuizen, in de begroting aan te rekenen en te
consolideren.
Mijn fractie heeft in het verleden meermaals gewezen op het gebrek aan
transparantie van de PPS- en andere constructies die voor dergelijke
initiatieven zijn opgezet. Ze heeft ook meer dan eens gewaarschuwd voor de
hogere kostprijs ervan en voor het feit dat ook schulden die zodoende buiten
de begroting worden gehouden, finaal wel schulden blijven.
De strengere Europese regels mogen dan betwistbaar zijn. Ze kunnen alleszins
geen verrassing zijn, want al in aantocht sinds de zomer van vorig jaar. En met
als gevolg dat het alternatief gefinancierde investeringsbeleid van de voorbije
tien jaar nu voor bijna 450 miljoen euro weegt op de begroting en zowat alle
ruimte voor nieuwe investeringen wegneemt.
10
Deze aanpak vermijdt misschien op korte termijn een verhoging van de
Vlaamse overheidsschuld. Maar op lange termijn creëert de Vlaamse regering
door het uitblijven van duurzame investeringen in scholen, zorgvoorzieningen
en een duurzame transitie een forse sociale en ecologische schuld! En de
slachtoffers zijn de kinderen, ouderen, mensen met een handicap, ons klimaat.
Dit staat haaks op het voortschrijdend inzicht van Europa en van eminente
buitenlandse economen zoals Paul Krugman en binnenlandse zoals Paul De
Grauwe, Geert Noels en nu ook Wim Moesen. Zij vinden een beperkt
begrotingstekort voor noodzakelijke investeringen wel aanvaardbaar.
Dit is ook contradictorisch met de insteek van de drie Vlaamse
meerderheidspartijen in hun onderhandelingen over een nieuwe federale
regering. Op dat niveau gaan ze op de rem staan en zou een
begrotingsevenwicht kunnen wachten tot 2018. Op Vlaams niveau kan de
broeksriem niet hard genoeg worden aangetrokken.
Collega’s, na het beluisteren van al deze maatregelen stelde ik mij de vraag: Is
dit de verandering die de Vlaming gevraagd heeft?
De N-VA beloofde in de campagne dat ze zou werken voor “al wie spaart, werkt
en onderneemt”. Wat blijft er nu over? Wie werkt en spaart is de pineut. En
wie onderneemt ook, dat weten we sinds gisterenavond bekend werd dat ook
het competitiviteitspact begraven werd.
Velen hadden van uw regering verandering verwacht ten goede, nieuwe hoop,
nieuwe perspectieven. Maar uw regering heeft enkel zweet, bloed en tranen te
bieden. Het staat nu al vast: uw Septemberverklaring en uw Regeerakkoord
zijn geen voldoende antwoord op de terechte vragen van de Vlamingen.
11
4. Zuurstof: het alternatief van Groen
U gaat deze keer niet meer wegkomen met de dooddoener: ik heb geen
alternatief gehoord van de oppositie. Ik zal u de hoofdlijnen geven van hoe wij
het zouden hebben aangepakt.
1. In ons Zuurstofplan hebben we voor de verkiezingen aangegeven hoe Groen
de komende jaren wil investeren in zorg, onderwijs en een duurzame
economie, zowel op federaal als Vlaams niveau. Voor ons moeten de grootste
vermogens en de grote bedrijven mee betalen. Wij stelden ook besparingen
voor : bijvoorbeeld op investeringen in zogenaamde missing links, op regionale
luchthavens, op de ontsluiting van grote shoppingcentra zoals Uplace, waar de
negatieve adviezen zich voor opstapelen, maar u nog steeds geen duidelijk
“nee” heeft gezegd aan de projectontwikkelaar.
2. In Uw septemberverklaring is de Oosterweelverbinding zowat de “olifant in
de kamer”. Iedereen weet dat hij er staat, de kranten staan er vol van, maar U
en Uw kompanen zwijgen hem dood. Dit project verslindt miljarden, zeker nu
Europa zegt dat de hele Oosterweel mee moet ingekanteld worden in de
begroting. Er worden steeds meer vragen gesteld bij de haalbaarheid van het
project. Er is geen draagvlak, het project is slecht voor het milieu en het dreigt
onbetaalbaar te worden.
En toch doet de regering Bourgeois gewoon voort, met een soort van
dogmatische hardnekkigheid: ook al zal Vlaanderen er voor bloeden,
Oosterweel is een heilige koe voor u, mijnheer Bourgeois. Nog liever de
Vlaming pijn doen, dan toegeven dat uw plan er naast zit.
Samen met U, mevrouw Turtelboom, mijnheer Tommelein, hoewel u samen
met ons enkele maanden terug nog dezelfde kritiek op de
Oosterweelverbinding formuleerde. Nu zit u in een regering die doet alsof ze
doof is voor het aanbod aan te nemen van de burgerverenigingen met
alternatieven die beter zijn voor het milieu en die ook meer kansen bieden op
12
nieuwe vormen van financiering. Maar op dit punt kiest uw regering ervoor om
full speed af te stevenen op een muur van beton.
U legt ongegeneerd besparingen op aan de gezinnen. Maar de 3,2 miljard
voor Oosterweel stelt u zelfs niet in vraag.
3. Vlaanderen steunt haar bedrijven via een heel kluwen van directe en
indirecte steun. Ook Groen wil de bedrijven meer zuurstof bieden. Wij willen
bedrijven steunen, maar wij willen wat doen onder duidelijke voorwaarden :
we willen bedrijven steunen die jobs garanderen, die voorlopers zijn op vlak
van duurzame productie.
4. Verder valt het vooral op dat er ook in deze Septemberverklaring met geen
woord gerept wordt over een fiscale shift. Er lijkt geen enkele intentie te zijn
om de Vlaamse fiscaliteit te verschuiven, weg van lasten op arbeid, richting
vermogens en vervuiling, hoewel Vlaanderen ten volle bevoegd is voor
milieufiscaliteit, en op enkele elementen van roerende heffing na, ook voor
zowat de volledige vermogensfiscaliteit (erfenisrechten, onroerende
voorheffing (dus ook huurfiscaliteit in brede zin), registratierechten en
schenkingsrechten).
Waarom heeft de N-VA zo lang gevraagd naar meer fiscale autonomie, om er
dan, na de regionalisering, niks mee te doen? Hoe kan het dat de V-partijen
hier niet zijn met hun huiswerk? Voor Groen zit een deel van het alternatief
zeker in een sociale fiscale shift, met minder belasting op arbeid. Deze regering
zwijgt over dit cruciaal beleidsaspect.
13
Conclusie
Collega’s, voorzitter, ik concludeer.
Als er één woord nazinderde na de toespraak van de minister-president, dan
was het: “besparen”. Besparen en snoeien. N-VA heeft er bijna plezier in om te
zeggen : “besparen, besparen”.
U zegt dat er geen alternatief is. Dat is niet waar. Oosterweel, dat is pas geld
uitgeven door ramen en deuren. Er zijn wel degelijk alternatieven. Maar die
keuze maakt u niet. U hakt in de wortels van onze samenleving.
Welk Vlaanderen willen we in 2019? Dat is het antwoord dat we van een
regeringsleider verwachten. Groen wil kijken naar de toekomst, en daar het
beste van maken voor de mensen. U zit te verwijzen naar 1914 om dan te
concluderen dat het nu niet slechter is. Dat is wel heel minimalistisch. Wij
verwachten van een regeringsleider dat hij een project geeft voor 2019, geen
geschiedenisles over 1914.
Maar misschien is net dat het verschil tussen de progressieve partij Groen en
de conservatieve N-VA.
Groen wil in 2019 een warme, open en groene samenleving, waarin iedereen
kansen krijgt om zaken te leren, mensen te ontmoeten, zijn of haar leven uit te
bouwen, gezond en gelukkig te zijn.
Maar wat wil de N-VA doen, behalve besparen? U zegt: “snoeien om bloemen
te laten bloeien”, maar u zegt niet hoe u tot bloeien wil komen. Het lijkt dus
meer op “snoeien om te doen bloeden”.
Besparen in de volledige levensloop van de Vlaming: gaande van kinderopvang,
school, jeugdbeweging, muziekschool, sportclub, zomerkamp, vereniging, bus
en tram, hogeschool en universiteit tot cultuur.
N-VA, VLD en CD&V kiezen ervoor om te besparen bij de gewone Vlaming, de
gezinnen met kinderen.
14
Voor Groen is het duidelijk: deze regering maakt de verkeerde keuzes.
Besparen in opvang en onderwijs voor kinderen is snijden in de toekomst, de
wortels van de samenleving.
Hiermee streeft de regering niet naar een warme samenleving. Hiermee
organiseert ze de “trekt-uw-plan”-samenleving.
Ik besluit: Snoeien, dat kan iedereen. Wat decennia lang zorgvuldig opgebouwd
is aan sociale voorzieningen en culturele vooruitgang wordt hier met een paar
pennentrekken weggesaneerd.
Maar hoe lang zal het duren voor we al die voorzieningen en al die
maatschappelijke vooruitgang weer terug krijgen ?
Misschien nooit meer.
Ik waarschuw u mijnheer Bourgeois: een samenleving afbreken gaat veel
sneller dan ze weer opbouwen!
Om die redenen, collega’s, zal de Groen-fractie tegen het vertrouwen aan de
regering stemmen.
Ik dank u.
15

Download Report